Bupilo Bo Bu Zamaiswa ki Litumelo za Mioya

HA MU zwa mwa lapa la mina mu katana mutu yo muñwi. Mu icuncula fa licwe. Nyunywani ye ñwi ya lila busihu. Mu kuta-kutela ku lola tolo ye swana. Kwa batu ba bañata, zeo ki likezahalo ze sa talusi se siñwi. Kono kwa batu ba bañwi ba kwa wiko wa Africa, lika zeo li kona ku ngiwa ku ba lisupo, lika ze anunela, kamba mashango a zwa kwa liluko la mioya. Ka ku ya ka sisupo ni ze si talusa, ku ngiwa kuli ku taha litohonolo kamba kozi.

Litumelo za mioya hape za fumaneha ni mwa libaka ze ñwi ze siyo mwa Africa. Palo ye komokisa ya batu ba mwa China ni ba ba pila mwa linaha za sibaka se ne si bizwanga Soviet Union ba sa na ni litumelo ze tiile za mioya, niha ba pilile lilimo-limo inze ba lumela kuli Mulimu h’a yo. Mwa linaha za Makuwa, ba bañata ba latelelanga ze bu bulela bunuhi bwa ka linaleli bwa ze ka ezahala kwapili mwa bupilo, ba lumela kuli haiba mwa kweli, lizazi la bu 13 li ba la Butanu, ki lizazi la bumai. Hape ha ba lati ku bona likaze ze nsu. Batu ba bañwi ba ba pila kwa Mutulo luli wa lifasi ba nga liseli le li bonahalanga teñi fokuñwi ku ba le li anunela kuli ku taha ndwa kamba butuku bo butuna bo bu yambukela. Mwa India, butuku bwa AIDS bu atiswa ki bamatisi ba bimbayambaya ba ba lumela kuli ba tokwa ku eza tobali kuli haiba lizazi la cisa, bona ba si ke ba utwa hahulu ku cisa. Mwa Japan, bayepi ba misima mo ku fita linjanji ba lumela kuli musali h’a fita mwateñi njanji i si ka fela kale ku pangiwa, ku ka taha kozi. Litumelo za mioya hape li atile mwahal’a babapali ba ba cuukile. Mubapali yo muñwi wa papali ya mbola ya mazoho ye bizwa volleyball n’a ize ku kuta-kutela ku wina papali yeo kwa sikwata sa habo ne ku tahile ka libaka la kuli n’a tinanga masokisi a mansu ku fita a masweu. Litumelo ze cwalo ki ze ñata-ñata.

Mina bo? Esi mwendi mu na ni sabo ye ñwi ye mu patile, ye mu sa koni ku talusa? Esi mwendi mu kenwi ki tumelo, tumelonyana, kamba ki kezo ye ñwi ye sa bonahali ku ba hande ni mutomo? Kalabo ya mina i kana ya mi bonisa buniti, kakuli zeo ki zona ze i talusa luli tumelo ya mioya.

Mutu ya tuhelela litumelo za mioya ku mu zamaisa mwa likatulo ni mwa likezo za hae za ka zazi u ituhelela ku busiwa ki nto y’a sa utwisisi hande. Kana ku eza cwalo ki nto ye butali? Kana lwa swanela ku ituhelela ku zamaiswa ki m’ata ao a sa swalehi hande ili ao mwendi mane a li a maswe? Kana litumelo za mioya ki nto ye nyinyani, ye sa koni ku tahisa kozi kamba kana ya kona ku tahisa kozi?