Lifasi la Mibonelo Ye Kopami ya Busepahali

ZAZI le liñwi manzibwana ili la Butanu mwa Tel Aviv, kwa Israel, mutangana a ikenya mwa sikwata sa mikulwani be ne ba libelela fande a libinelo la busihu. Mizuzunyana hasamulaho, mbomba ya tunya mwahal’a sikwata seo, ku siya mafu.

Muipulai yo muñwi wa mbomba n’a bitulelezi ka situhu mikulwani ba bañwi ba 19. Dokota yo muñwi hamulaho a bulelela babihi ba makande kuli: “Liemba-emba za mibili ne li tanakani kai ni kai, bote ne li mikulwani, ili banana hahulu—na li ku pepwa ni sa boni pono ye sabisa hahulu cwalo.”

Thurstan Brewin n’a ñozi mwa The Lancet kuli: “Tulemeno t’o mañi ni mañi a tabela, inge cwalo busepahali . . . , ki tona to tu kona ku tahisa kuli lindwa li hanelele hahulu ku tumbuka ni ku ba t’ata hahulu ku li felisa.” Kaniti, ku kala ka lindwa za mwahal’a Krestendomu ni Mamozilemu ku t’o fita mwa linako za ku kelyenga linyangela kwa ba Nazi mwa Germany, batu ba bañata-ñata ba bulailwe ki batu be ne ba tumana kuli ki ku sepahala ku ba bulaya.

Ba Ba Maibiswa ki ku Sa Sepahala Ba Ekezeha

Ku si na kuliñi, busepahali bo bu kopani ni buñañeli bwa kona ku sinya, kono hape busepahali ha bu siyo, nyangela ya kona ku shandauka. Ku sepahala ki ku yemela mutu kamba litumelo mi ku talusa ku kumalela teñi ku si na ku zikinyeha niha ku na ni muliko ufi kamba ufi wa ku yubeka kamba ku beteka. Buñata bwa batu ba ize ba tabela busepahali bo bu cwalo, kono nyangela i mwa sipekete sa kuli busepahali ha bu yo mwa lubasi, ibo ki mona mo bu swanela hahulu ku kalela. Litelekano li ekezehile hahulu; li fuzelezwi ki batu ku ñañelela litakazo za bona, mapacaca a mwa bupilo, ni siselo sa bubuki bo bu atile. Mi sina mikulwani be ne ba bulailwe ki mbomba kwa Tel Aviv, hañata ba banca ki bona ba ba maibanga.

Taba ye ñwi i li: “Tuto ya mwana hañata ki ye ñwi ya lika ze pukutiswanga hahulu ki ku shekesha kwa lubasi ko ku tahiswa ki telekano, kauhano, ni ku ba ni mushemi a li muñwi.” Bashimani ba ba mwa mabasi m’o me a li yena mushemi a nosi sihulu ba kana ba sa ba hande ni tuto, ba kana ba iponda, ni ku ba libangoki. Silimo ni silimo, bana ba ba eza 1 milioni mwa United States ka bumai bashemi ba bona ba lelekananga. Mi ka silimo sifi kamba sifi, licika la bana kaufela ba ba pepilwe ki bashemi ba ba nyalani mwa naha yeo, ha ba ka y’o kwanisanga lilimo ze 18 za buhulu, mwendi bashemi ba bona ba ka be ba lelekani. Lipalo li bonisa kuli mikulwani ba bañata mwa  libaka ze ñwi za lifasi ni bona ba ka ba ni matomola-tuna ao.

Busepahali—Kana Bu T’ata?

Ku pala k’o kwa busepahali bo ne bu banga teñi ku paka ku fita haisali manzwi a Mulena Davida, a’ li: “U lu tuse [Muñ’a] Bupilo; kakuli batu ba ba lata Mulimu se ba fela; ba ba sepahala ba tokwahala kwa bana ba batu.” (Samu 12:1) Kutokwa busepahali ko ku atile k’o ku simuluhile cwañi? Roger Rosenblatt n’a file maikuto a, mwa magazini ye bizwa Time: “Busepahali niha bu li bo bunde hahulu, luna batu ba ba fokola cwana ha lu koni ku pila ka bona kakuli sabo ki ye ñata hahulu, ni ku sa isepa ili luna, bulyangelino, ni ku ndomaeta libubo; ki mo lu inezi.” Ka ku talusa linako ze lu pila ku zona, Bibele i lu punyeza kuli: “Batu ba ka ba baitati . . . ba ba [sa sepahali, NW]; ikaba batu ba ba si na lilato la taho.”—2 Timotea 3:1-5.

Ka ku bona m’o ku sepahala—kamba ku sa sepahala—ku amela hahulu mihupulo ni likezo za mutu, lu kana lwa buza kuli, ‘Ni lukela ku sepahala ku mañi?’ Mu bone zeo taba ye latelela i bulela fa puzo yeo.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

Siswaniso se si fahalimu: © AFP/CORBIS