Ku Pila Mabapa ni Batu Ba Bande Kwa Tusa

“Yo bapani ni yena wa kona ku ku tusa ku fita munyan’a hao ya kwahule.”—Liproverbia 27:10, Bibele Ye Kenile, hatiso ya 1984.

MULUTI wa mulao yo muñwi wa mwa lilimo za mwanda wa pili n’a buzize Jesu kuli: “Wahesu ki mañi?” Jesu ha n’a mu alabile, n’a si ka mu taluseza kuli wahabo ne li mañi, kono n’a mu taluselize se si kona ku bonisa kuli mutu ki wahabo luli. Mwendi mwa ziba nguli ya Jesu yeo. Ba bañata ba i ziba kuli ki nguli ya Musamaria yo munde mi i ñozwi mwa buka ya Evangeli ya Luka. Jesu n’a i kandekile cwana:

“Mutu n’a shetumuka kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko; mi a t’o wela mwa siango sa masholi ba ba mu tubulisa ni ku mu lindula; kiha ba ikela ba mu siya a bata ku shwa. Muprisita a t’o swana a shetumuka ka nzila yeo; a mu bona mi a mu kekuluha. Kamukwaocwalo ni Mulivi a taha kwateñi; a mu bona, mi a mu kekuluha. Kono Musamaria ya n’a li mwa musipili, a taha kw’a n’a inzi; a mu bona mi a mu shwela makeke. A sutelela, a tama mañiba a hae, a sela fateñi oli ni veine; kih’a mu pahamisa fa pelesa ya hae luli, a mu isa kwa hotela, mi a mu kulisa. Kakusasana a nga ma-sixpence a mabeli, a fa [muñ’a] hotela, a li: U mu kulise;  mi s’o ka zwisa ku fita se, ni ka ku kutiseza sona ha ni kuta. Cwale wena ha u hupula, ku bao ba balalu, u li, ki mañi wahabo mutu ya wezi mwa masholi?”—Luka 10:29-36.

Ku bonahala kuli muluti y’o n’a boni sisupo. Ka ku sa kata-kata, a talusa ka ku nepahala kuli wahabo mutu ya n’a holofezi y’o ne li ufi: “Ki ya mu ezize ka sishemo.” Jesu kiha li ku yena: “U ye, mi ni wena u y’o eza cwalo.” (Luka 10:37) Yeo ki nguli ye m’ata hakalo ya se ku talusa ku ba wahabo mutu luli! Nguli ya Jesu mane i kana ya lu ezisa ku ipuza kuli: ‘Ni pilisana cwañi ni batu? Kana naha ko ni zwa kamba mubala wa litalo wa ni ezisa ku keta ba ku utwana hande ni bona? Kana lika ze cwalo za ni paleliswa ku peta hande tamo ya ka ya ku tusa batu be ni bona kuli ba mwa butata? Kana na ikataza luli ku ba muyahwa ni yena yo munde?’

Lu Ka Kalela Kai?

Haiba lu ikutwa kuli lu tokwa ku sebeleza fa kalulo yeo, lu lukela ku kala ka ku lukisa mubonelo wa luna. Lu lukela ku iyakatwa hahulu za ku ba muyahwa ni yena yo munde. Nto yeo hape i kona ku tahisa kuli be lu pila ni bona ba be hande. Ibat’o ba lilimo ze 2,000 kwamulaho, mwa Ngambolo ya hae ye tumile ya fa Lilundu, Jesu n’a koñomekile sikuka sa butokwa seo mwa liswalisano za batu. N’a ize: “Linto kamukana ze mu lata kuli batu ba mi ezeze, mu ba ezeze zona ni mina.” (Mateu 7:12) Ku kuteka ba bañwi ni ku ba bonisa sishemo kwa ba susueza ku mi eza cwalo ni mina.

Mwa taba ye li “Loving Thy Neighborhood,” ye mwa magazini ye bizwa The Nation Since 1865, muñoli ya bizwa Lise Funderburg n’a bulezi lika ze ñwi ze bunolo ze kona ku eziwa, ili ze susueza ku pilisana hande ni ba bañwi. N’a ñozi kuli: “Ni bata . . . kuli swalisano i boniswe ka tuka to tuñata to tunyinyani to tunde t’o batu ba ezeza be ba pila ni bona, to tu cwale ka ku ba iseza mitende, ku ba babalelela banana, ku ba tusa ku yo leka lika kwa masintolo. Ni bata kuli swalisano yeo i be teñi mwa lifasi le li kauhani, m’o lilalanda li fokoliswa ki sabo ni bubangoki.” Mi u ekeza kuli: “Mu na ni ku kalela fokuñwi. Mi mwendi mwa kona ku kalela mwa lapa le li li mabapa ni la mina.”

Magazini ye bizwa Canadian Geographic ni yona ne i bulezi sisupo se sinde se si kona ku tusa batu ba ba pila mabapa ku pilisana hande. Muñoli wa yona ya bizwa Marni Jackson n’a ize: “Mutu h’a koni ku iketela batu b’a ka pila mabapa ni bona, sina mw’a sa koni ku ketela b’a pepwa ni bona. Liswalisano zeo li tokwa ku ba ni maseme, likute, ni ku tuhelela ba bañwi ku eza ze ba bata.”

Bomuyahwa ni Bona Ba Bande Ba Fana

Ki niti kuli buñata bwa luna ku kona ku lu bela t’ata ku atumela be lu pila mabapa ni bona. Ku sa ba atumela ni ku sa eza sango ni bona ku kana kwa bonahala ku ba ko ku bunolo hahulu. Kono Bibele i li “ku na ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa.” (Likezo 20:35) Kacwalo, muyahwa ni yena yo munde u ikataza ku tekelela b’a pila ni bona. Niha sa bati ku utwana hahulu ni bona, u ikataza ku ba ambotanga hanyinyani fokuñwi, mwendi ili ku kala fela ka ku ba menyeza kamba ku eza nto ye ñwi ye bonisa silikani.

Sina mo se ku bulelezwi, ki “tuka to tuñata to tunyinyani to tunde” t’o batu ba ezezanga ba bañwi to tu tusa hahulu mwa ku kalisa ku pilisana hande ni bona. Kacwalo, ku hande ku bata tuka to tunyinyani to mu kona ku bonisa sishemo ka tona ku be mu pila ni bona, kakuli ku eza cwalo hañata ku ka tahisa swalisano ni ku kutekana. Hape, ka ku eza cwalo, lu ka latelela kelezo ye mwa Bibele ye li: “U si ke wa hana ku tusa ka swanelo, m’o konela ku fana, u fane.”—Liproverbia 3:27; Jakobo 2:14-17.

Bomuyahwa ni Bona Ba Bande ki Baamuheli Ba Ba Itebuha

Ne ku ka swanela ha ne lu ka li batu kaufela ba amuhelanga tuso ni limpo ka buitebuho.  Ka bumai, hañata ha ku bangi cwalo. Hañata tuso ni limpo li amuhezwi ka kashwau kuli mane ya li fana ku zwelela kwa pilu a kana a li, ‘Ni ka yo shwa ni sa ezi cwalo hape!’ Fokuñwi, buikatazo bwa mina kaufela bwa ku lumelisa ka silikani ba ba pila mabapa ni mina bu kana bwa sa amuhelwa ka mafulofulo.

Kono hañata, ya lumeliswa niha kana a bonahala ku sa ba ni buitebuho, wa itebuha luli. Mwendi simuluho ya hae i mu ezisa ku kata-kata kamba ku swaba mi i tahisa kuli a bonahale ku ba ya si na taba, ya sa lati sango. Kono hape, mwa lifasi le li si na buitebuho le, batu ba bañwi ba kana ba nga kuli silikani sa mina si sienyi, kamba mane ba kana ba nahana kuli mu na ni milelo ye maswe. Ba kana ba tokwa ku kolwiswa kuli ha mu na milelo ye maswe. Kacwalo, ku kala sango ku kana kwa tokwa nako ni pilu-telele. Nihakulicwalo, batu ba ba pila hamoho ba ba ituta ku fana ni ku amuhela ka buitebuho ba ka tusa kwa ku tahisa kuli fa silalanda ku be ni kozo ni tabo.

Ha ku Zuha Butata

Sihulu ha ku zuha butata, muyahwa ni yena yo munde u butokwa hahulu. Ka linako za butata, moya wa luli wa buhabo wa bonahalanga. Ki lika ze ñata za buitomboli zeo batu ba ezelize ba bañwi mwa linako ze cwalo. Batu ha ba tahelwa ki butata bo bu swana, ku bonahala kuli ku si na ku hapelezwa ba swalisana ni ku tusana. Mane nihaiba ba ba na ni mibonelo ye shutana hañata ba sebelisana.

Ka mutala, The New York Times ne i bihile kuli ha ne ku bile ni zikinyeho ye tuna mwa Turkey ka 1999, batu bao ka sizo ba li lila ne ba swalisani. Muñoli wa Mugerike ya bizwa Anna Stergiou n’a ñozi mwa mutende wa kwa Athens kuli: “Ka lilimo-limo lu lutilwe ku toya batu ba kwa Turkey. Kono butuku bo butuna bo ba li ku bona ha bu lu tabisi. Ne lu tabehile lipilu, lwa lila mane inge kuli sitoyo sa luna sa kale-kale ne si felisizwe ki ku bona litupu za limbututu.” Musebezi wa ku yangwela batu ha ne u kwalilwe, likwata za bayangweli ba kwa Greece ba hana ku tuhela ku bata ba ba punyuhile.

Ku eza musebezi wa ku yangwela batu hamulaho wa kozi kaniti luli ki kezo ye nde, ye bundume. Kono ku pulusa mutu ka ku mu lemusa pili kozi i si ka taha kale kaniti ku kona ku ngiwa ku ba kezo ya butokwa ni ku fita. Ka bumai, ze ezahezi kwamulaho li bonisa kuli ba ba lemusanga batu za likozi ze taha hañata ha ba amuhelwangi hande, kakuli ka nako ye i fiwa temuso, kozi ye taha yeo ha i si ka bonahala kale. Ba ba fanga temuso hañata ha ba kolwiwangi. Ku tusa ba ba sa zibi za muinelo o maswe o taha ku tokwa hahulu tundamo ni buitomboli.

Kezo Ye Nde Ye Tuna ka ku Fitisisa

Kacenu, ku na ni nto ye tuna ye fitela kwahule kozi ya ka taho ye ka wela batu. Ki kezo ya Mulimu ya M’ata Ote ye polofitilwe, ye ka felisa bubangoki, bumaswe, ni butata bo buñwi kaufela fa lifasi. (Sinulo 16:16; 21:3, 4) Kezahalo ye tuna yeo ha i kakanyiwi, kono i  ka ezahala luli! Lipaki za Jehova ba bata hahulu ku fa batu ba bañata ka mo ku konahalela zibo ye tokwahala kuli ba punyuhe yona kezahalo ye taha ye ka nyunga lifasi yeo. Ki lona libaka ha ba tundamena ku eza musebezi wa bona wa ku kutaza o zibahala mwa lifasi kaufela. (Mateu 24:14) Ba eza cwalo ka ku itatela, kakuli ba lata Mulimu ni batu ba bañwi.

Kacwalo, Lipaki ha ba ka to mi potela fa ndu kamba ku mi atumela ko kuñwi, mu si ke mwa tuhelela sitoyo kamba ku filikana ku mi palelwisa ku teeleza. Ba lika ku ba batu ba bande be mu pila ni bona. Kacwalo, mu amuhele memo ya ku ituta Bibele ni bona. Mu itute m’o Linzwi la Mulimu li kolwiseza kuli nako yeo batu ba ka pila hamoho ka tabo i fakaufi. Ka nako yeo, ketululo kabakala mubala wa litalo, bulapeli, kamba mayemo a mutu mwa bupilo ha i sa na ku sinya swalisano ye nde yeo buñata bwa luna lu lakaza.

[Maswaniso a fa likepe 6, 7]

Ku eza lika ze bonisa sishemo mwa silalanda sa mina ki ko kunde

[Manzwi a bañi ba maswaniso]

Lifasi: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.