“N’a Sa Buleli ni Bona Konji ka Linguli”

“Jesu a . . . bulelela ba bañata, mi n’a sa buleli ni bona, konji ka linguli.”—MATEU 13:34.

1, 2. (a) Ki kabakalañi liswanisezo ze m’ata ha li sa libalehi fela? (b) Jesu n’a lutile ka liswanisezo za mufuta mañi, mi ku zuha lipuzo mañi ka za ku luta kwa hae ka liswanisezo? (Mu bone ni litaluso za kwatasi.)

KANA mwa kona ku hupula swanisezo ye ne mu utwile lilimo-limo kwamulaho, mwendi mwa ngambolo ya nyangela? Liswanisezo ze sebeza ha li libalehi kapili. Muñoli yo muñwi n’a ize liswanisezo “li fetula lizebe ku li bisa inge meto ni ku konisa bateelezi ku utwisisa hande nto inge ba ba i bona mwa munahano.” Bakeñisa kuli lu nahanisisanga hande ha lu bona lipono mwa munahano, liswanisezo li kona ku bisa bunolo ku swala litaba. Liswanisezo za kona ku tisa kuli manzwi a utwisisehe hahulu, ili ku luta lituto ze lu sa libali.

² Ha ku na muluti yo muñwi fa lifasi ya kile a ba sikwala hahulu kwa ku luta ka liswanisezo ku fita Jesu Kreste. Linguli ze ñata za Jesu li hupulwa ka bunolo nihaike se ku fitile lilimo ze bat’o ba ze 2,000 ku zwa fa n’a li bulelezi. * Jesu n’a itusiselizeñi hahulu mulutelo w’o? Mi ki kabakalañi liswanisezo za hae ha ne li li ze m’ata cwalo?

Libaka Jesu Ha N’a Luta ka Liswanisezo

3. (a) Ka ku ya ka Mateu 13:34, 35, ki lifi libaka la pili Jesu ha n’a luta ka linguli? (b) Ki nto mañi ye bonisa kuli Jehova kaniti u tabela hahulu mulutelo w’o?

³ Bibele i fa mabaka a mabeli a matuna Jesu ha n’a luta ka liswanisezo. Pili, ku luta cwalo ne ku talelelize ze n’e polofitilwe.  Muapositola Mateu n’a ñozi kuli: “Jesu a . . . bulelela ba bañata, mi n’a sa buleli ni bona konji ka linguli; kuli ku ezahale se ne si bulezwi ki mupolofita, kuli: Ni ka atamisa mulomo wa ka ka linguli.” (Mateu 13:34, 35) “Mupolofita” y’o Mateu n’a talusa ki yena ya n’a ñozi Samu 78:2. Walisamu y’o n’a susumelizwe ka moya wa Mulimu ku ñola zeo ku sa siyezi lilimo ze ñata kuli Jesu a t’o pepwa. Esi ki taba ye ipitezi kuli, ku sa siyezi lilimo ze mianda-nda, Jehova n’a lelile kuli Mwan’a hae n’a ka luta ka linguli? Kaniti luli Jehova u tabela hahulu mulutelo w’o!

4. Jesu n’a talusize cwañi libaka ha n’a bulela ka linguli?

⁴ Sa bubeli, Jesu ka sibili n’a talusize kuli n’a luta ka linguli kuli a taluhanye ba lipilu ze t’ata. Ha s’a kandekezi “batu ba bañata-ñata” nguli ya mucali, balutiwa ba hae ba mu buza ba li: “Kiñi ha u bulela ni bona ka linguli?” Jesu a alaba kuli: “Kabakala kuli mina mu filwe ku ziba likunutu za mubuso wa kwa lihalimu; kono bona ha ba si ka fiwa. . . . Ki lona libaka le ni bulela ni bona ka linguli; kakuli niha ba bona, ha ba boni; ni ha ba utwa, ha ba lemuhi, ha ba utwisezi. Ku bonahala ku bona se ne si polofitilwe ki Isaya, h’a li: Ku utwa, mu ka utwa, kono mu si ke mwa utwiseza; ku bona mu ka bona, kono mu si ke mwa boniseza. Kakuli lipilu za ba sicaba se, li nunile.”—Mateu 13:2, 10, 11, 13-15; Isaya 6:9, 10.

5. Linguli za Jesu ne li taluhanyize cwañi bateelezi ba baikokobezi kwa baikuhumusi?

⁵ Linguli za Jesu ne li taluhanya cwañi batu? Fokuñwi, bateelezi ba hae ne ba na ni ku batisisa kuli ba utwisise hande litaba za n’a bulela. Baikokobezi ne ba susumelizwe ki pilu ku kupa ku monyehelwa. (Mateu 13:36; Mareka 4:34) Kacwalo, linguli za Jesu ne li sinuzi niti ku be ne ba i bata luli; ka nako ye swana, linguli za hae ne li patezi baikuhumusi niti. Jesu luli ne li sifanu kwa buluti! Ha lu boneñi cwale ze ñwi za lika ze n’e tisize kuli linguli za hae li be ze m’ata cwalo.

Ku Keta Hande Tunango

6-8. (a) Ki nto mañi ye ne ba si na bateelezi ba Jesu ba ka nako yeo? (b) Ki ifi mitala ye bonisa kuli Jesu n’a ketanga hande tunango twa ku talusa?

⁶ Kana mu kile mwa nahana mo ne ku kana ku bezi kwa balutiwa ba ka nako yeo ili be ne ba utwile ka lizebe za bona Jesu inz’a luta? Nihaike ne ba na ni tohonolo luli ku ikutwela Jesu a bulela, ne ba si ka ba kale ni litaba ze ñozwi za ku balanga kuli ba ikupulise lika za n’a bulezi. Ne ba na ni ku beya manzwi a Jesu mwa minahano ni lipilu za bona. Ka ku itusisa ka bukwala linguli, Jesu n’a ba tusize ku kona ku hupula ka bunolo lituto za hae. N’a ba tusize cwañi?

⁷ Jesu n’a keta hande tunango twa ku bulela. Ha ne ku tokwahala tunango to tuñwi mwa likande kamba mwa ku koñomeka taba, n’a bonanga teñi kuli wa tu bulela. Kacwalo n’a bulezi palo tota ya lingu ze n’e siyezi muñ’a zona ha n’a futoka ngu ye n’e latehile, n’a bulezi lihora ze ne ba sebelize babeleki mwa simu ya likota za veine, ni palo ya litalenta za n’a bulukisize.—Mateu 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.

⁸ Nihakulicwalo, Jesu n’a tulile tunango to tu sa tokwahali to ne tu ka lu tibela ku utwisisa mulelo wa linguli. Ka mutala, mwa nguli ya mutanga ya si na makeke, ne ku si ka taluswa m’o mutanga y’o n’a wezi mwa sikoloti sa litalenta ze 10,000. Jesu n’a koñomeka butokwa bwa ku swalela. Sa butokwa n’e si m’o mutanga y’o n’a wezi mwa sikoloti, kono mwa n’a swalelezwi sikoloti sa hae ni m’o yena n’a ezelize mutanga yo muñwi ya n’a mu kolotezi kapene ka ka si na mo ka inezi. (Mateu 18:23-35) Ka ku swana, mwa nguli ya mwana wa sisinyi, Jesu n’a si ka talusa libaka mwana y’o ha n’a pundumukile ku kupa sanda sa hae ni libaka ha n’a si sinya-sinyize. Kono Jesu n’a talusize ka butungi m’o ndate mwana n’a ikutwezi ni ku ezeza, mwan’a hae ha n’a bakile ni ku kutela habo. Tunango to tu cwalo ka za mwa n’a ezelize ndate ku mwana ne tu tusa hahulu ku bonisa sisupo sa n’a  talusa Jesu, sa kuli Jehova “h’a katali ku swalela.”—Isaya 55:7; Luka 15:11-32.

9, 10. (a) Jesu ha n’a talusa ka za batu ba mwa linguli za hae, n’a kanatelanga fañi? (b) Jesu n’a tusize cwañi bateelezi ba hae ni ba bañwi ku hupula ka bunolo linguli za hae?

⁹ Jesu hape n’a tokomela mwa n’a taluseza batu ba mwa linguli za hae. Ku fita ku talusa ka butungi ponahalo ya batu bao, Jesu hañata n’a kanatela ze ne ba ezize kamba mo ba ezelize ka za lika za n’a talusa. Kacwalo, ku fita ku talusa mwa n’a bonahalela Musamaria yo munde, Jesu n’a kandekile sa butokwa ni ku fita, ili m’o Musamaria ka musa n’a tuselize Mujuda ya holofezi ya n’a lapalalile mwa nzila. Jesu n’a talusize tunango to ne tu tokwahala kuli a lute kuli lu lukela ku lata ni ba litalo kamba mushobo u sili, isi ba luna fela.—Luka 10:29, 33-37.

¹⁰ Bakeñisa ku tokomela tunango twa n’a talusa, linguli za Jesu ne li ze kuswani ili ze si ka ya hahulu mwa butungi. Kacwalo, n’a tusize bateelezi ba hae ba ka nako yeo ku hupula ka bunolo linguli ni lituto za teñi za butokwa, mi n’a tusize cwalo ni ba bañata-ñata ba bañwi be ne ba ka t’o bala Libuka za Evangeli ze tahile ka moya.

Ze Ama Ze Ezahalanga mwa Bupilo

11. Mu fe mitala ye bonisa m’o linguli za Jesu ne li ambolezi za lika zeo mwendi n’a iponezi ha n’a hula mwa Galilea.

¹¹ Jesu ne li caziba kwa ku bulela liswanisezo ze n’e ama bupilo bwa batu. Buñata bwa linguli za hae ki za lika zeo mwendi n’a iponezi ha n’a hula mwa Galilea. Mu nahane ka nakonyana bupilo bwa hae bwa kwa bwanana. Ne li hakai a bona bom’ahe ba besa liñende le li ile mumela ka ku nga kalulo ya bupi bo bu huhumusizwe ili bo ne bu siyezi kwamulaho ni ku itusisa bona sina mumela? (Mateu 13:33) Ne li hakai a buha mandui ba laleka tunyandi twa bona mwa mezi a’ kelukile a Liwate la Galilea? (Mateu 13:47) Ne li hakai a bona banana ha ba bapala fa patelo? (Mateu 11:16) Mwendi Jesu n’a lemuhile lika ze ñwi ze atile za n’a bulezi mwa linguli za hae, inge cwalo lipeu ze caliwa, mikiti ya linyalo ye tabisa, ni masimu a’ buzwa mwa lizazi.—Mateu 13:3-8; 25:1-12; Mareka 4:26-29.

12, 13. Nguli ya Jesu ya za buloto ni mufuka ne i bonisize cwañi kuli n’a tekelezi mikwa ya mwa silalanda?

¹² Ki kabakaleo ku sa komokisi Jesu mwa liswanisezo za hae ze ñata ha n’a bulelanga  hahulu za lika za mwa bupilo. Kacwalo, kuli lu utwisise hahulu bucaziba bwa hae bwa ku luta lika cwalo, kwa tusa ku tatuba za n’a talusa manzwi a hae kwa Majuda be ne ba mu teeleza. Ha lu boneñi mitala ye mibeli.

¹³ Pili, mwa nguli ya buloto ni mufuka, Jesu n’a kandekile za munna ya n’a cezi buloto bo bunde mwa simu ya hae, kono “ya mu toile” a ipolyomeka mwa simu yeo ni ku kwakaleka mwateñi mufuka. Jesu n’a keteziñi kezo ye lunya yeo? Mu hupule kuli n’a kandekile nguli yeo bukaufi ni Liwate la Galilea, mi musebezi o mutuna wa Magalilea ka mo ku bonahalela ne li njimo. Ki nto mañi ye n’e ka sinyeza hahulu njimi kwand’a kuli sila si kene ka busholi mwa simu ya hae ni ku calaka mwateñi ncwa ya mufuka? Milao ya ka nako yeo ya naha i bonisa kuli lunya lo lu cwalo ne lu eziwa. Kana ha mu iponeli kuli Jesu n’a kandekile nto ye ne ba kona ku utwisisa bateelezi ba hae?—Mateu 13:1, 2, 24-30.

14. Mwa nguli ya Musamaria yo munde, ki kabakalañi ha ku li ko ku ipitezi kuli Jesu n’a talusize sisupo sa hae ka ku bulela nzila ye zwa “kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko”?

¹⁴ Sa bubeli, mu hupule nguli ya Musamaria yo munde. Jesu n’a kalile ka ku bulela kuli: “Mutu n’a shetumuka kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko; mi a t’o wela mwa siango sa masholi ba ba mu tubulisa ni ku mu lindula; kiha ba ikela ba mu siya a bata ku shwa.” (Luka 10:30) Mu lemuhe kuli Jesu n’a talusize sisupo sa hae ka ku bulela nzila ye zwa “kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko.” Ha n’a kandeka nguli yeo, n’a li mwa Judea, bukaufi ni Jerusalema; kacwalo bateelezi ba hae ba lukela ku ba be ne ba ziba nzila yeo. Nzila yeo n’e ile nkuwa ka ku sabisa, sihulu ku mutu ya zamaya mwa buinosi. Ne i minyoka mwa libaka ze si na batu, ili ku fa masholi maipato a mañata.

15. Ki kabakalañi ha ne ku si ke kwa ba ni mutu ya n’a ka swanela ku yemela muprisita ni Mulivi ba mwa nguli ya za Musamaria yo munde be ne ba si ka tusa mutu?

¹⁵ Ku na ni nto ye ñwi hape ye lu lemuha ka za Jesu ha bulela za nzila ye zwa “kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko.” Ka ku ya ka likande, muprisita mi hasamulaho ni Mulivi ni bona ne ba fita nzila yeo—nihaike ne ba si ka yema ku tusa nomai y’o. (Luka 10:31, 32) Baprisita ne ba kombweka kwa tempele mwa Jerusalema, mi Malivi ne ba ba tusa. Baprisita ni Malivi ba bañata ne ba pila mwa Jeriko ha ne ba sa kombwekeli kwa tempele, kakuli Jeriko ne li likilomita ze 23 fela ku zwa kwa Jerusalema. Kacwalo, ku si na kakanyo fokuñwi ne ba fitanga nzila yeo. Mu lemuhe hape kuli muprisita ni Mulivi ne ba zamaya mwa nzila yeo ‘ku shetumuka kwa Jerusalema ku ya kwa Jeriko,’  kacwalo ili ku zwa kwa tempele. * Kacwalo ha ku na ya n’a ka kona ku yemela banna bao be ne ba si ka tusa mutu y’o ka ku bulela kuli, ‘Ne ba kekuluhile mutu ya n’a holofezi y’o kakuli n’a bonahala kuli u shwile, mi ku swala situpu ne ku ka be ku ba silafalize nakonyana ili ku ba tibela ku kombweka kwa tempele.’ (Livitike 21:1; Numere 19:11, 16) Kana ha ku iponelwi hande kuli nguli ya Jesu ne i ambola lika ze ne ba tekelezi bateelezi ba hae?

Ze Ama Pupo

16. Ki kabakalañi ha ku sa komokisi kuli Jesu n’a tekelezi hahulu ze bupilwe?

¹⁶ Liswanisezo ni linguli za Jesu li sikai li bonisa kuli n’a tekelezi limela, lifolofolo, ni miinelo ye cwale ka pula. (Mateu 6:26, 28-30; 16:2, 3) N’a fumani kai zibo yeo? Ha n’a hula mwa Galilea, kaniti n’a bile ni nako ye ñata ya ku talimisisa z’a bupile Jehova. Hape, Jesu ki yena “mweli ku ze bupilwe kamukana,” mi n’a ‘sebelelize’ Jehova mwa ku bupa lika zote. (Makolose 1:15, 16; Liproverbia 8:30, 31) Ku swanezi Jesu ha n’a tekelezi hahulu ze bupilwe! Ha lu boneñi mwa n’a itusiselize ka bukwala zibo yeo mwa ku luta.

17, 18. (a) Manzwi a Jesu a’ ñozwi kwa Joani kauhanyo 10 a bonisa cwañi kuli n’a ziba mikwa ya lingu? (b) Ba ba iz’o pota kwa linaha ze bulezwi mwa Bibele ba boniñi ka za tamo ye mwahal’a balisana ni lingu za bona?

¹⁷ Ye ñwi ya linguli za Jesu ze musa hahulu i ñozwi kwa Joani kauhanyo 10. Teñi k’o u bapanya silikani sa hae se situna ni balateleli ba hae ku sa mulisana ni lingu za hae. Manzwi a Jesu a bonisa kuli n’a ziba hande-nde mikwa ya lingu za mwahae. N’a bonisize kuli lingu li lata ku zamaiswa ni kuli li latelelanga mulisan’a zona. (Joani 10:2-4) Ba ba y’o potanga mwa libaka ze bulezwi mwa Bibele ba iponezi tamo ye ipitezi ye mwahal’a balisana ni lingu. Mwa lilimo za ma 1800, muituti wa za lika za ka taho ya bizwa H. B. Tristram n’a ize: “Ni kile na buha mulisana inz’a bapala ni mutapi wa hae. N’a ipumisize ku baleha; lingu za mu manama ni ku t’o mu zela. . . . Kwa nalulelule mutapi kaufela wa mu beya mwahali, unz’o takisa kwa maneku a hae kaufela.”

¹⁸ Ki kabakalañi lingu ha li latelelanga mulisan’a zona? Jesu n’a ize ki “kakuli li ziba linzwi la hae.” (Joani 10:4) Kana lingu za ziba luli linzwi la mulisan’a zona? Ka ku ya ka za n’a iponezi, George A. Smith n’a ñozi cwana mwa buka ya hae ye bizwa The Historical Geography of the Holy Land: “Fokuñwi fahal’a  lizazi ne lu y’o pumulanga mabapa ni a mañwi a masima a Judea, ko ba t’o nwisezanga mitapi ya bona balisana ba balalu kamba ba bane. Mitapi ne i zwakani, mi lwa singanyeka kuli mulisana ni mulisana u ka nga cwañi mutapi wa hae. Kono ha se i nwile ni ku takisa-takisa, mulisana yo muñwi ni yo muñwi a ikela kwa lineku la hae la musindi, mi yo muñwi ni yo muñwi a biza ka mubizezo wa hae; mi lingu za yo muñwi ni yo muñwi za zwa mwa buñata ku ya ku mulisan’a zona, mi mitapi ya ikela mo ne i tezi, ku si na ku lyangana.” Yeo ne li yona nguli ye nde hahulu ya n’a kona ku bulela Jesu kwa ku talusa sisupo sa hae. Haiba lu amuhela ni ku latelela lituto za hae mi haiba lu latelela ketelelo ya hae, f’o lwa kona ku ba mwa pabalelo ye musa ili ye lilato ya “mulisana yo munde.”—Joani 10:11.

Ze Ama Lika Ze Ba Ziba Bateelezi ba Hae

19. Kuli a hanyeze tuto ya buhata, Jesu n’a amile cwañi ka m’ata kwa kozi ye n’e ezahezi mwa silalanda?

¹⁹ Linguli ze m’ata li kona ku ambola lika ze ezahezi kamba mitala ye kona ku luta lituto. Muta o muñwi, Jesu n’a bulezi nto ye n’e sa z’o ezahala kuli a hanyeze tuto ya buhata ya kuli likozi li tahelanga ba ba swanelwa ki zona. N’a ize: “Batu ba ba 18, ba ba wezwi ki tawala ya Siloe, kana mu hupula kuli ne ba na ni mulatu ku fita batu kaufela ba ba yahile mwa Jerusalema?” (Luka 13:4) Jesu n’a talusize lika ze sa konwi ku latulwa ze n’e hanyelize muhupulo wa kuli lika ze ezahalanga kwa batu li tomilwe kale. Batu ba 18 bani ne ba si ka shwela sibi se siñwi se ne si tisize kuli Mulimu a ba nyemele. Niti kikuli, lifu la bona le li maswe ne li tahile ka nako ni likezahalo za ku sa libelela. (Muekelesia 9:11) N’a hanyelize cwalo tuto ya buhata ka ku talusa kezahalo ye ne ba ziba hande bateelezi ba hae.

20, 21. (a) Bafalisi ne ba nyazelizeñi balutiwa ba Jesu? (b) Jesu n’a itusisize taba ifi ya mwa Mañolo kuli a bonise kuli Jehova n’a si ka lela kuli mulao wa Sabata u be o t’ata? (c) Ku ka talimwañi mwa taba ye tatama?

²⁰ Jesu ha n’a luta, n’a bulelanga ni mitala ya mwa Mañolo. Mu hupule nako yani Bafalisi ha ne ba nyazize balutiwa ba hae kabakala kuli ne ba yanguzi makunka ni ku a ca la Sabata. Niti ne li kuli, balutiwa ne ba si ka loba Mulao wa Mulimu; ne ba lobile fela milao ye t’ata ya Bafalisi ya za misebezi ye sa swaneli la Sabata. Ka ku bonisa kuli Mulimu n’a si ka lela musebelisezo o t’ata cwalo wa mulao wa Sabata, Jesu a bulela za taba ye ñozwi kwa 1 Samuele 21:3-6. Davida ni lindwalume za hae ne ba lapile, kacwalo ba tibelela kwa tabernakele ni ku ca linkwa za poniso, ze n’e yolisizwe. Linkwa za kale zeo ka mulao ne li bulukezwi ku ciwa ki baprisita. Niteñi, kabakala miinelo, Davida ni lindwalume za hae ne ba si ka nyazezwa ku li ca. Taba yeo i ipitezi, kakuli ki yona fela ye ñozwi mwa Bibele ye bulela za batu ba ba si baprisita be ne ba cile linkwa za kale zeo. Jesu n’a ziba taba ye nepahezi luli ya ku itusisa, mi Majuda be ne ba mu teeleza kaniti ne ba i tekelezi.—Mateu 12:1-8.

²¹ Jesu luli ne li Muluti yo Mutuna! Kaniti lwa imbwetukela ha lu nahana bukwala bwa hae bo butuna bwa ku talusa litaba za butokwa ze ne ba utwisisize bateelezi ba hae. Kono lu kona ku mu likanyisa cwañi mwa buluti bwa luna? Puzo yeo i ka talimwa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Jesu n’a lutelangañi ka linguli?

• Ki ufi mutala o bonisa kuli Jesu n’a lutanga bateelezi ba hae bani ka linguli ze ne ba utwisisa?

• Jesu n’a itusisize cwañi ka bukwala zibo ya hae ya za pupo mwa linguli za hae?

• Jesu n’a bulezi ka linzila lifi likezahalo ze ne ba ziba bateelezi ba hae?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 15]

Jesu n’a kandekile za mutanga ya n’a hanile ku swalela sikoloti se sinyinyani ni za ndate ya n’a swalezi mwana ya n’a sinyize sanda sa hae kaufela

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ne li sifi sisupo sa nguli ya Jesu ya za Musamaria yo munde?

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Kana lingu za ziba luli linzwi la mulisan’a zona?