Lipuzo Ze Zwa kwa Babali

• Kana Lusifa ki libizo la Satani l’a biziswa ka lona mwa Bibele?

Libizo la Lusifa li fumaneha hañwi mwa Mañolo mi ki mwa Libibele ze ñwi fela. Ka mutala, Bibele ya King James Version i toloka liñolo la Isaya 14:12 kuli: “U wile cwañi kwa lihalimu, wena Lusifa, mwan’a malungasiku!”

Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “Lusifa” li talusa “ya benya.” Bibele ya Septuagint i itusisa linzwi la Sigerike le li talusa “mutisi wa malungasiku.” Kabakaleo, Libibele ze ñwi li toloka pulelo ya Siheberu sa kwa makalelo kuli “naleli ya kakusasa” kamba “naleli ya Lilungwe.” Kono Bibele ya Silatini ya Jerome ye bizwa Vulgate i itusisa “Lusifa” (mulwali wa liseli), mi ki kabakaleo linzwi leo ha li itusisizwe mwa litoloko ze fapahana-fapahana za Bibele.

Lusifa y’o ki mañi? Pulelo ya kuli “ya benya,” kamba “Lusifa,” i fumaneha mwa taelo ya Isaya ha n’a polofitela Maisilaele kuli ite ba bulelele ‘mulena wa Babilona nguli.’ Kacwalo, n’e li pulelo ye n’e itusisizwe mwa manzwi a n’a libisizwe sihulu kwa lusika lwa silena lwa Babilona. Bupaki bwa kuli pulelo yeo ya kuli “ya benya” i talusa mutu wa nama mi isiñi sibupiwa sa moya, bu tiiswa ki manzwi a’ li: “U ka wisezwa mwa sibaka sa ba ba shwile.” Sibaka sa ba ba shwile seo ki libita la batu isi sibaka mo ku ka ya Satani Diabulosi. Hape, batu ba ba bona mw’a kokobelezwa Lusifa ba buza kuli: ‘Kana yo ki yena munna ya n’a zikinyisa lifasi?’ Ku si na ku kakanya, libizo la “Lusifa” li ama mutu wa nama isiñi sibupiwa sa moya.—Isaya 14:4, 15, 16.

Ki kabakalañi malena ba Babilona ha ba talusizwe ku ba ba batuna cwalo? Mu lemuhe kuli mulena wa Babilona n’a si ke a bizwa ya benya konji ha s’a wile ili ka ku shubuka. (Isaya 14:3) Buikuhumuso ni buitati ne li tahisize kuli malena ba Babilona ba ipahamise fahalimw’a be ne ba pila ni bona. Buikankabeki bwa bona n’e li bo butuna luli kuli mane lusika lwa silena l’o lu swanisezwa inge lu bulela kuli: “Ni ka kambamela kwa lihalimu, ni beye lubona lwa ka fahalimw’a linaleli za Mulimu, ni ine fa lilundu la mukopano kwa mafelelezo a Mutulo; . . . mane ni likane ni Muambakani-Ya-Pahami.”—Isaya 14:13, 14.

“Linaleli za Mulimu” ki malena ba lusika lwa bulena lwa Davida. (Numere 24:17) Ku zwa f’a kalela ku busa Davida, zona “linaleli” zeo ne li buseza kwa Lilundu la Sione. Salumoni ha s’a felize ku yaha tempele mwa Jerusalema, libizo la Sione la kala ku itusiswa ka ku ama kwa muleneñi kaufela. Mwatas’a bulikani bwa Mulao, banna kaufela ba Maisilaele ne ba tamehile ku ya kwa Sione halalu ka mwaha. Kacwalo, Sione ne i bile “lilundu la mukopano.” Ka ku lela ku hapa malena ba Majuda ni ku ba zwisa fa lilundu leo, Nebukadenezare u zibahaza mulelo wa hae wa ku ipahamisa fahalimw’a zona “linaleli” zeo. Mwa sibaka sa ku bulela kuli Jehova ki yena ya mu tusize ku ba tula, u ipeya mwa sibaka sa Jehova ka buikuhumuso. Kacwalo, hamulaho wa ku ngandumunwa, lusika lwa silena lwa Babilona lwa biziwa ka sisomo kuli “ya benya.”

Kaniti, muipo wa babusi ba Babilona n’o bonahalize moya wa “mulimu wa lifasi le” yena Satani Diabulosi. (2 Makorinte 4:4) Satani ni yena u lakaza ku ba ni m’ata mi u lakaza ku pahamela Jehova Mulimu. Kono Mañolo h’a bizisi Satani libizo la Lusifa.

 • Ki kabakalañi 1 Makolonika 2:13-15 ha i bulela kuli Davida ki mwan’a Jese wa bu 7, hailifo 1 Samuele 16:10, 11 i bonisa kuli n’e li wa bu 8?

Mulena Saule wa Isilaele wa ikale ha s’a fulalezi bulapeli bwa niti, Jehova Mulimu n’a lumile mupolofita Samuele ku y’o toza yo muñwi wa bana ba Jese ku ba mulena. Taba ye mwa Bibele ya za kezahalo ya kale yeo, ye n’e ñozwi ki Samuele ka sibili mwa lilimo za mwanda wa bu 11 B.C.E., i bonisa kuli Davida ki mwan’a Jese wa bu 8. (1 Samuele 16:10-13) Niteñi, taba ye n’e ñozwi ki muprisita Ezira ibat’o ba lilimo ze 600 hasamulaho i bulela kuli: “Jese a pepa Eliabi mwan’a hae wa mweli, ni Abinadabi wa bubeli, ni Shimea wa bulalu; ni Netanele wa bune, ni Radai wa buketa-lizoho; ni Ozemu wa bu 6, Davida ki yena wa bu7.” (1 Makolonika 2:13-15) Ne ku ezaheziñi ku yo muñwi wa bahulwani ba Davida, mi ki kabakalañi Ezira ha tulile libizo la hae?

Mañolo a bulela kuli Jese “n’a na ni bana ba bashimani ba 8.” (1 Samuele 17:12) Ku bonahala kuli yo muñwi wa bana ba hae n’a si ka pila nako ye telele kuli mane a fite fa ku nyala ni ku pepa bana. Bakeñisa ku sa ba ni bana, n’a si ke a fumana kabelo kwa sanda sa lusika mi n’a si ke a tokwahala mwa litaba ze ñozwi za sipepo sa lusika lwa Jese.

Cwale ha lu hupuleñi ka za nako ya Ezira. Ha mu nyakisise mwa n’a ñolezi libuka za Makolonika. Ne se ku fitile lilimo ze bat’o ba ze 77 ku zwa fo bu felela butanga bwa mwa Babilona, mi Majuda ne ba kutezi ku yaha mwa naha ya bona. Mulena wa Peresia n’a lumelelize Ezira kuli a kete baatuli ni baluti ba Mulao wa Mulimu ni kuli a kabise ndu ya Jehova. Ne ku tokwahala mikoloko ye nepahezi ya mabizo a situhulu kuli ba zibe ba ba swanela ku abelwa sanda sa lusika ni kuli ba bone teñi kuli ki ba lusika fela lwa buprisita be ne ba sebeza sina baprisita. Kacwalo Ezira n’a lukisize litaba ze kwanile za kale za sicaba, ku kopanyeleza cwalo ni litaba za sipepo za lusika lwa Juda ni lwa Davida, ze nepahezi ili ze sepeha. Libizo la mwan’a Jese ya n’a shwile a si na mwana ne li si ke la tokwahala. Kona libaka Ezira ha n’a tulile libizo la hae.