‘Mu Tokomele Hahulu’

“Lu swanezi ku tokomela hahulu ze lu utwile, lu ka swana lu yenduka.”—MAHEBERU 2:1.

1. Mu fe mutala wa m’o hakanyiso i kona ku tahiseza kozi.

MWA United States fela, likozi za fa mukwakwa li bulayanga batu ba ba bat’o eza 37,000 ka silimo. Bocaziba ba li kambe bazamaisi ba limota ba banga hahulu ni tokomelo ha ba li fa mukwakwa, buñata bwa ona mafu ao n’a si ke a ezahala. Bazamaisi ba bañwi ba hakanyiswanga ki lisupo ni lizibahazo ze ñozwi fa mabala kwatuko a’ mikwakwa kamba ki ku itusisa mawaile a bona a ku zamaya ni ona. Hape ku na ni ba ba ezanga kuli kafa ba zamaisa mota, kafa ba ca. Mwa miinelo yeo kaufela, hakanyiso i kona ku tahisa kozi.

2, 3. Paulusi n’a file Bakreste ba Maheberu kelezo mañi, mi ki kabakalañi kelezo ya hae ha ne i li ye swanela?

² Ibat’o ba lilimo ze 2,000 kwamulaho, pili limota li si ka kala kale ku pangiwa, muapositola Paulusi n’a bulezi za hakanyiso ye ñwi ye n’e kenya Bakreste ba bañwi ba Maheberu mwa kozi. Paulusi n’a koñomekile kuli Jesu Kreste ya n’a zuhile kwa bafu n’a filwe situlo se si pahami ku fita sa mangeloi kaufela, kakuli n’a li ku la bulyo la Mulimu. Muapositola kih’a n’a ize: “Kabakaleo, lu swanezi ku tokomela hahulu ze lu utwile, lu ka swana lu yenduka.”—Maheberu 2:1.

³ Bakreste ba Maheberu ne ba tokwelañi ku ‘tokomela hahulu ze ne ba utwile’ ka za Jesu? Kakuli ne se ku fitile lilimo ze bat’o ba ze 30 ku zwa fa n’a zwezi Jesu fa lifasi. Ka ku ba kuli Mulen’a bona n’a si yo, Bakreste ba Maheberu ba bañwi ne se ba kala ku yenduka kwa tumelo ya niti. Ne ba hakanyiswa ki bulapeli bwa bona bwa kale bwa Sijuda.

Ne Ba Tokwa ku Tokomela Hahulu ni ku Fita

4. Mwendi ki kabakalañi Bakreste ba bañwi ba Maheberu ha ne ba keni mwa muliko wa ku bata ku kutela kwa bulapeli bwa Sijuda?

⁴ Mukreste n’a ka kona ku kenelwa cwañi ki takazo ya ku kutela kwa bulapeli bwa Sijuda? Libaka ki la kuli mufuta wa bulapeli bwa mwatas’a Mulao ne u ama lika ze bonahala. Batu ne ba kona ku bona baprisita ni ku utwa munko wa matabelo a ku cisa. Kono Bukreste ne bu shutana ka linzila ze ñwi. Bakreste ne ba na ni Muprisita yo Muhulu, Jesu Kreste, kono ne se ku fitile lilimo ze 30 a sa bonwi fa lifasi. (Maheberu 4:14) Ne ba na ni tempele, kono sibaka sa yona se si kenile ne li lihalimu. (Maheberu 9:24)  Mwatas’a Mulao, mupato ne li wa luli, kono mupato wa Sikreste ona ne li “wa pilu, o ezwa ka moya.” (Maroma 2:29) Kacwalo, kwa Bakreste ba Maheberu, mwendi Bukreste ne bu kalile ku utwahala ku sa ba bwa luli.

5. Paulusi n’a bonisize cwañi kuli bulapeli bwa n’a tomile Jesu ne bu pahami ku fita bwa mwatas’a Mulao?

⁵ Ku na ni nto ya butokwa hahulu ye ne ba swanela ku lemuha Bakreste ba Maheberu ka za bulapeli bwa n’a tomile Kreste. Ne bu tomile hahulu fa tumelo ku fita ku ze bonwa, mi niteñi, ne bu pahami ku fita Mulao o n’o filwe ka mupolofita Mushe. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mbali mali a lipoho za lipuli ni za likomu, ni mulola wa sitole, ili ze ba hasakwa ba ba masila, li kona ku ba kenisa kwa neku la nama; mali a Kreste, yena ya itahisize ku Mulimu ka Moya o sa feli, ili sitabelo se si tokwa fo si nyazahalela, ha ni li, a fita hahulu ani, mwa ku kenisa maikuto a luna kwa misebezi ye shwile, kuli lu sebeleze Mulimu-Ya-Pila?” (Maheberu 9:13, 14) Ee, swalelo ye fiwa ka tumelo mwa sitabelo sa tiululo sa Jesu Kreste i fitela kwahule ka linzila ze ñata ye n’e fiwa ka matabelo a n’a fiwa mwatas’a Mulao.—Maheberu 7:26-28.

6, 7. (a) Ki muinelo mañi o ne u tahisa kuli ku be kwa butokwa kuli Bakreste ba Maheberu ba ‘tokomele hahulu ze ba utwile’? (b) Paulusi ha n’a ñolezi Maheberu liñolo, Jerusalema ne i siyalezwi ki nako ye kuma kai? (Mu bone litaluso za kwatasi.)

⁶ Ne ku na ni libaka le liñwi hape Bakreste ba Maheberu ha ne ba tokwa ku tokomela hahulu ze ne ba utwile ka za Jesu. N’a polofitile kuli Jerusalema ne i ka sinyiwa. Jesu n’a ize: “Mazazi a ka ku tahela, lila za hao ha li ka ku potolosa ka lukwakwa, li ku ambeke, li ku kwalele kai ni kai; ba ka ku wiseza fafasi, wena ni bana ba hao ba ba ku wena; kakuli ha u si ka ziba nako y’o potezwi ka yona.”—Luka 19:43, 44.

⁷ Zeo ne li ka ezahala lili? Jesu n’a si ka bulela lizazi ni nako. Kono n’a file taelo ye: “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi. Nako yeo, ba ba li mwa Judea ba sabele mwa malundu; ba ba li mwa munzi ba zwe mwateñi; mi ba ba li mwa naheñi, ba si ke ba kutela mwa munzi.” (Luka 21:20, 21) Mwahal’a lilimo ze 30 ku zwa fa n’a bulelezi Jesu manzwi ao, Bakreste ba bañwi mwa Jerusalema ba libala ku tokomela mi ba hakanyeha. Ku swana inge kuli ne ba talimile ku sili inze ba zamaisa mota. Ha ne ba si ke ba cinca muhupulo wa bona, kozi ne i ka ba wela. Sinyeho ya Jerusalema ne i taha i sindumukile ku si na taba kuli ne ba nahana cwalo kamba  kutokwa! * Mwendi kelezo ya Paulusi ne i pasumuzi Bakreste ba mwa Jerusalema kwa buloko bwa kwa moya.

Ku “Tokomela Hahulu” Kacenu

8. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku “tokomela hahulu” niti ye mwa Linzwi la Mulimu?

⁸ Sina Bakreste ba kwa makalelo, lu tokwa “ku tokomela hahulu” niti ye mwa Linzwi la Mulimu. Kabakalañi? Kakuli ni luna lu ka tuha lu iponela sinyeho, isi ya naha i liñwi fela, kono ya muinelo kaufela wa linto. (Sinulo 11:18; 16:14, 16) Ki niti kuli ha lu zibi lizazi ni nako luli f’a ka ezeza Jehova zeo. (Mateu 24:36) Kono lwa iponela talelezo ya bupolofita bwa Bibele bo bu bonisa hande-nde kuli lu pila “mwa mazazi a maungulelo.” (2 Timotea 3:1-5) Kacwalo lu swanela ku itibelela kwa nto ifi kamba ifi ye kona ku lu hakanyisa. Lu tokwa ku tokomela ze li bulela Linzwi la Mulimu ni ku tona. Ki ka ku eza cwalo fela lu ka kona ku “banduka ku zeo kaufela ze ka bonahala.”—Luka 21:36.

9, 10. (a) Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa tokomela lika za kwa moya? (b) Linzwi la Mulimu ki ‘lumonyi lwa mwa mautu a luna’ ni ‘liseli la mwa nzila ya luna’ ka nzila ifi?

⁹ Mwa linako ze t’ata ze, lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa “tokomela hahulu” za kwa moya? Nzila ye ñwi ki ka ku fumaneha kamita kwa mikopano ya Sikreste ye mituna ni ye minyinyani. Hape lu swanela ku ba baituti ba batuna ba Bibele, ilikuli lu kone ku sutelela hahulu ku Jehova, yena Musimululi wa yona. (Jakobo 4:8) Haiba lu ka ba ni zibo ya Jehova ka ku ituta ka butu ni ka mikopano, lu ka ba sina walisamu ya n’a bulezi ku Mulimu kuli: “Linzwi la hao ki lumonyi lwa mwa mautu a ka, ki liseli la mwa nzila ya ka.”—Samu 119:105.

¹⁰ Bibele ha i lu bulelela ka za milelo ya Mulimu ya za kwapili, i ba ‘liseli la mwa nzila ya luna.’ Hape ki ‘lumonyi lwa mwa mautu a luna.’ Ka mubulelelo o muñwi, i kona ku lu tusa ku ziba muhato wa k’u nga ha lu ba ni butata mwa bupilo. Ki lona libaka ha ku li kwa butokwa kuli lu ‘tokomele hahulu’ ha lu kopana ni balumeli ba bañwi ku fiwa litaelo, ni ha lu bala Linzwi la Mulimu ka butu. Litaba ze lu ituta teñi li ka lu tusa ku eza likatulo ze butali, ze tusa, ili ze ka tabisa pilu ya Jehova. (Liproverbia 27:11; Isaya 48:17) Lu kona ku ekeza cwañi kwa nako ye lu kona ku teeleza kwa mikopano ni ya ku isa munahano ku ze lu bala ha lu eza tuto ya ka butu ilikuli lu tusiwe hahulu ki litukiso za Mulimu za kwa moya?

Ku Ekeza kwa Nako Ye Lu Kona ku Teeleza kwa Mikopano

11. Ki kabakalañi ku teeleza ha lu li kwa mikopano ya Sikreste fokuñwi ha ku banga t’ata?

¹¹ Fokuñwi, ku teeleza ha lu li kwa mikopano ya Sikreste ku banga t’ata. Munahano u kona ku hakanyiswa ka bunolo mwendi ki mwanana ya lila kamba ki mutu ya tile ka ku liyeha ya bata fa ku ina. Hamulaho wa ku sebeza lizazi mutumbi, mwendi lu katezi. Mwendi ya bulela fa libulelelo haki mubuleli ya mafulofulo, mi ka ku sa lemuha, lu kala ku nahana lika li sili, kamba mwendi mane ku ozela! Kabakala kuli litaba ze fiwa ki za butokwa, ne lu ka eza hande ha ne lu ka lika ku ekeza kwa nako ye lu kona ku teeleza ha lu li kwa mikopano ya puteho. Kono lu kona ku eza cwañi cwalo?

12. Ku teeleza kwa mikopano ku kona ku lu bela bunolo haiba lu ezañi?

¹² Hañata ku teeleza kwa mikopano ku banga bunolo haiba lu itukiselize hande. Kacwalo, mwa kona ku toma nako ya ku nahanisisanga ze ka yo buhisanwa. Ku bala ni ku yeya kalulo ya likauhanyo za Bibele za ku bala mwa viki ku kona ku nga mizuzu i sikai fela ka zazi. Ha lu tomahanya lika, lwa kona  ku fumana ni nako ya ku itukiseza Tuto ya Buka ya Puteho ni Tuto ya Tora ya ku Libelela. Tomahanyo ye lu keta ibe ifi kamba ifi, taba ya niti kikuli: Buitukisezo bu ka lu tusa ku teeleza kwa litaba ze buhisanwa kwa mikopano ya puteho.

13. Lu kona ku tusiwa kiñi ku sa zwisa munahano kwa litaba ze buhisanwa kwa mikopano?

¹³ Kwand’a ku itukiseza hande, ba bañwi ba fumananga kuli ba kona ku teeleza hahulu kwa mikopano ha ba inela kwapili mwa Ndu ya Mubuso. Ku talimela mubuleli, ku latelela mwa Bibele ha ku balwa liñolo, ni ku ñola lisupo ki linzila ze ñwi za ku tibela munahano ku yembuluka. Niteñi, ku ba ni pilu ye itukiselize ku butokwa hahulu ku fita nto ifi kamba ifi ye tusa kwa ku isa mamelelo. Lu na ni ku utwisisa kuli ze lu kopanelanga kiñi. Lu kopananga ni balumeli ba bañwi sihulu kuli lu lapele Jehova. (Samu 26:12; Luka 2:36, 37) Mikopano ki nzila ya butokwa yeo lu fepiwa kwa moya ka yona. (Mateu 24:45-47) Hape i lu fa kolo ya ku ‘susumezana mwa lilato ni mwa misebezi ye minde.’—Maheberu 10:24, 25.

14. Se si tahisa luli kuli mukopano u be o munde ki sika mañi?

¹⁴ Ba bañwi ba kana ba atula bunde bwa mikopano ka ku ya ka buikoneli bwa ba ba luta. Haiba babuleli ki baikoneli, mukopano u kana wa bulelwa kuli u bile o munde. Kono haiba mulutelo ha u utwahali ku ba o munde, lu kana lwa bonela lika mu sili. Ki niti kuli ba ba luta ba lukela ku lika hahulu ku luta hande, mi sihulu ili ku susumeza batu. (1 Timotea 4:16) Niteñi, luna ba ba teeleza ha lu swaneli ku nyaza-nyaza fela. Nihaike buikoneli bwa ku luta bwa babuleli ki bwa butokwa, haki bona fela bo bu tahisa kuli mukopano u konde. Kana ha mu lumeli kuli se lu lukela ku iyakatwa luli ki mo lu teeleleza, isi mw’a fela mubuleli ngambolo? Ha  lu ya kwa mikopano ni ku teeleza ku ze bulelwa, lu lapela Mulimu ka ku ya ka tato ya hae. Seo ki sona se si ezisa mukopano ku ba o munde. Haiba lwa bata luli ku ba ni zibo ya Mulimu, lu ka tusiwa ki mikopano, ku si na taba ni buikoneli bwa mubuleli. (Liproverbia 2:1-5) Kacwalo he, lu tundamene luli ku teeleza ka ku “tokomela hahulu” ha lu li kwa mikopano ya luna.

Mu Tusehe ka ku Tala ka Tuto ya ka Butu

15. Ku ituta ni ku yeya ku kona ku lu tusa cwañi?

¹⁵ Lu tusiwanga hahulu ki ku ‘tokomela hahulu’ ha lu eza tuto ya ka butu ni ku yeya. Ku bala ni ku yeya ze mwa Bibele ni lihatiso za Sikreste ku ka lu tusa hahulu ku tibisa niti ya Linzwi la Mulimu mwa pilu ya luna. Seo si ka ama hahulu mo lu nahanela ni mo lu ezeza lika. Luli, si ka lu tusa ku tabela ku eza tato ya Jehova. (Samu 1:2; 40:8) Kacwalo lu tokwa ku ekeza kwa nako ye lu isa mamelelo ilikuli lu kone ku tuseha ha lu ituta. Ku hakanyeha ku bunolo! Lika ze bunolo ze hakanyisa ze cwale ka luwaile lo lu lila kamba lilata za kona ku lu hakanyisa. Kamba mwendi ha lu batu ba ba kona ku isa munahano ka nako ye telele ku ze lu ituta. Lwa kona ku ina fafasi ka mulelo wa ku ifepa kwa moya, kono ku y’o kumbuluka munahano wa luna mwendi ki kale u yembuluka. Lu kona cwañi ku ‘tokomela hahulu’ ha lu ituta ka butu Linzwi la Mulimu?

16. (a) Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli lu tome nako ya ku eza tuto ya ka butu? (b) Mu konile cwañi ku fumana nako ya ku itutanga Linzwi la Mulimu?

¹⁶ Ku eza tomahanyo ni ku keta sibaka mo ku kona ku itutelwa hande kwa tusa. Buñata bwa luna, ki ka siwela lu fumana nako ya ku ba lu nosi. Lu kana lwa ikutwa kuli mipateho ya ka zazi ya lu kukisa mane inge kakota ka ka mwa liabwa le li buba ka bubebe. Luli, lu na ni ku sueta, ka mubulelelo o muñwi, ni ku omboka. Ha lu koni ku libelela kuli nako ya ku ituta i ka itahela fela. Kono lu tokwa ku zamaisa lika ka ku fumana nako ya ku ituta. (Maefese 5:15, 16) Ba bañwi ba tomile nakonyana ya kakusasana ha ku si na lihakanyiso ze ñata. Ba bañwi ba fumana kuli nako ya manzibwana ki yona ye nde. Sa butokwa kikuli lu si ke lwa keshebisa butokwa bwa ku anya zibo ye nepahezi ya Mulimu ni Mwan’a hae. (Joani 17:3) Kacwalo, lu tome nako ya ku eza tuto ya ka butu mi ni ku latelela nako yeo.

17. Ku yeya ku talusañi, mi ku kona ku lu tusa cwañi?

¹⁷ Ku yeya, ili ku nahanisisa ze lu itutile, ku butokwa hahulu. Ka mubulelelo o muñwi, ku lu tusa ku zwisa mihupulo ya Mulimu fa makepe fo i ñozwi ni ku i kenya mwa pilu ya luna. Ku yeya ku lu tusa ku bona mo lu kona ku sebeliseza kelezo ya Bibele ilikuli lu be “baezi ba Linzwi, isi bautwi fela.” (Jakobo 1:22-25) Hape ku yeya ku lu tusa ku sutelela hahulu ku Jehova, kakuli ku lu tusa ku nahana mikwa ya hae ni mo i bonisezwa mwa litaba ze itutiwa.

18. Kuli ku yeya ku kone ku sebeza hande, ku tokwahala miinelo mañi?

¹⁸ Kuli lu tusiwe hahulu ki ku ituta ni ku yeya, lu lukela ku tibela munahano wa luna ku hakanyeha. Kuli litaba ze nca li kone ku kena mwa munahano wa luna ha lu yeya, lu lukela ku kwalela lika ze hakanyisa za bupilo bwa ka zazi. Kuli lu eze cwalo, lu tokwa nako ni ku ba lu nosi, mi niteñi, ku ca lico za kwa moya ni ku nwa mezi a niti ye mwa Linzwi la Mulimu kwa katulusa luli.

19. (a) Ba bañwi ba tusizwe kiñi ku ekeza kwa nako ye ba kona ku isa munahano ku ze ba bala ha ba eza tuto ya ka butu? (b) Lu swanela ku nga cwañi ku ituta, mi yona nto ya butokwa yeo i kona ku lu tusa cwañi?

 ¹⁹ Ku cwañi haiba nako ye lu kona ku isa munahano ku ze lu bala ki ye nyinyani mi munahano wa luna wa yembuluka hamulaho wa nakonyana? Ba bañwi ba fumani kuli ba kona ku ekeza kwa nako ye ba kona ku isa munahano ku ze ba bala ka ku kala ku balanga ka nako ye nyinyani pili ni ku ekeza teñi hanyinyani-hanyinyani. Mulelo wa luna u lukela ku ba wa ku bala ka ku yeya ku fita ku mata-mata. Lu tokwa ku lika ku tabela hahulu litaba ze lu bala. Mi lwa kona ku eza lipatisiso ka ku itusisa litaba ze ñata-ñata ze lu fiwa ki mutanga ya sepahala ili ya na ni kutwisiso. Ku batisisa “ze tungile za Mulimu” ki kwa butokwa hahulu. (1 Makorinte 2:10) Ku eza cwalo ku lu konisa ku ekeza kwa zibo ya luna ya Mulimu ni ku hulisa kutwisiso ya luna. (Maheberu 5:14) Haiba lu baituti ba batuna ba Linzwi la Mulimu, hape lu ka “kona ku li luta ba bañwi.”—2 Timotea 2:2.

20. Lu kona ku kala cwañi silikani se situna ni Jehova Mulimu ni ku si tiisa?

²⁰ Ku fumanehanga kwa mikopano ya Sikreste ni ku eza tuto ya ka butu ku ka lu tusa hahulu ku kalisa silikani se situna ni Jehova ni ku si tiisa. Ku bonahala kuli ne ku bile cwalo ku walisamu ya n’a bulelezi Mulimu kuli: “Hasi mo ni latela mulao wa hao! Na u nahana musihali kaufela.” (Samu 119:97) Kacwalo he, lu fumanehange kamita kwa mikopano ye mituna ni ye minyinyani. Mi haike lu fumanange nako ya ku ituta Bibele ni ku yeya. Haiba lu ‘tokomela hahulu’ cwalo Linzwi la Mulimu, lu ka fumana mupuzo o mutuna.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi Bakreste ba Maheberu ba bañwi ha ne ba yenduka kwa tumelo ya niti?

• Lu kona ku zwelapili cwañi ku teeleza kwa mikopano ya Sikreste?

• Lu ka tusiwa kiñi ku fumana tuso kwa tuto ya Bibele ya ka butu ni ku yeya?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Bakreste ba Maheberu ne ba tokwa ku tonela sinyeho ya Jerusalema ye n’e tuha i taha

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Bashemi ba kona ku tusa bana ba bona ku tusiwa ki mikopano ya Sikreste