Mu Zwelepili ku Eza Ze Mu Itutile
Mu Zwelepili ku Eza Ze Mu Itutile
“Ze mu lutilwe ki na, mwa li amuhela, mwa li utwa, ni ze mu boni ku na, ibe zona ze mu eza; mi Mulimu wa kozo u ka ba ni mina.”—MAFILIPI 4:9.
1, 2. Kana Bibele ya zamaisa luli bupilo bwa batu ba bañata ba ba ipulela kuli ki balapeli? Mu taluse.
“BULAPELI Bu Sweli Bwa Hula, Kono Muzamao U Sweli ku Kutela Mwatasi.” Toho ya taba yeo ye mwa pampili ya makande ye bizwa Emerging Trends ne i bonisize ka bukuswani ze n’e fumanwi mwa patisiso ye n’e ezizwe mwa United States kaufela. Ku bonahala kuli mwa naha yeo, ku bile ni kekezeho kwa palo ya batu ba ba yanga kwa keleke ili ba ba bulela kuli bulapeli ki bwa butokwa mwa bupilo bwa bona. Niteñi, piho i li: “Lipalo niha li ekezehile cwalo, batu ba bañata ba mwa America ba honona kuli tumelo mwa bulapeli ya ama luli linyangela za batu kamba batu ka buñwi.”
2 Muinelo w’o ha u fumanehi fela mwa naha i liñwi. Mwa lifasi kaufela, batu ba bañata ba ba li ba lumela mwa Bibele ni kuli ki balapeli ha ba tuheleli Mañolo ku zamaisa luli bupilo bwa bona. (2 Timotea 3:5) Mueteleli wa sikwata se siñwi sa patisiso n’a ize: “Lu sa kuteka hahulu Bibele, kono ha ku taha ku za ku i bala, ku ituta yona, ni ku sebelisa ze ku yona—zeo ki za kwakale.”
3. (a) Bibele i ama cwañi ba ba ba Bakreste ba niti? (b) Balateleli ba Jesu ba sebelisa cwañi kelezo ya Paulusi ye kwa Mafilipi 4:9?
3 Kono kwa Bakreste ba niti ha ku cwalo. Ku sebelisa kelezo ye mwa Linzwi la Mulimu ku cincize munahanelo ni muzamao wa bona. Mi mutu yo munca ye ba apezi wa lemuhiwa ka bunolo ki ba bañwi. (Makolose 3:5-10) Kwa balateleli ba Jesu, Bibele haki buka ye bulukiwa fela i sa itusiswi. Ka ku shutana, muapositola Paulusi n’a bulelezi Bakreste ba kwa Filipi kuli: ‘Ze mu lutilwe ki na, mwa li amuhela, mwa li utwa, ni ze mu boni ku na, ibe zona ze mu eza; mi Mulimu wa kozo u ka ba ni mina.’ (Mafilipi 4:9) Bakreste ha ba amuheli fela niti ye mwa Linzwi la Mulimu. Ba eza ze ba ituta, ili ku zwelapili ku sebelisa kelezo ya Bibele—mwa lubasi, kwa musebezi, mwa puteho, ni mwa likalulo ze ñwi kaufela za bupilo.
4. Ki kabakalañi ku sebelisa milao ya Mulimu ha ku li t’ata?
4 Ku sebelisa milao ni likuka za Mulimu ku t’ata. Lu pila mwa lifasi le li zamaiswa ki Satani Diabulosi, y’o Bibele i biza kuli ki “mulimu wa lifasi le.” (2 Makorinte 4:4; 1 Joani 5:19) Kacwalo ku butokwa kuli lu itibelele kwa nto ifi kamba ifi ye kona ku lu palelwisa ku zwelapili ku sepahala ku Jehova Mulimu. Lu kona cwañi ku zwelapili ku sepahala?
Mu Swale “ka Mata Mutala wa Litaba Ze Pilisa”
5. Pulelo ya Jesu ya kuli, Mu “zwelepili ku ni latelela,” i talusañi?
5 Kalulo ye ñwi ya ku eza ze lu itutile i ama ku yemela bulapeli bwa niti, ku si na taba ni ku lwaniswa ki ba ba si balumeli. Buitiiso bu tokwa buikatazo. Jesu n’a ize: “Mutu h’a lata ku ni latelela, u na ni ku itoboha, a lwale kota ya hae ya linyando, mi a zwelepili ku ni latelela.” (Mateu 16:24, NW) Jesu n’a si ka bulela kuli lu swanela ku mu latelela fela viki, kweli, kamba silimo. Kono n’a ize: Mu “zwelepili ku ni latelela.” Manzwi a hae a bonisa kuli bulutiwa bwa luna ha bu koni ku ba bwa ka nako ye kuswani fela kamba kuli ki buipeyo bo lu eza kacenu, mi kamuso ha bu sa li yo. Ku yemela bulapeli bwa niti ku talusa kuli lu na ni ku tiya ka busepahali mwa nzila ye lu ketile, ku be cwañi kamba cwañi. Lu kona ku eza cwañi cwalo?
6. Ki ufi mutala wa litaba ze pilisa w’o Bakreste ba kwa makalelo ne ba itutile ku Paulusi?
6 Paulusi n’a elelize Timotea mubeleki ka yena kuli: “U swale ka mata mutala wa litaba ze pilisa z’o utwile ku na, mwa tumelo ni mwa lilato le li li ku Jesu Kreste.” (2 Timotea 1:13) Paulusi n’a talusañi? Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “mutala” se li talusa luli ki siswaniso s’a swanisize muswanisi. Niha si sa bonisi ze ñata, siswaniso seo si swanisizwe ka ku bonahala fo si kuma kuli ya si bona ya na ni temuho wa kona ku utwisisa siswaniso mwa butungi. Ka nzila ye swana, mutala wa litaba za niti w’o Paulusi n’a lutile Timotea ni ba bañwi ne si o kona ku fa likalabo tota kwa lipuzo kaufela ze kona ku buziwa. Niteñi, sina siswaniso, lituto zeo li fa ketelelo ye likani, ilikuli batu ba ba lata niti ba kone ku lemuha zeo Jehova a tokwa. Kono kuli ba tabise Mulimu, ne ba ka tokwa ku swala ka mata mutala w’o wa litaba za niti ka ku eza ze ba itutile.
7. Bakreste ba kona cwañi ku zwelapili ku kumalela mutala wa litaba ze pilisa?
7 Mwa lilimo za kwa makalelo a Bukreste, batu ba ba cwale ka Imenea (Imeneo), Alexandere, ni Fileto ne ba fuzelela mihupulo ye n’e sa lumelelani ni “mutala wa litaba ze pilisa.” (1 Timotea 1:18-20; 2 Timotea 2:16, 17) Bakreste ba kwa makalelo ne ba ka kona ku pima cwañi ku yaululwa ki bakwenuheli? Ka ku ituta hande litaba ze ñozwi ka ketelelo ya moya wa Mulimu ni ku li sebelisa mwa bupilo. Be ne ba latelela mutala o n’o tomilwe ki Paulusi ni basepahali ba bañwi ne ba kona ku lemuha ni ku hana lika kaufela ze n’e sa lumelelani ni mutala wa niti ye ne ba lutilwe. (Mafilipi 3:17; Maheberu 5:14) Ku fita ku “tukufalelwa litaba ze si na tuso, ni likañi za manzwi,” ba zwelapili ku ipeya ku Mulimu ka mo ku lukelela. (1 Timotea 6:3-6) Ni luna lu eza cwalo ha lu zwelapili ku sebelisa niti ye lu itutile. Kwa tiisa tumelo luli ku bona kuli batu ba bañata-ñata ba ba sebeleza Jehova mwa lifasi kaufela ba zwelapili ku swala ka m’ata mutala wa niti ye ba lutilwe ili ye mwa Bibele.—1 Matesalonika 1:2-5.
Mu Hane “Matangu”
8. (a) Satani u bata ku felisa cwañi tumelo ya luna kacenu? (b) Ki temuso mañi ya Paulusi ye kwa 2 Timotea 4:3, 4?
8 Satani u lika ku felisa busepahali bwa luna ka ku lu kukueza ku honona litaba ze lu lutilwe. Kacenu, sina mwa lilimo za kwa makalelo a Bukreste, bakwenuheli ni ba bañwi ba bata ku felisa tumelo ya ba ba si na yeloseli. (Magalata 2:4; 5:7, 8) Fokuñwi ba itusisanga mitai ya makande kwa ku shaela litaba ze kopamisizwe kamba mane buhata luli ka za miezezo ni milelo ya batu ba Jehova. Paulusi n’a lemusize kuli ba bañwi ne ba ka yendulwa kwa niti. N’a ñozi kuli: “Ku ka taha nako, ye ku yona, batu ba ka hana tuto ye pilisa; kono kabakala ku baba mwa lizebe ba ka ikubukanyeza baluti, ka ku ya ka litakazo za bona. Ba ka kelusa lizebe za bona kwa niti, ba yaulukele kwa matangu.”—2 Timotea 4:3, 4.
9. Mwendi Paulusi n’a talusañi ha n’a bulezi za “matangu”?
9 Ku fita ku swala ka ku tiya mutala wa litaba ze pilisa, ba bañwi ne ba hohilwe ki “matangu.” Ona matangu ao ne li lika mañi? Mwendi Paulusi n’a talusa matangu a ku ikupulela, a’ cwale ka a’ fumaneha mwa buka ya Tobita, ye ñwi ya libuka ze si ka ñolwa ka ketelelo ya moya wa Mulimu ili ze fumaneha mwa Libibele ze ñwi. * Mwendi a mañwi kwa matangu ao ne li mabulatwi a n’a utwahala ku tabisa, a n’a si na hande buniti. Mi hape ba bañwi—“ka ku ya ka litakazo za bona”—mwendi ne ba puma-pumilwe ki be ne ba lumeleza ku keshebisa lipimo za Mulimu kamba be ne ba nyaza be ne ba okamela mwa puteho. (3 Joani 9, 10; Juda 4) Lisitataliso ze n’e li teñi kaufela, ku bonahala kuli ba bañwi ne ba tabela buhata ku fita niti ye mwa Linzwi la Mulimu. Hañihañi ba tuhela ku eza lika ze ne ba itutile, mi nto yeo ne i ba cile kwa moya.—2 Pitrosi 3:15, 16.
10. Ki matangu mañi a mañwi a fumaneha kacenu, mi Joani n’a bonisize cwañi butokwa bwa ku tokomela?
10 Lu kona ku pima ku keluhela kwa matangu kacenu haiba lu tatubisisa ni ku keta ze lu bala ni ze lu teeleza ku zona. Ka mutala, hañata mitai ya makande ya susueza muzamao o maswe. Batu ba bañata ba luta kuli za Mulimu ha li konwi ku zibwa kamba mane kuli Mulimu h’a yo. Babatisisi ba mafosisa mwa Bibele ba li ha i si ka ñolwa ka ketelelo ya moya wa Mulimu. Mi bakwenuheli ba cwale ba zwelapili ku lika ku suña buhononi kuli ba felise tumelo ya Bakreste. Ka za kozi ye swana ye n’e tahiswa ki bapolofita ba buhata kwa makalelo a Bukreste, muapositola Joani n’a lemusize kuli: “Balatiwa, mu si ke mwa lumela mioya kaufela; kono mu like mioya ku ziba kana i zwa ku Mulimu. Kakuli bapolofita ba buhata ba bañata ba tile mwa lifasi.” (1 Joani 4:1) Kacwalo lu tokwa ku tokomela.
11. Ki ifi nzila ye ñwi ya ku itekula ka yona kuli lu bone haiba lu mwa tumelo?
11 Ka za seo, Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu itekule ili mina ku bona kana mu teñi mwa tumelo.” (2 Makorinte 13:5) Muapositola n’a lu susuelize ku itekula kuli lu bone haiba lwa latelela litumelo za Sikreste kaufela. Haiba lu lata ku teeleza ku ba ba nyaza lika kaufela, lu tokwa ku itekula ni ku itapelela. (Samu 139:23, 24) Kana lu hanelelanga ku nyaza-nyaza hahulu batu ba Jehova? Haiba ku cwalo, ki kabakalañi? Kana lu utwisizwe butuku ki manzwi kamba likezo za mutu yo muñwi? Haiba ku cwalo, kana lu talima lika ka mo li swanela ku ngelwa? Nyandiso ye lu ba ni yona kaufela ka nako ye, ki ya swalelele. (2 Makorinte 4:17) Niha lu ka tahelwa ki muliko mwa puteho, se lu ka tuhelela ku sebeleza Mulimu kiñi? Haiba ku na ni nto y’e lu nyemisize, kana ne ku si ke kwa ba hande ku lika mo lu konela kaufela ku tatulula taba yeo ni ku i beya mwa mazoho a Jehova?—Samu 4:4; Liproverbia 3:5, 6; Maefese 4:26.
12. Batu ba kwa Berea ne ba lu tomezi cwañi mutala o munde?
12 Ku fita ku nyaza-nyaza, lu zwelepili ku ba ni mubonelo o munde wa kwa moya wa litaba ze lu fiwa ka tuto ya ka butu ni ka mikopano ya puteho. (1 Makorinte 2:14, 15) Mi ku fita ku honona Linzwi la Mulimu, ku butali ku ba ni moya wa batu ba kwa Berea ba mwa linako za baapositola be ne ba tatubisisize Mañolo! (Likezo 17:10, 11) Mi lu eze ze lu ituta, ili ku hana matangu ni ku kumalela kwa niti.
13. Lu kona ku hasanya cwañi litaba za buhata ka ku sa lela?
13 Ku na ni litangu la mufuta o muñwi le lu tokwa ku itibelela ku lona. Litaba ze ñata ze tabisa za hasanyiwanga, hañata ka mañolo a lumelwa ka likompyuta (E-mail). Ki ko kunde ku tokomela ka za litaba ze cwalo, sihulu haiba ha lu zibi kuli litaba zeo li simuluhile kai. Likande niha ne li ka hasanyiwa ki Mukreste ya sepahala, ikana ya ba kuli mwendi ni ku yena zona litaba zeo ki za kutwi fela. Ki lona libaka ha ku li kwa butokwa ku tokomela kuli ha lu kandekeli ba bañwi kamba ku ba lumela litaba ze si na hande buniti. Kaniti ne lu si ke lwa bata ku hasanya “matangu a’ si a bulumeli,” kamba “matangu a’ si na tuso.” (1 Timotea 4:7; New International Version) Hape ka ku ba kuli lu mwa tamo ya ku bulela niti ku ba bañwi, lu eza ka butali ha lu pima nto ifi kamba ifi ye n’e ka tahisa kuli ka ku sa lela lu hasanye litaba za buhata.—Maefese 4:25.
Ze Nde Ze Zwa mwa ku Latelela Niti
14. Ku sebelisa ze lu itutile mwa Linzwi la Mulimu ku tahisa lika mañi ze nde?
14 Ku sebelisa ze lu lutiwa kwa mikopano ya Sikreste ni ze lu ituta ka butu mwa Bibele ku ka tahisa ze nde ze ñata. Ka mutala, lu kana lwa ituta ku pilisana hande ni balumeli ba bañwi. (Magalata 6:10) Lu ka ba batu ba bande hahulu ha lu latelela likuka za Bibele. (Samu 19:8) Hape ka ku eza ze lu ituta, lu ‘kutekisa tuto ya Mulimu’ mi mwendi lu ka hohela ba bañwi kwa bulapeli bwa niti.—Tite 2:6-10.
15. (a) Mukulwani yo muñwi n’a bile cwañi ni bundume bwa ku fa bupaki kwa sikolo? (b) Mu itutileñi mwa kezahalo yeo?
15 Mwahal’a Lipaki za Jehova ku na ni mikulwani ba ba eza ze ba itutile ka butu mwa Bibele ni mwa lihatiso za Sikreste hamoho ni ka ku fumanehanga kamita kwa mikopano ya puteho. Muzamao wa bona o munde ki bupaki bo butuna kwa baluti ni baituti ba bañwi kwa sikolo. (1 Pitrosi 2:12) Mu nge mutala wa Leslie, musizana wa lilimo ze 13 wa kwa United States. U itumelela kuli ne ku mu belanga t’ata ku bulelela b’a kena ni bona sikolo ka za litumelo za hae, kono zazi le liñwi lika za cinca. U li: “Mwa sitopa ne ku ambolwa ka za m’o batu ba likelanga ku lekisa lika. Musizana yo muñwi a yemisa lizoho mi a punda Lipaki za Jehova.” Leslie ka ku ba Paki n’a ezize cwañi? U li: “Se ni yemela tumelo ya ka, ili nto yeo ni kolwa kuli ne i komokisize mañi ni mañi, kakuli hañata kwa sikolo ha ni bulela-bulelangi.” Bundume bwa Leslie ne bu tahisizeñi? Leslie u li: “Ne ni konile ku fa mwan’a sikolo y’o broshuwa ni trakiti, kakuli n’a na ni lipuzo ze ñwi.” Jehova u lukela ku ba ya tabanga luli banana ba ba sebelisa ze ba itutile ha ba ba ni bundume bwa ku fa bupaki kwa sikolo!—Liproverbia 27:11; Maheberu 6:10.
16. Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki si tusize cwañi mukulwani yo muñwi ya li Paki?
16 Mutala o muñwi ki wa Elizabeth. Ku kala ha n’a na ni lilimo ze 7 ku yo fita cwalo h’a yo feza sikolo sa primari, musizana y’o n’a memanga baluti ba hae ku taha kwa Ndu ya Mubuso fa n’a felanga lingambolo mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki. Muluti ha n’a sa koni ku taha, Elizabeth n’a siyalelanga kwa sikolo ni ku fa ngambolo yeo fapil’a muluti y’o. Ha n’a li mwa sitopa sa mafelelezo kwa sekondari, Elizabeth a ñola piho ya makepe a’ lishumi ye n’e bonisa lituso za Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki mi a yo i balela fapil’a baluti ba bane. Hape n’a memilwe ku bonisa mo li felwanga lingambolo mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, mi a keta toho ya taba ye li “Ki Kabakalañi Mulimu H’a Tuhelela Bumaswe?” Elizabeth u tusizwe ki tukiso ya tuto ye eziwanga ki Lipaki za Jehova mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki. Ki yo muñwi fela kwa mikulwani ba bañata ba Sikreste ba ba tahisa tumbo ku Jehova ka ku eza ze ba itutile mwa Linzwi la hae.
17, 18. (a) Bibele i fa kelezo mañi ka za busepahali? (b) Munna yo muñwi n’a amilwe cwañi ki busepahali bwa yo muñwi wa Lipaki za Jehova?
17 Bibele i susueza Bakreste ku eza lika kaufela ka busepahali. (Maheberu 13:18) Ku sa sepahala ku kona ku sinya silikani sa luna ni ba bañwi, mi sa butokwa ni ku fita, ku kona ku sinya silikani sa luna ni Jehova. (Liproverbia 12:22) Busepahali bwa luna bu bonisa kuli lu eza ze lu itutile, mi seo si tahisize kuli ba bañata ba kuteke hahulu Lipaki za Jehova.
18 Mu nge mutala wa lisole ya bizwa Phillip. N’a latile ceke ya mali ye n’e sainilwe, kono ku si na fateñi palo ya mali a n’a kona ku ngiwa kwa panga. Mi ha n’a til’o lemuha kuli ne ku ezahezi cwalo konji ha n’a kutiselizwe ceke yeo ka poso. Ceke yeo ne i fumanwi ki yo muñwi wa Lipaki za Jehova, mi kañolo ke ne ka lumezwi ni yona ki ya n’a i fumani ne ka talusize kuli se si tisize kuli a i kutise ki litumelo za hae za bulapeli. Phillip a imbwetukela. A li: “Ne ni ka be ni uzwelizwe $9,000 [K38,700,000]!” Nako ye ñwi n’a swabile kuwani ya hae ha ne i uzwizwe mwa keleke. Ku bonahala kuli kuwani ya hae ne i ngilwe ki mutu ya n’a ziba, kono fa, ceke ya mali a mañata-ñata ne i kutisizwe ki mutu ya n’a sa zibi! Kaniti, Bakreste ba ba sepahala ba tahisa tumbo ku Jehova Mulimu!
Mu Zwelepili ku Eza Ze Mu Itutile
19, 20. Lu ka tusiwa cwañi ki ku eza lika ka ku ya ka ze lu ituta mwa Mañolo?
19 Ba ba eza ze ba itutile mwa Linzwi la Mulimu ba fumana lituso ze ñata. Mulutiwa Jakobo n’a ñozi kuli: “Ya talimisisa mwa Mulao o petehile, ona Mulao wa tukuluho, mi a tiiseza mwateñi, isi muutwi fela ya libala, kono muezi ya eza musebezi, mutu yo u ka fuyaulwa ku z’a eza kaufela.” (Jakobo 1:25) Ee, haiba lu eza lika ka ku ya ka ze lu ituta mwa Mañolo, lu ka ba ni tabo luli mi lu ka kona hande ku tatulula matata a mwa bupilo. Sa butokwa ni ku fita, Jehova u ka lu fuyaula mi lu ka ba ni sepo ya ku pila ku ya ku ile!—Liproverbia 10:22; 1 Timotea 6:6.
20 Kacwalo he, mu tundamene ku ituta Linzwi la Mulimu. Mu kopanange ni balapeli ba Jehova kamita, mi mu ise pilu kwa litaba ze ambolwa kwa mikopano ya Sikreste. Mu sebelise ze mu ituta, mu zwelepili ku li sebelisa, mi “Mulimu wa kozo u ka ba ni mina.”—Mafilipi 4:9.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 9 Buka ya Tobita, yeo mwendi ne i ñozwi mwa lilimo za mwanda wa bulalu B.C.E., i bulela ni litangu le li tezi litumelo za mioya la Mujuda ya bizwa Tobiasi. U taluswa ku ba ya n’a na ni m’ata a ku folisa ni ku leleka badimona ka ku itusisa pilu, nyoko, ni sibiti sa tapi ye tuna.
Kana Mwa Hupula?
• “Mutala wa litaba ze pilisa” ki nto mañi, mi lu kona cwañi ku zwelapili ku u swala ka ku tiya?
• Ki afi “matangu” e lu tokwa ku hana?
• Ba ba eza ze ba ituta mwa Linzwi la Mulimu ba fumana lituso mañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Bakreste ba kwa makalelo ne ba kona ku pima cwañi ku yaululwa ki bakwenuheli?
[Maswaniso a fa likepe 18]
Buhononi bu kona ku suñiwa ki mitai ya makande, ka Intaneti, ni ka bakwenuheli ba cwale
[Siswaniso se si fa likepe 19]
Ku hasanya lipiho ze si na hande buniti ku maswe
[Maswaniso a fa likepe 20]
Lipaki za Jehova ba sebelisa ze ba ituta mwa Linzwi la Mulimu ha ba li kwa musebezi, kwa sikolo, ni ko kuñwi kaufela