Nako ya ku Nyakalala Mwa Linaha Za Balkan

Ka 1922, Baituti ba Bibele Ba Ba Sepahala, ka mo ne ba zibelwa Lipaki za Jehova ka nako yeo, ne ba ungekile mukopano kwa Innsbruck, mwa Austria. Yo muñwi wa baputehi ne li Franz Brand, mucaha wa kwa Apatin mwa Vojvodina, ili mwa naha ya Serbia. Mubuleli ha n’a pundile libizo la Mulimu, kuli Jehova, sikwata sa kala ku ñuñuna, ili ku mu paleliswa ku zwelapili, mi mukopano w’o wa kaulezwa. Kono za n’a utwile Franz ne li mu susumelize hahulu, mi a kala ku kutaza taba ye nde ya za Mubuso. Ao ne li ona makalelonyana a kulo ya kwa moya ku ye ñwi ya linaha za mwa Balkan.

KWA buñata bwa batu kacenu, ku utwa fela libizo la Yugoslavia ku ba hupulisa za ndwa ni mafu a’ sabisa. Li ba hupuza za lipulao ze tomohisa pilu, babalehi ba ba ziyelehile, mandu a sinyehile, ni lindiyala ba ba mwa ñalelwa. Ha ku konahali ku talusa ka manzwi masitapilu ni manyando a n’a labuzwi ki ndwa ye n’e shandauzi Sikuli sa Balkan ku zwa ka 1991 ku t’o fita ka 1995, ili ku sinya sepo ya kuli batu ne ba ka kona ku tahisa bupilo bwa ku ca nala, ku si na lipilaelo. Kabakala ndwa yeo, bayahi ba Yugoslavia ya kale b’a sukuluka luli mi ba botanile maswe. *

Kabakala manyando ao, mutu n’a si ke a libelela ku fumana batu ba ba tabile mwa naha yeo. Kono ku komokise ku mane, batu ba ba cwalo ba teñi luli. Mane, ne ba bile ni nyakalalo ye ipitezi zazi le liñwi pili silimo sa 2000 si si ka esha kale. Franz Brand, mutangana ya bulezwi kwa makalelo, n’a petileñi ku zeo kaufela?

Kulo ya kwa Moya mwa Linaha za Balkan

Franz Brand n’a tabisizwe hahulu ki litaba ze nca za n’a utwile mi a lela ku hasanya litaba ze nde zeo. A fumana musebezi wa ku kuta milili mwa Maribor, ili tolopo ye mwa Slovenia ye li bukaufi ni museto wa Austria, mi a kala ku kutaza ba n’a kuta milili. Ne ba inanga ni ku kutumana ili ku teeleza ha ne ba nze ba kutiwa. Kabakala bukutazi bwa hae, kwa ba ni sikwatanyana sa bashaeli ba Mubuso mwa Maribor ibat’o kwa mafelelezo a lilimo za ma-1920. Ne ku fiwanga lingambolo za Bibele mwa licelo, leo hasamulaho ne li filwe libizo le li swanela,  lona la Novi svet (Lifasi Le Linca) Seafood Restaurant.

Ha se ku fitile nakonyana, taba ye nde ya hasanywa mwa naha kaufela. Ye ñwi ya ze n’e tisize hahulu kekezeho yeo ne li “Photo-Drama of Creation” (tukiso ya lihora ze 8 ya milumo ni ya maswaniso a zamaya ni a’ sa zamayi). Mi mwa ma-1930, Lipaki za Jehova ha ne ba tukufalizwe hahulu mwa Germany, palo ya Lipaki mwa Mubuso wa Yugoslavia ya ekezeha ni ku fita kabakala mapaina ba kwa Germany be ne ba balehile habo. Ka ku toboha bupilo bwa mbombolelwa, ba lika ka t’ata ku y’o kutaza mwa libaka ze kwahule mwa naha ya malundu yeo. Kwa makalelo, ne ku bonahala kuli ki ba sikai fela be ne ba amuhela litaba ze ne ba shaela. Kwa makalelo a ma-1940, ki bahasanyi ba 150 fela be ne ba tisize lipiho za sebelezo ya mwa simu.

Ka 1941, kwa taha nyandiso ye tuna, ye n’e til’o fita mwa 1952. Ne li tabo ye tuna luli kopano ya Lipaki za Jehova ha ne i ñolisizwe ka mulao kwa nalulelule, la 9 September, 1953, mwa puso ya Komyunizimu ya General Tito. Mwaha w’o, bahasanyi ba taba ye nde n’e li ba 914, mi palo ne i ya i ekezeha. Ha i t’o ezanga 1991, palo ya bahasanyi n’e se fitile fa 7,420, mi b’a 16,072 ne ba bile teñi kwa Kupuzo silimo seo.

Ku zwa la 16 August ku isa ku la 18, ka 1991, mukopano wa macaba wa Lipaki za Jehova wa ezwa lwa pili mwa naha yeo ili mwa Zagreb, kwa Croatia. Kwa baputehi b’a 14,684 be ne ba li teñi, ba bañwi ne li bayahi ba naha mi ba bañwi ne ba zwa kwa linaha li sili. Mukopano o sa libalwi w’o n’o tusize batu ba Jehova ku itukiseza miliko ye n’e sa taha. Ku ze ñwi za limota za mafelelezo ku sila museto wa Croatia ni Serbia, ne ku na ni limbasi ze n’e isa baputehi ba ma-Serbia habo bona. Mbasi ya mafelelezo ha se i keni, museto wa kwaliwa, mi ndwa ya tumbuka.

Batu ba Jehova B’a Swanela ku Nyakalala

Lilimo za ndwa ne li nako ye ne ba likilwe hahulu Lipaki za Jehova mwa linaha za Balkan. Niteñi, ba swanela luli ku nyakalala kakuli Jehova u file batu ba hae kekezeho ye nde. Ku zwa ka 1991, palo ya bahasanyi ba Mubuso mwa Yugoslavia ya kale i batil’o minahana. Mwa silimo sa sebelezo sa 2001, ne ku bile ni palo ye nca ye tuna ya 13,472.

Liofisi za mwa Zagreb ni Belgrade (Serbia) sapili ne li okamela musebezi wa Lipaki za Jehova mwa naha kaufela ya Yugoslavia ya kale. Kabakala kekezeho ni licinceho za puso ya naha, ne ku tokwahala ku toma liofisi ze nca mwa Ljubljana (Slovenia), ni Skopje (Macedonia), hamoho ni ku ba ni liofisi ze nca mwa Belgrade ni Zagreb. Ba ba sebeleza mwa liofisi zeo ibat’o ba b’a 140. Buñata bwa bona ki mikulwani, ba ba tukufalelezwi hahulu Jehova ni ku mu lata hahulu. Ba bañata ku bona ba sweli ku toloka libuka za tuto ya Bibele mwa lipuo za si-Croatia, si-Macedonia, si-Serbia, ni si-Slovenia. Ki tabo kwa butuna kuli buñata bwa limagazini ni lihatiso za Lipaki za Jehova mwa lipuo zeo li sweli ku hatiswa ka ku zamaelela ni za Sikuwa z’e itusiswa kwa ku li toloka! Lihatiso zeo li omba-omba batu ba bañata ni ku ba fa sepo.

Libaka le liñwi la ku nyakalalela ki la kuli, batanga ba bañata ba ba sebeza ka nako ye tezi ba ba zwa mwa linaha ze ñwi ba sweli ba tusa ka buitomboli. Mwa lilimo za cwanoñu fa, se ku  yahilwe Mandu a Mubuso a mande a mañata, ili nto ye ekeza kwa nyakalalo ya liputeho. Niteñi, ne ku sa taha nto ye ñwi ye nyakalalisa. Ki ifi yona nto yeo?

Musebezi O Ipitezi

Bahasanyi ba bañata ne ba ipuzanga kuli, ‘Ki lili fo lu ka bela ni Bibele ya New World Translation mwa puo ya luna?’ Silimo ni silimo, ne ba nyolelwanga ku utwa zibiso ya ku zwiswa kwa yona fa mukopano wa sikiliti. Kono musebezi o mutuna cwalo n’o ka tandaniswa cwañi, ka ku bona kuli likwata za batoloki ba mwa lipuo zeo ne li ezizwe lilimonyana kwamulaho mi batoloki n’e li ba ba sikakañi?

Hamulaho wa ku tatubisisa lika, Sitopa Se Si Etelela sa lumeleza kuli likwata za batoloki ba lipuo za si-Croatia, si-Macedonia, ni si-Serbia ba swale mungendenge u li muñwi hamoho. F’o ne li ka mulelo wa kuli ba swalisane ni ku tusana cwalo ka musebezi ni liakalezo za bona. Sikwata sa Croatia ki sona se ne si ka etelela musebezi.

Lizazi la Nyakalalo

Lipaki za Jehova ba ba mwa linaha za Balkan ha ba na ku libala lizazi la 23 July, 1999. Ne ku lukisizwe kuli ku eziwe ka nako i liñwi Mikopano ya Sikiliti ya “Linzwi la Bupolofita la Mulimu” mwa Belgrade, Sarajevo (Bosnia-Herzegovina), Skopje, ni Zagreb. Ka nakonyana, ne ku sa zibahali kamba mukopano n’o ka konahala mwa Belgrade kakuli ba NATO ne ba sweli ku tunyisa limbomba, mi ka nako yeo mikopano ya nyangela ne i haniswa. Mizwale ne ba tabile hakalo ka tibelelo ya ku kona ku kopana hamoho hamulaho wa likweli za silikwalikwani! Nihakulicwalo, ze n’e ezahezi n’e li ze tuna hahulu ku fita mo ne ba nahanela.

Manzibwana a la Butanu, ne ku filwe zibiso ye ipitezi kwa litolopo z’e ne kaufela mo ne i ezizwe mikopano ya sikiliti. Baputehi b’a 13,497 ne ba kuzize tuu, inze ba libelela ze n’e ka taha. Mubuleli h’a yo zwisanga New World Translation of the Christian Greek Scriptures mwa si-Croatia ni si-Serbia ni ku bulelela baputehi kuli toloko ya si-Macedonia ne i zamaya hande, baputehi ba palelwa ku iswala. Ba kwashela ka m’ata kuli mane mubuleli a palelwa ku feza zibiso. Kwa mukopano wa kwa Sarajevo, baputehi kapili-pili ba kuza tuu! Ne ba kakamalile luli. Ku tuha f’o, ba kwashela ka nako ye telele. Mwa Belgrade, ba bañata ne ba lotisize miyoko ya tabo, mi mubuleli n’a yema-yemisizwe ki ku kwashela kwa ku kuta-kutela a si ka feza kale ku zibisa. Mañi ni mañi n’a tabile luli!

Hape se ne si tabisize hahulu ka za mpo yeo kikuli Lipaki za Jehova ne ba ngile litukelo za ku hatisa Bibele ye ñwi ya si-Croatia mi ni ya si-Serbia. Kacwalo, New World Translation of the Christian Greek Scriptures mwa si-Croatia ne i ezizwe buka i liñwi ni toloko ya Mañolo a Siheberu mwa puo yeo, mi ne ku ezizwe nto ye swana ni ku ya si-Serbia. Hape, Bibele ya si-Serbia ne i hatisizwe mwa miñolo ya si-Roman ni si-Cyrillic.

Ka ku itumela limbuyoti ni ketelelo kaufela ze ne ba amuhezi, batu ba Jehova mwa linaha za Balkan b’a lumelelana luli ni za n’a bulezi Davida, kuli: “E, niha ni ka zamaya mwa musindi wa muluti wa lifu, ha ni na ku saba bumaswe niheba bu li buñwi; kakuli Wena [Jehova] u inzi ni na.” Ku si na taba ni kuli ba sa nyanda, ba na ni tundamo ya ku bona teñi kuli ‘tabo ya Muñ’a Bupilo ki ona mata a bona.’—Samu 23:4; Nehemia 8:10.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Sikwata sa pili sa bahasanyi ba kwa Maribor, mwa Slovenia, ba ba kutaza mwa sibaka se si kwahule-hule