Ku Ituta Ka Butu Ko Ku Lu Konisa Ku Ba Baluti

“Tokomela zeo, u li tukufalelwe; ku zwelapili kwa hao ku lemuhiwe ki batu kaufela. Tokomela mizamao ya hao; tokomela ni tuto ya hao.”—1 TIMOTEA 4:15, 16.

1. Buniti ki bufi ka za nako ni ku ituta ka butu?

BIBELE kwa Muekelesia 3:1 i li: “Nto ni nto i na ni nako ya yona.” Taba yeo ki ya niti luli niha ku taha kwa ku ituta ka butu. Ba bañata haiba ba mwa sibaka si sili kamba haiba haki yona nako ye swanela, ku ba belanga t’ata ku yeya lika za kwa moya. Ka mutala, hamulaho wa ku sebeza ka t’ata mwahal’a lizazi niha se mu lalezi hande, kana ne mu ka bata ku ituta, sihulu haiba mu ishefuzi mwa sipula sa mina sa mukanamo se mu lata hahulu, mu nze mu buha TV? Mwendi kutokwa. Kacwalo, ki sifi se si kona ku eziwa? Kaniti, lu na ni ku keta nako ya ku ituta, ni kwa ku itutela ilikuli buikatazo bwa luna bu tahise ze nde ka ku fitisisa.

2. Hañata nako ye nde ka ku fitisisa ya ku ituta ka butu ki ifi?

² Ba bañata ba fumana kuli minahano ya bona ha i si ka pateha hahulu kakusasana mi yeo ki yona nako ye nde ku bona ya ku ituta. Ba bañwi ba itutanga ka nako ye kuswani musihali ha ba pumula. Mwa mitala ye latelela, mu lemuhe nako ye bonisizwe ya ku  eza lika za butokwa za kwa moya. Davida, mulena wa Isilaele ya kwakale n’a ñozi kuli: “U ni utwise mukekecima wa hao isali kakusasa; kakuli ki Wena ye ni sepa. U ni bonise nzila ye ni swanezi ku ya ka yona; kakuli ni kambamiseza moya wa ka ku Wena.” (Samu 143:8) Mupolofita Isaya ni yena n’a bulezi taba ye swana ha n’a ize: “Mulena [Muñ’a] Bupilo u ni file lilimi le li talifile, kuli ka manzwi a ka ni kone ku tiisa mutu ya katezi. Habusile, ka zazi ni zazi, u zusa, e, u zusa zebe ya ka, kuli ni teeleze mo ku teeleleza balutiwa.” Sisupo ki sa kuli lu tokwa ku ituta ni ku teeleza ku Jehova minahano ya luna inze i talifile, ibe nako ifi kamba ifi ya lizazi.—Isaya 50:4, 5; Samu 5:3; 88:13.

3. Ku ituta hande ku tokwa ku ezezwa mwa miinelo mañi?

³ Nto ye ñwi ye lu sa lukeli ku eza haiba lu bata ku ituta hande ki ku sa ishefula mwa sipula sa mukanamo. Ha lu eza cwalo ha lu na ku tona. Ha lu ituta, munahano wa luna u swanela ku zanguka, kono ku bonahala kuli ku ishefula kwa londisa. Hape nto ye nde mutu h’a ituta ki ku ba mwa sibaka mo ku kuzize, mo ku si na ze hakanyisa. Ku lika ku ituta munahano wa mina inge u yaululwa ki wailesi, TV, kamba banana ha ku na ku tusa hahulu. Jesu ha n’a bata ku yeya, n’a ile mwa sibaka mo ku kuzize. Hape n’a bulezi za ku fumana sibaka sa kwa mukunda sa ku lapelela teñi.—Mateu 6:6; 14:13; Mareka 6:30-32.

Ku Ituta ka Butu Ko Ku Lu Konisa ku Fa Likalabo

4, 5. Broshuwa ya Seo A Tokwa i tusa ka linzila lifi?

⁴ Ku ituta ka butu kwa tabisa ha lu itusisa lihatiso ze shutana-shutana ze tomile fa Bibele kwa ku batisisa hahulu litaba, sihulu haiba lu eza cwalo kuli lu alabe lipuzo ze buniti za mutu yo muñwi. (1 Timotea 1:4; 2 Timotea 2:23) Ba bañata ba ba sa z’o kala ku ituta ba ituta broshuwa ya Ki Sifi Seo Mulimu A Tokwa ku Luna?, * ye s’e fumaneha mwa lipuo ze 261. Ki hatiso ye bunolo, kono ili ye talusa litaba ka ku nonga, ye bulela fela ze mwa Bibele. I tusa ba ba i bala ku utwisisa ka bubebe z’a tokwa Mulimu mwa bulapeli bwa niti. Kono mo i ñolezwi ku tahisa kuli tuto ya taba ni taba i si ke ya ya mwa butungi. Haiba ye mu ituta ni yena  a buza lipuzo ze tuna ka za taba ya mwa Bibele ye mu buhisana, mu kona ku fumana cwañi litaba ze ñwi mwa Bibele ze ka mu tusa ku alaba lipuzo zeo?

⁵ Ku ba ba na ni Watchtower Library fa CD-ROM mwa puo ya bona, ku bunolo ku fumana litaba ze ñata fa kompyuta. Kono ba ba si na zona lika zeo bo? Ha lu nyakisiseñi litaba ze peli ze talusizwe mwa broshuwa ya Seo A Tokwa, lu bone mo lu kona ku ekeleza kwa kutwisiso ya luna ni ku kona ku alaba ka butungi—sihulu haiba mutu a buza lipuzo ze cwale ka ya kuli, Mulimu ki mañi? ni ya kuli Jesu n’a li cwañi luli?—Exoda 5:2; Luka 9:18-20; 1 Pitrosi 3:15.

Mulimu Ki Mañi?

6, 7. (a) Ki puzo mañi ye zuha ka za Mulimu? (b) Yo muhulu wa bulapeli yo muñwi n’a tulileñi sa butokwa mwa ngambolo ya hae?

⁶ Tuto 2 mwa broshuwa ya Seo A Tokwa i alaba puzo ya butokwa ya kuli, Mulimu Ki Mañi? Seo ki sisupo se situna kakuli mutu h’a koni ku lapela Mulimu wa niti a sa mu zibi kamba haiba a honona ku ba teñi kwa Hae. (Maroma 1:19, 20; Maheberu 11:6) Niteñi, batu mwa lifasi kaufela ba na ni mihupulo ye shutana-shutana ka za Mulimu. (1 Makorinte 8:4-6) Bulapeli ni bulapeli bu na ni kalabo ye shutana kwa puzo ya kuli Mulimu ki mañi. Mwa Krestendomu, bulapeli bo buñata b’u nga kuli Mulimu ki Silalu. Yo muhulu wa bulapeli yo muñwi ya zibahala wa kwa America n’a file ngambolo ye li “Kana Mwa Ziba Mulimu?” Niha n’a balile mwa Mañolo a Siheberu h’a sikai, n’a si ka punda libizo la Mulimu nihaiba hañwi. Toloko ya Bibele ya n’a bala, ku fita ku itusisa libizo la Jehova kamba Yahweh, i itusisa linzwi la “Mulena,” le li si libizo, mi hape ili le li kona ku utwisisezwa mo kuñata.

⁷ Yo muhulu wa bulapeli y’o n’a shutile sisupo se situna ha n’a balile Jeremia 31:33, 34 kuli: “Ha ba sa na ku luta mutu ni mutu mulikan’a hae, ha ku na mutu ya ka luta mwanahabo kuli: Ziba Mulena! [ka Siheberu, “Ziba Jehova”] Kakuli kaufel’a bona ba ka ni ziba, ku kala ka yo munyinyani wa bona ku isa ku yo muhulu, ku bulela Mulena [ka Siheberu, Jehova].” Toloko ya n’a itusisize ne i tulile libizo le li ipitezi la Mulimu, lona la Jehova.—Samu 103:1, 2, NW.

8. Kiñi se si bonisa butokwa bwa ku itusisa libizo la Mulimu?

⁸ Samu 8:9 (NW) i bonisa libaka ku itusisa libizo la Jehova ha ku li kwa butokwa: “Jehova Mulen’a luna, Libizo la hao ki le lituna luli mwa lifasi kaufela!” Mu bapanye manzwi ao ni a’ li: “[Muñ’a] Bupilo Mulen’a luna, Libizo la hao ki le lituna cwañi mwa lifasi kaufela!” (Bibele Ye Kenile, hatiso ya 1951; mu bone ni Bibele Ye Kenile, hatiso ya 1984, The Holy Bible—New International Version, Tanakh—The Holy Scriptures) Niteñi, sina mo ne ku bulelezwi mwa taba ye felile, lu kona ku “ziba za Mulimu” haiba lu tuhelela Linzwi la hae ku lu monyehela. Kono ki hatiso mañi ya ku ituta Bibele ka yona ye ka alaba hande lipuzo za luna ka za butokwa bwa libizo la Mulimu?—Liproverbia 2:1-6.

9. (a) Ki hatiso mañi ye kona ku lu tusa ku talusa butokwa bwa ku itusisa libizo la Mulimu? (b) Batoloki ba bañata ba palezwi cwañi ku kuteka libizo la Mulimu?

⁹ Lwa kona ku ya mwa broshuwa ye li Libizo La Bumulimu Le Li Ka Ina Kuya Ku Ile, ye tolokilwe mwa lipuo ze 69. * Kalulo ye na ni toho ya taba ye li “Libizo La Mulimu—Taluso ni Mubizezo wa Lona” (makepe 6-11) i bonisa hande-nde kuli litaku za Siheberu ze bizwa Tetragrammaton (ili linzwi la Sigerike le li talusa “litaku ze ne”) li fumaneha ibat’o ba h’a 7,000 mwa mañolo a Siheberu a kwakale. Kono batoloki ni ba bahulu ba bulapeli bwa Sijuda ni Krestendomu ba li tulile ka bomu mwa buñata bwa litoloko za bona za Bibele. * Ba kona ku ipulela cwañi kuli ba ziba Mulimu ni kuli ba na ni silikani se sinde ni yena haiba ba  hana ku mu biza ka libizo la hae? Libizo la hae tota li kwalula nzila ya ku utwisisa kuli milelo ya hae ki ifi ni ku mu ziba. Hape, haiba libizo la Mulimu ha li itusiswi, kalulo ya tapelo ya Jesu ye li mutala, i na ni butokwa mañi, ye li “Ndat’a luna ya kwa lihalimu, Libizo la hao a li be le li kenile”?—Mateu 6:9; Joani 5:43; 17:6.

Jesu Kreste Ki Mañi?

10. Lu kona ku utwisisa ka ku tala bupilo ni bukombwa bwa Jesu ka linzila lifi?

¹⁰ Tuto 3 mwa broshuwa ya Seo A Tokwa i li “Jesu Kreste Ki Mañi?” Mwa maparagilafu a’ 6 fela, i taluhanya Jesu ka bukuswani luli, kwa n’a simuluhile, ni za n’a tezi fa lifasi. Kono haiba mu bata likande ka ku tala la bupilo bwa hae, buka ya Mutu Yo Mutuna ka ku Fitisisa ya Kile a Pila fa Lifasi-Mubu ki yona ye nde ka ku fitisisa. I fitiwa fela ki litaba za mwa Libuka za Evangeli, mi i fumaneha mwa lipuo ze 111* Buka yeo i fa litaba za bupilo bwa Kreste ka ku tatamana ka mo ne li ezahalezi, ni lituto za hae, mi li tomile fa litaba ze mwa Libuka z’e ne za Evangeli. Likauhanyo za yona ze 133 li ambola ze n’e ezahezi mwa bupilo ni mwa bukombwa bwa Jesu. Ha mu bata ku nyakisisa litaba, mwa kona ku bala mwa Insight, Volyumu 2, mwatas’a toho ya taba ye li “Jesus Christ.”

11. (a) Lipaki za Jehova ba shutana cwañi ni ba bañwi mwa tumelo ya bona ka za Jesu? (b) Ki afi mañolo a mañwi a mwa Bibele a’ hanyeza luli tuto ya Silalu, mi ki hatiso mañi ye tusa hahulu ku seo?

¹¹ Mwa Krestendomu, kañi ka za Jesu ki ya haiba ki “Mwan’a Mulimu” ni “Mulimu Mwana”—ka mubulelelo o muñwi, kañi i ama se i biza Catechism of the Catholic Church kuli ki “kunutu ye tuna ya za tumelo ya Sikreste,” yona ya Silalu. Ka ku shutana ni bulapeli bwa Krestendomu, Lipaki za Jehova ba lumela kuli Jesu n’a bupilwe ki Mulimu kono yena haki Mulimu. Litaba ze nde hahulu ka za taba yeo li fumaneha mwa broshuwa ye li Kana Wa Swanela ku Lumela mwa Silalu?, ye tolokilwe mwa lipuo ze 95. * A mañwi kwa Mañolo a mañata a’ itusisizwe ku yona kwa ku hanyeza tuto ya Silalu ki Mareka 13:32 ni 1 Makorinte 15:24, 28.

12. Ki puzo mañi ye ñwi ye lu sa tokwa ku buza?

¹² Litaba ze ambozwi ka za Mulimu ni Jesu Kreste li bonisa mo lu kona ku itutela ilikuli lu kone ku tusa ba ba sa zibi hande niti ya Bibele ku fumana zibo ye nepahezi. (Joani 17:3) Kono ku cwañi ka za be se ba bile mwa puteho ya Sikreste ka lilimo-limo? Ka ku ba be se ba fumani zibo ya za Bibele ye ñata, kana ba sa tokwa ku isa pilu kwa ku ituta ka butu Linzwi la Jehova?

Ki Kabakalañi Ha Lu Swanela ku “Tokomela”?

13. Ba bañwi ba kana ba ba ni mubonelo mañi o fosahezi ka za ku ituta ka butu?

¹³ Ba bañwi be se ba bile mwa puteho ka lilimo ze ñata ba kana ba ba ni mukwa wa ku itinga fela fa zibo ya Bibele ye ne ba fumani mwa lilimo za makalelo za ku ba Lipaki za Jehova. Ku bunolo ku nahana kuli: “Ha ni tokwi ku ituta hahulu inge ba banca. Mu bone kuli mwa lilimo ze fitile se ni balile Bibele ni lihatiso za Bibele hakai.” Ku nahana cwalo ne ku ka swana ni ku bulela kuli: “Ha ni sa tokwa ku isa hahulu pilu ku ze ni ca kakuli lico ze se ni cile ki ze ñata.” Lwa ziba kuli mubili u tokwa ku fepiwa ka lico ze nde, ze lukisizwe hande, kuli u be ni buikangulo hande ni m’ata. Ku ikangula hande ni ku ba ni m’ata kwa moya ku butokwa ni ku fita!—Maheberu 5:12-14.

14. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku itibelela kamita?

¹⁴ Kacwalo, kaufel’a luna, ibe kuli se lu bile baituti ba Bibele ka nako ye telele kamba kutokwa, lu tokwa ku utwa kelezo ya Paulusi ku Timotea, y’o ka nako ya n’a elezwa na s’a hulile kwa moya, mi n’a na ni buikalabelo: “Tokomela mizamao ya hao; tokomela ni tuto ya hao, u tundamene mwateñi. Kakuli ha u eza cwalo u ka ipilisa, u pilise ni ba ba ku utwa.” (1 Timotea 4:15, 16) Ki kabakalañi ha lu swanela ku utwa kelezo ya Paulusi? Mu hupule kuli Paulusi hape n’a bulezi kuli lu lwaniswa ki “lunya lwa Diabulosi” ni “mioya ye lunya ye  mwa mabaka a kwa lihalimu.” Mi muapositola Pitrosi n’a lemusize kuli Diabulosi u ‘bata y’a ka ca,’ mi yena y’o u kona ku ba ufi kamba ufi wa luna. Ku keshebisa lika kwa luna ku kona ku ba yona kolo y’a bata.—Maefese 6:11, 12; 1 Pitrosi 5:8.

15. Lu na ni lilwaniso mañi za kwa moya, mi lu kona ku li babalela cwañi?

¹⁵ Kacwalo lu kona ku itwanela cwañi? Muapositola Paulusi u lu hupulisa kuli: “Mu nge lilwaniso kamukana za Mulimu, kuli mu kone ku tiya mwa lizazi le li maswe, ni ku yema ha mu se mu tuzi ze maswe kamukana.” (Maefese 6:13) Ku sebeza hande kwa zona lilwaniso za kwa moya zeo ku itingile fa ku tiya kwa zona ku zwa kwa makalelo mi hape ni fa ku zwelapili ku babalelwa kwa zona. Kacwalo, lilwaniso za Mulimu ze kwanile zeo li lukela ku ba ze kopanyeleza zibo ya Linzwi la Mulimu ye lukile. Seo si bonisa butokwa bwa ku zwelapili ku utwisisa niti ka mo i boniselizwe ki Jehova ka Linzwi la hae ni ka sitopa sa mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso. Ku ituta Bibele ni lihatiso za Bibele ka butu kamita ku tusa hahulu kwa ku babalela lilwaniso za luna za kwa moya.—Mateu 24:45-47; Maefese 6:14, 15.

16. Lu kona ku ezañi kuli lu bone teñi kuli ‘tebe ya luna ya tumelo’ ya sebeza hande?

¹⁶ Kwa lilwaniso za luna, Paulusi u koñomeka “tebe ya Tumelo,” ye kona ku taka ni ku tima masho a Satani a’ tuka, ili zona litamilikezo ni lituto za bukwenuheli. (Maefese 6:16) Kacwalo ku butokwa ku bona kuli tebe ya luna ya tumelo i tiile cwañi ni kuli lu kona ku eza cwañi kuli lu i babalele ni ku i tiisa. Ka mutala, mu kana mwa buza kuli: ‘Ni itukisezanga cwañi tuto ya Bibele ya ka viki ka ku itusisa Tora ya ku Libelela? Kana ni itutile hande kuli na kona ku ‘susumezana mwa lilato ni mwa misebezi ye minde’ ka ku fa likalabo ze lukisizwe hande kwa mikopano? Kana na apulanga Bibele ni ku bala mañolo a’ bonisizwe fela kono ili ao manzwi a ona a si ka ñolwa? Kana na susuezanga ba bañwi ka ku abana ka mafulofulo mwa mikopano?’ Lico za luna za kwa moya ki ze tiile mi li tokwa ku sotiwa hande kuli li kone ku lu tusa luli.—Maheberu 5:14; 10:24.

17. (a) Satani u itusisa sifanu mañi kwa ku lika ku fokolisa Bukreste bwa luna? (b) Lu kona ku pima cwañi sifanu sa Satani?

¹⁷ Satani wa ziba bufokoli bwa batu ba ba si ka petahala, mi makilikicani a hae h’a lemusehi. Nzila ye ñwi ya itusisa kwa ku hasanya kukuezo ya hae ye maswe ki ka ku tahisa kuli maswaniso a mapunu a fumanehe ka bunolo-nolo fa TV, fa Intaneti, fa mavidio, ni mwa lihatiso. Bakreste ba bañwi ba tuhelezi sona sifanu seo ku kena mwa lisilelezo za bona ze s’e fokozi, mi nto yeo i tahisize kuli ba amuhiwe buikalabelo mwa puteho kamba mane ku tahelwa ki ze tuna ni ku fita. (Maefese 4:17-19) Sifanu sa Satani sa kwa moya seo si kona ku pimiwa cwañi? Lu si ke lwa keshebisa ku ituta Bibele kamita, mikopano ya luna ya Sikreste, ni lilwaniso za luna ze zwa ku Mulimu. Zeo kaufela li lu konisa ku taluhanya ze lukile ku ze si ka luka ni ku toya z’a toile Mulimu.—Samu 97:10; Maroma 12:9.

18. “Lilumo la Moya” li kona ku lu tusa cwañi mwa ndwa ya luna ya kwa moya?

¹⁸ Haiba lu zwelapili ku itutanga Bibele kamita, lu ka kona ku isileleza ka zibo ye lu ka fumana mwa Linzwi la Mulimu. Hape lu ka kona ku itwanela ka “lilumo la Moya, lona Linzwi la Mulimu.” Linzwi la Mulimu li “lozizwe kafa ni kafa, mi li punya ku y’o fita kwa  makauhanelo a moya ni pilu, ni kwa makopanelo a masapo, ni kwa mooko; mi li na ni bubebe mwa ku atula maikuto ni mihupulo ya mwa pilu.” (Maefese 6:17; Maheberu 4:12) Haiba lu fita fa ku tekelela hande mwa ku itusiseza lona “lilumo” leo, ha lu ka tahelwa ki miliko, lu ka kona ku lemuha nto ye kana ya bonahala ku ba ye sa koni ku tahisa kozi, kamba mane ye hoha, ni ku i bonahaza ku ba katwa ka ya maswe ka ka tahisa lifu. Sifalana sa luna sa zibo ni kutwisiso ya Bibele si ka lu tusa ku hana ze maswe ni ku eza ze lukile. Kacwalo kaufel’a luna lu tokwa ku ipuza kuli: ‘Kana lilumo la ka li shengile kamba li mbumbutezi? Kana ku ni belanga t’ata ku hupula mañolo a mwa Bibele a’ kona ku ni tiisa mwa ku itwanela?’ Lu zwelepili ku itutanga Bibele ili luna mi kacwalo ni ku hanela Diabulosi.—Maefese 4:22-24.

19. Lu kona ku tusiwa cwañi haiba lu zwelapili ku ituta ili luna?

¹⁹ Paulusi n’a ñozi kuli: “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso kwa ku luta, ni ku kolisa, ni ku nyaza, ni ku hulisa ka ku luka; kuli mutu wa Mulimu a petahale mi a talifele luli misebezi kaufela ye minde.” Haiba lu utwa manzwi ao Paulusi n’a bulelezi Timotea, lwa kona ku itiisa kwa moya ni ku eza hande hahulu mwa bukombwa bwa luna. Maeluda ni batanga ba bukombwa ba kona ku tusa hahulu puteho, mi luna kaufela lwa kona ku zwelapili ku tiya mwa tumelo.—2 Timotea 3:16, 17; Mateu 7:24-27.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ki miinelo mañi ye swanela ilikuli tuto ya mina i tahise hahulu ze nde?

• Litoloko ze ñata za Bibele li na ni mafosisa mañi ka za libizo la Mulimu?

• Ne mu ka itusisa mañolo afi a mwa Bibele kwa ku hanyeza tuto ya Silalu?

• Lu lukela ku ezañi kuli lu isileleze kwa makilikicani a Satani, niha se lu bile Bakreste ba niti ka lilimo-na-lilimo?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 19]

Kuli mu tusiwe hahulu ha mu ituta ka butu, mu tokwa sibaka se si swanela, mo ku si na hahulu ze hakanyisa

[Maswaniso a fa likepe 23]

Kana “lilumo” la mina li shengile kamba li mbumbutezi?