Ze Ezahezi mwa Bupilo

Ku Yo Yaha Ko Ne Lu Il’o Ezeza Bulumiwa

KA MO LI KANDEKEZWI KI DICK WALDRON

Ne li musihali la Sunda mwa September 1953. Ne lu sa li baeñi mwa South-West Africa (ye s’e bizwa Namibia). Ne se lu inzi mazazi a’ sa kwani viki mwa naha yeo mi ne se lu shaka-shaka ku eza mukopano wa nyangela mwa muleneñi wa naha o bizwa Windhoek. Ne lu zweziñi kwa Australia ku taha kwa naha yeo ya mwa Africa? Na ni musal’a ka, hamoho ni likalibe ba balalu, ne lu tile lu li balumiwa ba taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu.—Mateu 24:14.

NE NI pepezwi kwa naha ye kwahule, ya Australia, ka silimo sani sa misunga, sona sa 1914. Mwa lilimo mo ne ku na ni Bubotana bo butuna mwa lifasi kaufela, ne ni sa li mwanana, mi ne ni na ni ku tusa kwa ku fepa lubasi. Ne ku si na mibeleko, kono se ni ikezeza mukwa wa ku zuma ka ona lishakame, ze n’e atile mwa Australia. Kacwalo, nama ya lishakame ki ye ñwi ya lika ze ne ni tisezanga hahulu lubasi.

Ndwa ya lifasi ya bubeli ha i to tumbukanga ka 1939, ne se ni fumani kale musebezi wa za limota ni limbasi mwa muleneñi wa Melbourne. Banna ba ba bat’o ba b’a 700 ne ba sebezanga ka linako kwa limbasi zeo, mi nako ni nako ne ni banga ni mumatisi kamba mulifisi u sili. Hañata ne ni ba buzanga kuli, “Mu lapela kai?” ni kuli ba taluse ze ba lumela. Ya n’a kona fela ku ni fa likalabo ze utwahala ne li yo muñwi wa Lipaki za Jehova. A ni taluseza taba ye fumaneha mwa Bibele ya paradaisi ya fa lifasi m’o ba ba saba Mulimu ba ka pila ku ya ku ile.—Samu 37:29.

Ka nako ye swana, boma ni bona ba fumana  Lipaki za Jehova. Hañata, ha ne ni zwanga kwa musebezi busihu, ne ni to fumananga lico ni magazini ya Consolation (ye s’e bizwa Awake!). Ze ne ni balanga ne li tabisa luli. Nako ha n’e nze i ya, na kolwa kuli bo luli ne li bona bulapeli bwa niti, mi na swalisana hahulu ni puteho ni ku kolobezwa mwa May 1940.

Mwa Melbourne ne ku na ni lihae la mapaina, mo ne ku pila mapaina ba Lipaki za Jehova b’a 25. Na yo ina ni bona. Ka zazi ne ni utwanga ze ne ba ipumananga ku zona mwa musebezi wa ku kutaza, mi na lakaza ku ba paina inge bona. Ibe na iñolisa ku ba paina. Na amuhelwa ni ku bizwa kuli ni yo sebeleza kwa mutai wa Lipaki za Jehova wa kwa Australia. Kacwalo na yo ba yo muñwi wa lubasi lwa Betele.

Ku Tamiwa ni ku Tuheliswa

O muñwi wa misebezi ye ne ni eza kwa Betele ki wa ku saha likota. Ne lu sahanga likota za ku cisa mashala a ku tukisisa mulilo. Bakeñisa kuli ne ku si na mafula a mwa limota kabakala ndwa, mashala ao n’a itusiswa kwa ku matisa limota. Luna kaufela b’a 12 be ne ba sahanga likota, ne lu li ba ba kona ku keniswa busole ki muuso. Hasamulahonyana, lwa atulelwa ku pika likweli ze 6 kabakala ku hana ku kena busole sina ka mo i boniseza Bibele. (Isaya 2:4) Lwa iswa kwa famu ya tolongo ku yo tambiswa. Ki musebezi mañi o ne ba iz’o lu fa? Ne li wa ku saha likota hape, o ne lu lutilwe ku eza kwa Betele!

Ne lu saha likota hande hahulu kuli mane muzamaisi wa tolongo yeo a lu fa Bibele ni lihatiso za luna, ku si na taba ni milao ye tiile ye n’e lu hanisa ku fiwa lihatiso zeo. Ne li ka yona nako yeo fo ne ni itutezi tuto ya butokwa ka za ku pilisana ni batu. Ha ne ni sebeleza kwa Betele, ne ku na ni muzwale ye ne ni sa lumelelani hande ni yena. Butu bwa luna ne bu shutanela kwahule-hule. Kana mwa ziba ye ne ni lengilwe ni yena mwa sitokisi si li siñwi mwa tolongo? N’e li yena muzwale y’o. Cwale ne lu kona ku zibana luli, mi kabakaleo lwa ba balikani ba batuna hahulu ka nako ye telele.

Nako ha ne inze i ya, musebezi wa Lipaki za Jehova wa tuheliswa mwa Australia. Mali kaufela n’a ngilwe, mi mali e ne ba na ni ona mizwale ba fa Betele ne li a manyinyani hahulu. Muta o muñwi, yo muñwi n’a tile ku na mi a to li: “Dick, ni bata ku ya mwa tolopo kwa ku kutaza, kono ha ni na makatulo, kwand’a manjombolo.” Ne ni tabezi ku mu tusa, mi a tina makatulo a ka ni ku ya kwa tolopo.

Hamulaho, lwa amuhela liñusa la kuli u tamilwe ni ku lengiwa mwa tolongo kabakala ku kutaza. Na mu lumela kañolo ka ka li: “Ni swabile hahulu kabakala ze ezahezi ku wena. Ki hande kuli makatulo a ka n’e apezwi ki wena.” Kono ku si ka fita nako, ni na hape na tamiwa lwa bubeli ni ku lengiwa mwa tolongo kabakala buikambuso bwa ka. Ha se ni lukuluzwi, na fiwa ku babalela famu mo ne ku limiwa lico za ba fa Betele. Ka nako yeo ne se lu winile taba kwa kuta, mi Lipaki za Jehova ne se ba kona ku ikezeza misebezi ya bona.

Ku Nyalana ni Mukutazi Y’a Na ni Tukufalelo

Ha ne ni li kwa famu cwalo, na kala ku nahana hahulu za ku nyala mi na tabela kalibe wa paina, ya bizwa Coralie Clogan. Ba pili ku tabela litaba za mwa Bibele mwa lubasi lwa habo Coralie ne li bokukw’a hae. Ha ne ba li fakaufi ni ku timela, ba bulelela bomahe Coralie, bo Vera kuli: “U lute bana ba hao ku lata ni ku sebeleza Mulimu, mi zazi le liñwi lu ka ba hamoho mwa Paradaisi fa lifasi.” Hamulaho, bo Vera ha ne ba potezwi ki paina ya n’a tile ni hatiso ye li Millions Now Living Will Never Die, ba kalisa ku utwisisa manzwi ao. Bukanyana yeo ya kolwisa bo Vera kuli mulelo wa Mulimu kikuli batu ba pile mwa paradaisi fa lifasi. (Sinulo 21:4) Ne ba kolobelizwe kwa makalelo a lilimo za ma-1930, mi ka ku ya ka susuezo ya bom’a bona, ba luta bana ba bona ba balalu, ili bo Lucy, Jean, ni Coralie, ku lata Mulimu. Kono bondat’ahe Coralie ne ba toile hahulu litaba za bulapeli ze n’e tabelwa ki ba lubasi lwa bona, sina Jesu ha n’a ize ne ku kana kwa ba cwalo mwa mabasi.—Mateu 10:34-36.

 Lubasi lwa bo Clogan ne li lubasi lwa baopeli; mwana ni mwana n’a lizanga siopeliso se siñwi. Coralie n’a lizanga violin, mi ka 1939, ha n’a li wa lilimo ze 15, a fiwa pampili ye mu paka ku za buopeli. Ku tumbuka kwa Ndwa ya Lifasi ya II kwa tahisa kuli Coralie a nahane hahulu za kwapili. Ne s’e li nako ya kuli a ikatulele za n’a ka eza mwa bupilo. N’a ka kona ku kena musebezi wa za buopeli. Na s’a memilwe kale ku yo liza mwa sikwata sa balizi ba lipina se si bizwa Melbourne Symphony Orchestra. Kono hape, n’a kona ku neela nako ya hae kwa musebezituna wa ku kutaza za Mubuso. Hamulaho wa ku nahanisisa, Coralie ni bahulwani ba hae ba kolobezwa ka 1940 mi ba itukiseza ku kalisa musebezi wa ku kutaza ka ku ba mapaina.

Coralie a sa ikatulela fela ku kena bupaina, a potelwa ki muzwale ya n’a li muokameli, ya n’a bizwa Lloyd Barry, wa kwa mutai wa Australia, ili y’o hamulaho n’a bile yo muñwi wa Sitopa Se Si Etelela sa Lipaki za Jehova. Kihona ha n’a sa z’o fa ngambolo mwa Melbourne mi a bulelela Coralie kuli: “Ni kuta kwa Betele. Kana ha lu koni ku yelela kuli u yo ba mwa lubasi lwa Betele?” A amuhela memo yeo.

Coralie ni likaizeli ba bañwi ba fa Betele ne ba ezize musebezi o mutuna wa ku fanga mizwale ba kwa Australia lihatiso mwa lilimo za ndwa, ili nako yeo musebezi ne u tuhelisizwe. Mane ne ba eza buñata bwa misebezi ya za ku hatisa, ka ku okamelwa ki Muzwale Malcolm Vale. Libuka za The New World ni Children ne li nze li hatiswa, mi limagazini kaufela za Tora ya ku Libelela ne li hatiswa mwahal’a lilimo ze fitelela ze peli ze ne ku tuhelisizwe musebezi w’o.

Mishini ya ku hatisa ne i tutisizwe h’a 15 ka mulelo wa ku picuka mapokola. Muta o muñwi lihatiso za Bibele ne li hatisezwa mwa muzuzu wa kwatasi mo ne ku hatisezwa lika li sili-sili za ku icanganiseza fa teñi. Ha ne ku tahanga butata bo buñwi, kaizeli ya n’a banga mwa sibaka sa ku amuhelela teñi baeñi n’a sinanga kunupo ya ku lizisa mulangu o n’o li mwa muzuzu wa kwatasi w’o, ilikuli likaizeli ba kone ku pata lihatiso ku si ka taha kale batatubi.

Muta o muñwi ha ne ku til’o tatubiwa, likaizeli ba bañwi ne ba ikalezwi ha ne ba lemuhile kuli ne ku na ni Tora ya ku Libelela fa tafule, mi ne i iponahalela hande. Kwa kena mupokola, a lula mukotana wa hae fa Tora ya ku Libelela yeo, mi a kalisa ku tatuba. Ha s’a palezwi ku fumana se siñwi, a nanula mukotana wa hae ni ku ikela!

Ku tuheliswa k’o ha se ku felile mi mizwale se ba kutiselizwe mutai wa bona, ba bañata ku bona ne ba filwe kolo ya ku ya kwa bupaina bo bu ipitezi. Ka nako yeo Coralie a itatela ku ya kwa Glen Innes. Ha se lu nyalani la January 1, 1948, na y’o pila ni yena teñi k’o. Ha lu yo zwanga kwa sibaka seo, ne se ku tomilwe puteho ye n’e hula.

Ku tuha f’o, ne lu filwe ku yo sebeleza kwa Rockhampton, kono teñi k’o ne lu il’o palelwa ku fumana ndu. Kacwalo lwa yo bapula tende fafasi mwa famu ya mutu ya n’a tabela. Ne lu pilile mwa tende yeo likweli ze 9. Ne lu ka be lu pilile mwateñi nako ye telele, kono matabula ha t’o esha, tende ya luna ya cancaulwa ni ku kukiswa ki lishiushiu la pula. *

 Lu Yo Sebeleza kwa Naha I Sili

Ha ne lu sa li mwa Rockhampton, lwa memiwa ku yo kena mwa sitopa sa bu-19 kwa Sikolo sa Giliadi sa Bibele sa Watchtower sa tuto ya bulumiwa. Mi kacwalo, ha se lu felize ka 1952, lwa lumelwa kwa naha ye n’e zibahala miteñi yeo kuli ki South-West Africa.

Kapili-pili, ba bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu ba bonisa mo ne ba ikutwela ka za musebezi wa luna wa bulumiwa. La Sunda ni la Sunda mwa liviki ze silezi ze tatamani, ne ba lemusa balapeli ba bona mwa likeleke ka za luna. Ba bulelela batu kuli ba si ke ba lu amuhelanga ni kuli ba lu hanisange ku bala mwa Bibele, kakuli kuti ne i ka ba lyanganisa. Mwa sibaka se siñwi, ne lu file lihatiso li sikai, kono lwa latelelwa ki yo muhulu wa bulapeli fa ndu ni ndu inze a’ nga lihatiso zeo. Muta o muñwi ne lu buhisana ni yo muhulu wa bulapeli y’o mwa muzuzu wa hae wa ku itutela, mi lwa bona libuka za luna ze ñata za n’a na ni zona.

Hamulahonyana babusisi ba mwa silalanda seo ni bona ba kala ku bilaezwa ki misebezi ya luna. Kaniti ka ku susuezwa ki ba bahulu ba bulapeli, ba l’u nga kuli mwendi ne lu li ba Komyunizimu. Kacwalo lwa nyateliswa ka minwana, mi ba tosangisa batu ba bañwi be ne lu potelanga. Ku si na taba ni twaniso yeo, palo ya baputehi kwa mikopano ya luna ne i zwelapili ku ekezeha.

Ku zwa fela ha lu kena mwa naha yeo, lwa ba ni takazo ye tuna ya ku zibahaza taba ya mwa Bibele kwa batu ba mwa naha yeo ba lipuo za Siovambo, Siherero, ni Sinama. Kono ne ku li t’ata ku eza cwalo. Miteñi yeo, naha ya South-West Africa ne i zamaiswa ki muuso wa South Africa o ne u na ni milao ya saluluti sa mubala. Luna makuwa ne lu sa lumelezwi ku yo kutaza kwa libaka za batu ba bansu ku si na tumelezo ya ba muuso. Ne lu kuta-kutezi ku kupa tumelezo yeo, kono ba muuso ne ba sa lu fi yona.

Ha se lu sebelize lilimo ze peli mwa naha yeo, kwa ezahala nto ye ne lu si ka libelela. Coralie n’a itwezi. Mwa October 1955, a puluha mwan’a luna, Charlotte. Nihaike ne lu si ke lwa zwelapili mwa bulumiwa, ne ni konile ku fumana mubeleko wa swalelele, mi na zwelapili hanyinyani mwa bupaina.

Litapelo za Luna Z’a Alabiwa

Ka 1960 lwa telwa ki butata bo buñwi. Coralie a amuhela liñolo la kuli bomahe ne ba kula hahulu kuli mane haiba Coralie n’a si ke a ya ku yo ba bona, n’a si ke a to ba bona hape. Kacwalo lwa lela ku zwa mwa South-West Africa kuli lu kute kwa Australia. Kwa ezahala kuli, viki ye ne lu swanela ku funduka, ba muuso ba ni fa liñolo la ku lu lumeleza ku yo  kutaza mwa Katutura, mo ne ku pila batu ba bansu. Ne lu ka eza cwañi? Ku kutisa liñolo leo la tumelezo le ne lu nyandezi lilimo ze supile? Ne ku li bunolo ku nahana kuli ba bañwi ne ba ka to zwelapili fo ne lu siyezi. Kono kana yeo ne si mbuyoti ye n’e zwa ku Jehova, ili kalabo kwa litapelo za luna?

Kapili-pili na telwa ki muhupulo. Na bona kuli ha ne lu ka yelela kaufel’a luna kwa Australia, buikatazo bwa luna bwa kuli lu lumelezwe ku yaha mwa naha yeo ne bu ka pala. Ha busa, na yo zibisa ba sisepe kuli na ha ni sa ya mi na fundula bo Coralie ni Charlotte ku ya kwa Australia ku yo ina nako ye telele.

Ha ne ba sa ile cwalo, na kalisa ku kutazanga mwa silalanda sa batu ba bansu. Batu ne ba tabezi hahulu. Bo Coralie ni Charlotte ha ba kuta, batu ba bañata ba mwa silalanda sa batu ba bansu seo ne se ba tahanga kwa mikopano ya luna.

Ka nako yeo, ne se ni na ni mota ya kale ye ne ni tutanga ka yona be ne ba tabela ku tahanga kwa mikopano. Kwa mukopano ni mukopano ne ni kuta-kutanga misipili ye mine kamba ye ketalizoho, ka ku shimbanga batu b’a 7 ni 8 kamba 9 fa musipili ni musipili. Wa mafelelezo ha n’a tulukanga, Coralie n’a buzanga ka lishea kuli: “Kwatas’a lipula ku inzi ba bakai?”

Kuli lu eze hande mwa musebezi wa ku kutaza, ne lu tokwa lihatiso mwa puo ya batu ba mwa naha yeo. Kacwalo ne ni bile ni tohonolo ya ku lukisa za kuli ku tolokiwe trakiti ya Life in a New World (Bupilo mwa Lifasi Le Linca) mwa lipuo ze ne za: Siherero, Sinama, Sindonga, ni Sikwanyama. Batoloki ne li batu ba ba itutile be ne lu ituta ni bona Bibele, kono ne ni na ni ku sebeza ni bona kuli ni bone teñi kuli mubamba ni mubamba u tolokilwe ka ku nepahala. Sinama ki puo ye si na manzwi a mañata. Ka mutala, ne ni bata ku talusa sisupo se si li: “Kwa simuluho Adama n’a li mutu y’a petehile.” Mutoloki a ngangeha mi a li n’a sa hupuli linzwi mwa Sinama le li talusa ku “petahala.” Hasamulaho a li, “Ni li hupuzi. Kwa simuluho Adama n’a li sina tolwana ye buzwize.”

Ku Tabela Naha Ye Ne Lu Lumezwi ku Yona

Se ku fitile lilimo ze 49 ku zwa fo lu tezi mwa naha ye, ye s’e bizwa Namibia. Ha ku sa tokwahala ku kupa liñolo la tumelezo ya ku kena mwa lilalanda za batu ba bansu. Namibia se i busiwa ki muuso o munca o’ na ni milao ye si na saluluti sa mubala. Kacenu le, se lu na ni liputeho ze tuna z’e ne mwa Windhoek, ze kopanela mwa Mandu a Mubuso a mande.

Hañata lu nahananga manzwi e ne lu utwile kwa Giliadi, kuli: “Mu nge naha i sili ye mu filwe ku yo sebeleza teñi ku ba ya habo mina.” Ka ku bona mo Jehova a zamaiselize lika, lu lumela kuli ne li tato ya hae kuli lu to yaha mwa naha i sili ye. Lu til’o lata mizwale ba luna, ba ba na ni lizo ze shutana-shutana. Lu swalisani ni bona mwa minyaka ni mwa maswabi a bona. Batu ba bañata ba ba tabela be ne ba talanga mwa mota ya luna ha lu ba isa kwa mikopano cwale se ba li misumo mwa liputeho za bona. Ha ne lu fitile mwa naha ye tuna ye ka 1953, bahasanyi be ne ba kutaza taba ye nde ne ba sa kwani lishumi. Ku zwa fa makalelo a manyinyani ao, palo ya luna se i hulile ku fitelela 1,200. Sepiso ya Jehova ki ya niti, kakuli u hulisize zeo luna ni ba bañwi ne lu ‘calile ni ku selaela.’—1 Makorinte 3:6.

Ha lu nahana lilimo ze ñata ze lu tandile mwa sebelezo, ku kala mwa Australia mi cwale se lu li mwa Namibia, na ni Coralie lu ikutwa mwangalwa o mutuna luli. Lu sepa ni ku lapela kuli Jehova u ka zwelapili ku lu tiisa kuli lu kone ku eza tato ya hae cwale ni ku ya ku ile.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 26, 27]

 Ku tutela kwa Rockhampton, mwa Australia, ko ne lu lumezwi

[Siswaniso se si fa likepe 27]

Fa likamba ha ne lu ya kwa Sikolo sa Giliadi

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Ku kutaza mwa Namibia ku lu tahiseza tabo ye tuna