Ze Ezahezi mwa Bupilo

Kañolo Ke Ne Ka Cincize Bupilo bwa Ka

KA MO LI KANDEKEZWI KI BO IRENE HOCHSTENBACH

Ne li la Bubeli manzibwana ka 1972. Ne ni li wa lilimo za buhulu ze 16 mi ne ni ile ni bashemi ba ka kwa milapelo mwa Eindhoven, ili muleneñi wa mwa sibaka sa Brabant, mwa Netherlands. Ne ni ikalezwi mi na lakaza kuli kambe ne ni li ku sili. Mi likalibe ba babeli ba ni fa kañolo ke ne ka li: “Irene, ne lu ka tabela ku ku tusa.” Ne ni si ka lemuha kuli kañolo kao ne ka ka cinca bupilo bwa ka. Kono ni si ka bulela kale ze n’e ezahezi ku zwa f’o, ni bata ku mi bulelela ka za simuluho ya ka.

N E NI pepezwi mwa sioli sa Belitung, mwa Indonesia. Ni hupula milumo ye miñwi ya fa sioli seo—ku sholokota kwa matali a likota za nzalu a’ fukiswa ki moya, ku tuuma kwa mezi a mwa nuka ye fakaufi, ku seha kwa banana ba ba bapala fa lapa la luna, ni mulumo wa lipina ze n’e utwahala fa lapa la luna. Mwa 1960, ha ne ni li wa lilimo z’e ne, lubasi lwa luna lwa tuta ku zwa kwa Indonesia ku ya kwa Netherlands. Lwa tama musipili o mutelele w’o ka sisepe, mi sihulu ni hupula mulumo wa kabapaliso ke ne ni shimbile ili ke ne ni lata hahulu. Kabapaliso kao ne li ka mutu ke ne ka na ni milupa. Ha se ni kwanisize lilimo ze supile, na ba susu kabakala ku kula, mi ku zwa onaf’o ha ni si ka kona hape ku utwa mulumo ufi kamba ufi. Milumo se li ya ku hupula fela.

Ku Hula Ni Li Susu

Kabakala pabalelo ye nde ya bashemi ba ka, kwa makalelo ne ni sa utwisisi hande ze ku talusa ku ba susu. Ka ku ba mwanana, niheba  sipangaliko sa ka se situna sa ku utwa ka sona ne li sika sa ku bapalisa fela, nihaike ne si sa ni tusi hahulu. Banana be ne lu pila ni bona mabapa ne ba ni ambotanga ka ku ñola makande mukatumbi ka coko kwatuko a mukwakwa, mi na ne ni ba alabanga, niha ne ni sa koni ku utwa linzwi la ka.

Ha se ni hulile, na lemuha kuli ne ni sa swani ni batu be ne ni pila ni bona. Hape na lemuha kuli batu ba bañwi ne ba ni sheununanga kabakala bususu bwa ka, mi ba bañwi ne ba ni shengokanga. N’a kala ku ikutwa buinosi ni bulutu. Na kalisa ku utwisisa ze ku talusa ku ba susu, mi ha ne ni nze ni hula, na kala ku saba hahulu batu ba ba si bosusu.

Ka ku ni tusa kuli ni yo kena kwa sikolo se si ipitezi sa bosusu, bashemi ba ka ba tutisa lubasi lwa luna ku zwa mwa sibaka sa Limburg ku ya kwa muleneñi wa Eindhoven. Teñi k’o, bondate ba yo bata musebezi, mi kaizel’a ka ni bahulwani ba ka ba basizana ba ya kwa sikolo si sili. N’a itumela kwa licinceho kaufela ze ne ba ezize kabakala ka. Kwa sikolo, ne ni lutilwe ku cinca-cinca mulumo wa linzwi la ka ni ku bulela ka ku utwahala hande. Mi nihaike kuli bo muluti ne ba sa itusisi puo ya liswanisezo za ka mazoho, be ne ni kena ni bona mwa sitopa ne ba ni lutile ku ambola ka puo ya liswanisezo za ka mazoho.

Ku Pila Ni Sa Zibi Ze Ezahala

Ha ne ni nze ni hula, bashemi ba ka ne ba lika ka t’ata ku ni ambolisa, kono ku na ni lika ze ñata ze ne ni sa utwisisi. Ka mutala, ne ni sa zibi kuli bashemi ba ka ne ba ituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Kono n’a hupula kuli zazi le liñwi lubasi lwa luna ne lu ile kwa sibaka k’o batu ba bañata ne ba inzi fa lipula. Kaufel’a bona ne ba talimezi kwapili, fokuñwi ne ba kwashela, mi fokuñwi ne ba yema—kono ne ni sa zibi kuli batu bao ne ba ezezañi cwalo. Hamulaho, na ziba kuli muta w’o ne ni li kwa mukopano wa sikiliti wa Lipaki za Jehova. Hape bashemi ba ka ne ba yanga ni na kwa muyaho mwa muleneñi wa Eindhoven. Kwateñi ne ni ikutwanga mwangalwa kakuli mañi ni mañi n’a li ya musa mi lubasi lwa luna ne lu bonahalanga ku tabela, kono ne ni sa zibi libaka le ne lu yelanga kwateñi kamita. Cwale na ziba kuli muyaho w’o ne li Ndu ya Mubuso ya Lipaki za Jehova.

Ka bumai, ku be ne ba fumanehanga kwa mikopano yeo ne ku si na ya n’a ni tolokelanga ze n’e bulelwa. Cwale ni lemuhile kuli be ne ba banga teñi ne ba tabelanga ku ni tusa kono ne ba sa zibi mwa ku ni tuseza, ka ku ba susu. Kwa mikopano yeo, ne ni ikutwanga buinosi ni ku hupula kuli, ‘Kambe ni kwa sikolo ku fita ku ba kwanu.’ Kono ha ne ni sweli ku nahana cwalo, likalibe ba babeli ba ñola-ñola fa ka pepa ni ku ni tambeka kona. Ki kona kañolo ke ni bulezi kwa makalelo a taba ye. Ne ni sa zibi kuli kañolo kao ne ka ka kalisa silikani sa butokwa se ne si ka felisa buinosi bo ne ni ikutwanga.

Ku Hulisa Silikani sa Butokwa

Bo Colette ni Hermine be ne ba ni tambekile kañolo kao ne ba sa z’o kena mwa lilimo za buhulu za mwa ma-20. Hamulaho, na to ziba kuli ne ba tile ku to sebeza sina mapaina ba kamita kwa puteho ya Lipaki za Jehova ko ne ni il’o kopana. Nihaike bo Colette ni Hermine ne ba sa zibi luli puo ya liswanisezo za ka mazoho, ne ni kona ku bona milomo ya bona ha ne ba ni ambota, mi kacwalo ne lu kona ku ambolisana hande.

Bashemi ba ka ne ba tabile bo Colette ni Hermine ha ne ba kupile kuli ba itutange Bibele ni na, kono likalibe bao ne ba ezize ze ñata ku fita zeo fela. Ne ba likanga ka t’ata ku ni tolokela za mikopano ya kwa Ndu ya Mubuso ni ku ni kenya  mwa swalisano ni ba bañwi ba mwa puteho. Ne ba itukisezanga ni na mitahisezo ya Bibele ya ku itusisa mwa musebezi wa ku kutaza, mi hape ne ba ni tusa ku itukiseza lingambolo za baituti ba mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki. Mu nahane fela, cwale ne se ni na ni bundume bwa ku fa ngambolo fapil’a batu ba ba si bosusu!

Hape, bo Colette ni Hermine ne ba ni konisize ku ikutwa kuli ne ni kona ku ba sepa. Ne ba na ni pilu-telele mi ne ba ni teeleza. Nihaike hañata ne lu sehanga ka za mafosisa a ka, ne ba sa ni sheununi; kamba ku ikutwa ku swaba ha ba li ni na. Ne ba lika ku utwisisa maikuto a ka mi ne ba sa n’i ngi ku ba ya kwatas’a bona. Basizana ba ba sishemo bao ne ba ni file mpo ye nde—ili lilato ni silikani sa bona.

Sa butokwa ni ku fita, bo Colette ni Hermine ne ba ni lutile kuli ne ni na ni ku fita fa ku ziba Mulimu wa luna, Jehova, ku ba mulikani y’a kona ku sepiwa. Ba talusa kuli Jehova n’a ni bona ni inzi mwa Ndu ya Mubuso ni kuli n’a utwisisa butata bo ne ni na ni bona ka ku ba susu. Ni ya tabile kuli lilato la luna kaufela la ku lata Jehova li tahiselize luna ba balalu ku ba balikani! Ne ni susumelize ki mo Jehova n’a ni babalelela, mi kabakala ku mu lata, na bonisa buineelo bwa ka ku yena ka kolobezo ya mwa mezi mwa July 1975.

Ku Sindeketa Mulikani Ya Ipitezi

Mwa lilimo ze n’e latelezi, ne ni zibani ni mizwale ni likaizeli ba bañata ba Sikreste. Muzwale yo muñwi n’a bile mulikan’a ka ya ipitezi hahulu, mi lwa nyalana mwa 1980. Hamulahonyana wa f’o, na kalisa sebelezo ya bupaina, mi ka 1994, na ni bomunn’a ka, bo Harry, lwa fiwa ku yo sebeza sina mapaina ba ba ipitezi mwa kalulo ya simu mo ku bulelwa Puo ya Liswanisezo za ka Mazoho ya si-Dutch. Silimo se ne si tatami na ba ni musebezi o t’ata. Ne ni na ni ku sindeketa bomunn’a ka, be ne ba si bosusu, ha ne ba potela liputeho ze shutana-shutana sina mutusi wa muokameli wa mupotoloho.

Ni ezanga cwana. Ha lu potela puteho lwa pili, ni yanga kapili-pili kwa mizwale ni likaizeli ba bañata ka mo ku konahalela ku yo itibahaza ku bona. Ni ba bulelelanga kuli ni susu ni ku ba kupa kuli ba ni talime ha ba nze ba bulela ku na ka bunya. Hape ha ni liyehangi ku alaba kwa mikopano ya puteho. Mi n’a buzanga haiba ku na ni ya tabela ku ni tolokela mwa viki yeo ya mikopano ni sebelezo ya mwa simu.

Muezezo w’o u sebeza hande hahulu kuli mane fokuñwi, mizwale ni likaizeli ba ka b’a libalanga kuli ni susu, ili nto ye tahisanga miinelo ye sehisa. Ka mutala, ba ni bulelelanga kuli  ha ba ni bona ni zamaya mwa tolopo, ba ni lumelisanga ka ku liza huta ya mota, kono ha ku na se ni ezanga kakuli ha ni utwangi. Fokuñwi ni na n’a libalanga bufokoli bwa ka—sina ka linako ze ni likanga ku shobotela bomunn’a ka kunutu ye ñwi. Ha ni ba bona ba bonahala ku utwa maswabi, n’a ziba kuli linzwi la ka ne li tumukile.

Banana ba tusanga ka linzila ze si ka libelelwa. Mwa puteho ye ñwi ye ne lu potezi lwa pili, mushimani wa lilimo ze 9 n’a lemuhile kuli ba bañwi mwa Ndu ya Mubuso ne ba zina-zina ku ni ambolisa, mi a ikatulela ku eza se siñwi ka za teñi. A taha ku na, a ni swala kwa lizoho ku ni isa fahal’a Ndu ya Mubuso, mi a huweleza hahulu kuli, “Ni bata ku zibahaza bo Irene ku mina—ki bosusu!” Be ne ba putehani ba taha ku na mi ba to itibahaza.

Ha ni nze ni ya ni bomunn’a ka mwa musebezi wa mupotoloho, balikani ba ka ba zwelapili ku ekezeha. Kacenu bupilo bwa ka bu cincize ku zwa lilimo zani ze ne ni ikutwanga ku shengokiwa ni buinosi! Ku zwa ona manzibwana ani bo Colette ni Hermine ha ba ni tambeka kañolo kani, ni boni butokwa bwa silikani mi ni kopani ni batu ba ba bile ba butokwa hahulu ku na. Sa butokwa ni ku fita, ni zibile Jehova, yena Mulikani wa butokwa ka ku fitisisa. (Maroma 8:38, 39) Kaniti kañolo kani ka cincize bupilo bwa ka!

[Siswaniso se si fa likepe 24]

N’a hupula mulumo wa kabapaliso ka ka ke ne ni lata hahulu

[Maswaniso a fa likepe 25]

Mwa bukombwa ni bomunn’a ka, bo Harry