Ze I Bulela Bibele ka za Butoho

SIKUKA sa butoho ne si koñomekilwe batu ba pili ha ne ba bupilwe. Mutu n’a bupilwe ka siswaniso sa Mulimu, mi n’a na ni tukuluho ya ku eza za n’a bata. N’a kona ku iketela ku eza bunde kamba bumaswe. Ka ku ipeya ku utwa Mubupi wa hae ka lilato, n’a kona ku tahisa tumbo ku Mulimu. N’a na ni ngana ye n’e ka mu konisa ku lumbeka Mulimu kabakala tulemeno twa Hae to tunde mi n’a ka kona ku yemela bubusi bwa Hae.

Kono Adama niha n’a na ni tukuluho, n’a busiwa. N’a ka kona fela ku zwelapili ku pila ka tabo ha n’a ka kuteka bubusi bwa Jehova. Seo ne si bonisizwe ka kota ya ku ziba bunde ni bumaswe, ya n’a hanisizwe Adama ku ca ku yona. Ku ca ku yona neikaba ku loba mulao, ili ku fetuhela bubusi bwa Mulimu.—Genese 2:9, 16, 17.

Ni kwa balapeli ba Mulimu kacenu, ku ba ni mubonelo wa hae wa butoho ku butokwa. Sikuka se situna sa butoho si ñozwi kwa 1 Makorinte 11:3, ye li: “Toho ya munna kaufela ki Kreste; mi munna ki toho ya musali; mi Mulimu ki toho ya Kreste.”

Mayemo a Jesu Kreste

Jesu Kreste ka ku ba yena toho ya puteho ya Sikreste, u na ni tukelo ya ku i zamaisa ni ku eza likatulo z’e i ama. (Maefese 5:23) Kono butoho bwa hae hape bu mu tama ku amuhela musebezi wa ku babalela puteho ni ku ikalabela ka za likatulo za hae.

Jesu Kreste kamita u latelezi sikuka sa butoho, ili ku bonisa mwa lipulelo ni mwa likezo kuli wa kuteka ka ku tala butoho bwa Ndat’ahe. Niha s’a ka be a busize lifasi ka lilimo ze sikiti, u ka kuteka butoho bwa Jehova bo bu pahami ka ku fitisisa ka ku kutiseza Mubuso mwa m’ata a Jehova, ni ku ipeya ku “Yena ya beile linto kaufela mwatas’a hae, ilikuli Mulimu a [be] linto kamukana kwa batu kamukana.”—1 Makorinte 15:24-28; Mafilipi 2:5-8.

Mayemo a Munna

Munna niha li toho mwa lubasi, h’a ikezezi, inge kuli yena h’a na “toho.” U na ni ku latelela litaelo ni mutala wa Kreste, yena toho ya hae. (1 Joani 2:6) U lukela ku li latelela ku za bulapeli ni ku za ka butu.

Ka mutala, haiba ki ndate-lubasi, ka ku kuteka Kreste, yena toho ya hae, u swanela ku mamela kelezo ya ku pilisana ni musal’a hae ka kutwisiso, ‘ku mu kuteka kakuli ki piza ye fokola.’ U swanela ku lika ka t’ata ku hulisa hande bana ba hae.—1 Pitrosi 3:7; Maefese 6:4.

Ka ku ba kuli munna ki yena ya n’a bupilwe pili, u filwe ku ba toho ya musali. (1 Timotea 2:12, 13) Musali n’a bupilwe fa likupo la munna. (Genese 2:22, 23) N’a bupilwe kabakala munna, isi munna ku bupiwa kabakala musali. (1 Makorinte 11:9) Kacwalo, mwa tukiso ya Mulimu ya lubasi,  musali kamita n’a na ni ku ipeya ku munn’a hae mi n’a sa lukeli ku mu amuha butoho. (Maefese 5:22, 23) Hape, mwa puteho ya Sikreste, musali h’a lukeli ku luta banna ba ba ineezi kamba ku ba zamaisa.—1 Timotea 2:12.

Kwa Maheberu ba kwakale, mayemo a pahami a munna mwa lubasi ni mwa lusika n’a kutekiwa. Sara n’a ipeya ku Abrahama, ili ku mu biza “[muñ’a] ka,” mi u babalezwa ku kuteka butoho bwa hae.—Genese 18:12; 1 Pitrosi 3:5, 6.

Mayemo a Musali

Kwakale, mwa miinelo ye miñwi musali n’a beyanga taulo kwa toho ili ku bonisa buipeyo. (Genese 24:65) Ha n’a bulela za tukiso ya butoho mwa puteho ya Sikreste, muapositola Paulusi n’a talusize kuli haiba musali a lapela kamba ku polofita mwa puteho, ili ku eza musebezi w’o Mulimu a file kwa banna, u na ni ku beya taulo kwa toho.

Musali niha na ni milili ye mitelele, h’a eza misebezi yeo ka swalelele ha ku si na munna wa Sikreste ya ineezi ya kona ku i eza, h’a swaneli ku tundamena kuli milili ya hae ye mitelele i likani kwa ku bonisa buipeyo bwa hae. Likezo za hae ki zona ze swanela ku bonisa buipeyo bwa hae ni kuli wa kuteka butoho bwa munna. Musali wa Sikreste u eza cwalo ka ku beya taulo kwa toho sina ‘sisupo sa kuli wa buswa.’—1 Makorinte 11:5-16.

U swanela ku eza cwalo “kabakala mangeloi,” ba ba bona z’a eza Mukreste ili ba ba iyakatwa puteho ya Sikreste ye ba sebeleza. Ka ku beya taulo kwa toho ha ku tokwahala kabakala Mañolo, musali wa Sikreste u kuteka tukiso ya Mulimu ya butoho.—Maheberu 1:14.

Tukiso ya teokratiki yeo ye lukela mwa puteho ni mwa lubasi ha i tibeli musali ku sebeleza Mulimu, mi hape ha i mu palelwisi ku peta misebezi ya hae mwa lubasi. I mu fa tukuluho ye tezi ya ka Mañolo ya ku sebeleza ka mo ku mu swanehela, ni ku tabisa Mulimu ka ku ya ka sikuka se si li: “Mulimu u beile lilama mwa mubili, se siñwi ni se siñwi mw’a latezi.”—1 Makorinte 12:18.

Basali ba kwakale ne ba bile ni matohonolo niha ne ba kuteka butoho bwa munna mi ne ba ikozi bupilo. Ku bao ne ku na ni Sara, Rebeka, Abigaili, ni basali ba Sikreste ba ba cwale ka Prisila ni Febe.

Lituso za Butoho

Ku ba toho ku fa litukelo ze ñwi, kono hape ku zamaelela ni buikalabelo. Ka mutala, munna ya li toho u na ni tukelo ya ku eza likatulo ni ku etelela. Kono hape u tamehile ku tokomela lubasi lwa hae. U tamehile ku bonela lubasi lwa hae ku za kwa mubili ni kwa moya.—1 Timotea 5:8.

Munna wa Sikreste u swanela ku ba toho yo munde, ya lata musal’a hae sina mw’a itatela. (Maefese 5:33) Jesu Kreste ki toho y’a cwalo wa puteho ya Sikreste. (Maefese 5:28, 29) Ka ku ba yena toho, ndate h’a swaneli ku nyemisa bana ba hae, kono u swanela ku ba hulisa “ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya Mulena.”—Maefese 6:4.

Ka ku ba balisana ba mutapi wa Mulimu, “ba bahulu” mwa puteho ya Sikreste ha ba swaneli ku busa “lingu” za Mulimu ka t’ata, kono ba swanela ku hupula buipeyo bwa bona ku Jesu Kreste ni Jehova Mulimu. (1 Pitrosi 5:1-4) Bakreste, bona balateleli ba Jesu Kreste, ni bona ba kuteka butoho bwa Jehova bo bu pahami ka ku fitisisa, ili ku lapela ku yena ni ku mu nga ku ba yena Ndate ni Mulimu ya M’ata Ote.—Mateu 6:9; Sinulo 1:8.

Kaniti, ku ba toho yo munde ya talusizwe mwa Mañolo ku tusa hahulu batu. Kozo ni buñwi ze zwa mwateñi li tahisa tumbo ku Mubupi wa batu.