Kana Mwa Buzanga Kuli, “U Kai Jehova?”

“Ba kile ba ya kwahule ni Na . . . Hape ha ba si ka li: U kai [Jehova NW]?”—JEREMIA 2:5, 6.

1. Batu ba kana ba buzezañi kuli, “U kai Mulimu?”

“U KAI Mulimu?” Batu ba bañata se ba buzize puzo yeo. Ba bañwi ku bona ne ba bata fela ku utwisisa taba ya butokwa ka za Mubupi, ya kuli, u fumaneha kai? Ba bañwi se ba buzize puzo yeo hamulaho wa likozi ze n’e wezi nyangela kamba bona ka sibili ha ne ba ziyelehile hahulu mi ne ba sa utwisisi libaka Mulimu ha n’a si ka eza se siñwi. Ba bañwi bona ha ba buzangi ni hanyinyani kakuli ba hana niheba taba ya kuli Mulimu u teñi.—Samu 10:4.

2. Ki bafi ba ba fumana Mulimu?

² Ki ba bañata ba ba utwisisa bupaki bo buñata bwa kuli Mulimu u teñi. (Samu 19:1; 104:24) Ku ba bañwi, ku likani ku ba mwa mufuta o muñwi wa bulapeli. Kono lilato le lituna la ku lata niti li susumelize ba bañata ba bañwi, mwa linaha kaufela, ku bata Mulimu wa niti. Ha ba si ka ikataza fela kakuli Mulimu h’a yo “kwahule ni mutu ni mutu wa luna.”—Likezo 17:26-28.

3. (a) Mulimu u ina kai? (b) Puzo ye mwa Mañolo ye li, “U kai Jehova,” i talusañi?

³ Mutu h’a fumana luli Jehova, u lemuha kuli “Mulimu ki Moya,” mi h’a konwi ku bonwa ki batu. (Joani 4:24) Jesu n’a bulezi ka za Mulimu wa niti kuli ‘ki Ndate ya kwa lihalimu.’ Taba yeo i talusañi? I talusa kuli, ka kutwisiso ya kwa moya, liluko kw’a fumaneha Ndat’a luna wa kwa lihalimu li pahami hahulu, sina mahalimu e lu bona h’a pahami ku fita lifasi-mubu. (Mateu 12:50; Isaya 63:15) Kono niha lu sa koni ku bona Mulimu ka meto a luna, wa lu konisa ku mu ziba ni ku ituta ze ñata ka za milelo ya hae. (Exoda 33:20; 34:6, 7) U alaba lipuzo ze buniti ze ba buzanga batu ba ba bata ku ziba mulelo wa bupilo. Ka za litaba ze ama bupilo bwa luna, u lu konisa ku ziba hande mayemo a hae, f’o kikuli, ku ziba mw’a ngela litaba zeo ni ka za haiba litakazo za luna za lumelelana ni milelo ya hae. U bata kuli lu batisisange ka za litaba zeo ni ku ikataza ku fumana likalabo. Ka mupolofita Jeremia, Jehova n’a nyazize sicaba sa Isilaele wa ikale kabakala ku sa eza cwalo. Ne ba ziba libizo la Mulimu, kono ne ba si ka buza kuli, “U kai Jehova?” (Jeremia 2:6) Ne ba sa iyakatwi hahulu ku ziba mulelo wa Jehova. Ne ba sa batisisi ketelelo ya hae. Ha mu singanyekanga za ku eza, ibe ze tuna kamba ze nyinyani, kana mwa buzanga kuli, “U kai Jehova?”

Be Ne Ba Buzize Mulimu

4. Lu kona ku tusiwa cwañi ki mutala wa Davida wa ku buza Jehova?

⁴ Davida, mwan’a Jese, ha n’a sa li mucaha, n’a bile ni tumelo ye tuna ku Jehova. N’a ziba kuli Jehova ki “Mulimu Ya-Pila.” Davida ka butu n’a iponezi Jehova a mu sileleza. Ka ku susuezwa ki tumelo ni lilato la ku lata ‘libizo la Jehova,’ Davida a ngandumuna Goliati singangalume wa Mufilisita ya n’a na ni lilwaniso ze tuna. (1 Samuele 17:26, 34-51) Kono ku tula kwa Davida ne ku si ka mu tahiseza kuli a isepe yena muñi. N’a si ka nahana kuli Jehova n’a ka mu tusa ku kondisa ku za n’a ka eza kaufela cwale. Mwa lilimo ze n’e tatami, Davida n’a kuta-kutezi  ku kupa Jehova ha n’a na ni ku keta za ku eza. (1 Samuele 23:2; 30:8; 2 Samuele 2:1; 5:19) N’a zwezipili ku lapela kuli: “[Muñ’a] Bupilo, u ni bonise linzila za hao; u ni lemuse sikuka sa hao. U ni zamaise mwa niti ya hao, mi u ni lute, kakuli ki Wena Mulimu ya ni pilisa; ni talimezi ku Wena lizazi kaufela.” (Samu 25:4, 5) Ki mutala kwa bunde ku luna!

5, 6. Josafati n’a batile cwañi Jehova ka linako ze shutana-shutana mwa bupilo bwa hae?

⁵ Mwa puso ya Mulena Josafati, yena mulena wa buketalizoho kwa malena ba ba simuluhile ku Davida, limpi za linaha ze talu za kopana kuli li lwanise Juda. Kabakala kalilabule kao, Josafati “a itiisa ku bata [Muñ’a] Bupilo.” (2 Makolonika 20:1-3) L’o ne si lona lwa pili Josafati ku bata Jehova. Mulena n’a ambukile bulapeli bwa Baale mo ne ku icocomelize mubuso wa bakwenuheli wa Isilaele wa kwa mutulo mi n’a ketile ku zamaya mwa linzila za Jehova. (2 Makolonika 17:3, 4) Cwale ha s’a ipumani mwa likayamana, Josafati n’a ‘batile cwañi Muñ’a Bupilo’?

⁶ Mwa tapelo ya fa nyangela ya n’a fezi mwa Jerusalema ka nako ya nyewanyewa yeo, Josafati n’a bonisize kuli n’a hupuzi Jehova ku ba ya m’ata ote. N’a nahanisisize mulelo wa Jehova o n’o bonisizwe ka ku leleka kwa Hae macaba ni ku fa Isilaele sanda sa naha. Mulena n’a bulezi kuli n’a tokwa tuso ya Jehova. (2 Makolonika 20:6-12) Kana Jehova n’a fumanehile ka nako yeo? Kaniti luli. Ka Jahaziele, wa Mulivi, Jehova a fa litaelo ze ñwi, mi habusa a konisa batu ba Hae ku tula. (2 Makolonika 20:14-28) Mu kona ku kolwa cwañi kuli Jehova u ka fumaneha ha mu tokwa tuso ku yena?

7. Mulimu u utwanga litapelo za bomañi?

⁷ Jehova h’a na ketululo. U mema batu ba macaba kaufela ku mu bata ka milapelo. (Samu 65:2; Likezo 10:34, 35) Wa ziba ze mwa pilu ya ba ba kupa ku yena. U lu kolwisa kuli wa utwanga litapelo za ba ba na ni niti. (Liproverbia 15:29) Wa ipatulula ku bao sapili ne ba si na taba ni yena kono ili bao cwale se ba bata ketelelo ya hae ka buikokobezo. (Isaya 65:1) Mane wa utwanga litapelo za be ne ba keshebisize mulao wa hae kono ili ba ba baka ka buikokobezo. (Samu 32:5, 6; Likezo 3:19) Kono haiba pilu ya mutu i kwahule ni Mulimu, litapelo za mutu y’o ha li na tuso. (Mareka 7:6, 7) Ki ye mitala.

Ne Ba Kupile Kono Ne Ba Si Ka Alabiwa

8. Ki kabakalañi Jehova ha n’a hanile litapelo za Mulena Saule?

⁸ Mupolofita Samuele ha s’a bulelezi Mulena Saule kuli Mulimu u mu hanile bakeñisa ku sa utwa kwa hae, Saule a kubamela Jehova. (1 Samuele 15:30, 31) Kono n’a itimeza fela mitala. Mulelo wa Saule n’e si wa kuli a ipeye ku utwa Mulimu, kono kuli a bubekehe fapil’a batu. Hasamulaho, Mafilisita ha ne ba lwanisa Isilaele, Saule a ipumisa ku buza ku Jehova. Kono ha n’a si ka alabiwa, a y’o bonana ni musali wa mioya, niha n’a ziba kuli  Jehova n’a nyaza kezo yeo. (Deuteronoma 18:10-12; 1 Samuele 28:6, 7) Ka ku wiseza taba likamba, 1 Makolonika 10:14 i bulela ka za Saule kuli: ‘N’a si ka buza ku Muñ’a Bupilo.’ Libaka? Kakuli Saule n’a sa lapeli ka tumelo. Kacwalo, ne ku swana fela inge kuli n’a si ka lapela nihaiba ku lapela.

9. Ki sifi se ne si fosahezi ka za kupo ya Zedekia ya ketelelo ya Jehova?

⁹ Ka ku swana, mubuso wa Juda ha n’o li fakaufi ni ku sinyeha, litapelo ze ñata ne li filwe mi bapolofita ba Jehova ne ba buzizwe. Niteñi, batu ne ba ipapata kuli ne ba lapela Jehova, ibo ne ba lapela ni milimu. (Zefania 1:4-6) Niha ne ba ipumisa ku buza ku Mulimu, ne ba si ka lukisa lipilu za bona ku utwa tato ya hae. Mulena Zedekia n’a kupile Jeremia ku mu buzeza ku Jehova. Jehova na s’a bulelezi kale mulena za ku eza. Kono kabakala kutokwa tumelo ni ku kuña batu, mulena n’a si ka utwa linzwi la Jehova, mi Jehova n’a si ka fa mulena y’o kalabo ye ñwi ya n’a isepisa ku utwa.—Jeremia 21:1-12; 38:14-19.

10. Mubatelo wa Johanani wa ketelelo ya Jehova n’o fosahezi cwañi, mi lu itutañi kwa mafosisa a hae?

¹⁰ Jerusalema ha s’e sinyizwe mi mpi ya Mababilona ha s’e ile ni lihapwa za Majuda, Johanani a lukisa za ku tobiseza kwa Egepita sishawa sa Majuda be ne ba siyezi mwa Juda. Ba eza litukiso, kono ba si ka funduka kale ba kupa Jeremia ku ba lapelela ni ku ba kupela ketelelo ku Jehova. Kono ha ba alabiwa mo ne ba sa bateli, ba zwelapili fela ni ku eza ze ne ba lelile. (Jeremia 41:16–43:7) Kana mwa likezahalo zeo mu ituta lituto ze kona ku mi tusa ilikuli ha mu bata pata ya Jehova, a ipatululele mina?

“Mu Batisise”

11. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku mamela Maefese 5:10?

¹¹ Mwa bulapeli bwa niti ha ku tokwahali fela ku bonisa buineelo bwa luna ka kolobezo ya mwa mezi, ku yanga kwa mikopano ya puteho, ni ku kutazanga nyangela. Bupilo bwa luna kaufela bw’a amiwa. Zazi ni zazi lu mwa mbambitwa—ye ñwi ki ya ka sikupuki, mi ye ñwi ya iponahaza—mi i kona ku lu biula mwa nzila ye lumelelana ni buipeyo bwa silumeli. Lu ka eza cwañi f’o? Muapositola Paulusi ha n’a ñolela Bakreste ba ba sepahala ba kwa Efese, n’a ba elelize kuli: “Mu batisise se si tabisa Mulena.” (Maefese 5:10) Litaba ze ñata ze bihilwe mwa Bibele li bonisa bunde bwa ku eza cwalo.

12. Jehova n’a halifeziñi muta Davida a shimbululela aleka ya bulikani kwa Jerusalema?

¹² Aleka ya bulikani ha se i kutisizwe kwa Isilaele hamulaho wa ku tanda lilimo ze ñata kwa Kiryati-Jearimi, Mulena Davida a lakaza ku i tutiseza kwa Jerusalema. A lelisana ni bazamaisi ba litopa za batu mi a bulela kuli Aleka ne i ka tutiswa ‘kabe ba lumela, mi taba yeo i zwa ku Jehova.’ Kono n’a keshebisize ku batisisa hahulu kuli a zibe tato ya Jehova fa taba yeo. Kambe n’a ezize cwalo, Aleka ne i si ke ya longiwa mwa koloi. Neikabe i shimbilwe fa maheta ki Malivi ba Makohati, sina mwa n’a taluselize hande-nde Mulimu. Nihaike Davida hañata n’a buzanga ku Jehova, f’o n’a keshebisize ku buzisisa ka mo ne ku tokwahalela.  Seo ne si tisize kozi. Hasamulaho, Davida n’a itumelezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna [a] punya lisuba mwahal’a luna; kakuli ne lu si ka mu bata ka ku ya ka taelo ya hae.”—1 Makolonika 13:1-3; 15:11-13; Numere 4:4-6, 15; 7:1-9.

13. Ki ifi kupuliso ye n’e kopanyizwe mwa pina ye n’e opezwi fo ne i konahalezi ku shimbululwa Aleka?

¹³ Kwa mafelelezo, Malivi ba ndu ya Obedi-Edomo ha ne ba shimbululezi Aleka kwa Jerusalema, kwa opelwa pina ya n’a lukisize Davida. Ne i kopanyize ni kupuliso ye buniti, ye li: “Mu bate [Muñ’a] Bupilo ni mata a hae; mu bate pata ya hae kamita. A mu hupule misebezi ye komokisa y’a ezize; ni ze mbemukisa za hae; ni likatulo ze zwile mwa mulomo wa hae.”—1 Makolonika 16:11, 12.

14. Lu kona ku tusiwa cwañi ki mutala o munde wa Salumoni ni kwa mafosisa a n’a til’o eza hamulaho?

¹⁴ Davida a si ka timela kale, a eleza Salumoni mwan’a hae, a li: “Ha u mu bata [Jehova] u ka mu fumana.” (1 Makolonika 28:9) Ha s’a bile mulena, Salumoni a ya kwa Gibioni, ko n’e inzi tende ya kopano, mi a y’o ezeza Jehova matabelo. Kwateñi Jehova a li ku Salumoni: “Kupa se ni ka ku fa.” Ka ku alaba kupo ya Salumoni, Jehova a mu fa ka buñata butali ni kutwisiso ya ku atula Isilaele, mi hape A mu ekeleza bufumu ni ku kutekiwa. (2 Makolonika 1:3-12) Ka ku itusisa milalo yeo Jehova n’a file Davida, Salumoni a yaha tempele ye nde-nde. Kono mwa taba ya linyalo, Salumoni a keshebisa ku bata Jehova. Salumoni a nyala bafumahali be ne ba sa lapeli Jehova. Mwa lilimo za hamulaho, ba kelusa pilu ya hae ku Jehova. (1 Malena 11:1-10) Ni ko lu bubana, ku ba ni butali, kamba zibo, ku butokwa kuli lu tundamene ku ‘batisisa se si tabisa Mulena.’

15. Zera wa Muetopia ha n’a til’o lwanisa Juda, Asa ha n’a lapezi n’a kona cwañi ku sepa kuli Jehova n’a ka lamulela Juda?

¹⁵ Butokwa bwa ku eza cwalo bu koñomekwa ki taba ya mwa puso ya Asa, muikuly’a Salumoni. Asa ha s’a busize ka lilimo ze 11, Zera wa Muetopia a t’o lwanisa Juda ka mpi ya batabani ba 1 milioni. Kana Jehova n’a ka lamulela Juda? Lilimo ze fitelela 500 ku kuta kwamulaho wa f’o, Jehova n’a ba bulelezi fo ku sweu ze n’e ka ezahala ku bona ha ne ba ka ipeya ku mu utwa ni ku latelela litaelo za hae ni ze n’e ka ezahala ha ne ba si ke ba eza cwalo. (Deuteronoma 28:1, 7, 15, 25) Kwa makalelo a puso ya hae, Asa n’a zwisize mwa mubuso wa hae lialetare ni maswaniso a bulapeli bwa buhata. N’a elelize sicaba kuli “ba bate [Muñ’a] Bupilo.” Asa n’a ezize cwalo ku si ka zuha kale butata. Kacwalo, ka tumelo ku Jehova, Asa n’a kona ku lapela ku yena kuli a ba tuse. Kwa ba cwañi? Juda ne i bile ni tulo ye tuna.—2 Makolonika 14:2-12.

16, 17. (a) Nihaike Asa n’a tuzi mwa ndwa, Jehova n’a mu file kelezo ifi? (b) Asa ha n’a ezize ka butoto, n’a tusizwe cwañi, kono yena n’a ezize cwañi? (c) Lu kona ku tusiwa cwañi ki ku nyakisisa likezo za Asa?

¹⁶ Nihakulicwalo, Asa ha s’a tuzi, Jehova a luma Azaria ku katanyeza mulena y’o ni ku y’o li: “Asa, ni mina bana ba Juda kaufela ni ba Benjamine, a mu ni teeleze! [Mun’a] Bupilo u ku mina ha mu nze mu li ku Yena. Ha mu ka mu bata mu ka mu fumana. Kono ha mu ka mu fulalela, u ka mi fulalela ni Yena.” (2 Makolonika 15:2) Ka tukufalelo ye nca, Asa a hulisa bulapeli bwa niti. Kono lilimo ze 24 ku zwa f’o, ndwa ha ne i atumela hape, Asa a keshebisa ku bata Jehova. N’a si ka batisisa mwa Linzwi la Mulimu, mi n’a si ka ikupulisa za n’a petile Jehova mpi ya Maetopia ha ne i lwanisize Juda. Ka butoto, a eza tumelelano ni Siria.—2 Makolonika 16:1-6.

¹⁷ Kabakaleo, Jehova a nyaza Asa ka muboni Hanani. Asa n’a kabe a tusehile nihaiba ka nako yeo, ha n’a taluselizwe mwa n’a ngela taba yeo Jehova. Kono yena a halifa ni ku lenga Hanani mwa tolongo. (2 Makolonika 16:7-10) Ki bumai kwa butuna! Luna bo? Kana lwa bata Mulimu kono inge lu  hana kelezo? Haiba eluda ya iyakatwa luna a itusisa Bibele ku lu eleza kabakala kuli lu hohiwa ki lifasi, kana lwa itebuhanga tuso ye lilato ye lu fiwa ya kuli lu zibe “se si tabisa Mulena”?

Mu Si Libeali ku Buza

18. Lu kona ku tusiwa cwañi ki manzwi a Elihu ku Jobo?

¹⁸ Mutu ha ziyelehile, nihaiba ya s’a sebelelize hande Jehova, wa kona ku kutela mwamulaho. Jobo ha n’a landuzwi ki butuku bo bu nyenyisa, ku shwelwa ki bana ba hae, ni ku bolomokiwa ki bufumu bwa hae, mi a tamiwa litaba ki balikani ba hae, a kala ku nahana za hae fela. Elihu a mu hupuza kuli: “U kai Mulimu Mubupi wa ka?” (Jobo 35:10) Jobo n’a tokwa ku kala ku nahana hahulu Jehova ni ku nyakisisa m’o Jehova n’a bonela taba. Jobo ka buikokobezo a amuhela kelezo yeo, mi mutala wa hae wa kona ku lu tusa ku eza nto ye swana.

19. Maisilaele hañata ne ba keshebisanga ku ezañi?

¹⁹ Maisilaele ne ba ziba m’o Mulimu n’a sebelisanezi ni sicaba sa bona. Kono hañata-ñata, ne ba libala taba yeo ha ne ba li mwa miinelo ye miñwi. (Jeremia 2:5, 6, 8) Ha ne ba na ni ku keta za ku eza, ne ba eza mo ne ba latela ku fita ku buza kuli, “U kai Jehova?”—Isaya 5:11, 12.

Mu Buzange Kuli, “U Kai Jehova?”

20, 21. (a) Ki bomañi kacenu ba ba bonisize moya wa Elisha mwa ku bata ketelelo ya Jehova? (b) Lu kona ku likanyisa ni ku tusiwa cwañi ki mutala wa tumelo ya bona?

²⁰ Bukombwa bwa Elia ha ne bu felile, Elisha mutang’a hae a nga kubo ye n’e wile ku Elia, a ya kwa Jordani, a i nata fa mezi mi a buza kuli: “U kai [Muñ’a] Bupilo, Mulimu wa Elia?” (2 Malena 2:14) Jehova a alaba ka ku bonisa kuli moya wa hae ne u li ku Elisha cwale. Taba yeo i lu lutañi?

²¹ Nto ye swana ne i ezahezi mwa miteñi  ye. Ba bañwi ba batoziwa ba Jehova be ne ba etelela mwa musebezi wa ku kutaza ne ba siile lifasi. Be ne ba filwe buikalabelo bwa buokameli hamulaho wa bona, ne ba tatubisisize Mañolo ni ku kupa ketelelo ku Jehova. Ne ba si ka keshebisa ku buza kuli, “U kai Jehova?” Kacwalo, Jehova u zwezipili ku etelela batu ba hae ni ku fuyola musebezi wa bona. Kana lwa likanyisa tumelo ya bona? (Maheberu 13:7) Haiba ku cwalo, lu ka kumalela kopano ya Jehova, ku latelela ketelelo ya yona, ni ku tukufalelwa mwa musebezi o i eza ka ketelelo ya Jesu Kreste.—Zakaria 8:23.

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Lu swanela ku buzanga ka mulelo ufi kuli, “U kai Jehova?”

• Kacenu lu kona ku fumana cwañi kalabo kwa puzo ye li, “U kai Jehova?”

• Ki kabakalañi litapelo ze ñwi za ku kupa tuso ku Mulimu ha li sa alabiwangi?

• Ki ifi mitala ye mwa Bibele ye bonisa butokwa bwa kuli lu “batisise se si tabisa Mulena”?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 9]

Mulena Josafati n’a batile cwañi Jehova?

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Saule n’a bonaneziñi ni musali wa mioya?

[Maswaniso a fa likepe 12]

Mu lapele, mu itute, ni ku yeya kuli mu zibe kuli ‘Jehova u kai’