Ze Ezahezi Mwa Bupilo

Ku Tusa ba Bañwi Kw’a Imulula Mutu Kwa Matata a Hae

KA MO LI KANDEKEZWI KI BO JULIÁN ARIAS

Ka1988, ha ne ni li wa lilimo ze 40, mubeleko wa ka n’o bonahala kuli n’o konda. Ne ni li muzamaisi wa kampani mwa sibaka. Kampani yeo i fumaneha mwa linaha ze ñata. Ka musebezi wa ka w’o ne ni filwe mota ya bumbombo, tuwelo ye tuna, ni ofisi ye nde hakalo mwa Madrid, kwa Spain. Kampani mane n’e akaleza kuli ne ba ka ni keta ku ba muzamaisi wa kampani yeo mwa naha kaufela. Ne ni si ka lemuha kuli bupilo bwa ka ne bu li fakaufi ni ku cinca maswe-maswe.

ZAZI le liñwi silimo seo, mualafi wa ka a ni punyeza kuli ne ni na ni butuku bwa multiple sclerosis, ili butuku bo bu si na kalafo. Ne ni eshuzwi. Hamulaho, ha ne ni balile ze bu kona ku eza ku mutu butuku bwa multiple sclerosis, na saba. * Ne ku bonahala kuli ne ni ka pila bupilo bwa ka kaufela inze ni libelela kozi ye n’e ka taha. Ne ni ka babalela cwañi musal’a ka Milagros, ni mwan’a ka wa lilimo ze talu, Ismael? Lu ka talimana cwañi ni muinelo w’o? Ha ne ni sa ngangamani ku bata likalabo kwa lipuzo zeo, na landulwa hape ki butata bo buñwi.

Ibat’o ba hamulaho wa kweli ku zwa f’a n’a ni bulelezi dokota wa ka za makulanu a ka, muzamaisi wa ka a ni bizeza mwa ofisi ya hae mi a ni bulelela kuli kampani ne i tokwa batu “ba ba bonahala hande.” Mi mutu ya na ni butuku bo bu fokolisa—niha bu sa li kwa makalelo—ha koni ku ba ya cwalo. Kacwalo ona f’o fela, muzamaisi  wa ka a ni lundula fa musebezi. Kapili-pili, musebezi wa ka wa fela!

Na lika ku itiisa fapil’a lubasi lwa ka, kono ne ni tabela ku ba ni nosi, kuli ni nahane ka za miinelo ya ka ye minca, ni ku yeya mo ni ka bela kwapili. Na lika ku lwanisa maikuto a ku zwafa a n’a zwelapili ku taha. Se ne si ni utwisize hahulu butuku kikuli mwa nako ye kuswani fela ha ni sa na tuso ku ba mwa kampani ya ka.

Ku Fumana ku Tiiswa mwa Mifokolo

Ki buitumelo kuli mwa nako ya ku zwafa yeo, ne ni kona ku itinga fa lika li sikai ze n’e kona ku ni tiisa. Ibat’o ba lilimo ze 20 kwamulaho, ne ni bile yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Kacwalo ne ni lapelanga ka busepahali ku Jehova ka za maikuto a ka ni ka za ku sa ziba hande ze ka ezahala kwapili. Musal’a ka, y’o ni yena a li yo muñwi wa Lipaki za Jehova, n’a ni tiisa hahulu, mi ne ni tusiwa ki ba bañwi kwa balikani ba ka ba batuna ili bao sishemo ni musa wa bona ne li za butokwa hahulu.—Liproverbia 17:17.

Ku ikutwa ku ba ni buikalabelo ku ba bañwi ni kona ne ku tusa. Ne ni bata ku uta hande mwan’a ka, ku mu luta, ku bapala ni yena, ni ku mu luta musebezi wa ku kutaza. Kacwalo ne ni sa komiwi ki ku zwafa. Hape, ne ni li eluda ku ye ñwi ya liputeho za Lipaki za Jehova, mi mizwale ba ka ba Sikreste ni likaizeli ne ba tokwa tuso ku na. Ha ne ni ka lumelela butata bwa ka ku fokolisa tumelo ya ka, ki mutala mañi o ne ni ka tomela ba bañwi?

Ku si na cwañi, bupilo bwa ka ne bu cincize kwa mubili ni mwa mupilelo—mwa linzila ze ñwi bwa ba bo bu maswe kono ku ze ñwi bwa ba bo bunde hahulu. Muta o muñwi ne ni utwile dokota a bulela kuli: “Butuku ha bu sinyi mutu; kono bwa mu cinca.” Mi ni itutile kuli haki licinceho kaufela ze li ze maswe.

Pili, “muutwa mwa mubili” wa ka n’o ni tusize ku utwisisa hande makulanu a batu ba bañwi ni ku ba utwela butuku. (2 Makorinte 12:7) Ne ni utwisisize hahulu ni ku fita manzwi a’ kwa Liproverbia 3:5 a li: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao.” Sihulu, miinelo ya ka ye minca yeo ne i ni lutile z’e li za butokwa luli mwa bupilo ni ze tahisa tabo sakata ni ze tahiseza mutu ku ikutwa ku ba wa butokwa. Ne ku sa na ni ze ñata ze ne ni kona ku eza mwa kopano ya Jehova. Na fumana taluso tota ya manzwi a Jesu a li: “Ku na ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa.”—Likezo 20:35.

Bupilo Bo Bunca

Nakonyana ku zwa fo bu fumanelwa butuku bwa ka, ne ni memilwe kwa mukopano kwa Madrid, k’o Bakreste ba baitateli ne ba lutilwe ku hulisa swalisano mwahal’a baalafi ni bakuli ba bona ba Lipaki. Hamulaho, baitateli bao ba beiwa mwa Tutengo twa Kutwano ni ba Sipatela. Haili na, mukopano w’o n’o tile ka nako ye swanela luli. Na fumana musebezi o munde, ili o n’o ka ni kolwisa hahulu ku fita musebezi wa silifasi ufi kamba ufi.

Kwa mukopano ne lu itutile kuli Tutengo twa Kutwano ni ba Sipatela to ne tu sa zo tomiwa ne tu ka potela lipatela, ku buhisana ni madokota, ni ku fa litaba kwa baalafi, mi zeo kaufela ne li ezezwa ku hulisa swalisano ni ku tibela lifapano. Tutengo t’o tu tusa Lipaki ba bañwi ku fumana madokota ba ba tabela ku alafa ku si na ku itusisa mali. Ki niti kuli, ka ku ba ya n’a si ka ituta za bualafi, ne ni na ni ku ituta ze ñata ka za lipulelo ze ama za bualafi, litaelo za bualafi, ni mo li sebeleza lipatela. Niteñi, hamulaho wa mukopano w’o ne ni kutile kwa ndu ni na ni milelo ye minca, inze ni itukiselize za musebezi o munca o n’o ni tabisize.

 Ku Potela Lipatela Ne ku Tahisa Tabo

Nihaike kuli butuku bwa ka ne bu zwelapili hanyinyani-hanyinyani ku ni bisa sianga, buikalabelo bwa ka ka ku ba yo muñwi wa Katengo ka Kutwano ni ba Sipatela bwa ekezeha. Ne ni fiwanga tuwelo ye fiwanga kwa lianga, kacwalo ne ni na ni nako ya ku potela lipatela. Ku si na taba ni ku ikutwanga ku zwafa fokuñwi, ku pota k’o ne ku banga bunolo mi ne ku tahisanga ze nde ku fita mo ne ni hupulezi. Nihaike kuli cwale se ni zamaya ka sipula sa mawili, nto yeo ha i si ka ni tibela hahulu. Kamita ni yanga ni yo muñwi ye ni beleka ni yena mwa katengo. Hape, madokota ba twaezi ku ambola ni batu ba ba zamaya ka lipula za mawili, mi fokuñwi ba bonahalanga ku teeleza ka likute le lituna ha ba lemuha buikatazo bo ni ezize bwa ku ba potela.

Mwa lilimo ze lishumi ze felile, ni potezi madokota b’a mianda-nda. Ba bañwi, ku zwa fela kwa makalelo ne ba tabelanga ku lu tusa. Dokota Juan Duarte—mupazuli wa lipilu wa kwa Madrid ya tabela ku kuteka lizwalo la mukuli—n’a tusize kapili-pili. Ku zwa ona f’o, s’a pazuzi bakuli ba Lipaki ba ba fitelela 200 ba ba zwelela kwa likalulo ze ñata za Spain; ili ku eza cwalo ku si na ku itusisa mali. Lilimo ha li nze li fita, madokota ba bañata-ñata se ba kalisize ku pazula ku si na ku itusisa mali. Ku pota kwa luna kwa kamita ne ku petile z’e ñata, kono zwelopili yeo hape i tahisizwe ki ku zwelapili kwa za bualafi ni ze nde ze zwile mwa ku pazula ku si na mali. Mi lu lumela ka ku tala kuli Jehova u fuyozi buikatazo bwa luna.

Sihulu ni susumelizwe ki muhato wa ba bañwi ba bapazuli ba lipilu ba ba itutile hahulu za ku alafa banana. Ka lilimo ze peli ne lu potezi sikwata sa bapazuli ba babeli ni batu ba bona ba ba talima za ku mbumbisa mibili ya ba ba pazulwa. Lwa ba fa libuka za bualafi ze n’e talusa ze ba eza madokota ba bañwi ba ba mwa musebezi w’o. Buikatazo bwa luna ne bu tisize ze nde ka 1999 ka nako ya mukopano o n’o bizwa Medical Conference on Infantile Cardiovascular Surgery (Mukopano wa za Bualafi wa ku Pazula Lipilu za Banana). Bapazuli ba babeli bao—be ne ba etelezwi ki mupazuli wa kwa England—ba pazula misinga ya pilu ya mbututu ya Paki yo muñwi ye n’e tokwa bucaziba bo butuna hahulu kuli i lukiswe. * Ne ni nyakalalile ni bashemi ba mwana muta yo muñwi wa bapazuli n’a zwile mwa muzuzu wa ku pazulela ku to lu zibisa kuli ku pazula k’o ku konahalile mi lizwalo la lubasi l’o li kutekilwe. Cwale madokota ba babeli bao se ba amuhelanga bakuli ba Lipaki mwa Spain kaufela.

Nto ye ni fumani ku ba ye nyakalalisa luli ki ku lemuha kuli n’a kona ku tusa mizwale ba ka ba Sikreste. Hañata, ha ba atumela Katengo ka Kutwano ni ba Sipatela, ki ye ñwi ya linako ze t’ata mwa bupilo bwa bona. Ba ka tokwa ku pazulwa, mi madokota mwa sipatela sa mwa silalanda ha ba tabeli kamba ha ba koni ku ba alafa ku si na mali. Kono mizwale b’a yoyelwa hahulu ka ku ziba kuli ku na ni bapazuli ba ba na ni swalisano mwa likalulo kaufela za bualafi mo mwa Madrid. Ni iponezi muzwale ya n’a sosobani mwa pata h’a ombala, ka ku bona fela kuli lu teñi kwatukw’a hae mwa sipatela.

 Sikwata sa Baatuli ni Litaelo za Bualafi

Mwa lilimo za cwanoñu, ba Tutengo twa Kutwano ni ba Sipatela se ba potezi cwalo ni baatuli. Mwa ku pota k’o, lu ba fa hatiso ye bizwa Family Care and Medical Management for Jehovah’s Witnesses (Ku Babalela Mabasi ni ku Zamaisa za Likalafo za Lipaki za Jehova), ye n’e lukiselizwe ku zibisa makwambuyu ba ba cwalo ka za mo l’u ngela ku itusisa mali ni ka za ku ba teñi kwa likalafo ze sa tokwi mali. Misipili ya ku pota yeo ne i tokwahala hahulu, kakuli kwamulaho hañata mwa Spain baatuli ne ba lumelezanga madokota ku pompela mali mukuli ni ha sa lati.

Mizuzu ya baatuli ki libaka ze ipitezi, mi fa ku pota kwa ka kwapili, ne ni ikutwile bunyinyani hahulu ku zamaya mwa likozwana le li telele mwa sipula sa ka sa mawili. Mane ka bumai, ne lu bile ni kozinyana, ne ni wile mwa sipula ku to toma mañwele fafasi. Baatuli ba sikai ni maloya be ne ba boni likayamana la ka ba to ni tusa ka musa, kono ne ni ikutwile bukuba fapil’a bona.

Nihaike kuli baatuli bao ne ba sa zibi hande mabaka e ne lu ba potezi ka ona, buñata ne ba lu amuhezi hande. Muatuli wa pili ye ne ni potezi n’a s’a kalile kale ku nahanisisa ka za mayemo a luna, mi na ize n’a bata ku ikambota ni luna ka butungi. Fa musipili wa luna wa bubeli, yena ka sibili a ni kasha mwa sipula sa mawili ku ya kwa muzuzu wa hae mi a yo teeleza ka tokomelo. Ze nde ze n’e zwile mwa musipili wa pili w’o ne li tiisize na ni be ne ni sebeza ni bona ku sa ba ni sabo, mi kapili-pili lwa bona ze nde ze ñwi hape.

Ka silimo se si swana seo, lwa siya kopi ya Family Care ku yo muñwi wa baatuli ya n’a lu amuhezi ka musa mi a sepisa ku bala litaba zeo. Na mu siyela nombolo ya luwaile lwa ka ya ku itusisa haiba n’a ka tokwa ku ambola ni luna ha ne ku ka tokwahala. Hamulaho wa liviki ze peli a liza ni ku bulela kuli mupazuli yo muñwi wa mwa silalanda n’a mu kupile ku lumeleza ku pompela mali ku Paki ya n’a tokwa ku pazulwa. Muatuli y’o a lu bulelela kuli n’a tokwa kuli lu mu tuse ku ziba za ku eza kuli a latelele takazo ya Paki y’o ilikuli a si ke a pompelwa mali. Ne lu si ka ba ni butata bwa ku fumana sipatela si sili, ili k’o bapazuli ne ba pazuzi hande ku si na mali. Muatuli y’o n’a tabile ha n’a utwile za teñi, mi a lu kolwisa kuli n’a ka bata miezezo ye swana kwapili.

Mwa linako ze ne ni potelanga lipatela, taba ya litaelo ze ama likalafo hañata ne i zuha, kakuli  ne lu bata madokota ku beya mwa munahano litukelo ni lizwalo la mukuli. Sipatela se siñwi se ne si lu yemela mwa Madrid ne si ni memile ku fumaneha kwa tuto ye ne fiwa ka za litaelo. Tuto yeo ne i ni konisize ku bulelela baalafi ba bañata mibonelo ya luna ye tomile fa Bibele. Hape ne i ni tusize ku utwisisa likatulo ze ñata ze t’ata ze ba na ni ku ezanga madokota.

Yo muñwi wa baluti ba tuto yeo, Caziba Diego Gracia, kamita u onga-onganga tuto ya ku luta madokota ba kwa Spain mi s’a bile yena muyemeli wa luna y’a tiile ya lumela kuli lu na ni tukelo ya ku ikezeza katulo ha ku taha ku za ku pompela mali. * Ku kopananga ni yena kamita ne ku tahisize kuli bayemeli ba ofisi ya mutai wa Spain wa Lipaki za Jehova ba taluseze be ne ba banga baituti ba Caziba Gracia ka za mayemo a luna, ili bao ba bañwi ku bona b’a ngiwa ku ba madokota ba bande ka ku fitisisa mwa naha.

Ku Talimana ni Buniti

Ki niti kuli musebezi o tabisa w’o wa ku tusa balumeli ba bañwi ha u si ka feza matata a ka kaufela. Butuku bwa ka bu zwelapili ku ekezeha. Kono ka litohonolo munahano wa ka u ngwelukile. Ni itumela ku musal’a ka ni mwan’a ka, ba ba sa bilaeli, mi ni sa kona ku peta buikalabelo bwa ka. Kambe tuso ya bona ha i yo, ne ku si ke kwa konahala. Ha ni koni niheba ku ñomela bulukwe bwa ka kamba ku apala cansi. Sihulu ni ikolanga ku kutaza la Mukibelo ni la Mukibelo ni mwan’a ka Ismael, ya ni sundanga mwa sipula ilikuli ni kone ku ambolisana ni bañi ba mandu ba ba shutana-shutana. Mi ni sa kona ku peta buikalabelo bwa ka ka ku ba eluda mwa puteho.

Ni bile ni linako ze tomohisa pilu mwa lilimo ze 12 ze felile. Fokuñwi, ku bona m’o buanga bwa ka bu amela lubasi lwa ka ku ni utwisize hahulu butuku ku fita bona butuku ka sibili. N’a ziba kuli ba ziyelehile, niha ba kuzize. Nakonyana kwamulaho, mwa silimo si li siñwi, makwenyan’a ka ba basali ni bondate ne ba timezi. Mwa silimo se si swana seo, na ipumana kuli ne ni sa koni ku zamaya ku si na sipula sa mawili. Bondate, be ne ba pila mwa lapa la luna, ne ba bituzwi ki butuku bo bu sa feli. Milagros, ya n’a ba babalela, a ikutwa inge n’a bona ze ka ezahala ku na kwapili.

Kono ze nde kikuli, lubasi lwa luna lu swalisani ha lu nze lu talimana ni butata hamoho. Mwa sibaka sa ku ba mwa sipula sa muzamaisi wa kampani se ni li mwa sipula sa mawili, kono bupilo bwa ka bu hande hahulu cwale kakuli bu neezwi ka ku tala kwa ku sebeleza ba bañwi. Ku fana ku kona ku imulula mutu kwa matata a hae, mi Jehova wa bulukanga sepiso ya hae ya ku lu tiisa ha lu li mwa butokwi. Sina Paulusi, n’a kona ku bulela h’a buniti kuli: “Ni kona linto kamukana ka Kreste ya ni fa mata.”—Mafilipi 4:13.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 24]

Mubonelo wa Mwana

Mwa ku itiisa kwa bondate ni moya wa ku sa felelwa ki sepo, ni fumana mutala o munde, mi ni ikutwanga ku ba ni tuso ha ni ba sunda mwa sipula. N’a ziba kuli kamita ha ni koni ku eza ze ni tabela ku eza. Cwale se ni li wa lilimo za ku nonoboka, kono ha ni ka hula, ni ka tabela ku ba mwa Katengo ka Kutwano ni ba Sipatela. Ka lisepiso ze mwa Bibele n’a ziba kuli matuku a tuha a fela ni kuli mizwale ba bañata ni likaizeli ba nyanda hahulu ku fita luna.

[Mbokisi fa likepe 24]

Mubonelo wa Musali

Ka ku ba musali, ku pila ni munna ya kula multiple sclerosis ki nto ye t’ata—mwa munahano, mwa maikuto, ni kwa mubili. Ni na ni ku ba ni kutwisiso mwa lika ze ni lela ku eza ni ku zwisa pilu kwa lipilaelo ze sa tusi ka za kwapili. (Mateu 6:34) Niteñi, ku pila ni makulanu ku kona ku tahisa ze nde ku mutu. Linyalo la luna li tiile hahulu ku fita mo ne li inezi kwamulaho, mi silikani sa ka ni Jehova si tiile hahulu. Hape ni tiisizwe hahulu ki ze ezahezi mwa bupilo bwa ba bañwi ba ba mwa miinelo ye ziyeza inge ye. Ni ikutwa ku ba ni buikolwiso bwa na ni bona Julián kabakala sebelezo ya hae ya butokwa hahulu ya ku sebeleza mizwale, mi ni fumani kuli Jehova ha lu fulaleli, nihaike zazi ni zazi li taha ni butata bo bunca.

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Musal’a ka u ni tiisanga hahulu

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Ku buhisana ni mupazuli wa lipilu Dokota Juan Duarte

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Na ni mwan’a ka lu ikola ku sebeza hamoho mwa bukombwa