Basali Ba Sikreste Ba Ba Sepahala​—Ki Balapeli ba Mulimu Ba Butokwa

“Bunde bwa pata ki nto ye puma, mi bulikangate ha bu tusi se siñwi, kono musali ya saba [Muñ’a] Bupilo ki yena ya ka babazwa.”—LIPROVERBIA 31:30.

1. Mubonelo wa Jehova wa bunde u shutana cwañi ni wa lifasi?

MWA lifasi, ponahalo, sihulu ya basali, i ngiwa ku ba ya butokwa hahulu. Kono Jehova yena u lata sihulu mutu wa mwahali, y’o bunde bwa hae bu kona ku ekezeha h’a nz’a supala. (Liproverbia 16:31) Kacwalo, Bibele i eleza basali kuli: “Ku kaba kwa mina isike ya ba kwa kwande, kwa milili ye shukuzwi, kamba likabiso za gauda, kamba liapalo ze benya; kono mu kabise mutu wa mwahali, ya mwa pilu, ka kabiso ye sa sinyehi ya moya o na ni musa ni bunolo; ki nto ya butokwa fapil’a Mulimu.”—1 Pitrosi 3:3, 4.

2, 3. Basali ne ba tusize cwañi mwa ku yandulula taba ye nde kwa makalelo a Bukreste, mi taba yeo ne i polofitilwe cwañi?

² Moya o munde w’o ne u bonisizwe ki basali ba bañata ba ba bulezwi mwa Bibele. Mwa linako za Jesu, ba bañwi ku bona ne ba bile ni tohonolo ya ku kombwekela Jesu ni baapositola ba hae. (Luka 8:1-3) Hasamulaho, basali ba Sikreste ne ba bile bahasanyi ba batuna ba evangeli; ba bañwi ne ba tusize hahulu banna ba Sikreste be ne ba etelela, ku kopanyeleza ni muapositola Paulusi; mi ba bañwi ne ba bile hahulu ni kamuhelo, mane ili ku fana ndu ya bona kuli ku ezezwe teñi mikopano ya puteho.

³ Mwa Mañolo ne ku polofitilwe kuli Jehova n’a ka sebelisa hahulu basali mwa ku peta milelo ya hae. Ka mutala, Joele 2:28, 29 ne i polofitile kuli banna ni basali, ba bahulu ni banana, ne ba ka fiwa moya o kenile ni ku abana mwa ku hasanya taba ye nde ya Mubuso. Bupolofita b’o ne bu kalile ku talelezwa fa Pentekonta ya 33 C.E. (Likezo 2:1-4, 16-18) Basali ba bañwi be ne ba tozizwe ka moya ne ba filwe limpo za limakazo, ze cwale ka mpo ya ku polofita. (Likezo 21:8, 9) Ka ku tukufalelwa mwa bukombwa, mpituna yeo ya kwa moya ya likaizeli ba ba  sepahala ne i tusize kwa ku yandulula ka bubebe Bukreste kwa makalelo a bona. Mane, ibat’o ba ka 60 C.E., muapositola Paulusi n’a ñozi kuli taba ye nde ne i “bulezwi ku ba ba li teñi kaufela mwatas’a lihalimu.”—Makolose 1:23.

Ku Babalezwa Bundume, Cisehelo, ni Kamuhelo ya Bona

4. Ki kabakalañi Paulusi ha n’a na ni libaka le li tiile la ku babaza basali b’a sikai ba mwa puteho ya Sikreste ya pili?

⁴ Muapositola Paulusi ki mutala wa mutu ya n’a itebuhile hahulu bukombwa bo ne bu eziwa ki basali, sina baokameli ba Sikreste kacenu ha ba itebuha bukombwa bwa basali ba ba na ni cisehelo. Ba bañwi kwa basali ba n’a pundile Paulusi fa mabizo ki “Trifena ni Trifosa, basali ba ba tundamezi ku sebeleza Mulena,” ni “Persida mulatiwa wa luna, ni yena u tundamezi ku sebeleza Mulena.” (Maroma 16:12) Paulusi n’a ñozi kuli bo Evodia ni Sintike ne ba “sebelize ni [yena] mwa Evangeli.” (Mafilipi 4:2, 3) Prisila, hamoho ni munna hae, Akila, n’a sebelize ni Paulusi. Mane, yena ni Akila ne ba ‘beile litoho za bona’ kuli ba pilise Paulusi, ili kezo ye n’e mu tahiselize ku ñola kuli: “Hasi na fela n’itumela ku bona, kono ni [liputeho, NW] kaufela za bamacaba.”—Maroma 16:3, 4; Likezo 18:2.

5, 6. Prisila n’a tomezi likaizeli kacenu mutala ka linzila lifi?

⁵ Ki kabakalañi Prisila ha n’a na ni bundume ni cisehelo? Kalabo i fumanwa kwa Likezo 18:24-26, ko lu bala kuli n’a sebelisana ni munna hae mwa ku tusa Apolosi, mubuleli yo munde, kuli a zibe ze nca ka za niti. Kwa iponelwa kuli Prisila n’a li muituti yo mutuna wa Linzwi la Mulimu ni lituto za baapositola. Kabakaleo, n’a bile ni mikwa ye minde ye n’e mu bisize wa butokwa ku Mulimu ni ku munn’a hae, ni kwa puteho ya pili ya Sikreste. Basali ba Sikreste ba bañata kacenu ni bona ba butokwa, ba eza ka t’ata ku ituta Bibele ka tukufalelo ni ku ifepa ka lico za kwa moya z’a fa Jehova ka “sikombwa se si sepahala.”—Luka 12:42.

⁶ Akila ni Prisila ne ba na ni kamuhelo luli. Paulusi n’a pilile ni bona mwa Korinte ha n’a sebelisani ni bona mwa musebezi wa bona wa ku panga litende. (Likezo 18:1-3) Bosinyalana bao ha ne ba tutezi kwa Efese ni kwa Roma hasamulaho, ne ba zwezipili ku ba ni kamuhelo ya Sikreste, mane ni ku fana ndu ya bona kuli ku ezezwe mikopano ya puteho. (Likezo 18:18, 19; 1 Makorinte 16:8, 19) Nimfasi ni Maria mahe Joani ya bizwa Mareka ni bona ne ba fanile mandu a bona kuli ku ezezwe teñi mikopano ya puteho.—Likezo 12:12; Makolose 4:15.

Ki Ba Butokwa Kacenu

7, 8. Ki sebelezo mañi ye kenile yeo basali ba bañata ba Sikreste kacenu ba eza, mi ba kona ku kolwañi?

⁷ Sina mwa linako za baapositola, basali ba Sikreste ba ba sepahala kacenu ba peta kalulo ye tuna mwa talelezo ya milelo ya Mulimu, sihulu mwa musebezi wa ku kutaza. Mi likaizeli bao ba eza hande luli! Mu nge mutala wa Gwen, ya n’a sebelelize Jehova ka lilimo ze fitelela 50, ku fitela h’a shwa ka 2002. Munn’a hae u li: “Cisehelo ya Gwen mwa ku kutaza ne i zibahala mwa muleneñi wa luna. Ku yena, mutu kaufela n’a kona ku amuhela lilato ni lisepiso za Jehova. Busepahali bwa hae ku Mulimu, kwa kopano ya hae, ni kwa lubasi lwa luna, lu sa buleli susuezo ya hae ye lilato ha ne lu zwafa, li tusize hahulu na ni bana ba luna mwa bupilo bwa luna bo bunde kaufela bo lu pilile hamoho. Lwa mu tonda luli.” Gwen ni munn’a hae ne ba nyalani ka lilimo ze 61.

⁸ Basali ba Sikreste ba bañata-ñata, ba ba nyezwi ni ba ba si ka nyalwa, ki mapaina ni balumiwa, mi ba na ni fela ze tokwahala mwa bupilo ha ba nze ba hasanya taba ya Mubuso mwa mileneñi ni mwa libaka za kwahule. (Likezo 1:8) Ba bañata ba itombozi ku ba ni lapa kamba bana ilikuli ba sebeleze Jehova ka ku tala. Ku na ni ba ba tusa ka busepahali banna ba bona ba ba li baokameli ba maeto, mi likaizeli b’a likiti-kiti ba sebeleza fa mahae a Betele mwa lifasi kaufela. Kaniti, basali ba ba ifanile bao ki ba bañwi ba “bufumu bwa macaba kamukana” bo  bu taza ndu ya Jehova ka kanya.—Hagai 2:7.

9, 10. Lilama ba bañwi ba mabasi ba buleziñi ze nde ka za mutala o munde wa basali ni bome ba Sikreste?

⁹ Ki niti kuli basali ba Sikreste ba bañata ba na ni buikalabelo bwa mabasi; niteñi, ba beya sebelezo ya Mubuso mwa sibaka sa pili. (Mateu 6:33) Kaizeli yo muñwi ya si ka nyalwa ya li paina n’a ñozi kuli: “Kabakala tumelo ya bona ye tuna ni mutala o munde, boma ne ba tusize hahulu kwa ku tahisa kuli ni be paina wa kamita. Mane ne ba li ba bañwi ba mapaina be ne ni sebezanga hahulu ni bona.” Munna yo muñwi u bulela ka za musal’a hae, mahe likalibe baketalizoho, kuli: “Ndu ya luna kamita ne i kenile. Bonnie n’a sa bundatekangi mwateñi libyana ze ñata-ñata kuli lubasi lwa luna lu ise pilu ku za kwa moya. Ku tusa kwa hae kwa ku belekisa hande mali ne ku ni konisize ku ba ni mubeleko wa ku sa sebezanga nako kaufela ka lilimo ze 32, ili nto ye n’e ni konisize ku ba ni nako ya ku bona za lubasi ni za kwa moya. Musal’a ka hape n’a lutile bana ba luna butokwa bwa ku sebeza ka t’ata. Ni mu lumba hahulu.” Kacenu, sibeli sa bona ba sebeleza kwa sibaka sa tamaiso sa Lipaki za Jehova.

¹⁰ Munna yo muñwi u ñola cwana ka za musal’a hae, m’ahe bana be se ba hulile: “Mikwa ya Susan ye ni lata hahulu ki lilato la hae le lituna ku Mulimu ni kwa batu ba bañwi, ni kutwisiso, kutwelo-butuku, ni busepahali bwa hae. Mubonelo wa hae kamita u bile wa kuli Jehova u swanelwa ki ze nde ka ku fitisisa ze lu kona ku mu fa—ili sisupo s’a sebelisa ka ku ba mutang’a Mulimu ni mushemi.” Ka tuso ya musal’a hae, munna y’o u konile ku amuhela buikalabelo bo bu shutana-shutana, bo bu kopanyeleza ku ba eluda, paina, muokameli wa ku tusa wa mupotoloho, ni ku ba mwa Katengo ka Kutwano ni ba Sipatela. Basali ba ba cwalo ba butokwa luli kwa banna ba bona ni kwa Bakreste ba bañwi, mi sihulu, ku Jehova!—Liproverbia 31:28, 30.

Basali ba Butokwa Ba Ba Si Ka Nyalwa

11. (a) Jehova u bonisize cwañi kuli wa iyakatwa basali ba ba sepahala, sihulu limbelwa? (b) Limbelwa ba Sikreste ni likaizeli ba bañwi ba ba sepahala ba ba si ka nyalwa ba kona ku kolwañi?

¹¹ Jehova kamita n’a bonisanga kuli wa iyakatwa buiketo bwa limbelwa. (Deuteronoma 27:19; Samu 68:5; Isaya 10:1, 2) H’a si ka cinca. U sa iyakatwa hahulu limbelwa ni bome ba ba si ka nyalwa, hamoho ni basali ba ba si ka nyalwa ka ku iketela kamba kakuli ha ba si ka fumana munna ya swanela wa Sikreste. (Malaki 3:6; Jakobo 1:27) Haiba ni mina mu sebeleza Jehova ka busepahali, ku si na Mukreste ya mi tusa ye mu nyalani ni yena, mu zibe kuli mu ba butokwa ku Mulimu.

12. (a) Likaizeli ba bañwi ba Sikreste ba bonisa cwañi busepahali ku Jehova? (b) Likaizeli ba luna ba bañwi ba tiyelanga maikuto mañi?

¹² Ka mutala, mu nahane likaizeli ba luna ba Sikreste ba ba si ka nyalwa kakuli ba utwa ka busepahali kelezo ya Jehova ya ku nyalelwa ‘fela ku Mulena.’ (1 Makorinte 7:39; Liproverbia 3:1) Linzwi la Mulimu li ba kolwisa kuli: “Ku ya na ni sishemo, [Jehova] u iponahalisa ya sishemo.” (2 Samuele 22:26) Niteñi, buñata bwa bona ba fumana butata bwa ku zwelapili mwa bukwasha. Kaizeli yo muñwi u li: “Ne ni ikatulezi ku nyalelwa fela ku Mulena, kono ni  lilile hañata ha ne ni bonanga balikani ba ka ba nyalwa kwa banna ba Sikreste ba ngana, na ni sa nyalwi.” Kaizeli yo muñwi u li: “Se ni sebelelize Jehova ka lilimo ze 25. Ni bata ku zwelapili ku sepahala ku yena, kono maikuto a buinosi hañata a ni utwisanga bumaswe.” U ekeza kuli: “Likaizeli sina na ba lakaza hahulu susuezo.” Lu kona ku tusa cwañi basepahali ba ba cwalo?

13. (a) Mutala wa be ne ba potelanga mwan’a Jefita u lu lutañi? (b) Lu kona ku bonisa ka linzila mañi ze ñwi kuli lwa iyakatwa likaizeli ba mwa puteho ya luna ba ba si ka nyalwa?

¹³ Nzila ya pili i bonwa mwa mutala wa kwakale. Mwan’a Jefita ha n’a ifanile ku sa nyalwa, batu ne ba lemuhile kuli n’a itombola. Ne ku ezizweñi kuli a susuezwe? ‘Ka mwaha ni mwaha, basizana ba Isilaele ba y’o lila [“ba y’o babaza,” NW] mwan’a Jefita wa Mugiliadi, mazazi a mane.’ (Baatuli 11:30-40) Ka nzila ye swana, lu swanela ku babaza ka pilu kaufela likaizeli ba ba si ka nyalwa ba ba utwa mulao wa Mulimu ka busepahali. * Lu kona ku bonisa ka nzila ifi ye ñwi kuli lwa iyakatwa? Mwa litapelo za luna, lu swanela ku kupa Jehova kuli a tiise likaizeli ba ba lateha, ba ba sepahala bao kuli ba zwelepili ka busepahali mwa sebelezo ya bona. Ba lukela ku kolwiswa kuli ba latiwa luli ni ku itebuhiwa hahulu ki Jehova ni puteho kaufela ya Sikreste.—Samu 37:28.

Mo Ba Kondiseza Bashemi Ba Ba Si Ka Nyalwa

14, 15. (a) Ki kabakalañi bome ba ba si ka nyalwa ha ba swanela ku kupa tuso ku Jehova? (b) Bashemi ba ba si yo mwa manyalo ba kona ku eza cwañi ka ku ya ka litapelo za bona?

¹⁴ Basali ba Sikreste ba ba li bashemi ba ba si ka nyalwa ni bona ba talimananga ni matata a mañata. Niteñi, ba kona ku kupa Jehova kuli a ba tuse ku hulisa bana ba bona ka ku ya ka likuka za Bibele. Ki niti kuli haiba ha mu si ka nyalwa, ha mu koni ku ba ndate ni me ka ku tala. Niteñi, Jehova u ka mi tusa ku peta buikalabelo bwa mina bo butuna haiba mu kupa tuso ku yena ka tumelo. Ka mutala: Mu nahane kuli mu lwezi mukotana o bukiti wa libyana, mi ndu ya mina i mwa buse bwa nuka. Kana ne mu ka tapa ku sila nuka ni mukotana wa mina fa toho inge ku na ni mukolo? Kutokwa! Ka nzila ye swana, mu si ke mwa lika ku lwala mulwalo o bukiti wa mwa maikuto mu nosi inge mu kona ku kupa Jehova kuli a mi tuse. Mane, u mi mema ku mu kupa cwalo. Samu 68:19 i li: ‘Ku lumbekwe Mulimu ya lu lwalela milwalo ka zazi ni zazi.’ Liñolo la 1 Pitrosi 5:7 ni lona li mi mema ku nepela Jehova lipilaelo za mina kaufela, ‘kakuli wa mi tokomela.’ Kacwalo, ha mu imelwa ki butata ni lipilaelo, mu ikimulule ka ku li nepela ku Ndat’a mina wa kwa lihalimu, “ka ku sa lisela.”—1 Matesalonika 5:17; Samu 18:6; 55:22.

 ¹⁵ Ka mutala, haiba mu bashemi, kaniti mwa iyakatwa mo ba amelwa bana ba mina ki be ba kena ni bona kwa sikolo, kamba litiko za busepahali ze ba kana ba talimana ni zona. (1 Makorinte 15:33) Buiyakato b’o bwa swanela. Kono hape bw’a kona ku bulelwa mwa tapelo. Mane mwendi mwa kona ku lapela za teñi ni bana ba mina ba si ka ya kale kwa sikolo, mwendi hamulaho wa ku buhisana hamoho liñolo la zazi. Litapelo ze nongile, ze zwelela kwa pilu li kona ku ama hahulu minahano ya banana. Sa butokwa ni ku fita, ha mu lika ka pilu-telele ku kenya Linzwi la Jehova mwa lipilu za bana ba mina, u ka mi fuyaula. (Deuteronoma 6:6, 7; Liproverbia 22:6) Mu hupule kuli, “meto a Mulena a talimile ba ba na ni niti, mi lizebe za hae li teeleza tapelo ya bona.”—1 Pitrosi 3:12; Mafilipi 4:6, 7.

16, 17. (a) Mwana yo muñwi n’a buleziñi ka za lilato la bom’ahe? (b) Mubonelo wa me y’o wa lika za kwa moya ne u amile cwañi bana ba hae?

¹⁶ Mu nge mutala wa Olivia, ya na ni bana b’a 6. Munn’a hae ya n’a si mulumeli n’a yubekile lubasi hamulahonyana wa ku pepwa kwa ñomba wa bona. Kono Olivia n’a kalile mungendenge wa ku luta bana ba hae ka za Mulimu. Darren, mwan’a Olivia wa mushimani, wa lilimo ze 31 cwale, ya li eluda ni paina, n’a na ni lilimo ze 5 ka nako yeo. Pilaelo ye ñwi ye n’e tahezi Olivia ki ya kuli Darren n’a kenezwi ki butuku bw’a sa kula ni ka nako ye. H’a hupula kwa bwanana, Darren u ñola kuli: “Ni sa hupula ha ne ni inanga fa mumbeta mwa sipatela inze ni libelela boma. Ne ba inanga kwatuko ni na ni ku ni balela Bibele ka zazi. Ku tuha f’o ne ba opelanga pina ya Mubuso ye li ‘Lwa Itumela, Jehova.’ * Ni kacenu le, yeo ki yona pina ye ni lata ka ku fitisisa.”

¹⁷ Olivia n’a kondisize mwa ku ba mushemi ya si ka nyalwa kakuli n’a sepile ni ku lata Jehova. (Liproverbia 3:5, 6) Moya wa hae o munde ne u boniswa ka lika za n’a bata kuli bana ba hae ba eze. Darren u li: “Boma kamita ne ba lu susuezanga ku eza bukombwa bwa ka nako kaufela. Kacwalo, kwa likaizeli za ka baketa-lizoho, ba bane kwateñi, ni na, ne lu kalile bukombwa bwa ka nako kaufela. Niteñi, boma ne ba sa kanyisezangi ba bañwi ka za teñi. Ni lika ka t’ata ku likanyisa mikwa ya bona ye minde.” Ki niti kuli haki bana kaufela ba ba zwelangapili ku sebeleza Mulimu niha se ba hulile, sina mo ne ba ezelize ba Olivia. Kono me h’a lika ka t’ata ku latelela likuka za Bibele, w’a kona ku sepa kuli Jehova u ka mu etelela ni ku mu tusa.—Samu 32:8.

18. Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha tukiso ya Jehova ya puteho ya Sikreste?

 ¹⁸ Mulimu hañata u tusanga ka puteho ya Sikreste, mo ku na ni tukiso ya kamita ya ku fepa, ni sizwale sa Sikreste, ni “batu [ba ba li limpo, NW]” ba ba hulile kwa moya ba ba fumaneha ku yona. (Maefese 4:8) Maeluda ba ba sepahala ba sebeza ka t’ata mwa ku tiisa bote mwa puteho, ili ku fa mamelelo ye ipitezi kwa butokwi bwa “lindiala ni limbelwa mwa ñalelwa ya bona.” (Jakobo 1:27) Kacwalo, mu be bukaufi ni batu ba Mulimu, mu sa ikauhanyi ni bona.—Liproverbia 18:1; Maroma 14:7.

Bunde bwa Buipeyo

19. Ki kabakalañi buipeyo bwa musali ha bu sa bonisi kuli u kwatasi, mi ki mutala mañi wa mwa Bibele o yemela taba yeo?

¹⁹ Jehova n’a bupile musali kuli a be mutusi wa munna. (Genese 2:18) Kacwalo, buipeyo bwa musali ku munn’a hae ha bu bonisi kuli yena u kwatasi. Kono bu kutekehisa musali, ili ku mu konisa ku itusisa limpo ni buikoneli bwa hae ka ku ya ka tato ya Mulimu. Liproverbia kauhanyo 31 i talusa misebezi ye shutana-shutana ya musali yo munde wa mwa Isilaele wa kwakale. N’a tusa babotana, ku cala likota za veine, ni ku leka masimu. Ee, “munn’a hae u mu sepile ka pilu ya hae, mi h’a na ku sinyehelwa ki se siñwi.”—Litimana 11, 16, 20.

20. (a) Musali wa Sikreste u swanela ku nga cwañi buikoneli kamba limpo z’a filwe ki Mulimu? (b) Estere n’a bonisize mikwa mañi ye minde, mi kacwalo Jehova n’a konile ku mu sebelisa ka nzila ifi?

²⁰ Musali ya ikokobeza, ya saba Mulimu h’a liki ku ipahamisa kamba ku kangisana ni munn’a hae. (Liproverbia 16:18) H’a bati ku ikwaniseza za hae sihulu ka ku eza za lifasi, kono u sebelisa buikoneli bw’a filwe ki Mulimu kwa ku sebeleza ba bañwi, ili lubasi lwa hae, Bakreste ba bañwi, bomuyahwa ni yena, mi sihulu, ni Jehova. (Magalata 6:10; Tite 2:3-5) Mu nahane mutala wa mwa Bibele wa Muoli Estere. Niha n’a buheha, n’a na ni buikokobezo ni buipeyo. (Estere 2:13, 15) Ha n’a nyezwi, n’a bonisize likute le lituna ku munna hae, Mulena Asuerusi, ka ku sa swana ni Vashiti, musali wa pili wa mulena. (Estere 1:10-12; 2:16, 17) Estere hape n’a amuhezi mubonelo wa Morodekai, muhabo yo muhulu, fa litaba ze swanela, mane niha s’a bile muoli. Kono n’a si ya fokola! Ka bundume n’a shongolozi Hamani, munna ya m’ata ya situhu ya n’a bata ku yundisa Majuda. Jehova n’a sebelisize hahulu Estere mwa ku pulusa batu ba hae.—Estere 3:8–4:17; 7:1-10; 9:13.

21. Musali wa Sikreste u kona ku ba cwañi wa butokwa hahulu ku Jehova?

²¹ Kaniti, mwa linako za kwamulaho ni cwale, basali ba Sikreste ba bonisize buipeyo bwa bona bo bu tezi ku Jehova ni bulapeli bwa hae. Kacwalo, basali ba ba saba Mulimu ki ba butokwa ku Jehova. Mina likaizeli ba Sikreste, mu tuhelele Jehova a mi bupe hanyinyani-hanyinyani ka moya wa hae, kuli mu be “piza” ye nde ni ku fita, ye “lukiselizwe misebezi ye minde kaufela.” (2 Timotea 2:21; Maroma 12:2) Ka za balapeli ba butokwa ba ba cwalo, Linzwi la Mulimu li li: “Mu mu fe likute le li lukela musebezi wa mazoho a hae, mi misebezi ya hae ibe yona ye mu zibahalisa mwa minyako ya munzi.” (Liproverbia 31:31) Haike ku be cwalo ku mañi ni mañi wa mina.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Basali ba bañwi ba Sikreste ba kwa makalelo ne ba bile cwañi ba butokwa ku Jehova?

• Likaizeli ba bañata mwa linako za luna ba bile cwañi ba butokwa ku Mulimu?

• Jehova u tusa cwañi bome ni likaizeli ba bañwi ba ba si ka nyalwa?

• Musali u kona ku bonisa cwañi likute le lituna kwa tukiso ya butoho?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi fa likepe 17]

MITALA YA KU YEYA

Kana ne mu ka tabela ku nyakisisa mitala ye miñwi hape ya basali ba ba sepahala ba ba bulezwi mwa Bibele? Haiba ku cwalo, mu bale mañolo a bonisizwe kwatasi. Ha mu nze mu yeya batu ba ba shutana-shutana ba ba bulezwi, mu like ku lemuha likuka ze mu kona ku sebelisa hahulu mwa bupilo bwa mina.—Maroma 15:4.

◆ Sara: Genese 12:1, 5; 13:18a; 21:9-12; 1 Pitrosi 3:5, 6.

◆ Basali ba Maisilaele be ne ba fana: Exoda 35:5, 22, 25, 26; 36:3-7; Luka 21:1-4.

◆ Debora: Baatuli 4:1–5:31.

◆ Ruti: Ruti 1:4, 5, 16, 17; 2:2, 3, 11-13; 4:15.

◆ Musali wa kwa Shuneme: 2 Malena 4:8-37.

◆ Musali wa Mukanana: Mateu 15:22-28.

◆ Mareta ni Maria: Mareka 14:3-9; Luka 10:38-42; Joani 11:17-29; 12:1-8.

◆ Tabita: Likezo 9:36-41.

◆ Bana ba Filipi ba bane ba basizana: Likezo 21:9.

◆ Febe: Maroma 16:1, 2.

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Kana mwa babazanga likaizeli ba ba si ka nyalwa ba ba utwa mulao wa Mulimu ka busepahali?

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ki likupo mañi ze nongile ze kona ku bulelwa mwa tapelo banana ba si ka ya kale kwa sikolo?