Ze Ezahezi mwa Bupilo

Ku Lutiwa ki Jehova ku Zwa kwa Bwanana

KA MO LI KANDEKEZWI KI BO RICHARD ABRAHAMSON

“Mulimu, ki Wena ya ni lutile ku zwa kwa bwanana bwa ka, mi ku fitela cwale, ni talusize misebezi ya hao ye komokisa.” Mu teeleze ni taluse libaka manzwi ao a’ kwa Samu 71:17 h’a li a butokwa ku na.

KA 1924, boma, bo Fannie Abrahamson, ne ba potezwi ki Baituti ba Bibele, ka mo ne ba bizezwanga Lipaki za Jehova mwa miteñi yeo. Ne ni li fela wa silimo si li siñwi. Boma ha ne ba nze ba lutiwa Bibele, ne ba yanga kwa bayahwa ni bona ni ku ba bulelela ze ne ba ituta, mi hape ne ba lutanga na ni bahulwani ba ka ba babeli. Ni si ka ziba kale ku bala, ne ba ni tusize ku peta mañolo a mañata a’ bulela za limbuyoti za Mubuso wa Mulimu.

Kwa mafelelezo a lilimo za ma 1920, sikwata sa luna sa Baituti ba Bibele sa mwa La Grande, mwa sibaka sa Oregon, U.S.A., ili mo ne ni pepezwi ni ku hulela, n’e li sa palonyana ya basali ni banana. Nihaike ne lu li kwahule, ne lu potelwanga hañwi kamba habeli ka silimo ki likombwa za maeto. Ne ba fanga lingambolo ze susueza, ku yanga ni luna mwa bukombwa bwa fa ndu ni ndu, ni ku isa banana pilu. Kwa balatiwa bao ne ku na ni Shield Toutjian, Gene Orrell, ni John Booth.

Ka 1931, ha ku na ni yo mukana mwa sikwata sa luna ya n’a konile ku fumaneha kwa mukopano wa kwa Columbus, ye mwa Ohio, ili k’o Baituti ba Bibele ne ba amuhezi libizo la Lipaki za Jehova. Kono ba liputeho ni ba likwata ze kwahule be ne ba si ka ya kwa mukopano w’o, ne ba kopani habo bona silimo seo mwa August kuli ba lumele katulo ya ku amuhela libizo leo. Kakwatanyana ka luna ka mwa La  Grande ne ka ezize cwalo. Cwale, mwa musebezi wa mwa 1933 wa ku abela bukanyana ya The Crisis, ne ni petile mutahisezo o tomile fa Bibele, mi lwa pili luli, na ya ni nosi fa ndu ni ndu ni nze ni kutaza.

Mwa ma 1930, musebezi wa luna n’o nze u lwaniswa hahulu. Kuli lu tiyele butata b’o, liputeho ne li kopanyizwe hamoho, mi ne li ezanga mikopano ye minyinyani ni ku abananga mwa misebezi ya ku kutaza hañwi kamba habeli ka silimo. Kwa mikopano yeo, ne lu lutiwanga mikutalezo mi ne lu boniswanga mwa ku ambolela ka likute ni mapokola be ne ba bata ku lu tuhelisa. Bakeñisa kuli Lipaki ne ba iswanga hañata-ñata kwa mapokola kamba kwa kuta, ne lu petanga litaba ze mwa pampili ya litaelo ye n’e bizwa Order of Trial. Ne i lu bakanyelize ku talimana ni twaniso.

Ku Itahanela mwa ku Utwisisa Bibele

Ne ni nze ni zwelapili mwa ku utwisisa Bibele ni sepo ye tomile fa Bibele ya ku pila ku ya ku ile fa lifasi mwatas’a puso ya Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu. Ka nako yeo, kolobezo ne i sa ngiwi ku ba ya butokwa ku be ne ba si na sepo ya ku busa ni Kreste kwa lihalimu. (Sinulo 5:10; 14:1, 3) Niteñi, ne ni bulelezwi kuli haiba ne ni ikatulezi mwa pilu ku eza tato ya Jehova, ne ni swanela ku kolobezwa. Na kolobezwa mwa August 1933.

Ha ne ni li wa lilimo ze 12, bo muluti ba ka ne ba boni kuli ne ni eza hande kwa ku bulela fa nyangela, kacwalo ba susueza Boma ku lukisa kuli ni zwelepili ku ituta. Boma ba nahana kuli nto yeo ne i ka ni tusa ku sebeleza Jehova hande ni ku fita. Kacwalo ba lifela lituto za ka ka ku tapisanga ka silimo si li siñwi liapalo za bo muluti be ne ba ni luta za bubuleli. Tuto yeo ne i ni tusize mwa bukombwa. Ha ne ni li wa lilimo ze 14, na welwa ki butuku bwa rheumatic fever, mi silimo sa fela ni sa yi kwa sikolo.

Mwa 1939, Warren Henschel, sikombwa wa ka nako kaufela, a taha mwa silalanda sa luna. * Kwa moya, n’a li muhulwan’a ka, mi n’a yanga ni na nako ye telele mwa bukombwa bwa mwa simu. Hañihañi a ni tusa ku kalisa ku ezanga bupaina ha ne ni li fa pumulo, ili mufuta wa bukombwa bwa swalelele bwa ka nako kaufela. Mwa mbumbi yeo, sikwata sa luna ne si lukisizwe ku ba puteho. Warren n’a ketilwe ku ba mutang’a puteho, mi na ne ni ketilwe ku ba muzamaisi wa tuto ya Tora ya ku Libelela. Warren ha n’a ile ku y’o sebeleza fa Betele, kwa sibaka se situna sa tamaiso sa Lipaki za Jehova kwa Brooklyn, mwa New York, na ba mutang’a puteho.

Ku Kalisa Bukombwa bwa ka Nako Kaufela

Buikalabelotuna bwa ku ba mutang’a puteho bwa tiisa takazo ya ka ya ku ba mwa bukombwa bwa ka nako kaufela, mi na eza cwalo hamulaho wa ku feza silimo sa bulalu kwa sikolo sa sekondari, ni li wa lilimo ze 17. Bondate ne ba si Lipaki, kono ne ba lu fumanela hande za kwa mubili mi ne ba li banna ba mikwa ye minde. Ne ba bata kuli ni ye kwa koleji. Kono ne ba ize, ibile fela ni sa bati maino  ni lico ku bona, ne ni kona ku ikezeza ze ne ni bata. Kacwalo na kalisa ku eza bupaina ka la September 1, 1940.

Ha ne ni tuta fa ndu, boma ne ba ni balisize Liproverbia 3:5, 6, ye li: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao; u beye [Muñ’a] Bupilo mwa milelo ya hao kaufela, mi Yena u ka lukisa linzila za hao.” Kaniti, ku itinganga ku Jehova ku ni tusize hahulu.

Hamulahonyana, na y’o sebeza hamoho ni Joe ni Margaret Hart mwa bukombwa kwa mutulo wa Washington State. Kalulo yeo ya simu ne i na ni libaka ze shutana-shutana—ili milaka ya likomu, ya lingu, libaka za ma-India, hamohocwalo ni litolopo-nyana ni minzi ye miñata. Mwa maliha a 1941, ne ni ketilwe ku ba mutang’a puteho mwa puteho ya kwa Wenatchee, mwa Washington.

Ku o muñwi wa mikopano ya luna ya kwa Walla Walla, mwa Washington, ne ni li mubabaleli, ni nze ni amuhela be ne ba kena mwa muyaho wa mukopano. Na lemuha muzwale wa mutangana ya n’a palelwa ku lukisa lipangaliko ze hulisa mulumo. Kacwalo na akaleza kuli a eze musebezi wa ka, mi na ni eze wa hae. Albert Hoffman, mutang’a sibaka, ha n’a tile mi a bona kuli ni siile musebezi wa ka, a ni taluseza inz’a menya butokwa bwa ku kumalela kwa musebezi w’a filwe mutu ku fita a fiwa u sili. Ha ni si ka libala kelezo ya hae ku t’o fita cwale.

Mwa August 1941, Lipaki za Jehova ba lela ku eza mukopano o mutuna mwa St. Louis, Missouri. Muzwale ni kaizeli Hart ba beya tende kwamulaho wa mota ya bona ni ku toma teñi lipula. Ku luna mapaina, ba 9 lwa zamaya musipili wa likilomita ze 2,400 wa ku liba kwa St. Louis mwa mota yeo. Ne lu tandile viki ku ya ni viki ye ñwi ku kuta. Kwa mukopano w’o, mapokola ne ba akalelize kuli palo ye tuna ka ku fitisisa n’e li 115,000. Nihaike mwendi palo n’e si ye tuna cwalo, kaniti n’e li ye tuna ku fita Lipaki ba ba bat’o ba ba 65,000 be ne ba li mwa United States ka nako yeo. Mukopano w’o n’o tiisa kwa moya luli.

Sebelezo kwa Betele ya kwa Brooklyn

Ha se ni kutile kwa Wenatchee, na y’o fumana liñolo ili mo ne ni kupiwa ku ya kwa Betele ya kwa Brooklyn. Ha ne ni fitile teñi la October 27, 1941, ne ni isizwe kwa ofisi ya Nathan H. Knorr, ya n’a li muokameli wa fakitori. N’a ni taluselize ka musa ka za ze ezahalanga fa Betele mi n’a koñomekile kuli ne ni ka kona ku pila hande teñi k’o ka ku kumalela ku Jehova. Cwale na isiwa kwa likolo le li talima za ku lumelwa kwa lihatiso ko ne ni il’o fiwa musebezi wa ku tamanga mambokisi a n’a iswa kwa liputeho.

La January 8, 1942, Joseph Rutherford, ya n’a etelela Lipaki za Jehova mwa lifasi kaufela, a timela. Mazazi a’ ketalizoho hamulaho, baokameli ba Sosaiti ba keta Muzwale Knorr ku mu yola. W. E. Van Amburgh, muñoli ya sweli mali a Sosaiti wa ka nako ye telele ha n’a file zibiso yeo kwa lubasi lwa fa Betele, n’a ize: “Na hupula  C. T. Russell ha n’a timezi [ka 1916] mi a yoliwa ki J. F. Rutherford. Mulena n’a zwezipili ku etelela ni ku fuyola musebezi wa Hae. Cwale, ni libelela hahulu kuli musebezi u ka zwelapili Nathan H. Knorr ha s’a ka ba yena prezidenti kakuli musebezi w’o ki wa Mulena, isiñi wa mutu.”

Mwa February 1942, ne ku zibisizwe kuli “Tuto Ye Ekezehile ya Bukombwa bwa Teokratiki” ne i ka kaliswa. Ne i tomilwe ka mulelo wa ku tusa ba fa Betele ku bolosola buikoneli bwa bona bwa ku eza patisiso fa litaba za Bibele, ku onga-onga hande litaba za bona, ni ku li tahisa hande. Kabakala kuli kwamulaho ne ni ezize lituto za ku bulela fa nyangela, ne ni konile ku eza zwelopili ye tuna mwa tukiso yeo.

Hañihañi, na fiwa ku y’o sebeleza kwa Likolo la Sebelezo, le li okamela za bukombwa bwa Lipaki mwa United States. Hasamulaho ona silimo seo, kwa atulwa kuli ku tomiwe sinca tukiso ya kuli likombwa li potelange liputeho za Lipaki. Nako ha ne i nze i ya, likombwa ba maeto bao ba t’o bizwa kuli baokameli ba mipotoloho. Mwa mbumbi ya 1942, fa Betele kwa lukiswa tuto ya ku luta mizwale ka za bukombwa bo bu cwalo, mi ne ni bile ni tohonolo ya ku ba yo muñwi wa be ne ba lutiwa. Sihulu ni hupula kuli Muzwale Knorr, yo muñwi wa baluti, n’a koñomekile kuli: “Mu si liki ku tabisa batu. U zibe ha ku na ye mu ka tabisa. Mu tabise Jehova, mi mu ka tabisa kaufela ba ba lata Jehova.”

Musebezi wa ku potelanga mipotoloho n’o kalisizwe mwa October 1942. Ba bañwi ku luna fa Betele ne lu u ezanga ka mazazi a mañwi a kwa mafelelezo a viki, lu nze lu potelanga liputeho ze n’e sa fiteleli likilomita ze 400 ku zwa mwa New York City. Ne lu tatubanga piho ya misebezi ya puteho ya ku kutaza ni ya ku fumaneha kwa mikopano, ku kopananga ni be ne ba tokomela puteho, ku fa lingambolo li sikai, ni ku sebeza mwa bukombwa ni Lipaki ba fa silalanda.

Mwa 1944, ne ni li yo muñwi wa ba mwa Likolo la Sebelezo be ne ba lumilwe mwa musebezi wa ku potoloha ka likweli ze silezi, mi ne ni sebeleza mwa Delaware, Maryland, Pennsylvania, ni Virginia. Hasamulaho, ka likweli li sikai, ne ni potelanga liputeho mwa Connecticut, Massachusetts, ni Rhode Island. Ha ne ni kutile kwa Betele, na y’o sebezanga ka lihoranyana mwa ofisi ya Muzwale Knorr ni muñoli wa hae Milton Henschel, ili mo ne ni il’o tekelela musebezi wa luna wa mwa lifasi kaufela. Hape ne ni sebezanga lihoranyana mwa Ofisi ya Mubuluki wa sikwama ye n’e okamelwa ki W. E. Van Amburgh ni mutusi wa hae, Grant Suiter. Mi ka 1946, na fiwa ku okamela liofisi li sikai fa Betele.

Licinceho Ze Tuna mwa Bupilo bwa Ka

Ha ne ni sebeleza liputeho mwa 1945, na t’o tekelela Julia Charnauskas mwa sibaka sa Providence, mwa Rhode Island. Ha lu t’o fitanga fahal’a silimo sa 1947, ne se lu nahana za ku nyalana. Ne ni lata hahulu sebelezo ya fa Betele, kono ka nako yeo, ne ku si na tukiso ya ku tisa sinyalana ni mutu ku t’o sebeleza teñi. Kacwalo, mwa January 1948, na zwa fa Betele, mi na ni Julia (Julie) lwa nyalana. Na fumana musebezi wa ku lekisanga ka linako ze ñwi mwa sintolo-tuna sa mwa Providence, mi lwa kalisa ku eza bupaina hamoho.

Mwa September 1949, na memiwa ku eza musebezi wa ku potoloha kwa mutulo-wiko wa Wisconsin. N’e li cinceho ye tuna ku na ni Julie ku kutalezanga sihulu mwa litolopo-nyana ni minzi mo ne ku atile milaka ya likomu za mabisi. Nako ya maliha n’e li ye telele, mi ka liviki ze ñata, ne ku batanga hahulu-hulu mi ne ku banga ni litwa le liñata. Ne lu si na mota. Kono kamita ne lu fumananga nzila ya ku ya kwa puteho ye tatama.

Nakonyana ha se ni kalisize musebezi wa ku potoloha, lwa ba ni mukopano wa mupotoloho. Na hupula kuli ne ni batisisize ku bona teñi kuli misebezi kaufela ne i sweli ku eziwa, mi kacwalo ba bañwi ba ikalelwa. Kacwalo, Nicholas Kovalak, muokameli wa sikiliti, a ni taluseza ka musa kuli mizwale bao ne ba twaezi ku eza lika zeo mo ne ba zibela mi ne ni sa tokwi ku zamaisa linto kaufela. Kelezo yeo i ni tusize mwa misebezi ye miñata ku zwa onaf’o.

Mwa 1950, na fiwa musebezi wa swalelele—ona wa ku okamela za ku bonela baeñi  maino. Baeñi bao ne ba taha kwa mukopano o mutuna o n’o ka ezezwa kwa Yankee Stadium mwa New York City, mi w’o ne li ona wa pili ku ye miñata ye se lu bile ni yona. Mukopano w’o n’o li o tabisa ku zwa kwa makalelo ku isa mafelelezo, mi ne ku na ni baeñi ba ba zwa mwa linaha ze 67, mi palo ye tuna ka ku fitisisa n’e li 123,707! Mukopano ha se u felile, na ni Julie lwa kalisa hape bukombwa bwa luna bwa maeto. Ne lu tabela ku ba mwa mupotoloho. Kono ne lu ikutwa kuli lu swanela ku ifana. Kacwalo, silimo ni silimo, ne lu fitisanga likupo za sebelezo ya fa Betele ni ya bulumiwa. Mwa 1952, ne lu tabile ha ne lu memilwe ku y’o kena sitopa sa bu 20 sa Sikolo sa Giliadi sa Bibele sa Watchtower, ko ne lu il’o lutiwa za musebezi wa bulumiwa.

Ku Y’o Sebeleza mwa Linaha Ze Ñwi

Ha se lu unguzi sikolo seo mwa 1953, lwa lumelwa kwa Britain, ko ne ni il’o sebeleza mwa musebezi wa sikiliti kwa mboela wa England. Silimo si si ka kwana kale lu sa li mwa musebezi w’o, w’o na ni Julie ne lu ikozi hahulu, ne lu komokile ha ne lu filwe ku tutela kwa Denmark. Mwa Denmark ne ku na ni butokwi bwa okamelo ye nca ya ofisi ya mutai. Bakeñisa kuli ne ni li bukaufi mi ne ni lutilwe ka za musebezi o cwalo kwa Brooklyn, na lumiwa ku y’o tusa. Lwa kwela sisepe ku liba kwa Netherlands, mi lwa y’o kwela sitima ku ya kwa Copenhagen, ye mwa Denmark. Ne lu fitile la August 9, 1954.

Butata bo buñwi bo ne bu na ni ku tatululwa n’e li bwa kuli ba sikai be ne ba na ni buikalabelo ne ba sa amuheli ketelelo ye zwa kwa sibaka sa tamaiso sa kwa Brooklyn. Hape, ba balalu ku ba bane be ne ba toloka lihatiso za luna ku isa mwa puo ya si-Danish ne ba zwile fa mutai mi kwa mafelelezo ba tuhela ku swalisana ni  Lipaki za Jehova. Kono Jehova a alaba litapelo za luna. Mapaina ba babeli, bo Jørgen ni Anna Larsen, be ne ba ezanga musebezi wa ku toloka ka nako ya swalelele, ba ifana ku u eza ka nako kaufela. Kacwalo, ku tolokiwa kwa limagazini za luna mwa puo ya si-Danish kwa zwelapili ku sa tondahali niheba i liñwi. Muzwale ni kaizeli Larsen ba sa li teñi fa Betele mwa Denmark, mi Jørgen ki yena muswalisanisi wa Katengo ka Mutai.

Mwa lilimo za makalelo zeo, ku potelwanga ki Muzwale Knorr ne ku susueza luli. N’a banga ni nako ya ku potela mañi ni mañi ni ku ba ambota, ni ku kandeka ze ezahezi ze tusa kwa ku tatulula butata. Ha ne lu potezwi mwa 1955, kwa atulwa kuli ku yahiwe mutai o munca ni miyaho ye hatisa ilikuli lu hatisange limagazini mwa Denmark. Mubu wa fumanwa kwa mutulo wa sifukambanda sa Copenhagen, mi ku t’o fita mwa mbumbi ya 1957, lwa tutela mwa muyaho o munca. Harry Johnson, y’o ni Karin, musal’a hae, ne ba sa z’o fita mwa Denmark ha se ba unguzi sitopa sa bu 26 sa Giliadi, ba tusa kwa ku toma mishini ya luna ye hatisa lihatiso.

Lwa bolosola mo ne lu lukisezanga za mikopano ye mituna mwa Denmark, mi yeloseli ye ne ni bile ni yona ha ne ni sebelezanga ku za mikopano ye mituna mwa United States ya tusa. Ka 1961, kwa mukopano wa luna o mutuna wa macaba mwa Copenhagen ne ku amuhezwi baeñi be ne ba zwa mwa linaha ze fitelela 30. Palo ye tuna ka ku fitisisa ya baputehi n’e li 33,513. Mwa 1969, lwa eza mukopano o n’o bile o mutuna ka ku fitisisa o n’o ezizwe mwa linaha za Scandinavia, ili w’o palo ye tuna ka ku fitisisa ya baputehi n’e li 42,073!

Ka 1963, na memiwa ku y’o kena sitopa sa bu 38 sa Giliadi. Sikolo se ne si lukisizwe sinca seo sa likweli ze lishumi ne si lukiselizwe sihulu ku tusa babeleki ba fa mutai. Ne ku tabisa luli ku ba ni lubasi lwa fa Betele ya kwa Brooklyn hape ni ku ituta ku ze ezahezi za be se ba sebelize ka lilimo ze ñata ku tokomela misebezi ya kwa sibaka sa tamaiso.

Hamulaho wa sikolo seo, na kutela kwa Denmark kuli ni y’o zwelapili ku tokomela za buikalabelo bwa kwateñi k’o. Hape, ne ni bile ni tohonolo ya ku ba muokameli ya potela mitai, mi ne ni potelanga mitai kwa wiko ni kwa mutulo wa Yurope ni nze ni susueza babeleki teñi k’o ni ku ba tusa ku peta misebezi ya bona. Cwanoñu f’a, ni ezize musebezi w’o kwa Wiko wa Africa ni kwa Caribbean.

Kwa mafelelezo a ma 1970, mizwale ba mwa Denmark ba kalisa ku bata sibaka fo ne ku ka yahiwa miyaho ye mituna bakeñisa ku ekezeha kwa misebezi ya ku toloka ni ya ku hatisa. Sibaka se sinde sa fumanwa ibat’o ba likilomita ze 60 kwa wiko wa Copenhagen. Ne ni sebelize ni ba bañwi kwa ku lela za muyaho o munca w’o, mi na ni Julie ne lu nyolelwa ku pila ni lubasi lwa fa Betele mwa lihae le linca leo. Kono ne ku si ka ba cwalo.

Ku Kutela kwa Brooklyn

Mwa November 1980, na ni Julie ne lu memilwe ku y’o sebeleza kwa Betele ya kwa Brooklyn, mi ne lu fitile teñi kwa makalelo a January 1981. Ne lu li ba lilimo ze bat’o kwana 60, mi ha se lu sebelize ibat’o ba lilimo ze 27 ni mizwale ni likaizeli ba luna ba ba lateha mwa Denmark, ku kutela kwa United States ne ku si bunolo. Kono ne lu si ka nahana ka za ko ne lu tabela ku ba, kono ne lu isize pilu kwa misebezi ye ne lu filwe ni butata kaufela bwa misebezi yeo.

Lwa fita kwa Brooklyn mi lwa y’o twaela ku pila teñi. Julie a fiwa ku y’o sebeleza mwa ofisi  ya za mali, ili musebezi o swana ni wa n’a ezanga kwa Denmark. Ne ni filwe ku y’o sebeleza kwa Likolo la ku Ñola ili ku tusa kwa ku tomahanya za ku hatiswa kwa lihatiso za luna. Makalelo a ma 1980 n’e li nako ya cinceho mwa misebezi ya luna ya kwa Brooklyn, kakuli ne lu tuhezi ku itusisa mishini ya mataipi ni ku kalisa ku itusisa likompyuta. Ha ku na se ne ni ziba ka za likompyuta, kono ne ni na ni zibo ka za ku onga-onga lika ni ku sebeza ni batu.

Hamulahonyana, ne ku na ni butokwi bwa ku tiisa musebelezo wa Likolo la Maswaniso, kakuli ne lu kalisize ku itusisa maswaniso a mibala kaufela. Nihaike ne ni si na yeloseli ku za ku swanisa, ne ni kona ku tusa kwa ku onga-onga lika. Kacwalo, ne ni bile ni tohonolo ya ku okamela likolo leo ka lilimo ze 9.

Mwa 1992, na fiwa ku y’o tusa kwa Katengo ka ze Hatiswa ka Sitopa Se Si Etelela mi hape na isiwa kwa Ofisi ya Mubuluki wa sikwama. Ki kona ko ni sa sebeleza, ili ku sebeza ze ama za masheleñi a Lipaki za Jehova.

Sebelezo ku Zwa kwa Bwanana

Ku zwa kwa bwanana ni mwa lilimo ze 70 za sebelezo, Jehova ka pilutelele u ni lutile ka Linzwi la hae, yona Bibele, ni ka mizwale ba ba tusa ba mwa kopano ya hae ye nde. Ni sebelize lilimo ze fitelela 63 mwa bukombwa bwa ka nako kaufela, mi kwa lilimo zeo, ni sebelize ze fitelela 55 ni Julie, musal’a ka ya sepahala. Kaniti, ni ikutwa kuli Jehova u ni fuyozi hahulu.

Mwa 1940 ha ne ni tutile fa ndu ku kalisa ku eza bupaina, bondate ne ba sheunuzi katulo ya ka mi ne ba ize: “Mwan’a ka, ha u ka zwa fa ndu fa ku y’o eza nto ye, u si hupuli kuli u ka kona ku taha ku na ku t’o kupa tuso.” Mwa lilimo ze n’e fitile, ne ni si ka tokwa ku eza cwalo. Jehova u ni tokomezi ka sishemo, hañata ili ka Bakreste ba bañwi ba ba tusa. Hasamulaho, bondate ne ba fitile fa ku kuteka musebezi wa luna, mi mane ne ba ezize zwelopili mwa ku ituta za Bibele pili ba si ka shwa mwa 1972. Boma, be ne ba na ni sepo ya bupilo bwa kwa lihalimu, ne ba zwezipili ku sebeleza Jehova ka busepahali ku fitela ba timela mwa 1985, ba li ba lilimo ze 102.

Nihaike butata bwa zuhanga mwa sebelezo ya ka nako kaufela, na ni Julie ni kamuta ha lu si ka nahana za ku tuhela musebezi wa luna. Jehova kamita u lu tiisize mwa katulo ya luna yeo. Bashemi ba ka niha ne ba supala ni ku tokwa tuso, kaizel’a ka, Victoria Marlin, a itombola ni ku ba tokomela ka sishemo. Lu itebuha hahulu tuso ya hae ye lilato, ye lu tusize ku zwelapili mwa sebelezo ya ka nako kaufela.

Julie u ni tusize hahulu mwa misebezi ya luna kaufela, ili ku nga ku eza cwalo sina kalulo ya buineelo bwa hae ku Jehova. Mi nihaike cwale se ni li wa lilimo ze 80 mi ni katazwanga ki makulanu, ni ikutwa kuli Jehova u ni fuyozi hahulu. Ni ikutwa ku susuezwa hahulu ki walisamu, y’o ha s’a bulezi kuli Mulimu u mu lutile ku zwa kwa bwanana, n’a kupile kuli, ‘Niha ni ka supala, Mulimu u si ke wa ni tuhela; kuli ni taluseze ba ba ka pepwa bulena bwa hao.’—Samu 71:17, 18.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Na ni Boma mwa 1940, ha ne ni kalile ku eza bupaina

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Na ni mapaina ba bañwi bo Joe ni Margaret Hart

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Fa lizazi la luna la sinawenga mwa January 1948

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Mwa 1953, hamoho ni be ne lu kena ni bona kwa sikolo sa Giliadi. Ku zwa ku la nzohoto ku ya ku la bulyo: Don ni Virginia Ward, Geertruida Stegenga, Julie, ni na

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Na ni Frederick W. Franz ni Nathan H. Knorr mwa Copenhagen, mwa Denmark, ka 1961

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Na ni Julie kacenu