Kana Mwa Kona ku Lumela Kuli Lifasi Li Ka Ba Paradaisi?

KI BA sikai batu ba ba lumela kuli muta o muñwi lifasi li ka ba paradaisi. Ba bañata ba nahana kuli mane ha li na nihaiba ku zwelapili ku ba teñi. Ka ku ya ka buka ya The Sacred Earth, ye ñozwi ki Brian Leigh Molyneaux, lifasi-mubu ne li bile teñi kabakala ‘ku tuyuka ko kutuna ko ne ku ezahalile mwa pupo’ bolule-lule ba lilimo kwamulaho. Mi haiba mutu ka sibili a s’a sinyi lifasi, ba bañata ba lumela kuli lifasi ni pupo kaufela li ka fita fa “ku sinyeha mwa mulilo.”

Muloki wa mwa lilimo za ma 1600 wa kwa England ya bizwa John Milton n’a si na mihupulo ya ku ikalelwa cwalo. Mwa toko ya hae ye tuna ye bizwa Paradise Lost, n’a ñozi kuli Mulimu n’a bupile lifasi kuli ku be paradaisi mo ba kona ku pila batu. Paradaisi ya pili yeo n’e latehile. Kono Milton n’a lumela kuli i ka kutiswa sinca, kuli zazi le liñwi tiululo ya Jesu Kreste i ka “fa mupuzo ku b’e li ba hae ba ba sepahala, ni ku ba fa tabo ye tuna . . . kwa Lihalimu kamba fa Lifasi.” Milton n’a bulezi ka buikolwiso kuli: “Kakuli f’o Lifasi kaufela li ka ba Paradaisi.”

Paradaisi—Kwa Lihalimu Kamba fa Lifasi?

Balapeli ba bañata ba lumelelana ni Milton kuli muta o muñwi ba ka fiwa mupuzo o muñwi kwa matata ni matuku e ba tiyezi fa lifasi fa. Kono ba ka ikolela kai mupuzo w’o? Kana i ka ba “kwa Lihalimu kamba fa Lifasi”? Ku ba bañwi, lifasi ha ba li nahanangi ni hanyinyani. Ba li batu ba ka ikola “tabo ye tuna” ha ba ka siya lifasi ni ku pila mwa liluko la moya kwa lihalimu.

Mwa buka ya Heaven—A History, bañoli bo C. McDannell ni B. Lang ba bulela kuli mwa lilimo za ma 100 caziba ku za bulapeli Irenaeus n’a lumela kuli bupilo mwa paradaisi ye kutisizwe “ha bu na ku ezahalela mwa sibaka sa kwahule kwa lihalimu, kono fa lifasi.” Ka ku ya ka buka yeo, niheba ba bahulu ba bulapeli ba ba cwale ka John Calvin ni Martin Luther be ne ba sepile ku ya kwa lihalimu, ne ba lumela hape kuli “Mulimu u ka uncafaza lifasi.” Ba bulapeli bu sili ni bona ne ba lumela cwalo. Bo McDannell ni Lang hape ba bulela kuli Majuda ba bañwi ne ba lumela kuli ka nako ya ketile Mulimu, matata kaufela a batu “a ka feliswa, mi bupilo bwa tabo bu ka piliwa fa lifasi.” Buka ya The Encyclopaedia of Middle Eastern Mythology and Religion i bulela kuli ka ku ya ka tumelo ya kwaikale ya Maperesia, “muinelo o munde wa lifasi u ka kutiswa sinca mi batu ba ka pila hape mwa kozo.”

Ki sifi se ne si ezahezi kwa sepo ya kuli lifasi li ka ba paradaisi? Kana bupilo bwa luna bwa fa lifasi bu lelezwi ku ba bwa swalelele? Sina mwa n’a lumelela mufilosofi wa Mujuda wa mwa linako za baapositola, Philo, kana i ka ba fela “nako ye kuswani ye tezi hahulu maziezi” y’e lu libisa kwa liluko la kwa moya? Kamba kana Mulimu n’a na ni mulelo ha na bupile lifasi li li paradaisi ni ku beya mwateñi batu? Kana batu ba kona ku kolwisa takazo ya bona ya bulapeli sakata ni ku ba ni tabo ye tuna fa lifasi fa? Kiñi ku sa tatuba ze i bulela Bibele ka za taba yeo? Mu kana mwa ikutwa mo ba ikutwela ba bañata-ñata mwa lifasi, kuli kw’a swanela luli ku ba ni sepo ya kuli paradaisi i ka kutiswa fa lifasi fa.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

Muloki John Milton n’a lumela kuli Paradaisi i ka kutiswa sinca

 [Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 2]

COVER: Earth: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

Lifasi: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D. C./NASA; John Milton: Leslie’s