Mu Kutaleze ku Tahisa Balutiwa

“Prisila ni Akila ha ba mu utwa [Apolosi], ba mu nga ku bona, mi ba mu taluseza Nzila ya Mulimu, ku fita mw’a n’a i zibela pili.”—LIKEZO 18:26.

1. (a) Apolosi niha n’a “tukufalezwi mwa moya wa hae,” n’a tokwañi?

PRISILA ni munn’a hae Akila, be ne ba li ba bañwi ba Bakreste ba kwa makalelo, ne ba utwile Apolosi a fa ngambolo kwa sinagoge mwa muleneñi wa Efese. Batu ne ba sikekile lizebe ku teeleza Apolosi ya n’a bulela ka bukwala ni ka mukwa o kolisa. N’a “tukufalezwi mwa moya wa hae,” mi n’a “luta litaba za Jesu ka tokomelo.” Nihakulicwalo, ne ku iponahalezi kuli Apolosi “n’a ziba kolobezo ya Joani fela.” Apolosi n’a kutaza za niti ka za Kreste. Butata kikuli ne li si ka kwanelela. Apolosi n’a tokwa ku ekeza ku za n’a ziba ka za mw’a amelwa Jesu Kreste mwa ku petahala kwa mulelo wa Jehova.—Likezo 18:24-26.

2. Bo Prisila ni Akila ne ba itatezi ku eza nto mañi ye t’ata?

 ² Ku si na tiyeho, bo Prisila ni Akila ba ifana ku tusa Apolosi kuli a fite fa ku mamela “kaufela” za n’a laezi Kreste. (Mateu 28:19, 20) Taba i bulela kuli ba nga Apolosi “ku bona, mi ba mu taluseza Nzila ya Mulimu, ku fita mw’a n’a i zibela pili.” Nihakulicwalo, ne ku na ni litaba ze ñwi ka za Apolosi ze n’e kabe li zina-zinisize Bakreste ba bañwi ku mu luta. Litaba lifi? Mi lu kona ku itutañi ku Prisila ni Akila ka za mo ne ba ikatalelize ku taluseza Apolosi Mañolo? Ku nyakisisa taba ya luli yeo ku kona ku lu tusa cwañi ku landalala fa ku kalisa lituto za Bibele za mwa ndu?

Mu Ise Pilu kwa Batu

3. Ki kabakalañi simuluho ya Apolosi ha ne i si ka palelwisa Prisila ni Akila ku mu luta?

³ Apolosi n’a li Mujuda ka sipepo, mi ku bonahala kuli n’a hulezi mwa Alexandria. Alexandria ka nako yeo ne li ona muleneñi wa Egepita ni sibaka sa lituto ze pahami, mi n’e bubana ka sifalanatuna sa yona sa libuka. Mwa muleneñi w’o ne ku tezi Majuda, hamoho ni licaziba. Kacwalo, toloko ya Sigerike ya Mañolo a Siheberu, ye bizwa Septuagint, ne i zwelezi ona k’o. Ku swanezi Apolosi ha n’a “talifezi Mañolo hahulu”! Bo Akila ni Prisila ne li bapangi ba litende. Kana bukwala bwa Apolosi ne bu ba zina-zinisize? Batili. Ka lilato ba isa pilu ku mutu y’o, kwa butokwi bwa hae, ni kwa ku bata mwa ku mu tuseza.

4. Apolosi n’a fumani kai tuso ya n’a tokwa, mi n’a i filwe cwañi?

⁴ Apolosi niha n’a li sikwala hahulu kwa ku bulela, n’a tokwa ku lutiwa. Tuso ya n’a tokwa ne i sa fumanehi kwa likolo ze pahami kono ne i fumaneha kwa lilama ka yena za puteho ya Sikreste. Apolosi n’a li fakaufi ni ku ituta lisupo ze n’e ka mu tusa hahulu ku yelaseli tukiso luli ya Mulimu ya ku pilisa batu ka yona. Bo Prisila ni Akila “ba mu nga ku bona, mi ba mu taluseza Nzila ya Mulimu, ku fita mw’a n’a i zibela pili.”

5. Mu kona ku bulelañi ka za tumelo ya Prisila ni Akila?

⁵ Bo Prisila ni Akila ne ba tiile kwa moya mi ne ba tomile hande mwa tumelo. Ku bonahala luli kuli ne ba ‘itukisize kamita ku ikalabela ku y’a ka ba buza sepo ye li teñi ku bona,’ ibe kuli ki mbombo, mubotana, caziba, kamba mutanga. (1 Pitrosi 3:15) Akila ni musal’a hae ne ba kona ku “aba Linzwi la niti ka mukwa o lukile.” (2 Timotea 2:15) Ku bonahala kuli ne li babali ba batuna ba Mañolo. Apolosi n’a susumelizwe ka butungi ki lituto ze n’e tomile fa ‘linzwi la Mulimu le li pila, le li na ni m’ata,’ le li susumeza pilu.—Maheberu 4:12.

6. Lu ziba cwañi kuli Apolosi n’a tabezi tuso ya n’a filwe?

⁶ Apolosi n’a tabezi mutala wa baluti ba hae mi a tekelela hahulu ku tahisa balutiwa ku fita pili. N’a sebelisize hahulu zibo ya hae mwa ku shaela taba ye nde, sihulu kwa Majuda. Apolosi n’a tusize hahulu-hulu mwa ku kolisa Majuda ka za Kreste. ‘Ka ku ba ya n’a kona hahulu Mañolo,’ n’a konile ku paka fapil’a bona kaufela kuli bapolofita baikale ne ba libelela ku taha kwa Kreste. (Likezo 18:24, Kingdom Interlinear Translation) Taba i ize Apolosi h’a zwile f’o a ya kwa Akaya, kwa n’a iz’o “tusa hahulu ba ba lumezi, ka sishemo sa Mulimu. Kakuli n’a tula Majuda patalaza, ka mata a matuna, a ba kolisa ka Mañolo kuli Jesu ki Kreste.”—Likezo 18:27, 28.

Mu Itute Se Siñwi kwa Baluti Ba Bañwi

7. Ne ku tile cwañi kuli bo Akila ni Prisila ba be likwala kwa ku luta?

⁷ Bo Prisila ni Akila ne ba fitile cwañi fa ku ba lifanu kwa ku luta Linzwi la Mulimu? Kwand’a ku tukufalelwa ku ituta lona ni ku yanga kwa mikopano, ku lukela ku ba kuli  ne ba tusizwe hahulu ki ku sebelisana hahulu ni muapositola Paulusi. Paulusi n’a tibelezi likweli ze 18 mwa ndu ya Prisila ni Akila kwa Korinte. Ne ba sebelize hamoho ku panga ni ku lukisa litende. (Likezo 18:2, 3) Mu nahane litaba ze tibile za Mañolo ze ne ba kana ba ambozi. Ni tumelo ya bona ne i tiisizwe hakakañi ki ku swalisana cwalo ni Paulusi! Liproverbia 13:20 i li: “Ya kopana ni ba ba butali, ni yena u ka talifa.” Ku ba ni mulikani yo munde y’o ne ku ba tusize ku eza hande kwa moya.—1 Makorinte 15:33.

8. Bo Prisila ni Akila ne ba itutileñi ka ku bona Paulusi a kutaza?

⁸ Bo Prisila ni Akila ha ne ba boni Paulusi a shaela Mubuso, ne ba iponezi mulutelo o munde. Taba ye mwa Likezo i li “ka la Pumulo ni la Pumulo, Paulusi n’a bulela litaba mwa masinagoge [mwa Korinte], a kolisa Majuda ni Magerike.” Hasamulaho, ha ne ku tile ku yena Silasi ni Timotea, Paulusi “a tukufalelwa ku luta Linzwi, inz’a paka kwa Majuda kuli Jesu ki Kreste.” Lilama za sinagoge ha ne ba si ka isa hahulu pilu ku seo, bo Prisila ni Akila ne ba boni kuli Paulusi n’a tutile ku y’o kutaleza ko ne ba kona ku teeleza hande batu, ili mwa ndu ye bapani ni sinagoge. Kwateñi Paulusi n’a konile ku tusa Krispo, “muzamaisi wa sinagoge,” ku ba mulutiwa. Ka mo ku bonahalela bo Prisila ni Akila ne ba boni kuli ku tahisa mulutiwa a li muñwi y’o ne ku amile hahulu simu yeo mi ne ku tusize mwa ku tahisa hahulu siselo. Taba i li: “Krispo . . . ni ba ndu ya hae kaufela, ba lumela ku Mulena. Ni Makorinte ba bañata ha ba utwa Paulusi, ba lumela ni bona, mi ba kolobezwa.”—Likezo 18:4-8.

9. Bo Prisila ni Akila ne ba tusizwe cwañi ki mutala wa Paulusi?

⁹ Bashaeli ba bañwi ba Mubuso, inge cwalo bo Prisila ni Akila, ne ba likanyisize mutala wa Paulusi mwa bukombwa bwa mwa simu. Muapositola y’o n’a susuelize Bakreste ba bañwi kuli: “Mu be ba ba ni likanyisa, sina na, ha ni li ya likanyisa Kreste.” (1 Makorinte 11:1) Sina Paulusi, bo Prisila ni Akila ne ba tusize Apolosi ku utwiseza lituto za Sikreste ku fita pili. Mi ni yena Apolosi a tusa ba bañwi. Ku si na kuli cwañi, bo Prisila ni Akila ne ba tusize mwa ku tahisa balutiwa mwa Roma, Korinte, ni Efese.—Likezo 18:1, 2, 18, 19; Maroma 16:3-5.

10. Mu itutileñi mwa Likezo kauhanyo 18 ze ka mi tusa mwa musebezi wa ku tahisa balutiwa?

¹⁰ Lu kona ku itutañi ku ze lu boni mwa Likezo kauhanyo 18? Sina bo Akila ni Prisila ha ne ba kana ba itutile ku Paulusi, ni luna lu kona ku talifela hahulu ku tahisa balutiwa ka ku likanyisa mutala wa ba ba luta Linzwi la Mulimu ka bukwala. Lwa kona ku swalisana ni ba ba “tukufalelwa ku luta Linzwi” ili ba ba “paka ka ku tala” ku ba bañwi. (Likezo  18:5, Kingdom Interlinear Translation) Lwa kona ku tatubisisa mo ba fitela kwa lipilu za batu ka milutelo ye kolisa. Milutelo yeo ya kona ku lu tusa ku tahisa balutiwa. Mutu ha ituta Bibele ni luna, lwa kona ku akaleza kuli a meme ba bañwi mwa lubasi kamba ba ba yahile mabapa ku taha kwa tuto. Kamba lwa kona ku mu kupa ku lu zibisa za ba bañwi be lu kona ku luta Bibele.—Likezo 18:6-8.

Mu Kwalule Linzila za ku Tahisa Balutiwa

11. Balutiwa ba banca ba kona ku fumanwa kai?

¹¹ Paulusi ni Bakreste ka yena ne ba likile ku tahisa balutiwa ka ku kutaza fa ndu ni ndu, kwa misika, ni mwa misipili ya bona—ee, kai ni kai. Ka ku ba bashaeli ba Mubuso ba ba tukufalezwi ba ba bata ku tahisa balutiwa, kana mwa kona ku ekeza kwa misebezi ya mina ya mwa sebelezo ya mwa simu? Kana mwa kona ku itusisa kolo kaufela kwa ku bata ba ba swanela ni ku ba kutaza? Bahasanyi ba bañwi ba taba ye nde ba fumani balutiwa ka linzila lifi? Ha lu boneñi pili za simu ya ku kutaza ka luwaile.

12-14. Ka ku bonisa lituso za ku paka ka luwaile, mu kandeke mo mu ezelize cwalo kamba ze bulezwi mwa maparagilafu a.

¹² Mukreste ye lu ka biza Maria, ha n’a kutaza fa ndu ni ndu mwa Brazil, n’a file trakiti ku kalibe cwana ya n’a zwa mwa ndu. Ka ku kalisa ka toho ya taba ya trakiti, Maria a buza kuli, “Kana mwa tabela ku ziba ze ñata ka za Bibele?” Kalibe y’o a li: “Eni na tabela. Butata kikuli ni muluti, mi nako ya ka i felela kwa ku luta.” Maria a talusa kuli ne ba kona ku ambola litaba za Bibele fa luwaile. Kalibe y’o a fa Maria nombolo ya luwaile, mi bona busihu b’o, a kalisa tuto fa luwaile ka broshuwa ya Ki Sifi Seo Mulimu A Tokwa ku Luna? *

¹³ Kwa Ethiopia, sikombwa ya tanda nako ye ñata mwa simu, ha n’a paka ka luwaile a kakamaliswa ki mufilifili o n’o utwahalela mwatasi ha n’a nz’a ambota munna cwana. Munna y’o a mu kupa kuli a lize hamulaho. Kaizeli ha n’a lizize, munna y’o a kupa swalelo mi a bulela kuli ka nako ya n’a lizize kaizeli, yena ni musal’a hae ne ba ikomanisa ni ku halifa maswe. Fo ki fona fa n’a kenezi kaizeli, a talusa kuli Bibele i na ni likuka ze nde ka za ku tatulula misunga ya mwa lubasi. A mu bulelela kuli mabasi a mañata a tusizwe ki Sinotolo kwa Tabo ya Lubasi, buka ye hatisizwe ki Lipaki za Jehova. Mazazi a sikai ku zwa fo ne i fezwi buka yeo, kaizeli a lizeza munna y’o hape. Munna y’o a bulela ka nyakalalo kuli: “Buka ye i yangwezi linyalo la ka!” Mane, n’a kubukanyize lubasi lwa hae ilikuli a ba taluseze lisupo ze nde za n’a balile mwa buka yeo. Tuto ya Bibele ya mwa ndu ya kaliswa, mi hakuswanyani munna y’o a kala ku yanga kamita kwa mikopano ya Sikreste.

 ¹⁴ Mushaeli wa Mubuso mwa Denmark ya n’a tatekile tuto ya Bibele ka ku paka ka luwaile n’a ize: “Muokameli wa sebelezo n’a ni susuelize ku pakanga ka luwaile. Pili ne ni kata-katile, na li: ‘Ki mo ni ka shwela ku eza cwalo.’ Kono zazi le liñwi se ni ikokotola mi na lizeza mutu wa pili. Kwa alaba Sonja, mi ha se lu ambozi hanyinyani, a lumela ku amuhela lihatiso ze tomile fa Bibele. Zazi le liñwi manzibwana, lwa ambola fa taba ya pupo, mi n’a bata ku bala buka ya Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation. * Se ni akaleza kuli lu kopane ni ku ambola taba yeo. A lumela. Sonja n’a itukisize ku ituta ha ni fita, mi ku zwelela honaf’o, lu itutile viki ni viki.” Kaizel’a luna wa Sikreste y’o u ungula kuli: “Ka lilimo-limo ne ni lapelezi ku fumana mutu wa ku luta Bibele, kono ne ni si ka libelela kuli ni ka mu fumana ka ku paka fa luwaile.”

15, 16. Ki lifi litaba ze mu kona ku kandeka ze bonisa butokwa bwa ku iteekelanga linzila ze shuta-shutana za ku tateka lituto za Bibele?

¹⁵ Ba bañata ba peta ze ñata kabakala ku latelela liakalezo za ku paka kwa batu ko ba fumaneha kaufela. Musali wa Mukreste kwa United States n’a yemisize mota ya hae kwatuko ni mota ya lipisinisi mwa mayemisezo a limota. Musali ya n’a li mwa mota ya lipisinisi yeo h’a mu bona, kaizeli a kala ku mu taluseza mo lu ezeza musebezi wa luna wa ku luta za Bibele. Musali yo a teeleza, a tuluka mwa mota, ni ku ya kwa mota ya kaizeli y’o. A li: “Ni itumezi hahulu ha mu yemi ni ku ni ambota. Se li kale fo se ni amuhezi libuka za mina ka za Bibele. Mane ni bata ku kalisa sinca ku ituta Bibele. Na mi kupa mu t’o ituta ni na.” Kaizel’a luna y’o n’a kwaluzi cwalo nzila ya ku shaela taba ye nde.

¹⁶ Kaizeli wa kwa United States n’a fumani ze ha n’a potezi sibaka ko ku babalelelwa basupali: N’a atumezi pili muzamaisi wa liluko le liñwi la sibaka seo ni ku mu bulelela kuli n’a ka tabela ku tusa basupali ba m’o kwa moya. Kaizel’a luna a ekeza kuli n’a ka tabela ku zamaisa tuto ya Bibele ka viki, ye si na tifo, ku bote be ne ba ka tabela ku ba teñi. Muzamaisi a mu lumeleza ku potela mizuzu ya basupali ba ba shuta-shutana. Mwa nakonyana, n’a zamaisa tuto ya Bibele halalu ka viki mi ne ku fumanehanga batu b’a 26, mi yo muñwi wa bona w’a tahanga kwa mikopano ya luna.

17. Ki ufi muezezo o sebezanga hañata kwa ku tateka lituto za Bibele za mwa ndu?

¹⁷ Muezezo o sebezanga hande kwa bashaeli ba bañwi ba Mubuso ki ku fa fela batu tuto ya Bibele honaf’o. Zazi le liñwi kakusasa puteho ya bahasanyi b’a 105 ba lukisa mungendenge wa ku fa tuto ya Bibele ku mutu ni mutu ye ne ba katana fa ndu. Bahasanyi b’a 86 ne ba ile mwa sebelezo ya mwa simu, mi ha se ba kwanisize lihora ze peli za ku kutaza, ba fumana kuli ne ku tatekilwe lituto za Bibele ze fitelela 15.

Mu Zwelepili ku Bata Ba Ba Swanela

18, 19. Lu swanela ku hupula kelezo ifi ya Jesu, mi kabakaleo lu swanela ku tundamena ku ezañi?

¹⁸ Ka ku ba bashaeli ba Mubuso, mwendi ne mu ka tabela ku ya ka liakalezo ze filwe mwa taba ye. Nihakulicwalo, neikaba hande ku hupula mikwa ya mwa silalanda ha mu  singanyeka ka mwa ku fela bupaki. Mi sihulu, lu hupule kelezo ya Jesu ya ku batisisa ba ba swanela ni ku ba tusa ku ba balutiwa.—Mateu 10:11; 28:19.

¹⁹ Kuli lu eze cwalo, haike lu ‘abe linzwi la niti ka mukwa o lukile.’ Lu kona ku li aba cwalo ka mulutelo o kolisa o tomile hahulu fa Mañolo. F’o, lu ka kona ku susumeza lipilu za ba ba utwa ni ku ba nyanyeza. Ha lu nze lu itinga ku Jehova ka tapelo, ni luna lwa kona ku tusa ba bañwi ku ba balutiwa ba Jesu Kreste. Mi musebezi w’o wa nyakalalisa hakakañi! Kacwalo haike lu ‘tundamene ku itahisa ku Mulimu lu nze lu lumelelwa,’ kamita inze lu tompa Jehova ka ku ba bashaeli ba Mubuso ba ba tukufalezwi, ba ba kutaleza ku tahisa balutiwa.—2 Timotea 2:15.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi Apolosi ha n’a tokwa ku talusezwa hande-nde nzila ya Mulimu?

• Bo Prisila ni Akila ne ba itutile lika mañi ku muapositola Paulusi?

• Mu itutileñi mwa Likezo kauhanyo 18 ka za musebezi wa ku tahisa balutiwa?

• Mu kona ku kwalula cwañi linzila za ku tahisa balutiwa?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Bo Prisila ni Akila ba “taluseza [Apolosi] Nzila ya Mulimu, ku fita mw’a n’a i zibela pili”

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Apolosi n’a tekelezi ku tahisa balutiwa

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Paulusi n’a kutaza kai ni kai kwa n’a ya

[Maswaniso a fa likepe 23]

Mu kwalule linzila za ku kutaza ka zona