Cwale Lu Tokwa ku Tona ka Tukufalelo Ye Tuna

“Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.” —Mateu 24:42.

1, 2. Ki lika mañi ze bonisa kuli lu pila kwa mafelelezo a miinelo ye li teñi cwale mwa lifasi?

“LILIMO za ma 1900 li zwile mubano ka ku ba za lindwa hahulu,” ki mw’a bulelela muñoli Bill Emmott. Hailif’o lwa lumela kuli mwa linako kaufela ze ba pilile batu ku bile ni lindwa ni mifilifili, u ekeza kuli: “Lilimo za ma 1900 ne li si ka shutana ni lilimo ze ñwi ka lindwa ni mifilifili, shutano ne i bile ya butuna bwa lindwa ni mifilifili yeo. Ki zona lilimo za pili luli ku ba ni ndwa ye n’e yambile lifasi kaufela . . . Mi, ka ku ba inge ki ku bonisa butuna bwa shutano yeo, ne ku bile isi ndwa i liñwi fela mwa lifasi kaufela, kono ze peli.”

² Lindwa za ‘sicaba ni sicaba se siñwi, ni mubuso ni mubuso o muñwi’ ne li polofitilwe ki Jesu Kreste. Kono li taleleza kalulo i liñwi fela ya se si ka ‘supa ku ba teñi kwa Kreste, ni ku fela kwa miinelo ye li teñi cwale mwa lifasi.’ Mwa bupolofita-tuna b’o, Jesu n’a bulezi hape ka za lukupwe, mafu a maswe, ni lizikinyeho. (Mateu 24:3, 7, 8; Luka 21:6, 7, 10, 11) Mwa linzila ze ñata, palo ni butuna bwa matata a cwalo li ekezehile hahulu. Mutu u bile ya maswe hahulu, sina ha ku iponelwa ka mw’a ngela Mulimu ni mutu yo muñwi. Ku sinyeha kwa muzamao ni ku ekezeha kwa bubangoki ni mifilifili kwa iponelwa. Batu se ba lata hahulu mali ku fita Mulimu, ba patehisizwe ki minyaka. Zeo kaufela li bonisa kuli lu pila mwa “linako ze tata.”—2 Timotea 3:1-5.

3. Lu swanela ku amiwa cwañi ki “sisupo sa linako”?

³ M’u nga cwañi miinelo ya batu ye sweli ku pongana? Ba bañata ha ba isi kwateñi pilu, mane ba tatafaza lipilu kwa makandauko a sweli ku ezahala linako ze. Bocaziba ni ba ba bubana mwa lifasi ha ba lemuhi taluso ya “sisupo sa linako”; niheba ba bahulu ba bulapeli ha ba fi taluso ye lukile fa taba yeo. (Mateu 16:1-3) Kono Jesu n’a lemusize balateleli ba hae kuli: “Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.” (Mateu 24:42) Fa Jesu h’a lu susuezi fela ku tona kono ku ‘libelela.’ Kuli lu libelele, lu swanela ku zwelapili ku tona ni ku tokomela. Seo si tokwa ze ñata ku fita ku lemuha fela kuli lu pila mwa mazazi a maungulo ni ku lemuha fela kuli mazazi s’a li a t’ata. Lu lukela ku kolwa ka ku tala kuli “mafelelezo a linto kamukana a fakaufi.” (1 Pitrosi 4:7) Ki ka nzila yeo fela lu kona ku tona ka tukufalelo. Kacwalo puzo ye lu lukela ku kengeyela ki ye li: ‘Ki sifi se si ka lu tusa ku ikolwisa ka ku tala kuli mafelelezo a fakaufi?’

4, 5. (a) Ki sifi se si ka lu kolwisa hahulu kuli mafelelezo a miinelo ye maswe a fakaufi, mi ki kabakalañi? (b) Mazazi a Nuwe ni a ku ba teñi kwa Mwan’a mutu a swana ka nzila ifi i liñwi?

⁴ Mu nahane miinelo ye n’e atile ku si ka ezahala kale nto ye zwile mubano mwa litaba za batu—ona Mundatuna wa mwa mazazi a Nuwe. Batu ne li ba ba maswe hahulu kuli mane “pilu ya [Jehova] ya swaba.” A li: “Ni ka yundisa mwa lifasi batu be ni bupile.” (Genese 6:6, 7) Mi n’a ezize ona cwalo. Ka ku bapanya mazazi a Nuwe ku a luna, Jesu n’a ize: “Mo ne ku inezi mwa mazazi a Nuwe, ku ka ba cwalo kwa ku taha kwa Mwan’a mutu.”—Mateu 24:37.

 ⁵ Ka za lifasi la cwale, kwa lukela ku nga kuli Jehova u ikutwa mwa n’a ikutwezi ka za lifasi le ne li til’o yundiswa ka Munda. N’a yundisize bahedeni ba mwa mazazi a Nuwe, mi kaniti u ka yundisa batu ba ba maswe ba lifasi le. Ku utwisisa hande ku swana kwa mazazi ani ni a luna ku swanela ku lu kolwisa hahulu kuli lifasi la cwale li fakaufi ni ku fela. Mazazi ao a swana cwañi he ni a luna? A bat’o swana ka linzila liketalizoho. Ya pili kikuli temuso ya sinyeho ye taha i filwe ka ku utwahala hande fo ku sweu.

Temuso ya “Ze Ne Si Ka Bonahala Kale”

6. Ki ifi temuso yeo ka mo ku bonahalela Jehova n’a file cimo mwa mazazi a Nuwe?

⁶ Mwa mazazi a Nuwe, Jehova n’a ize: “Moya wa ka ha u na ku ba ku mutu kamita, kakuli ki nama fela; mazazi a hae a ka kuma fa myaha ye 120.” (Genese 6:3) Ku shaelwa kwa katulo ya Mulimu yeo ka 2490 B.C.E. ne ku bonisize kuli mafelelezo a lifasi la bahedeni a kalisize. Mu kengeyele fela mayemo a be ne ba pila mwa linako zeo! Ne ku ka fita fela lilimo ze 120 mi Jehova, ka ku ya ka mo mwendi n’a taluselize Nuwe hamulaho, n’a ka tisa ‘munda o mutuna mwa lifasi, kuli a feze nama kaufela ye na ni moya wa ku pila ye mwatas’a lihalimu.’—Genese 6:17.

7. (a) Nuwe n’a ezizeñi ka za temuso ya ku taha kwa Munda? (b) Lu swanela ku nga cwañi litemuso ka za ku fela kwa muinelo wa cwale?

⁷ Nuwe n’a lemusizwe ka za ñalelwa ye n’e ka taha ku sa siyezi lilimo-limo, mi a itusisa hande nako yeo kwa ku itukiseza punyuho. Muapositola Paulusi u li: “A man’o zibiswa ki Mulimu ze ne si ka bonahala kale, [Nuwe] a saba Mulimu, mi a yaha aleka ku bandusa ba ndu ya hae.” (Maheberu 11:7) Luna bo? Se ku fitile ibat’o ba lilimo ze 90 ku zwa ka 1914 f’a kalela mazazi a ku fela kwa miinelo ye li teñi cwale mwa lifasi. Ku si na ku kakanya, lu pila mwa “nako ya maungulo.” (Daniele 12:4) Lu swanela ku nga cwañi litemuso ze lu filwe? Bibele i li: “Ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.” (1 Joani 2:17) Kacwalo ye ki nako ya ku eza tato ya Jehova ka tukufalelo ye tuna.

8, 9. Ki litemuso lifi ze filwe mwa mazazi a, mi li sweli ku zibahazwa cwañi?

⁸ Mwa miteñi ye, baituti ba Bibele ba ba sepahala ba itutile mwa Mañolo kuli muinelo wo u ka sinyiwa. Kana lwa lumela taba yeo? Mu bone za n’a bulezi Jesu Kreste ka ku utwahala. N’a ize: “Ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili.” (Mateu 24:21) Hape Jesu n’a bulezi kuli n’a ka taha sina Muatuli ya ketilwe ki Mulimu mi n’a ka keta batu sina mulisana h’a keta lingu mwa lipuli. Ba ba ka fumanwa kuli ha ba swaneli ba ka yundiswa ku ya ku ile, “ba ba lukile ba ye kwa bupilo bo bu sa feli.”—Mateu 25:31-33, 46.

⁹ Jehova h’a si ka lisela ku fa batu ba hae litemuso zeo ka likupuliso za ka bunako ze taha ka sico sa kwa moya se si fiwa ka  “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45-47) Hape, ba masika, ni mishobo, ni lipuo, ni macaba kaufela ba sweli ku bizwa kuli ba ‘sabe Mulimu, ba mu lumbeke; kakuli nako ya hae ya ku atula i tile.’ (Sinulo 14:6, 7) Kalulo ya butokwa ya taba ya Mubuso ye ba kutaza Lipaki za Jehova mwa lifasi kamukana ki temuso ya kuli Mubuso wa Mulimu u tuha u zwisa mibuso ya butu. (Daniele 2:44) Temuso yeo ha i swaneli ku keshebiswa. Mulimu ya m’ata ote w’a bulukanga lisepiso za hae. (Isaya 55:10, 11) N’a ezize cwalo mwa mazazi a Nuwe, mi u ka eza cwalo mwa mazazi a luna.—2 Pitrosi 3:3-7.

Bubelete Bwa Ata

10. Ku konwa ku bulelwañi ka za bubelete bwa mwa mazazi a Nuwe?

¹⁰ Mazazi a luna a swana ni a Nuwe ka nzila ye ñwi. Jehova n’a laezi bo munna ni musali ba pili kuli ba ‘taze lifasi’ ka batu, ka ku itusisa ka likute m’ata a lupepo a n’a ba file Mulimu mwa linyalo. (Genese 1:28) Mwa mazazi a Nuwe, mangeloi a mangulunde n’a silafalize batu ka bubelete. N’a shetumukile fa lifasi, ku apala mibili ya butu, ni ku to yaha ni basali ba bande, ili ku pepa ni bona bana be ne ba eza kuli kwa ki batu, kwa ki badimona—zona likwenyepa. (Genese 6:2, 4) Sibi sa bubelete bwa mangeloi ao si bapiswa kwa litakazo ze maswe za Sodoma ni Gomora. (Juda 6, 7) Kacwalo, bubelete ne bu atile mwa mazazi ao.

11. Ki miinelo ifi ya muzamao ye tahisa kuli linako za luna li swane ni mazazi a Nuwe?

¹¹ Mizamao ya kacenu yona i cwañi? Mwa mazazi a maungulo a, ba bañata ba tomile bupilo bwa bona fa tobali. Paulusi n’a talusize batu ba ba cwalo ka ku utwahala kuli “ba felezwi ki maikuto kaufela”; ba bañata “ba inezi ku pila ka buhule, ku eza mikwa ye maswe kaufela ka takazo ye nz’e ekezeha.” (Maefese 4:19) Lika ze bonisa mapunu, tobali ya kwand’a linyalo, ku eza tobali ni banana, ni kalombe ki lika ze atile. Ba bañwi se ba ‘amuhela mupuzo o lukela,’ ili matuku a sihule, ku sa konda kwa bupilo bwa mwa lubasi, ni matata a mañwi a mwa bupilo.—Maroma 1:26, 27.

12. Ki kabakalañi ha lu swanela ku toya bumaswe?

¹² Mwa mazazi a Nuwe, Jehova n’a lumile Munda o mutuna ku to timeza lifasi leo le ne li tezi bubelete. Ni kamuta ha lu lukeli ku itibaza buniti bwa kuli linako za luna za swana luli ni mo ne ku inezi mwa mazazi a Nuwe. ‘Ñalelwa ye tuna’ ye taha i ka zwisa fa lifasi ‘mahule, babuki, ba ba lumela ku ezwa musali, ni ba sodoma.’ (Mateu 24:21; 1 Makorinte 6:9, 10; Sinulo 21:8) Ki nako he ya kuli lu toye bumaswe ni ku pima miinelo ye isa kwa ku eza buhule!—Samu 97:10; 1 Makorinte 6:18.

Lifasi Li ‘Tala Lipulayano’

13. Mwa mazazi a Nuwe, ki kabakalañi lifasi ha “ne li tezi lipulayano”?

¹³ Ka ku bonisa muinelo o muñwi wa mwa mazazi a Nuwe, Bibele i li: “Lifasi ne li bolile fapil’a Mulimu, mi lifasi ne li tezi lipulayano.” (Genese 6:11) Lipulayano ne si ze sienyi. Kaine mwan’a Adama n’a bulaile munyan’a hae ya lukile. (Genese 4:8) Ka ku bonisa moya wa lipulayano wa mwa miteñi ya hae,  Lameke n’a ñozi toko ya ku itundumuna kuli n’a bulaile mutangana; kutwi n’a itwanela. (Genese 4:23, 24) Nto ye n’e li ye sienyi mwa mazazi a Nuwe ne li ku ñatafala kwa lipulayano. Bana ba Mulimu ba mangeloi a mangulunde ha ne ba nyezi basali fa lifasi ni ku pepa bana—zona likwenyepa—lipulayano za ekezeha ku fita fa sipimo se situna ni ku fita. Bibele ya New World Translation i bonisa kuli linzwi la Siheberu le li talusa lingangalume za libulai zeo li talusa “Bawisi”—“ba ba tahiseza ba bañwi ku wa.” (Genese 6:4, litaluso za kwatasi) Kabakaleo, lifasi ne li “tezi ku bulayana kwa batu.” (Genese 6:13) Mu nahane butata b’o Nuwe mwendi n’a talimani ni bona bwa ku utela bana ba hae mwa muinelo o cwalo! Niteñi, Nuwe n’a ‘eza niti fapil’a Jehova, mwa batu ba lusika lo.’—Genese 7:1.

14. Lifasi kacenu “li tezi lipulayano” cwañi?

¹⁴ Lipulayano li zwezipili ku ba teñi ku zwa kwamulaho k’o. Kono sina mo ne ku bezi mwa mazazi a Nuwe, linako za luna ni zona li bile ni lipulayano ze tuna ni ku fita. Lu swalelelanga ku utwa za mifilifili ya mwa malapa, likezo ze tisa sabo ni businyi, lipulao za likwata za batu, ni lipulao za batu ba bañata ka litobolo ku si na mabaka a utwahala. Ku zeo kaufela mu ekeze kwateñi lipulaotuna ze tiswa ki lindwa. Luli lifasi hape se li tezi lipulayano. Libaka? Kiñi se si tisize kuli li ekezehe? Kalabo i bonisa ku swana ko kuñwi kwa linako za luna ni mazazi a Nuwe.

15. (a) Ki sifi se si ekelize kwa lipulayano mwa mazazi a maungulo? (b) Ki sifi se lu kolwa kuli si ka ezahala?

¹⁵ Mubuso wa Mulimu o mwa mazoho a Mesiya ha n’o tomilwe kwa lihalimu ka 1914, Mulena ya ketilwe, Jesu Kreste, n’a ngile muhato o mutuna. Satani Diabulosi ni badimona ba hae ne ba zwisizwe kwa lihalimu ni ku nepelwa mwa lifasi. (Sinulo 12:9-12) Munda u si ka bayula kale, mangeloi a mangulunde n’a siile litulo za ona za kwa lihalimu ka ku lata kwa ona; kono mwa miteñi ye, n’a lunduzwi ka m’ata. Hape, h’a sa kona ku apala mibili ya butu kuli a ikole minyaka ye maswe ya fa lifasi. Kacwalo, kabakala ku swaba, buhali, ni sabo ya katulo ye tuha i tunya, a sweli ku kukueza batu ni likopano ku eza likezo ze situhu za bukebenga ni lipulayano ze tuna hahulu ku fita za mwa mazazi a Nuwe. Mangeloi a mangulunde ni bana ba ona ha ne ba talize bumaswe mwa lifasi lani, Jehova n’a li yundisize ka Munda. Mu zibe kuli u ka eza cwalo ni mwa nako ya luna! (Samu 37:10) Kono ba ba zwelapili ku tona kacenu le ba ziba kuli ku puluswa kwa bona ku fakaufi.

 Taba I Kutalizwe

16, 17. Mazazi a Nuwe ni a luna a swana ka nzila ifi ya bune?

¹⁶ Sisupo sa bune sa ku swana kwa linako za luna ni za lifasi le ne li yundisizwe ka Munda si bonwa ka musebezi wo Nuwe n’a filwe ku eza. Nuwe n’a yahile aleka ye tuna. Hape n’a li “mubuleli.” (2 Pitrosi 2:5) Ki taba mañi ya n’a bulela? Ku bonahala kuli Nuwe n’a bulela cwalo za ku baka ni za ku lemusa ka za sinyeho ye n’e atumela. Jesu n’a bulezi kuli batu ba mwa mazazi a Nuwe ne “ba si ka lemuha se siñwi, mane munda wa kena, mi wa ba kukisa kaufela.”—Mateu 24:38, 39.

¹⁷ Ka ku swana, Lipaki za Jehova ha ba nze ba tukufalezwi ku peta musebezi wa bona wa ku kutaza, taba ya Mubuso wa Mulimu i sweli ku zibahazwa mwa lifasi kaufela. Ibat’o ba mwa lifasi kaufela, batu ba kona ku utwa ni ku bala taba ya Mubuso mwa puo ya bona. Magazini ya Tora ya ku Libelela ye hasanya Mubuso wa Jehova, se i hasanyizwe ka ku fitelela likopi ze 25,000,000 mi i hatiswa mwa lipuo ze fitelela 140. Kaniti, taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu i sweli ku bulelwa “mwa lifasi kaufela, [ku ba] bupaki mwa macaba kamukana.” Musebezi w’o ha se u petilwe ka mw’a batela Mulimu, mafelelezo a ka taha luli.—Mateu 24:14.

18. Mo batu ba bañata b’a ngela musebezi wa luna wa ku kutaza ku swana cwañi ni mo ne u ngelwa ki buñata bwa batu ba mwa mazazi a Nuwe?

¹⁸ Ka ku nahana ku sa lata za bulapeli ni ku sinyeha kwa muzamao mwa lifasi le ne li yundisizwe ka Munda, ku bunolo ku lemuha mo lubasi lwa Nuwe ne lu sheununezwi ki bahanyezi be ne ba yahile ni bona, ili ku zwapaulwa ni ku somiwa. Niteñi, mafelelezo n’a tile. Ka nzila ye swana, “basheununi ba ba tezi busomi” ba atile mwa mazazi a maungulo. Kono ka mo i bulelela Bibele, “Lizazi la Mulena li ka taha sina lisholi.” (2 Pitrosi 3:3, 4, 10) Li ka taha luli ka nako ya lona ye tomilwe. Ha li na ku liyeha. (Habakuki 2:3) Ku butokwa kuli lu zwelapili ku tona!

Ki Ba Banyinyani Fela Ba Ba Punyuha

19, 20. Lu kona ku bapisa cwañi Munda kwa ku yunda ko ku ka wela miinelo ye li teñi cwale mwa lifasi?

¹⁹ Ku swana kwa mazazi a Nuwe ni a luna ha ku ami fela bumaswe bwa batu ni ku yundiswa kwa bona. Sina ha ne ku bile ni be ne ba bandukile Munda, ku ka ba ni ba ba ka banduka ku fela kwa miinelo ye li teñi cwale mwa lifasi. Be ne ba punyuhile Munda ne li batu ba ba ishuwa be ne ba sa yi ka mo ne ba pilela batu ba bañata. Ne ba mamezi temuso ya Mulimu mi ne ba ambukile lifasi la baezalibi la mwa nako yeo. Bibele i li: “Nuwe a shemubiwa ki [Muñ’a] Bupilo. . . . [Nuwe] n’a pila ka mulao mwa linako za hae.” (Genese 6:8, 9) Mwahal’a batu kaufela, lubasi lu li luñwi, lwa “batu ba banyinyani, ili ba ba 8, [ne] ba pilisizwe kwa mezi.” (1 Pitrosi 3:20) Mi Jehova Mulimu n’a ba laezi kuli: “Mu tahise lusika, mu ate mi mu tale mwa lifasi.”—Genese 9:1.

²⁰ Linzwi la Mulimu li lu sepisa kuli “buñata bo butuna bwa batu” bu ka “zwa mwa ñalelwa ye tuna.” (Sinulo 7:9, 14) Buñata bo butuna bwa batu bu ka kuma kai? Jesu ka sibili n’a ize: “Munyako wa bupilo wa kumbana, nzila ye ya mwateñi ki ye sisani, mi ki ba banyinyani ba ba i fumana.” (Mateu 7:13, 14) Ba ba ka punyuha ñalelwa ye tuna ba ka ba ba banyinyani ha ba bapiswa kwa libilioni za batu ba ba pila fa lifasi cwale. Kono mwendi ni bona ba ka fiwa kolo ye swana ni ye n’e  filwe kwa bapunyuhi ba Munda. Mwendi ka nako ye likani bapunyuhi ba ka kona ku pepa bana ba ba ka fumaneha mwa nyangela ye nca ya lifasi.—Isaya 65:23.

“Mu Libelele”

21, 22. (a) Mu tusizwe cwañi ki nyakisiso ye ya taba ya Munda? (b) Liñolo la silimo la 2004 li ka ba lifi, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku mamela kelezo ya lona?

²¹ Nihaike kuli Munda u bonahala ku ba o n’o ezahalile kale hahulu, u lu fa temuso ye lu sa lukeli ku keshebisa. (Maroma 15:4) Ku swana kwa mazazi a Nuwe ni a luna ku swanela ku lu fa temuho ye tuna ka za taluso ya ze sweli ku ezahala mi ku swanela ku lu lemusa ka za ku taha ko ku sa lemusehi kwa Jesu y’a ka to atula ba ba maswe.

²² Kacenu, Jesu Kreste u sweli ku etelelela musebezituna wa buyahi bwa za bulapeli. Ka za silelezo ni punyuho ya balapeli ba niti, ku na ni paradaisi ya kwa moya ye swana ni aleka. (2 Makorinte 12:3, 4) Kuli lu punyuhe ñalelwa ye tuna, lu lukela ku ina mwa paradaisi yeo. Paradaisi ya kwa moya yeo i ambekilwe ki lifasi la Satani, le li bata ku miza mañi ni mañi ya ozela kwa moya. Ku butokwa hahulu kuli lu “libelele” ni ku itukiseza ku taha kwa lizazi la Jehova.—Mateu 24:42, 44.

Kana Mwa Hupula?

• Ki ifi temuso ya n’a file Jesu ka za ku taha kwa hae?

• Jesu u bapanya ku ba teñi kwa hae kwañi?

• Mazazi a luna a swana cwañi ni mazazi a Nuwe?

• Ku nyakisisa ku swana kwa mazazi a Nuwe ni a luna ku swanela ku lu tusa cwañi ku ba ni tukufalelo?

[Lipuzo za Tuto]

[Manzwi a fa likepe 18]

Liñolo la silimo la 2004 li ka ba: “Mu libelele . . . Mu itukise.”—Mateu 24:42, 44.

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Nuwe n’a mamezi temuso ya Mulimu. Kana ni luna lwa eza cwalo?

[Maswaniso a fa likepe 16]

“Mo ne ku inezi mwa mazazi a Nuwe, ku ka ba cwalo kwa ku taha kwa Mwan’a mutu.”