Bote Ba Zibahaze Kanya ya Jehova
Bote Ba Zibahaze Kanya ya Jehova
“Mu fe [Muñ’a] Bupilo kanya ni mata. Mu fe [Muñ’a] Bupilo kanya ye lukela Libizo la hae.”—SAMU 96:7, 8.
1, 2. Tumbo ye fiwa ku Jehova i simuluha kai, mi ki bomañi ba ba susuezwa ku eza nto ye swana?
DAVIDA, mwan’a Jese, n’a kalile ku ba mulisana a sa li kashimani bukaufi ni Betelehema. U lukela ku ba ya n’a buhanga hañata mahalimu-tuna a’ tezi linaleli ka nako ya busihu bo bu ombalile ha n’a mamelanga mitapi ya ndat’ahe mwa mafulisezo a lingu a’ kwahule ni batu! Kaniti n’a hupuzi lipono ze nde zeo ha n’a susumelizwe ka moya wa Mulimu ku ñola ni ku opela pina ye nde ye kwa Samu 19, ye li: “Mahalimu a bulela kanya ya Mulimu; mi sibaka sa lihalimu si bonahalisa musebezi wa mazoho a hae. Bo, libubo la zona li ile ni lifasi kaufela, mi manzwi a zona a ile mwa mafelelezo a lifasi.”—Samu 19:1, 4.
2 Ku si na linzwi, ku si na puo, ku si na mulumo, mahalimu a’ makaza a’ bupilwe ki Jehova a mu fa kanya, zazi ni zazi, busihu ni busihu. Pupo ha i tuheli ku zibahaza kanya ya Mulimu, mi kwa kokobeza ku kengeyela bupaki b’o bo bu fiwa ku si na manzwi mwa “lifasi kaufela” kuli bote ba ba yahile ku lona ba iponele bona. Kono bupaki bo bu fiwa ki pupo ye sa buleli ha bu si ka likana. Batu ba ba sepahala ba susuezwa kuli ni bona ba eze cwalo ka manzwi a’ utwahala. Walisamu y’a si ka bulelwa fa libizo n’a susumelizwe ki Mulimu ku bulelela balapeli ba ba sepahala kuli: “Mu fe [Muñ’a] Bupilo kanya ni mata. Mu fe [Muñ’a] Bupilo kanya ye lukela Libizo la hae.” (Samu 96:7, 8) Ba ba na ni silikani se si tiile ni Jehova ba eza cwalo ka nyakalalo. Niteñi, ku fa Mulimu kanya ku amañi?
3. Ki kabakalañi batu ha ba fa Mulimu kanya?
3 Ku fa Mulimu kanya ku ama ze ñata ku fita manzwi fela. Maisilaele ba mwa miteñi ya Isaya ne ba file Mulimu kanya ka milomo ya bona, kono buñata bwa bona ne ba sa sepahali. Ka Isaya, Jehova n’a ize: “Sicaba se, si sutelela ku na ka milomo fela, mi si ni fa kanya ka milomo ya sona fela, mi lipilu za sona li kwahule ni na.” (Isaya 29:13, NW) Tumbo ifi kamba ifi ye n’e fiwa ki batu ba ba cwalo ne i sa tusi. Kuli i be ye tusa, tumbo i lukela ku zwelela kwa pilu ye tezi lilato la ku lata Jehova ni ku lemuha ka busepahali kanya ya hae ye ipitezi. Jehova ki yena Mubupi a nosi. Ki Ya M’ata Ote, y’a eza ka mulao mwa pupo yote, yena musimululi wa lilato. Ki yena mupilisi wa luna mi ki yena Mulena ya swanela ili y’o ze pila kwa lihalimu ni mwa lifasi kaufela li lukela ku ipeya ku yena. (Sinulo 4:11; 19:1) Haiba luli lwa lumela lika zeo, ha lu mu feñi kanya ka pilu ya luna kaufela.
4. Jesu n’a file litaelo mañi ze ama mwa ku fela Mulimu kanya, mi lu kona ku li peta cwañi?
4 Jesu Kreste n’a lu bulelezi mwa ku fela Mulimu kanya. N’a ize: “S’a ka lumbiwa Ndate ka sona kiha mu beya muselo hahulu, mi ki fo mu ka ba balutiwa ba ka.” (Joani 15:8) Lu beya hahulu cwañi muselo? Pili, ki ka ku kutazanga ka tukufalelo “evangeli ye ya mubuso,” ili ku swalisana cwalo ni pupo yote mwa ku “bonahalisa” “za Mulimu ze sa bonwi.” (Mateu 24:14; Maroma 1:20) Mi, kacwalo, lu swalisana—ka ku tala kamba ka nzila ye ñwi—mwa ku tahisa balutiwa ba banca ba ba lumbeka Jehova Mulimu ka ku tumusa. Sa bubeli, lu hulisa muselo o meliswa ku luna ka moya o kenile ni ku satalala ku likanyisa tulemeno to tunde hahulu twa Jehova Mulimu. (Magalata 5:22, 23; Maefese 5:1; Makolose 3:10) Kacwalo, lu fa Mulimu kanya ka muzamao wa luna wa ka zazi.
“Mwa Lifasi Kaufela”
5. Mu taluse ka m’o Paulusi n’a koñomekezi musebezi wa Bakreste wa ku fa Mulimu kanya ka ku taluseza ba bañwi za tumelo ya bona.
5 Paulusi ha n’a ñolezi Maroma, n’a koñomekile musebezi wa Bakreste wa ku fa Mulimu kanya ka ku taluseza ba bañwi za tumelo ya bona. Sihulu taba ye bulezwi mwa Maroma ki ya kuli ba ba kona fela ku piliswa ki ba ba na ni tumelo ku Jesu Kreste. Mwa kauhanyo 10 ya liñolo la hae, Paulusi na talusize kuli be ne ba li Maisilaele ka sipepo ba mwa miteñi ya hae ne ba sa bata ku ba ba ba lukile ka ku latelela Mulao wa Mushe, hailif’o “fo [ne] u felela Mulao [ne li] ku Kreste.” Kacwalo, Paulusi u li: “Ha u bulela Mulena Jesu ka mulomo wa hao, mi u lumela mwa pilu ya hao kuli Mulimu u mu zusize kwa bafu, u ka pila.” Ku zwa nako yeo ni ku taha cwalo kwapili, “ha ku [sa talimwa] kana ki Mujuda kamba Mugerike; kakuli Mulena wa batu kaufela ki a li muñwi, mi ki ya fumile ku ba ba biza ku Yena kaufela. Kakuli mutu ni mutu ya biza Libizo la Mulena [Jehova] u ka piliswa.”—Maroma 10:4, 9-13.
6. Paulusi n’a sebelisize cwañi Samu 19:4?
6 Ku tuha f’o, Paulusi u buza lipuzo ze utwahala kuli: “Ba ka biza cwañi ye ba si na tumelo ku yena? Mi ba ka lumela ku yena cwañi, ba si ka utwa za hae? Mi ba ka utwa cwañi, mubuleli h’a li siyo?” (Maroma 10:14) Ka za Isilaele, Paulusi u li: “[Ne] ba si ka ipeya kaufela kwatas’a Evangeli.” Ki kabakalañi Isilaele ha ne i si ka ipeya kwatasi? Ku sa nga muhato kwa bona ne li kabakala kutokwa tumelo, isi kuli ne ba si na kolo. Paulusi u bonisa seo ka ku ama kwa Samu 19:4 ni ku i nyalanisa ni musebezi wa Sikreste wa ku kutaza, isiñi ni bupaki bo bu fiwa ki pupo ka ku kuza. U li: “Libubo la bona li ile mwa lifasi kaufela, mi manzwi a bona a utwahezi ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” (Maroma 10:16, 18) Ee, sina pupo ye sa buleli ha i fa Jehova kanya, Bakreste ba kwa makalelo ne ba kutalize evangeli ye pilisa kai ni kai mi kacwalo ne ba file Mulimu kanya mwa “lifasi kaufela.” Mwa liñolo la n’a ñolezi Makolose, Paulusi hape n’a talusize m’o evangeli ne i yandulukezi. N’a bulezi kuli evangeli ne i kutalizwe “ku ba ba li teñi kaufela mwatas’a lihalimu.”—Makolose 1:23.
Lipaki Ba Ba Tukufalezwi
7. Ka ku ya ka Jesu, Bakreste ba na ni musebezi mañi?
7 Ku bonahala kuli Paulusi n’a ñolezi Makolose ibat’o ba lilimo ze 27 ku zwa fa shwela Jesu Kreste. Musebezi wa ku kutaza n’o ka yanduluka cwañi ku yo fita kwa Kolose mwa nako ye bonahala bukuswani cwalo? Ne ku bile cwalo kakuli Bakreste ba kwa makalelo ne ba tukufalezwi, mi Jehova n’a fuyozi tukufalelo ya bona. Jesu na polofitile kuli balateleli ba hae ne ba ka kutaza hahulu ha n’a bulezi kuli: “Evangeli i na ni ku bulelwa pili mwa macaba kaufela.” (Mareka 13:10) Kwa bupolofita b’o, Jesu n’a ekelize kwateñi taelo ye mwa litimana za mafelelezo za Evangeli ya Mateu ye li: “Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela.” (Mateu 28:19, 20) Nakonyana ku zwa f’a nyuluhela Jesu kwa lihalimu, balateleli ba hae ba kalisa ku eza ze ne ba laezwi.
8, 9. Ka ku ya ka Likezo, Bakreste ne ba latelezi cwañi litaelo za Jesu?
8 Moya o kenile ha s’o suluzwi fa Pentekonta ya 33 C.E., sa pili se ne ba ezize balateleli ba Jesu ba ba sepahala bao ne li ku ya kwa ku kutaza, ili ku bulelela macaba a mwa Jerusalema lika “ze tuna za Mulimu.” Ku kutaza kwa bona ne ku tahisize siselo, mi “batu ba ba batil’o eza 3,000” ne ba kolobelizwe. Balutiwa ne ba tundamezi ku kanyisa Mulimu ka tukufalelo fapil’a nyangela, mi ne ku zwile ze nde.—Likezo 2:4, 11, 41, 46, 47.
9 Hañihañi baeteleli ba bulapeli ba lemuha musebezi wa Bakreste bao. Ka ku filikanyiwa ki ku tiya kwa Pitrosi ni Joani, ba laela baapositola ba babeli bao kuli ba tuhele ku kutaza. Baapositola ba alaba kuli: “Luna ha lu koni ku sa bulela ze lu boni, ni ze lu utwile.” Ha se ba bembilwe ni ku lukululwa, bo Pitrosi ni Joani ba kuta kwa mizwale ba bona, mi bote ba lapela ku Jehova. Ba kupa Jehova ka bundume kuli: “U fe batanga ba hao mata a ku bulela Linzwi la hao ba sa sabi.”—Likezo 4:13, 20, 29.
10. Ki twaniso ifi ye n’e kalile ku zuha, mi Bakreste ba niti ne ba ezize cwañi?
10 Tapelo yeo ne i lumelelana ni tato ya Jehova, sina mo ne ku til’o bonelwa hamulaho. Baapositola ne ba tamilwe mi hamulaho ba lukululwa ka makazo ki lingeloi. Lingeloi la ba bulelela kuli: “Mu zamaye, mu y’o yema mwa Tempele, mu bulelele sicaba litaba kamukana za Bupilo bo.” (Likezo 5:18-20) Bakeñisa kuli baapositola ne ba utwile taelo yeo, Jehova a zwelapili ku ba fuyola. Kacwalo, “ha ba si ka lisela, ka mazazi kaufela, ku luta batu, ni ku bulela mwa Tempele ni mwa mandu kuli Jesu ki Kreste.” (Likezo 5:42) Kwa iponelwa hande kuli twaniso ye tuna ne i si ka kona ku tuhelisa balateleli ba Jesu ku kanyisa Mulimu fapil’a nyangela.
11. Bakreste ba kwa makalelo ne b’a nga cwañi musebezi wa ku kutaza?
11 Hañihañi Setefani a tamiwa ni ku pobaulwa ka macwe. Ha s’a bulailwe kwa zuha nyandiso ye situhu mwa Jerusalema, mi balutiwa kaufela ba undumuka mwa Jerusalema ku siya fela baapositola. Kana ne ba zwafisizwe ki nyandiso yeo? Kutokwa ni hanyinyani. Lu bala kuli: “Ba ba ne ba hasanyizwe ba zamaya inze ba bulela Linzwi.” (Likezo 8:1, 4) Tukufalelo yeo ya ku fa Mulimu kanya ne i kuta-kutezi ku bonahala. Kwa Likezo kauhanyo 9, lu bala kuli Mufalisi Saule wa kwa Tarese, ha n’a ya kwa Damaseka ku yo tumbula nyandiso ya balutiwa ba Jesu teñi k’o, a bona pono ya Jesu mi a landulwa bubofu. Kwa Damaseka, Ananiasi a tutubulula meto a Saule ka makazo. Ki ifi nto ya pili yeo Saule—ya n’a til’o bizwa muapositola Paulusi—n’a ezize? Taba yeo i li: ‘A pakisa a bulela Jesu mwa masinagoge, a tiisa kuli Jesu ki mwan’a Mulimu.’—Likezo 9:20.
Mañi ni Mañi N’a Kutaza
12, 13. (a) Ka ku ya ka baituti ba litaba za kwamulaho, ki ifi nto ye n’e ipitezi ka za puteho ya Sikreste ya kwa makalelo? (b) Buka ya Likezo i lumelelana cwañi ni litaba ze bulezwi ki baituti ba litaba za kwamulaho?
12 Kw’a zibahala hande-nde kuli mañi ni mañi mwa puteho ya Bakreste ba kwa makalelo n’a eza musebezi wa ku kutaza. Ka za Bakreste ba miteñi yeo, Philip Schaff u ñola kuli: “Puteho ni puteho ne i lelezwi bukombwa, mi Mukreste kaufela n’a li sikombwa.” (History of the Christian Church) W. S. Williams u li: “Bupaki bo buñata bu bonisa kuli Bakreste kaufela ba mwa Keleke ya kwa makalelo, sihulu be ne ba na ni mpo ya m’ata [limpo za moya], ne ba kutaza evangeli.” (The Glorious Ministry of the Laity) Hape n’a bulezi ka buikolwiso kuli: “Jesu Kreste n’a si ka talusa kuli ku kutaza ku eziwe fela ki ba litulo ze ñwi mwa bulapeli.” Niheba Celsus, muhanyezi wa Bukreste wa kwaikale, n’a ñozi kuli: “Bakuti ba boya bwa lingu, bapangi ba makatulo, basuhi ba matalo, ba ba si ka ituta kwa likolo ni batu-tu fela, ne ba kutaza evangeli ka tukufalelo.”
13 Ku nepahala kwa lipulelo zeo ku bonwa mwa litaba za kale za Likezo. Fa Pentekonta ya 33 C.E., moya o kenile ha s’o suluzwi, balutiwa kaufela, banna ni basali, ne ba shaezi patalaza lika ze tuna za Mulimu. Nyandiso ye n’e zuhile hamulaho wa ku bulaiwa kwa Setefani ha se i felile, Bakreste kaufela be ne ba undumukezi kwa linaha ze ñwi ba zibahaza hahulu taba ye nde. Hamulaho wa lilimo ze bat’o ba 28, Paulusi n’a ñolezi Bakreste kaufela ba Maheberu, isi sikwatanyana fela sa baeteleli ba bulapeli, kuli: “Ka Jesu, lu tiseze Mulimu sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo ye lumba Libizo la hae.” (Maheberu 13:15) Ka ku talusa m’o yena ka sibili n’a ngela musebezi wa ku kutaza, Paulusi n’a ize: “Niha ni bulela Evangeli, ha ku na se ni ka itumba ka sona, kakuli swanelo i ni tamile; mi ku maiba ku inzi ku na, ha ni sa buleli Evangeli.” (1 Makorinte 9:16) Kaniti, Bakreste ba ba sepahala kaufela ba kwa makalelo ne ba ikutwa cwalo.
14. Tumelo i zamaelela cwañi ni ku kutaza?
14 Kaniti, Mukreste wa niti u lukela ku eza musebezi wa ku kutaza kakuli musebezi w’o u zamaelela hahulu ni tumelo. Paulusi n’a ize: “Mutu u lumela ka pilu, kuli a beiwe ya lukile; mi u paka ka mulomo, kuli a piliswe.” (Maroma 10:10) Kana ki sikwatanyana fela mwa keleke—inge sitopa sa baeteleli ba bulapeli—se si bonisa tumelo ili seo kacwalo si lukela ku kutaza? Kutokwa! Bakreste ba niti kaufela ba hulisa tumelo ye tuna ku Mulena Jesu Kreste mi ba susuezwa ku paka za tumelo ya bona ku ba bañwi. Hakusicwalo tumelo ya bona i shwile. (Jakobo 2:26) Bakeñisa kuli Bakreste kaufela ba ba sepahala ba kwa makalelo ne ba bonisize tumelo ya bona ka ku kutaza, mushaa o mutuna wa ku lumbeka libizo la Jehova n’o utwahezi.
15, 16. Mu fe mitala ye bonisa kuli musebezi wa ku kutaza n’o zwezipili ku si na taba ni matata.
15 Kwa makalelo a Bukreste, Jehova n’a fuyozi batu ba hae ka ku ba ñatafaza ku si na taba ni matata e ne ba bile ni ona mwa puteho ni kwand’a puteho. Ka mutala, Likezo kauhanyo 6 i bulela za lifapahano mwahal’a balumeli ba Maheberu ni ba Magerike. Butata b’o ne bu tatuluzwi ki baapositola. Kacwalo, lu bala kuli: “Linzwi la Mulimu ne li nze li zwelapili; mi palo ya balutiwa ya ekezeha hahulu mwa Jerusalema; mane buñata bo butuna bwa baprisita ba t’o ipeya kwa tumelo.”—Likezo 6:7.
16 Hamulaho, kwa zuha mifilifili mwahal’a mubuso wa Mulena wa Judea, yena Heroda Agrippa, ni batu ba Tire ni Sidoni. Bayahi ba mwa mileneñi yeo ba eza litumelelano za kozo ze n’e mu tabisize, mi kacwalo Heroda a bulela kwa sicaba. Sicaba se ne si putehani sa kalisa ku huweleza kuli: “Linzwi le ki la mulimu, hasi la mutu.” Honaf’o, lingeloi la Jehova la nata Heroda Agripa, mi a shwa “kakuli n’a si ka lumbeka Mulimu.” (Likezo 12:20-23) Ne li nto ye komokisa hakalo ku be ne ba isepisa ka babusi ba batu! (Samu 146:3, 4) Kono Bakreste ne ba si ka tuhela ku lumbeka Jehova. Kacwalo, “Linzwi la Mulimu ne li zwelapili mwa ku hula ni ku hasana” ku si na taba ni misunga yeo ye n’e tahiswa ki mibuso.—Likezo 12:24.
Miteñi Yeo ni Ya Cwale
17. Kwa makalelo a Bukreste, batu be ne ba ekezeha ne ba ezizeñi?
17 Ee, puteho ya Sikreste ya mwa lifasi kaufela ya kwa makalelo ne i tezi balumbeki ba Jehova Mulimu ba ba tukufalezwi. Bakreste ba ba sepahala kaufela ne ba zibahazanga evangeli. Ba bañwi ne ba utwa mi, sina mwa n’a bulelezi Jesu, ne ba lutiwa ku mamela za n’a laezi kaufela. (Mateu 28:19, 20) Kacwalo, puteho n’e hulile, mi batu ba bañata-ñata ne ba likanyisize Mulena Davida wa kwaikale mwa ku fa Jehova milumbeko. Bote ne ba kutezi manzwi a’ li: “[Muñ’a] Bupilo Mulimu wa ka, ni ka ku lumbeka ka pilu ya ka kaufela; mi ni ka lumba Libizo la hao kamita ni mita. Kakuli sishemo sa hao ku na ki se situna.”—Samu 86:12, 13.
18. (a) Ku bulezwi shutano ifi ye mwahal’a puteho ya Sikreste ya kwa makalelo ni ba ba twi ki Bakreste kacenu? (b) Ku ka talimwañi mwa taba ye tatama?
18 Kacwalo kwa lukela ku nahanisisa manzwi a caziba wa lituto za bulapeli Allison A. Trites. Ka ku bapanya ba ba twi ki Bakreste ba miteñi ye ni Bakreste ba kwa makalelo, n’a ize: “Likeleke kacenu li hula ka ku pepelwa ku zona (ili f’o bana ba mwa lubasi lo lu mwa keleke ba bonisa tumelo ya bona) kamba ka ku tuta (ili f’o mutu a tuta ku zwa mwa keleke ye ñwi). Kono mwa buka ya Likezo, likeleke ne li hula ka ku sikululwa kwa batu, kakuli keleke kihona ha n’e sa z’o kalisa musebezi wa yona.” Kana seo si talusa kuli Bukreste bwa niti ha bu sa hula ka nzila yeo Jesu n’a bulezi kuli ne bu swanela ku hula ka yona? Batili hakucwalo. Bakreste ba niti kacenu ba sa tukufalezwi hahulu ku fa Mulimu milumbeko mwahal’a macaba sina mo ne ba ezelize Bakreste ba kwa makalelo. Lu ka bona seo mwa taba ye tatama.
Kana Mwa Kona ku Talusa?
• Lu fa Mulimu kanya ka linzila lifi?
• Paulusi n’a sebelisize cwañi Samu 19:4?
• Tumelo i zamaelela cwañi ni ku kutaza?
• Ki ifi nto ye n’e ipitezi ka za puteho ya Sikreste ya kwa makalelo?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 8, 9]
Mahalimu a zwelapili ku bonisa kanya ya Jehova
[Manzwi a bañi ba siswaniso]
Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Musebezi wa ku kutaza ni tapelo za zamaelela