Bulumeli ni Buiketo bwa Mina

MWENDI mu tandanga nako ye ñata kwa ku ipabalela kwa mubili. Ka zazi mwendi mu lobalanga lihora ze 8, ku m’i ngelanga lihoranyana ku apeha ni ku ca, mi mu tandanga lihora ze 8 kamba ku fitelela f’o kwa mubeleko ilikuli mu kone ku lifela malobalo ni ku leka lico. Ha mu kula, mwendi mu fumananga nako ni masheleñi kuli mu ye kwa sipatela kamba mane ku yo bata liñaka. Mu kenisanga fa lapa, ku tapa fa mubili, mwendi mane ni ku twaelisa mubili wa mina, mi zeo kaufela mu li ezanga kuli mu be ni buikangulo bo bunde.

Kono ku ba ni buikangulo bo bunde ha ku ami fela ku babalela mubili. Ku na ni nto ye ñwi ya butokwa ye ama buiketo bwa mina. Lipatisiso za bualafi li bonisa kuli buikangulo bwa mina bwa kwa mubili bu swalisana ni buikangulo bwa mina bwa kwa moya, ili ku tiya kwa tumelo ya mina kamba ku fokola kwa yona.

Swalisano ye Tiile

Caziba Hedley G. Peach wa kwa Yunivesi ya Melbourne mwa Australia u li: “Lipatisiso za pili ka za taba yeo li bonisa kuli bulumeli bo bu tiile ni buikangulo bo bunde za zamaelela.” Hatiso ye bizwa Medical Journal of Australia (MJA) i bulela ka za taba yeo kuli: “Bulumeli hape bu taluswa ku ba bo bu tahisa . . . ku sa ba ni butuku bwa pilu, ku sa ba ni mafula a mañata mwa misinga . . . mane ni ku sa ba ni kansa ya mwa mala.”

 Mwa United States ni mona, patisiso ya batu b’a 6,545 ye n’e ezizwe mwa 2002 ki ba Yunivesiti ya California (UC), mwa Berkeley, ne i bonisize kuli “batu ba ba yanga kwa keleke hañwi ka sunda ba pilanga nako ye telele ku fita ba ba yanga fokuñwi fela, kamba mane ba ba sa yangi.” Doug Oman, muñoli ya n’a li mueteleli wa tuto yeo, y’o hape a li muluti wa za Buikangulo (School of Public Health) kwa Yunivesiti ya California mwa Berkeley yeo n’a ize: “Shutano yeo ne lu i fumani niha se lu nyakisisize lika ze cwale ka liango ni likezo ze ama za buikangulo, inge ku zuba ni ku twaeza mubili.”

Medical Journal of Australia (MJA) i talusa lituso ze ñwi ze ba fumana ba ba isa pilu ku za bulumeli, kuli: “Lipatisiso za mwa Australia li bonisa kuli kwa balumeli, manyalo a tiile, batu ha ba nwi hahulu bucwala, ha ba itusisi maswe milyani ye kola, bañwi ba ipulayanga kono banga kuli ku ipulaya ku fosahalile, lipilaelo ni ku felelwa hahulu ki sepo ni tabo ha li si ka ata, mi ba iyakatwa ba bañwi.” Hape, hatiso ye bizwa British Medical Journal i li: “Kwa balumeli ba ba tiile, maswabi a bona hamulaho wa lifu la muhabo bona a felanga kapili ku fita ba ba si balumeli.”

Ku na ni mihupulo ye shutana-shutana ka za kuli bulumeli tota ki bo bu cwañi. Niteñi, bulumeli bwa mina bu ama buikangulo bwa mina bwa kwa mubili ni bwa mwa munahano. Bupaki b’o bu swalisana ni taba ya n’a bulezi Jesu Kreste ibat’o ba lilimo ze 2,000 kwamulaho k’o. Na ize: “Mbuyoti ki ya ba ba lemuha butokwi bwa bona bwa kwa moya.” (Mateu 5:3, NW) Ka ku ba kuli bulumeli bwa mina bwa ama buikangulo ni tabo ya mina, ku na ni libaka le linde la ku buza kuli: ‘Ni kona ku fumana kai ketelelo ya kwa moya ye sepeha? Mi ku ba ya tiile kwa moya ku amañi?’