‘Mukwa wa Lifasi Le Wa Cinca’

“Banabahesu, se ni bulela ki se, nako [ye siyezi, NW] ki ye kuswani.” —1 MAKORINTE 7:29.

1, 2. Ki lifi licinceho ze mu iponezi mwa bupilo bwa mina?

KI LIFI licinceho ze mu iponezi mwa bupilo bwa mina? Kana mwa kona ku kandeka ze ñwi za zona? Ka mutala, ku bile ni zwelopili ku za sayansi ya likalafo. Kabakala lipatisiso ze ezizwe ku za likalafo, batu mwa linaha ze ñwi se ba kona ku pila lilimo ze fitelela 70 cwale ku fita lilimo ze sa fiti fa 50 ze ne piliwa kwa makalelo a ma-1900! Mu nahane hape mo lu tuselizwe ki ku itusisa hande wayalesi, TV, mawaile a ku zamaya ni ona, ni mishini ya fax. Ze ñwi ze sa konwi ku libalwa ki lizwelopili ze ezizwe ku za tuto, linzila, ni kwa litukelo za batu; zeo kaufela li bisize hande bupilo bwa batu ba bañata.

² Kono haki licinceho kaufela ze bile ze nde. Ha lu koni ku libala ka za bukebenga bo bu ñatafala, mizamao ye pongana, milyani ye kola ye itusiswa hahulu, litelekano ze ekezeha, liteko ze pahama, ni ku ekezeha kwa businyi bwa linaha. Ku si na ku kakanya, mu ka lumelelana ni muapositola Paulusi ya n’a ñozi kale-kale k’o kuli: “Mukwa wa lifasi le wa fela” kamba wa cinca.—1 Makorinte 7:31.

3. Paulusi n’a talusañi ha n’a ñozi kuli ‘mukwa wa lifasi le wa cinca’?

³ Paulusi ha n’a bulela manzwi ao, n’a bapanya lifasi kwa libuhelo. Babapali ba fa libuhelo leo—bona baeteleli ba lipolitiki, bulapeli, ni lizo—ba taha fa libuhelo, ba eza ze ba eza kaufela, mi ba zwa fa libuhelo kuli ba siyele ba bañwi sibaka. Wo u bile ona muinelo ka lilimo-limo. Kwaikale, lusika ne lu kona ku busa ka lilimo ze mashumi-shumi—kamba mane ze mianda-nda —mi licinceho ne li eziwa ka bunya. Kono hakucwalo kacenu ko ku eza kuli miinelo ya kona ku cinca nako ifi kamba ifi mubusi a sa bulaiwa fela! Kaniti, mwa linako ze cinca-cinca ze, ha lu zibi ze kona ku ezahala kamuso.

4. (a) Ki ufi mubonelo o swanela o ba lukela ku ba ni ona Bakreste ka za miinelo ya lifasi? (b) Ki lifi lisupo ze peli ze kolwisa ze lu ka nyakisisa cwale?

⁴ Haiba lifasi ki lona libuhelo mi babusi ba lona ki bona babapali, u zibe Bakreste ki bona babuhi. * Kono bakeñisa kuli “hasi ba lifasi,” ha ba iyakatwi hahulu ka za lipapali ze eziwa kamba ka za bona babapali. (Joani 17:16) Bona ba libelezi fela ku bona lisupo ze bonisa kuli papali i tuha i fita fa kaungu-ungu—ona maungulo a sabisa—kakuli ba ziba kuli muinelo wo u lukela ku fela pili Jehova a si ka tahisa kale lifasi le linca la ku luka le li libelezwi ka nako ye telele. * Kacwalo ha lu nyakisiseñi lisupo ze peli ze bonisa kuli lu pila mwa nako ya maungulelo ni kuli lifasi le linca li fa ngo ni mulomo. Lisupo zeo ki ze (1) linako za mwa Bibele ni (2) miinelo ya lifasi ye pongana.—Mateu 24:21; 2 Pitrosi 3:13.

Kakwaci Ka Tatuluzwi kwa Nalulelule!

5. “Linako za bamacaba” ki nto mañi, mi ki kabakalañi ha li li za butokwa ku luna?

⁵ Linako za mwa Bibele li bonisa likezahalo fo li ezahalela. Jesu n’a bulezi za nako muta babusi ba lifasi ne ba ka ba babapali ba batuna ba fa libuhelo ku si na ku filikanyiwa ki Mubuso wa Mulimu. Jesu n’a bulezi kuli nako yeo ki “linako za bamacaba.” (Luka 21:24) Kwa mafelelezo a “linako za bamacaba” zeo, Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu n’o ka kalisa ku busa, mi Jesu n’a ka ba yena Mubusi wa ona ya swanela. Pili, Jesu n’a ka busa “mwahal’a lila” za hae. (Samu 110:2) Ku zwa f’o, ku likana ni Daniele 2:44, Mubuso wo ne u ka “ketula ni ku feza” milonga kaufela ya batu, mi ona ne u ka ba teñi kamita ni ku ya ku ile.

6. “Linako za bamacaba” ne li kalile lili, ne li ngile nako ye kuma kai, mi ne li felile lili?

⁶ “Linako za bamacaba” ne li ka fela lili mi Mubuso wa Mulimu ne u ka kalisa ku busa lili? Kalabo ye ne ‘patilwe ku isa nako ya mafelelezo,’ i fumaneha mwa linako ze bulezwi mwa Bibele. (Daniele 12:9) “Nako” yeo ha ne i nze i sutelela, Jehova n’a ngile mihato ya ku patulula kalabo kwa sikwata sa baituti ba Bibele ba ba ishuwa. Ka tuso ya moya wa Mulimu, ne ba lemuhile kuli “linako za bamacaba” ne li kalezi fa sinyeho ya Jerusalema ka 607 B.C.E. mi ni kuli zona “linako” zeo ne li za butelele bwa lilimo ze 2,520. Ku zwelela ku seo, ne ba ezize lipalo ni ku fumana kuli “linako za bamacaba” ne li ka fela ka 1914. Hape ne ba fitile fa ku lemuha kuli 1914 ne li ona makalelo a nako ya maungulelo ya muinelo wa cwale. Ka ku ba muituti wa Bibele, kana mwa kona ku talusa ka Mañolo mo ku fitelwa fa silimo sa 1914? *

7. Ki afi mañolo a lu tusa ku ziba makalelo, butelele, ni mafelelezo a linako ze 7 ze bulezwi mwa buka ya Daniele?

⁷ Nto ye ñwi ye kona ku lu tusa i ipatile mwa buka ya Daniele. Bakeñisa kuli Jehova n’a itusisize Mulena Nebukadenezare wa Babilona ku shandaula Jerusalema kwa makalelo a “linako za bamacaba” ka 607 B.C.E., n’a patuluzi ka yena mulena y’o kuli macaba n’a ka ipusa i li ona ku si na Mulimu ka butelele bwa myaha kamba linako ze 7 za swanisezo. (Ezekiele 21:26, 27; Daniele 4:16, 23-25) Zona linako ze 7 zeo ki za butelele bo bu kuma kai? Ka ku ya ka Sinulo 11:2, 3 ni 12:6, 14, linako ze talu ni licika ki mazazi a 1,260. Kacwalo, linako ze supile li swanela ku ba mazazi a 1,260 ni a 1,260 hape,  f’o kikuli mazazi a 2,520. Kana ku felile f’o? Batili, kakuli Jehova n’a taluselize Ezekiele mupolofita yo muñwi ya n’a pila mwa miteñi ya Daniele mwa ku zibela linako za swanisezo, ha n’a ize: “Lizazi ni lizazi li balwe inge mwaha.” (Ezekiele 4:6) Kacwalo, linako zeo ze 7 mane ne li ka ba lilimo ze 2,520. Ka ku itusisa silimo sa 607 B.C.E. sina ona makalelo ni ku bala lilimo ze 2,520, lwa kona ku fumana kuli linako za bamacaba ne li ka fela ka 1914.

Bupaki bwa za “Nako ya Mafelelezo”

8. Ki lifi lika ze mu kona ku bulela ze bonisa kuli miinelo ya lifasi i pongani hahulu ku zwa ka 1914?

⁸ Ze ezahalile mwa lifasi ku kala ka 1914 li paka kuli linako ze lu bulezi zeo za mwa Bibele li nepahezi. Jesu yena ka sibili n’a ize “ku fela kwa lifasi” ne ku ka bonahala ka lindwa, litala, ni matuku a maswe. (Mateu 24:3-8; Sinulo 6:2-8) Zeo ki zona luli ze ezahezi ku kala ka 1914. Muapositola Paulusi n’a ekelize kwa lika zeo ka ku bulela licinceho ze ne ka ba teñi mwa mupilisanelo wa batu. Licinceho zeo za n’a bulezi ze lu iponezi kaufel’a luna ne li nepahezi.—2 Timotea 3:1-5.

9. Batu ba buleziñi ka za miinelo ya lifasi ku zwa ka 1914?

⁹ Kana ‘mukwa wa lifasi le u cincize’ hahulu luli ku zwa ka 1914? Mwa buka ye bizwa The Generation of 1914, Caziba Robert Wohl u li: “Be ne ba li teñi ka nako ya ndwa ne ba sa koni ku libala taba ya kuli lifasi la pili ne li felile mi lifasi le liñwi ne li kalile ka August 1914.” Dr. Jorge A. Costa e Silva, caziba wa za munahano wa butu wa mwa kopano ya World Health Organization, n’a pakile taba yeo ka ku ñola kuli: “Lu pila mwa lifasi la licinceho ze akufa hahulu, ze tahiseza batu ku ikalelwa ni ku ziyeleha ko ku si ka bonwa kale haisali.” Kana mina ka butu mu kile mwa ipumana mwa muinelo o cwalo?

10. Bibele i lu tusa cwañi ku utwisisa libaka miinelo ha i pongani mwa lifasi ku zwa ka 1914?

¹⁰ Ki mañi mushamiliketi ya tisa kuli miinelo i pongane mwa lifasi? Sinulo 12:7-9 i patulula mushamiliketi y’o, i li: “Ndwa ya lwanwa mwa lihalimu. Mikaele [Jesu Kreste] ni mangeloi a hae a lwanisa drakoni [Satani Diabulosi]. Drakoni ya lwana, i na ni mangeloi a yona. Kono mangeloi a Drakoni h’a si ka tula, mi sisa sa ona ha si si ka bonwa hape kwa lihalimu. Mi drakoni ye tuna, . . . ye pumanga lifasi kamukana, ya nepelwa mwa lifasi.” Kacwalo Satani Diabulosi ki yena kashandula ya tahisa lika zeo kaufela, mi ku lundulwa kwa hae mwa lihalimu ka 1914 ku tahisize ‘bumai ku ba ba yahile mwa lifasi ni mwa liwate, kakuli Diabulosi u shetumukezi ku mina a halifile maswe, ka ku ziba kuli nako ya hae ki ye nyinyani.’—Sinulo 12:10, 12.

Papali ya Mafelelezo Mo I Ka Bapalelwa

11. (a) Ki lifi linzila za itusisa Satani mwa ku puma “lifasi kamukana”? (b) Ki buikatazo mañi bo butuna bwa ka eza Satani bwa n’a bulezi Paulusi?

¹¹ Ka ku ziba kuli a tuha a sinyiwa, Satani u  ekelize kwa buikatazo bwa hae bwa ku puma “lifasi kamukana” ku zwa ka 1914. Ka ku ba mupumi yo mutuna nako kaufela, Satani u sebeza ka ku sa bonahala fa libuhelo, inz’a beya babusi ni batomi ba mitala fa libuhelo. (2 Timotea 3:13; 1 Joani 5:19) O muñwi wa milelo ya hae ki ku puma batu kuli ba nahane kuli mubusezo wa hae wa kona ku tahisa kozo sakata. Ka nzila ye ñwi, mulelo wa hae wo wa ku puma batu u kondile, kakuli batu ba sa zwelapili ku ba ni sepo ku si na taba ni lika ze ñata ze bonisa kuli miinelo i zamaya i sinyeha hahulu. Muapositola Paulusi n’a polofitile kuli nakonyana pili muinelo wa cwale u si ka sinyiwa kale, lishano le liñwi la Satani li ka utwahala hahulu. N’a ñozi kuli: “Batu, nako ye ba ka li: Kozo ni buiketo! ki yona nako ye ba ka tulukelwa ki sinyehelo, sina butuku bwa lupepo ha bu tahela ya itwezi.”—1 Matesalonika 5:3; Sinulo 16:13.

12. Ki bufi buikatazo bo bu ezizwe bwa ku tahisa kozo mwa miteñi ye?

¹² Mwa lilimo za cwale, babusi hañata ba itusisize pulelo ya kuli “kozo ni buiketo” mwa ku talusa milelo ya butu ye fitana-fitana. Mane ne ba bulezi kuli silimo sa 1986 ne si ka ba Silimo sa Kozo Lifasi Kaufela, kono silimo seo ne si si ka ba cwalo luli. Kana buikatazo bo bu cwalo bwa babusi ba lifasi ki bona talelezo ye tezi ya 1 Matesalonika 5:3, kamba kana Paulusi n’a talusa kezahalo ye ñwi ye tuna ye ne ka zibahala kai ni kai mwa lifasi?

13. Paulusi ha n’a bulezi cimo za muhuwo wa “Kozo ni buiketo!” n’a bapanyize sinyeho ye taha kwañi, mi lu kona ku itutañi kwa taba yeo?

¹³ Bakeñisa kuli bupolofita bwa Bibele bu utwisiswanga hande ha se bu talelelizwe kamba ha bu nze bu talelezwa, lu na ni ku libelela kuli lu bone ze ka ezahala. Kono nto ye hoha mamelelo kikuli Paulusi n’a bapanyize sinyeho ye ka tulukela batu hamulaho wa muhuwo wa kuli “Kozo ni buiketo!” kwa butuku bwa lupepo bwa musali ya itwezi. Mwa likweli ze bat’o ba ze 9, musali ya itwezi u zwelapili ku utwanga mbututu ye hula mwa mba ya hae. Wa kona ku utwa pilu ya mbututu ha i nata kamba ku utwa mbututu ha i zamaya-zamaya mwa mba. I kana mane ya mu laha. Lisupo zeo hañata li yanga li ekezeha ku fitela zazi le li ñwi ha ka utwa butuku bo butuna, bo bu bonisa kuli ku pepwa kwa mbututu ko ne ku libelezwi ku fitile cwale. Kacwalo ku si na taba ni mo i ka talelelezwa pulelo ye polofitilwe kale ya kuli “Kozo ni buiketo!” se si ka latelela ki kezahalo ye butuku kono ili ye nde—ya ku sinyiwa kwa ba ba maswe ni ku kalisa kwa muinelo o munca wa lifasi.

14. Likezahalo za kwapili li ka taha ka mutatamanelo mañi, mi li ka isa kwa nto mañi?

¹⁴ Sinyeho ye taha i ka ba ye sabisa kwa Bakreste ba ba sepahala ba ba ka buha ze ezahala. Pili, malena ba lifasi (yona kalulo ya kopano ya Satani ya bupolitiki) ba ka lwanisa bayemeli ba Babilona yo Mutuna (yona kalulo ya bulapeli) ni ku ba sinya. (Sinulo 17:1, 15-18) Kacwalo mwa kezahalo ye si ka libelelwa, mubuso wa Satani u ka kauhana ni ku itwanisa, mi Satani ha na ku ba ni m’ata a ku tibela nto yeo. (Mateu 12:25, 26) Jehova u ka beya mwa lipilu za malena ba lifasi ‘ku eza s’a lelile Yena,’ mi sa lelile seo ki ku zwisa fa lifasi-mubu lila za hae kaufela ba bulapeli. Bulapeli bwa buhata ha se bu felisizwe, Jesu Kreste u ka etelela limpi za hae za kwa lihalimu kuli li tanyele kalulo ye siyezi ya kopano ya Satani—zona likopano za lipisinisi ni za bupolitiki. Kihona cwale yena Satani ka sibili a ka kuziswa. Ka yona nako yeo, lisila la fa libuhelo li ka kwahelwa mi papali ye ngile nako ye telele i kabe i felile.—Sinulo 16:14-16; 19:11-21; 20:1-3.

15, 16. Kupuliso ya kuli “nako ki ye kuswani” i swanela ku lu ezisañi mwa bupilo bwa luna?

¹⁵ Zona lika zeo kaufela li ka ezahala lili? Ha lu zibi lizazi kamba nako. (Mateu 24:36) Kono se lu ziba kikuli “nako ki ye kuswani” ye siyezi. (1 Makorinte 7:29) Kacwalo, ki kwa butokwa kuli lu itusise hande nako ye siyezi. Ka nzila ifi? Sina ka mwa taluseza muapositola Paulusi, lu  lukela ku ‘yolisa linako’ ka ku sa eza lika ze si za butokwa ilikuli lu kone ku eza za butokwa ni ku bona teñi kuli lizazi ni lizazi le li fita lwa eza se siñwi. Kabakalañi? “Kakuli mazazi s’a li a maswe.” Mi ha lu ‘utwisisa se si latwa ki Mulena,’ ha lu na ku sinya-sinya nakonyana ye lu sa siyalezwi ki yona.—Maefese 5:15-17; 1 Pitrosi 4:1-4.

¹⁶ Ka ku ziba kuli muinelo kaufela wa cwale u ka sinyiwa, lu swanela ku ezañi ka butu? Muapositola Pitrosi n’a ñozi nto ye ye lu tusa: “Cwale linto zeo kaufela sina ha li na ni ku fela, ni li, mu lukela ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka bulapeli.” (2 Pitrosi 3:11) Ki mona mo lu swanela ku pilela cwalo luli! Ku likana ni kelezo ye nde ya Pitrosi, lu swanela (1) ku tokomela hahulu muzamao wa luna kuli lu ikolwisise kuli u kenile ni (2) ku ikolwisisa kuli ze lu tukufalelwa ku eza mwa sebelezo ya luna ku Jehova li bonisa lilato la luna le lituna ku yena.

17. Ki tutwa tufi twa Satani to ba swanela ku pima Bakreste ba ba sepahala?

¹⁷ Lilato la luna ku Mulimu li ka lu tibela ku sa ba ba lifasi kabakala lika za lona ze hoha. Ha lu hupula ze ka ezahala kwa muinelo wa cwale, i ka ba kozi luli ku luna ku lyanganiswa ki lika ze hoha za lifasi le ni minyaka ya lona. Nihaike kuli lu pila ni ku sebeleza mwa lifasi, lu swanela ku utwa kelezo ye nde ya kuli lu si ke lwa itusisa lifasi le. (1 Makorinte 7:31) Mane lu swanela ku lika ka t’ata ku hana ku yaululwa ki mashano a lifasi. Lifasi le ha li na ku kona ku fumana mwa ku tatululela matata a lona. Ha li na ku kona ku ipilisa ku ya ku ile. Lu ziba cwañi cwalo? Kakuli Linzwi la Mulimu le li tahile ka moya li li: “Lifasi la fela, ni takazo ya lona; kono ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.”—1 Joani 2:17.

Ze Nde Li Sa Taha!

18, 19. Ki lifi licinceho ze mu libelela ku bona mwa lifasi le linca, mi ki kabakalañi ha li si ke za ba za mbango ku li libelela?

¹⁸ Jehova u tuha a kwala lisila la fa libuhelo la Satani ni bayemeli ba hae. Ha sa ezize cwalo, bapunyuhi ba ba sepahala ba muinelo wo ka ku fuyolwa ki Mulimu, ba ka kala ku eza licinceho ze ka ina ku ya ku ile fa libuhelo leo. Ndwa ha i sa na hape ku sinya libuhelo leo; Mulimu u ka ‘yemisa lindwa mane ni kwa mafelelezo a lifasi.’ (Samu 46:9) Mwa sibaka sa lukupwe, “buloto bu ka ba bo buñata mwa naha.” (Samu 72:16) Ha ku sa na hape ku ba ni litolongo, mapokola, matuku a sihule, ba milyani ye kola, likuta za litelekano, mizeko ya mali, ni businyi bwa linaha.—Samu 37:29; Isaya 33:24; Sinulo 21:3-5.

¹⁹ Mabita a kupuzo a ka siyala mukungulu, mi babapali ba bañwi ba ba eza bolule-lule ba ka zuha kwa bafu ni ku taha fa libuhelo. I ka ba tabo hakakañi lusika lo luñwi ha lu ka kopana ni lo luñwi mi balatiwa ba ba kauhani nako ye telele ha ba ka kumbatana ka tabo ni ka nyakalalo! Hamulaho wa nako, mañi ni mañi ya pila u ka lapela Jehova. (Sinulo 5:13) Licinceho zeo ha se li ezizwe, lisila la fa libuhelo li ka kwalulwa mi libuhelo cwale ikaba paradaisi lifasi kaufela. Mu ka ikutwa cwañi ha mu ka tatuba libuhelo leo? Ku si na ku kakanya, pilu ya mina i ka mi susueza ku huweleza kuli, ‘Ni libelezi nako ye telele, kono ha ni si ka libelela mbango!’

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Manzwi a muapositola Paulusi a kuli ‘mukwa wa lifasi le wa cinca’ a talelelizwe cwañi mwa miteñi ye?

• Linako za mwa Bibele li supa cwañi kwa ku fela kwa “linako za bamacaba”?

• Miinelo ya lifasi ye cinca-cinca i paka cwañi kuli “nako ya mafelelezo” ne i kalile ka 1914?

• Taba ya kuli “nako ye siyezi ki ye kuswani” i swanela ku lu ezisañi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Kakwaci ka tatuluzwi kwa nalulelule!