Bulapeli​—Bu Susueza Ze Nde Kamba Ze Maswe?

“N I TUSIZWE ki Bukreste, mi kacwalo, ni sepa kuli lifasi le se lu pilile ku lona ka lilimo ze 2000 ze felile ni lona li ikutwa ku tusiwa.”—Manzwi a pili, Two Thousand Years—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

Manzwi a’ ama bo bu twi ki Bukreste ao a zwa ku muñoli ni muzibahazi wa kwa England ya bizwa Melvyn Bragg. Manzwi a hae a bonisa mo ba ikutwela batu ba bañata-ñata ba ba yahile fa lifasi ili ba ba ikutwa kuli ni bona ba tusizwe hahulu ni kuli ba swanela ku sepahala kwa bulapeli bo buñwi. Ba kozwi kuli bulapeli bu bile ni susuezo ye m’ata ili ye nde mwa bupilo bwa bona. Ka mutala, muñoli yo muñwi u bulela kuli Bumozilemu “bu susuelize zwelopili ye tuna . . . [ye] tusize lifasi kaufela.”

Ze Bu Peta Bulapeli—Ki Ze Nde Kamba Li Maswe?

Kono manzwi a Bragg a’ tatama a zusa puzo ye tuna ka za haiba bulapeli kaufela luli bu bile ni susuezo ye nde. U ekeza kuli: “Bulapeli ni bona bu tokwa ku ni taluseza.” U bata kuli bu mu talusezeñi? U li: “Ka za lika ze ñwi zeo hape li bu atezi ku zwa kwa ‘simuluho’ ya bona, ili saluluti, lunya, situhu ni ku ipumisa ku sa ziba ze ba eza.”

Ba bañata ba kona ku bulela kuli saluluti, lunya, situhu, ni ku ipumisa ku sa ziba ze ba eza li bile teñi mwa buñata bwa bulapeli bo bu mwa lifasi ku zwa kwamulaho. B’a nga kuli bulapeli bu ipumisa fela ku ba bo bu tusa batu—kuli bu ipumisa ku ba bo bu sepahala ni bo bu kenile, kono niti kikuli bu tezi muipo ni buhata. (Mateu 23:27, 28) Ka mo i bulelela buka ya A Rationalist Encyclopædia, “Ha ku na pulelo ye atile hahulu mwa libuka za luna ku fita ya kuli bulapeli bu tusize sihulu ku za zwelopili.” I ekeza kuli: “Mi pulelo yeo sihulu i fumanehile ku ba ya buhata kabakala ze ezahezi kwamulaho.”

Mu bale mutende ufi kamba ufi kacenu, mi mu ka fumana mitala ye miñata-ñata ya baeteleli ba bulapeli ba ba kutaza lilato, kozo, ni mufelañeke kono ili ba ba fuzelela sitoyo ni ku itusisa libizo la Mulimu kwa ku yemela mifilifili ya bona ye situhu. Ha ku komokisi kuli batu ba bañata ba ikutwa kuli bulapeli hañata bu na ni susuezo ye sinya mwa bupilo!

Kana Ne Ku Ka Ba Hande Ha Ne Ku Si Ke Kwa Ba Bulapeli?

Ba bañwi mane se ba ikutwile mwa n’a ikutwezi mufilosofi wa kwa England ya bizwa Bertrand Russell, kuli ne ku ka ba hande kambe kwapili  “litumelo kaufela za bulapeli [ne li ka] fela.” Ku bona, ku felisa bulapeli ki yona fela tatululo ye inelela kwa matata kaufela a batu. Kono ba kana ba bata ku itibaza kuli ba ba hana bulapeli ba kona ku tisa sitoyo se situna ni sobozi inge mo ba kona ku ezeza ba ba yemela bulapeli. Muñoli wa za bulapeli Karen Armstrong u lu hupuza kuli: “Ku be cwañi ni cwañi, Pulaotuna ya Majuda ne i bonisize kuli mihupulo ya butu [i kona] ku ba ye lubeta inge mo li kona ku bela lindwa za bulapeli.”—The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam.

Kacwalo, kana bulapeli luli bu na ni susuezo ye nde, kamba ki niti kuli ki bona bo bu simulula matata a batu? Kana ku feza bulapeli kaufela ki yona tatululo kwa matata? Mu nyakisise se i bulela Bibele ka za seo mwa taba ye tatama. Kalabo i kana ya mi komokisa.