Kana Bulapeli Ki Bona Bo Bu Simuluzi Matata a Batu?

“BULAPELI ha bu sa susuezi mifilifili bu sweli ku sebeza sina mulyani o cinelisa mazwalo a batu ni ku taza minahano ya batu ka mihupulo ye sa weli likamba y’e ba libaza lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo. . . . [Bu] tahisa kuli batu ba be ni muñañatoho, ba sabe lika ze siyo, ni ku ba ni sitoyo ni sabo.” Ya n’a banga mulumiwa wa Methodist ya n’a ñozi manzwi ao n’a ekelize kuli: “Litamilikezo zeo ki za niti. Ku na ni bulapeli bo bumaswe ni bo bunde.”—Start Your Own Religion.

Ba bañwi ba kana ba bulela kuli: ‘Kaniti nyazo yeo ha i swaneli.’ Kono ki mañi ya kona ku latula litaba ze ezahezi? Sihulu, bulapeli—bo bu taluswa ku ba “ku sebeleza ni ku lapela Mulimu kamba nto ye ñwi ye pahami”—bu se bu ezize ze kakamalisa. Bu swanela ku lu fa monyehelo ni susuezo. Kono hañata se bu ezanga ki ku tisa mifilifili, sobozi, ni sitoyo. Ki kabakalañi ha ku li cwalo?

“Lingeloi la Liseli” Le Li Yaulula

Ka ku ya ka Bibele, ku na ni kalabo ye bunolo hahulu. Ka ku ipumisa ku ba “lingeloi la liseli,” Satani Diabulosi u yaululezi batu ba bañata-ñata  kwa lituto za hae isi za Mulimu. (2 Makorinte 11:14) Muapositola Joani n’a bonisize kuli kukuezo ya Satani ki ye tuna hahulu kuli mane ‘lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.’ (1 Joani 5:19) Joani n’a ziba kuli Satani u “pumanga lifasi kamukana.”—Sinulo 12:9.

Ki lifi ze zwile mwateñi? Satani u hulisize likwata za bulapeli ze bonahala ku ba ze kenile kwande. Li eza “mukwa wa bulumeli,” kono muinelo tenyene wa zona u patululwa ki miselo ye maswe ye li beya. (2 Timotea 3:5; Mateu 7:15-20) Ku fita ku fa tuso ya ku tatulula matata a batu, bulapeli mane bu ekeza kwa matata ao.

Mu si ke mwa hana kapili muhupulo w’o kuli ki wa ku kabangisa kamba ha u weli likamba. Mu hupule kuli, mutu y’a pumilwe h’a zibi kuli u pumilwe. Muapositola Paulusi n’a file mutala wa seo ha na ñozi kuli: “Ze ba taba bahedeni, ba li tabela badimona, isi Mulimu.” (1 Makorinte 10:20) Batu bao mwendi ne ba kabe ba kakamalile ku nahana kuli ne ba lapela badimona. Ne ba nahanile kuli ne ba lapela mulimu o munde, kamba milimu, ya mufuta o muñwi. Niteñi, niti kikuli ne ba kwashekilwe ki “mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu,” ye tusa Satani mwa ku ikataza kwa hae ku yaulula batu.—Maefese 6:12.

Ka mutala, ha lu nyakisiseñi mo Satani n’a konezi ku kwasheka ni ku yaulula ba bañata be ne ba twi ki Bakreste ili be ne ba keshebisize ka bomu temuso ya muapositola Joani ya za susuezo ye maswe yeo.—1 Makorinte 10:12.

Za N’a Lutile Jesu Ne Li Zwile ku Mulimu

Jesu Kreste n’a ize: “Tuto ya ka ha i zwi ku na, kono i zwa ku Ya ni lumile.” (Joani 7:16) Ee, za n’a lutile ne li zwa ku Mulimu ya M’ata Ote. Kacwalo, lituto za Jesu ne li susumelize hahulu ni ku monyehela bateelezi ba hae. Ne li sa ‘cinelisi mazwalo a batu kamba ku taza minahano ya bona ka mihupulo ye sa weli likamba y’e ba libaza lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo.’ Ka ku shutana, lituto za Jesu ne li lukulula batu kwa litumelo za buhata za bulapeli ni lituto za mihupulo ya batu ze n’e tiswa ki lifasi leo kutwisiso ya lona i “fifalile” bakeñisa ku kwashekiwa ki Diabulosi.—Maefese 4:18; Mateu 15:14; Joani 8:31, 32.

Bakreste ba niti ne ba zibahalile, isi ka ku ipulela fela kuli ki balapeli, kono ka tumelo ye n’e bonahaza tulemeno to tunde to tu tahiswa ki moya o kenile wa Mulimu. (Magalata 5:22, 23; Jakobo 1:22; 2:26) Ka ka ipitezi kwa tulemeno to—mi ili sizibelo sa Bukreste bwa niti—ki kalemeno ka ka zwile mubano ka lilato.—Joani 13:34, 35.

Kono mu bone sisupo se situna se: Jesu ni baapositola ba hae ne ba sa libeleli kuli puteho ya Sikreste n’e ka zwelapili ku ba mo n’e inezi kwa makalelo ha i tomiwa. Ne ba ziba kuli ne ku ka ba ni bukwenuhi ni kuli bulapeli bwa niti ne bu ka ambekwa ka nako ye ñwi.

Bulapeli bwa Niti Bwa Ambekwa ka Nako Ye Ñwi

Mwa nguli ya buloto ni mufuka, Jesu n’a sinuzi kuli bulapeli bwa niti ne bu ka ambekwa ka nako ye ñwi. Mu ipalele taba yeo kwa Mateu 13:24-30, 36-43. Jesu n’a cezi mwa simu buloto, yona “peu ye nde,” ye n’e yemela balutiwa ba hae ba ba sepahala be ne ba ka ba puteho ya Sikreste ya pili. Na lemusize kuli nako ye ñwi ‘mutu ya mu toile,’ Satani Diabulosi, n’a ka cala “mufuka” mwa simu ya buloto, o yemela batu be ne ba ipala ku ba balateleli ba Jesu Kreste kono ili be ne ba hana lituto za hae.

 Hamulaho fela wa ku shwa kwa baapositola ba Jesu, kwa taha batu ba bañwi be ne ba bile “mufuka,” be ne ba lata lituto za butu ze kopami ni ku hana “linzwi la [Muñ’a] Bupilo.” (Jeremia 8:8, 9; Likezo 20:29, 30) Kabakaleo, kwa taha Bukreste bo bu silafezi ili bwa sisusa. Ne bu busiwa ki bao Jesu n’a bizize “Muikanyisi”—ili sitopa se si silafezi sa baeteleli ba bulapeli bao ka sibili ne ba atezwi ki ‘bupumi kaufela bwa bumaswe.’ (2 Matesalonika 2:6-10) Jesu n’a sepisize kuli muinelo w’o n’o ka cinca mwa “nako ya ku fela kwa lifasi.” Bakreste ba ba li sina buloto ne ba ka kubukanywa hamoho mi “mufuka” n’o ka yundiswa kwa mafelelezo.

B’o ki bona Bukreste bwa sisusa bo bu tisize “likezo ze situhu hahulu mwa lilimo ze mianda-nda ze fitile” ni ku tisa lififi la kwa moya le ne li til’o kwahela likeleke ze twi ki za Sikreste ka lilimo ze mianda-nda ze n’e latelezi. Ka ku bonela cimo zeo ni likezo ze ñwi kaufela ze silafezi ni ze situhu ze n’e eziwa ku zwa nako yeo ka ku ipumiseza fa bulapeli, muapositola Pitrosi n’a sinuzi hande kuli “kabakala bona [ba ba twi ki Bakreste], Nzila ya niti [ne] i ka nyefulwa.”—2 Pitrosi 2:1, 2.

Ku “Luta Batu Buhali ni Sitoyo”

Kaniti, haki bulapeli fela bo bu twi ki bwa Sikreste bo bu sinyize libizo la bulapeli. Ka mutala, mu nahane ka za “ku lapela ka bulwani” kwa balapeli ba ba ñañelela litumelo za bona, k’o Karen Armstrong ya n’a banga sisita wa Katolika a bulela kuli se ku hulisizwe ki “lizo ze tuna kaufela za bulapeli.” Ka ku ya ka Armstrong, tatubo ye nde kwa bulapeli bufi kamba bufi ki ya kuli bu swanela ku “bonisa mufelañeke mwa likezo.” Kono bulapeli bwa litumelo za ku ñañelela bu eza cwañi mwa taba yeo? U ekeza kuli: “Bulapeli bwa litumelo za ku ñañelela, ibe bwa Sijuda, Sikreste, kamba bwa Simozilemu, bu feluka tatubo ye nde yeo haiba bu luta batu buhali ni sitoyo.” (The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam) Kono kana ki ba bulapeli bwa “litumelo za ku ñañelela” fela ba ba felukile tatubo yeo ni ku fita fa ku ba ba ba “luta buhali ni sitoyo”? Ze ezahezi ha li bonisi cwalo.

Mane, Satani s’a yahile kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata, ye zibahala ka buhali, sitoyo, ni lipulayano ze bat’o ba ze sa feli. Bibele i biza kopano yeo kuli ki “Babilona yo mutuna, m’ahe . . . ze masila za lifasi,” mi yeo i swaniselizwe sina lihule le li pahami fa mukokoto wa mibuso kaufela yeo hamoho i swanisezwa ki sibatana. Ku butokwa ku lemuha kuli kopano yeo i na ni mulatu wa ku sulula “mali . . . a ba bañwi kaufela ba ba bulailwe mwa lifasi.”—Sinulo 17:4-6; 18:24.

Haki Mañi ni Mañi Y’a Pumilwe

Kono ze ezahezi li bonisa kuli haki mañi ni mañi y’a pumilwe. Melvyn Bragg u li niheba mwa linako ze t’ata hahulu, “batu ba bande ba bañata ne ba eza ze nde nihaike ba bañata be ne ba pila ni bona ne li ba ba maswe.” Bakreste ba niti ne ba tundamezi ku “lapela [Mulimu] ka Moya ni ka niti.” (Joani 4:21-24) Ne ba ikambusize kwa bulapeli kaufela bwa lifasi bo ne bu ezize buhule ka ku ba “muyemeli wa limpi.” Ne ba hanile ku kena mwa swalisano ya ku sebelisana kwa Keleke ni Muuso. Ze ezahezi li bonisa kuli swalisano yeo ki “tumelelano ye n’e ezizwe ki Satani isi Jesu wa kwa Nazareta.”—Two Thousand Years—The Second Millennium: From Medieval Christendom to Global Christianity.

Mwa linako za cwanoñu, Lipaki za Jehova ba zibahalile ku ba ba ba na ni susuezo ye nde. Kuli ba ikambuse kwa masila kaufela a bulapeli bwa buhata, ba tomile litumelo ni likezo za bona ka ku tala fa Linzwi la Mulimu le li tahile ka moya, yona Bibele. (2 Timotea 3:16, 17) Mi ka ku swana ni Bakreste ba kwa makalelo, ba latelezi taelo ya Jesu ya ku sa ba ba lifasi. (Joani 15:17-19; 17:14-16) Ka mutala, mwa Nazi Germany, ne ba hanile ku tuhela likuka za Sikreste mi kacwalo ne ba sa amuhelehi ka ku ya ka milao ya ba Nazi. Hitler n’a ba toyezi mayemo a bona. Buka ye ñwi ya kwa sikolo i li: “Lipaki za  Jehova . . . ne ba latelezi lituto za Bibele za ku sa swala lilwaniso mwa muinelo ufi kamba ufi. Kacwalo ne ba hanile ku kena busole kamba ku sebelisana ni ba Nazi ka nzila ifi kamba ifi. Ka ku kutiseza misuha, ba SS ne ba lengakile mwa litolongo mabasi mutumbi a Lipaki za Jehova.”(Germany—1918-45) Kaniti, mianda-nda ya Lipaki za Jehova ne ba shwile kabakala nyandiso ya ba Nazi.

Kaniti, batu ba bañwi ba ba bundume mwa bulapeli bo bu shutana-shutana ne ba nyandezi litumelo za bona. Kono Lipaki za Jehova ne ba ezize cwalo ka sikwata se si swalisani sa balapeli. Ku si na ku kakanya, buñata bwa bona ne ba kumalezi sikukatuna sa mwa Mañolo se si li: ‘Mu utwe Mulimu ku fita batu.’—Likezo 5:29; Mareka 12:17.

Simuluho ya Butata

Kacwalo, haki niti tota ku bulela kuli bulapeli bu simulula matata kaufela a batu. Ki bulapeli bwa buhata bo bu a simulula. Kono Mulimu u lela ku feza bulapeli kaufela bwa buhata ona cwale-cwale fa. (Sinulo 17:16, 17; 18:21) Taelo ya hae ku mañi ni mañi ya lata busepahali ni ku luka i li: “A mu zwe ku yena [ku talusa, Babilona yo Mutuna, yona kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata] mina sicaba sa ka, kuli mu si ke mwa ba ni taba ni libi za hae, mi mwa amuhela kwa likozi za hae. Kakuli libi za hae li kolohani ku y’o fita kwa lihalimu, mi Mulimu u hupuzi ze maswe za hae.” (Sinulo 18:4, 5) Ee, Mulimu yena ka sibili u utwiswa hahulu butuku ki bulapeli bo bu susueza ‘mifilifili, bo bu cinelisa mazwalo a batu, bo bu taza minahano ya batu ka mihupulo ye sa weli likamba y’e ba libaza lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo ni ku tahisa kuli batu ba be ni muñañatoho, ba sabe lika ze siyo, ni ku ba ni sitoyo ni sabo’!

Ka nako ye, Mulimu u sweli ku kubukanyeza mwa bulapeli bo bu kenile batu ba ba lata niti. B’o ki bulapeli bo bu kumalela likuka ni lituto za Mubupi ya lilato, wa katulo ye lukile, ni ya mufelañeke. (Mika 4:1, 2; Zefania 3:8, 9; Mateu 13:30) Mwa kona ku swalisana ni bona. Haiba mu bata litaba ze ñwi ka za mwa ku zibela bulapeli bo bu kenile, mu ñolele kwa bahatisi ba magazini ye kamba mu kupe yo muñwi wa Lipaki za Jehova kuli a mi tuse.

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Batu ba lisimuluho kaufela se ba fumani tabo mwa bulapeli bo bu kenile