“Mutanga” Ya Sepahala, Ya Na ni Kutwisiso
“Mutanga” Ya Sepahala, Ya Na ni Kutwisiso
“Ki mañi mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso, y’a ka beya Mulen’a hae ku lisa batanga ba hae?”—MATEU 24:45.
1, 2. Ki kabakalañi kacenu ha lu tokwa ku fiwanga lico za kwa moya?
LA Bubeli manzibwana, la Nisani 11, 33 C.E., balutiwa ba Jesu ne ba buzize puzo ye na ni taluso ye tuna ku luna kacenu. Ne ba mu buzize kuli: ‘U lu bulelele se si ka supa ku taha kwa hao, ni ku fela kwa lifasi.’ Jesu n’a ba alabile ka ku ba fa bupolofita bo bu komokisa. N’a bulezi za nako ye t’ata ya lindwa, lukupwe, lizikinyeho, ni matuku. Kono zeo ne li ka ba “makalelo fela a manyando.” Ne ku ka taha ze maswe ni ku fita. Haki ku sabisa ni k’o!—Mateu 24:3, 7, 8, 15-22; Luka 21:10, 11.
2 Ku zwa ka 1914, lika ze ñata za n’a bulezi Jesu mwa bupolofita bwa hae li talelelizwe. “Manyando” s’a ambekile hahulu batu. Nihakulicwalo, Bakreste ba niti ha ba swaneli ku saba. Jesu n’a sepisize kuli n’a ka ba tiisa ka lico ze swanela za kwa moya. Ka ku ba kuli Jesu cwale u kwa lihalimu, u ezize cwañi litukiso za kuli luna fa lifasi fa lu amuhele lico za kwa moya?
3. Ki lifi litukiso z’a lu ezelize Jesu kuli lu fiwe “lico ka nako ye lukela”?
3 Jesu ka sibili n’a file kalabo kwa puzo yeo. Ha n’a nz’a bulela bupolofita bwa hae bo butuna, n’a buzize kuli: “Ki mañi mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso, y’a ka beya Mulen’a hae ku lisa batanga ba hae, ku ba fa lico ka nako ye lukela?” Kiha li: “U na ni mbuyoti mutanga yo, nako y’a ka fita Mulen’a hae, a mu fumana a eza cwalo. Kaniti na mi bulelela, kuli u ka mu beya fa bukombwa bwa z’a luwile kaufela.” (Mateu 24:45-47) Ee, ne ku ka ba ni “mutanga” ya beilwe ku fa lico za kwa moya, mi yena “mutanga” y’o n’a ka ba ya sepahala, ya na ni kutwisiso. Kana yena mutanga y’o ki mutu a li muñwi, kamba ki batu be ne ba ka yolana, kamba ki nto ye ñwi cwalo? Bakeñisa kuli mutanga ya sepahala u sula lico ze tokwiwa hahulu za kwa moya, ku ziba kalabo ku ka lu tusa.
Ki Mutu A Li Muñwi Kamba Ki Sitopa?
4. Lu ziba cwañi kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” h’a koni ku ba mutu a li muñwi?
4 “Mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ha koni ku ba mutu a li muñwi. Libaka ki lifi? Kakuli mutanga y’o n’a kalile ku sula sico sa kwa moya mwa miteñi ya baapositola, mi ka ku ya ka za n’a bulezi Jesu, mutanga y’o n’a ka zwelapili ku eza cwalo ni ka nako ya n’a ka fita Mulena ka 1914. F’o ne ku ka talusa kuli mutu a li muñwi n’a ka sebeza ka busepahali ka lilimo ze bat’o ba 1,900. Kono nihaiba Metusela n’a si ka pila nako ye kuma f’o!—Genese 5:27.
5. Mu taluse libaka pulelo ya kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ha i sa ami ku Mukreste kaufela.
5 Esi mwendi pulelo ya kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” i ama ku Mukreste kaufela? Ki niti kuli Bakreste kaufela ba lukela ku sepahala ni ku ba ni kutwisiso; kono kwa bonahala hande kuli ku na ni ze ñwi za n’a talusa Jesu ha n’a bulezi za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” Lu ziba cwañi cwalo? Kakuli n’a bulezi kuli “nako y’a ka fita Mulen’a hae,” mutanga y’o n’a ka ‘beiwa fa bukombwa bwa z’a luwile kaufela.’ Mukreste ni Mukreste n’a ka beiwa cwañi fa bukombwa bwa lika “kaufela” za luwile Mulena? Ha ku konahali!
6. Sicaba sa Isilaele ne si lukiselizwe cwañi kuli si be ‘mutanga’ wa Mulimu?
6 Kacwalo kutwisiso fela ye utwahala ye lu kona ku ba ni yona ki ya kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ya n’a bulezi Jesu ki sikwata sa Bakreste. Kana mutanga w’a kona ku ba sitopa? Eni. Lilimo ze 700 pili Kreste a si ka taha kale fa lifasi, Jehova n’a bulelezi sicaba mutumbi sa Isilaele kuli mu “lipaki za ka” ni ‘mutanga wa ka ye ni ketile.’ (Isaya 43:10) Mañi ni mañi mwa sicaba sa Isilaele ku zwa ka nako ye ne si filwe Mulao wa Mushe ka 1513 B.C.E. ku to fita fa Pentekonta ya 33 C.E., n’a li mwa sitopa seo sa mutanga. Buñata bwa Maisilaele ne ba si na buikalabelo bwa ku zamaisa lika mwa sicaba kamba bwa ku lukisa sico sa kwa moya. Jehova n’a itusisize malena, baatuli, bapolofita, baprisita, ni Malivi kwa ku eza misebezi yeo. Niteñi, Maisilaele ka sicaba ne ba na ni ku yemela bubusi bwa Jehova ni ku mu lumbeka mwahal’a macaba. Muisilaele ni Muisilaele n’a na ni ku ba paki ya Jehova.—Deuteronoma 26:19; Isaya 43:21; Malaki 2:7; Maroma 3:1, 2.
“Mutanga” Wa Lundulwa
7. Ki kabakalañi sicaba sa kwaikale sa Isilaele ha ne si hanilwe ku ba “mutanga” wa Mulimu?
7 Bakeñisa kuli Isilaele ne li “mutanga” wa Mulimu lilimo-limo kwamulaho k’o, kuli haki yena hape mutanga ya n’a bulezwi ki Jesu? Batili, kakuli Isilaele wa ikale ka bumai n’a si ka sepahala mi n’a si ka ba ni kutwisiso. Paulusi u kusufaza taba yeo h’a kutela ku bulela manzwi a Jehova kwa sicaba, kuli: “Libizo la Mulimu li nyefulwa kabakala mina mwahal’a bahedeni.” (Maroma 2:24) Kaniti, Isilaele ha ne i hanile Jesu, ne i bonisize bukwenuheli bo butuna hahulu ku fita haisali, mi ka yona nako yeo, Jehova n’a i hanile.—Mateu 21:42, 43.
8. “Mutanga” n’a ketilwe lili kuli a yole Isilaele, mi ne li mwa miinelo ifi?
8 Ku sa sepahala kwa “mutanga” y’o, yena Isilaele, ne ku sa talusi kuli balapeli ba ba sepahala ne ba ka kauhelwa ku ya ku ile kwa sico sa kwa moya. Fa Pentekonta ya 33 C.E., mazazi a’ 50 ku zwa fa lifu la Jesu, moya o kenile n’o sululezwi balutiwa ba hae ba ba bat’o eza 120 mwa ndu ya kwahalimu mwa Jerusalema. Ka nako yeo, sicaba se sinca ne si tomilwe. Ku tomwa kwa sona ne ku zibahalizwe kwa batu ka ku swaneleha muta ba mwa sicaba seo ne ba kalile ku ‘bulela ze tuna ka za Mulimu’ kwa batu ba mwa Jerusalema. (Likezo 2:11) Kacwalo, sicaba se sinca seo, sona sicaba sa kwa moya, ne si bile “mutanga” ya n’a ka zibahaza kanya ya Jehova kwa macaba ni ku sula sico sa ka nako ye lukela. (1 Pitrosi 2:9) Ka ku swanela, sicaba seo ne si til’o bizwa “Isilaele wa Mulimu.”—Magalata 6:16.
9. (a) Ki bomañi ba ba li “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso”? (b) “Batanga” ki bomañi?
9 Mañi ni mañi mwa “Isilaele wa Mulimu” ki Mukreste ya ineezi ni ku kolobezwa, ya tozizwe ka moya o kenile ili ya na ni sepo ya ku ya kwa lihalimu. Kacwalo, pulelo ya kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” i talusa mañi ni mañi mwa sicaba seo sa kwa moya se si tozizwe fa lifasi-mubu, ka nako ifi kamba ifi ku kala ka 33 C.E. ku to fita cwale. Ku swana sina mo ne ku inezi kuli Muisilaele kaufela ka nako ifi kamba ifi ku zwa ka 1513 B.C.E. ku to fita fa Pentekonta ya 33 C.E. n’a li mwa sitopa sa mutanga se ne si li teñi pili Bukreste bu si ka taha kale. Kono “batanga” ba ba fiwa lico za kwa moya ki yena mutanga y’o ki bomañi? Mwa miteñi ya baapositola, Mukreste kaufela n’a na ni sepo ya ku ya kwa lihalimu. Kacwalo, batanga bao ne li bona Bakreste ba ba tozizwe, ha ne b’a ngiwa ka buñwi, isi ka sikwata. Bote, ku kopanyeleza ni be ne ba na ni buikalabelo mwa puteho, ne ba tokwa sico sa kwa moya se si zwelela ku mutanga y’o.—1 Makorinte 12:12, 19-27; Maheberu 5:11-13; 2 Pitrosi 3:15, 16.
“Yo Muñwi ni Yo Muñwi U Fiwa Musebezi wa Hae”
10, 11. Lu ziba cwañi kuli ba mwa sitopa sa mutanga ba na ni misebezi ye shutana-shutana?
10 Nihaike kuli “Isilaele wa Mulimu” ki sitopa sa mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso se si filwe musebezi, mañi ni mañi mwa sitopa seo u na ni buikalabelo bwa hae. Manzwi a Jesu a ñozwi kwa Mareka 13:34 a bonisa hande nto yeo. N’a ize: ‘Ku ka swana inge mutu ya swala musipili, h’a siya ndu ya hae, u i beya mwa mazoho a batanga ba hae, yo muñwi ni yo muñwi u fiwa musebezi wa hae, mi ni mulibeleli wa munyako u laelwa kuli a libelele.’ Kacwalo, mañi ni mañi mwa sitopa sa mutanga u filwe musebezi—musebezi wa ku ekeza kwa liluwo la Kreste la fa lifasi-mubu. U eza musebezi wo ku likana ni buikoneli ni miinelo ya hae.—Mateu 25:14, 15.
11 Ku zwa f’o, muapositola Pitrosi n’a bulelezi Bakreste ba ba tozizwe ba mwa miteñi ya hae kuli: ‘Mutu ni mutu, mw’a fezwi mpo ki Mulena, a sebeleze ba bañwi ka yona, sina ha ku lukela likombwa ze nde za sishemo sa Mulimu se si taha ka mikwa ye miñata.’ (1 Pitrosi 4:10) Kacwalo, ba ba tozizwe bao ba na ni buikalabelo bwa ku sebelezana ka ku itusisa limpo ze ba filwe ki Mulimu. Ku zwa f’o, manzwi a Pitrosi a bonisa kuli buikoneli kamba buikalabelo bwa Bakreste kaufela ki bo bu shutana-shutana. Nihakulicwalo, mañi ni mañi mwa sitopa sa mutanga wa kona ku ekeza ka nzila ye ñwi kwa ku hula kwa sicaba seo sa kwa moya. Ka nzila ifi?
12. Ki ka nzila ifi yeo mañi ni mañi mwa sitopa sa mutanga, ibe munna kamba musali, n’a ekeleza kwa ku hula kwa mutanga?
12 Pili, mañi ni mañi mwa sicaba seo n’a lukela ku ba paki ya Jehova, ya kutaza taba ye nde ya Mubuso. (Isaya 43:10-12; Mateu 24:14) Nakonyana pili a si ka kambamela kale kwa lihalimu, Jesu n’a laezi balutiwa ba hae kaufela ba ba sepahala, ili banna ni basali, kuli ba be baluti. N’a ize: ‘Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela. Mi, a mu bone, na, ni inzi ni mina ka mazazi kaufela, ku isa kwa mafelelezo a lifasi.’—Mateu 28:19, 20.
13. Ba ba tozizwe kaufela ne ba na ni musebezi mañi?
13 Balutiwa ba banca ha ne ba ka fumanwa, ne ba ka lutiwa ka tokomelo ku mamela lika kaufela zeo Kreste n’a laezi balutiwa ba hae. Hasamulaho, ba ba li mamela ne ba konile ku luta ba bañwi ni bona. Sico se si swanela sa kwa moya ne si filwe ku be ne ba ka ba mwa sitopa sa mutanga mwa macaba a mañata. Bakreste kaufela ba ba tozizwe, banna ni basali, ne ba abani mwa musebezi wa ku tahisa balutiwa. (Likezo 2:17, 18) Musebezi wo ne u ka zwelapili ku zwa ka nako yeo mutanga n’a kalile musebezi wa hae ku fitela mafelelezo a muinelo wo.
14. Ki bomañi fela be ne ba filwe ku luta mwa puteho, mi basali ba ba tozizwe ba ba sepahala ne ba ikutwile cwañi ka za teñi?
14 Ba ba tozizwe be ne ba sa zo kolobezwa ne ba keni mwa sitopa sa mutanga, mi ku si na taba kuli ki mañi ya n’a ba lutile pili, ne ba amuhezi hape lituto ku ba bañwi mwa puteho be ne ba kwanisize ze tokwahala za ka Mañolo za ku ba banna-bahulu. (1 Timotea 3:1-7; Tite 1:6-9) Kacwalo banna ba ba ketilwe bao ne ba na ni tohonolo ya ku ekeza kwa ku hula kwa sicaba ka nzila ye ipitezi. Basali ba Sikreste ba ba sepahala ba ba tozizwe ne ba si ka bilaela kuli ku luta mwa puteho ne ku filwe fela kwa banna ba Sikreste. (1 Makorinte 14:34, 35) Kono ne ba tabela ku tusiwa ki banna mwa puteho be ne ba sebeza ka t’ata, mi ne ba itebuhile matohonolo a bona, a cwale ka a ku iseza ba bañwi taba ye nde. Basali ba ba tozizwe ba ba tukufalezwi kacenu ba na ni moya o swana wa buikokobezo, ibe kuli maeluda ba ba ketilwe ki ba ba tozizwe kamba kutokwa.
15. Sico sa kwa moya mwa linako za baapositola sihulu ne si zwelela kai, mi ki bomañi be ne ba etelela mwa ku si fitisa?
15 Sico se situna sa kwa moya se ne si suliwa mwa miteñi ya baapositola ne si zwa mwa mañolo a n’a ñozwi ki baapositola ni balutiwa ba bañwi cwalo ba ba zamaisa. Mañolo e ne ba ñozi—sihulu libuka za Mañolo a Sigerike a Sikreste ze 27 ze ñozwi ka ketelelo ya moya—ne a fitiswa mwahal’a liputeho mi ku si na kakanyo ne li ona a n’a itusiswa ki maeluda ba liputeho zeo kwa ku luta. Ka nzila yeo, bayemeli ba mutanga ne ba zwezipili ku fitisa sico sa kwa moya se si tiisa kwa Bakreste ba ba sepahala. Sitopa sa mutanga sa mwa miteñi ya baapositola ne si ezize ka busepahali musebezi o ne si filwe.
“Mutanga” Hamulaho Wa Lilimo Ze 1,900
16, 17. Sitopa sa mutanga ne si bonisize cwañi kuli ne si eza musebezi o ne si filwe mwa lilimo za kwamulaho ku to fita ka 1914?
16 Kacenu bo? Jesu ha n’a kalile ku ba teñi ka 1914, kana n’a fumani sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe si nze si sula sico ka nako ye lukela? Ee luli. Sikwata seo ne si zibahala hande ka miselo ya sona. (Mateu 7:20) Ze ezahezi ku zwa yona nako yeo li paka kuli taba yeo ki ya niti.
17 Ka nako ya n’a tile Jesu, batanga ba ba bat’o eza 5,000 ne ba patehile ku hasanya niti ya Bibele. Babeleki ne li ba banyinyani, kono mutanga n’a itusisize linzila ze ñata za ku hasanya ka zona taba ye nde. (Mateu 9:38) Ka mutala, ne ku ezizwe litukiso za kuli lituto za Bibele li ñolwe mwa mitende ye bat’o eza 2,000. Ka nzila yeo, niti ya mwa Linzwi la Mulimu ne i fitile kwa likiti-kiti za batu ka nako i liñwi. Hape, ne ku lukisizwe progilamu ya lihora ze 8 ya ku buhisa filimu. Mi kabakala mukutalezo w’o, taba ya mwa Bibele, ku kala kwa makalelo a Pupo ku ya kwa mafelelezo a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, ne i bonisizwe kwa batu ba ba eza 9 milioni mwa mafasi a malalu. Lihatiso ne li nzila ye ñwi hape ye ne i itusisizwe. Ka mutala, ka 1914, likopi ze bat’o eza 50,000 za yona magazini ye, ne li hatisizwe.
18. Jesu n’a beile lili mutanga fa bukombwa bwa z’a luwile kaufela, mi ki kabakalañi?
18 Kaniti luli Mulena ha n’a fitile, n’a fumani mutang’a hae ya sepahala inz’a fepa batanga ka tokomelo, mi n’a mu fumani inz’a kutaza taba ye nde. Buikalabelo bo butuna ne bu libelezi mutanga y’o cwale. Jesu n’a ize: “Kaniti na mi bulelela, kuli u ka mu beya fa bukombwa bwa z’a luwile kaufela.” (Mateu 24:47) Jesu n’a ezize cwalo ka 1919, mutanga y’o ha sa zwile mwa nako ya litiko. Kono ki kabakalañi “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ha n’a filwe buikalabelo bo buñwi bo butuna? Libaka kikuli Mulena n’a fumani kekezeho kwa liluwo la hae. Jesu n’a beilwe fa bulena ka 1914.
19. Mu taluse ka m’o “buñata bo butuna” bu fepezwi kwa moya.
19 Liluwo leo Mulena ya n’a sa zo ketiwa n’a file mutanga ya sepahala ku zamaisa ki liluwo mañi? Ki lika kaufela za Hae za kwa moya ze fa lifasi-mubu. Ka mutala, lilimo ze 20 ku zwa fa n’a beezwi Kreste fa lubona ka 1914, “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi” ne bu zibilwe kuli ki bomañi. (Sinulo 7:9; Joani 10:16) Ne ku zibahezi kuli bao haki ba ba tozizwe ba mwa “Isilaele wa Mulimu,” kono ki banna ni basali ba ba sepahala ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi-mubu ili ba ba lata Jehova ni ku bata ku mu sebeleza sina mo ba ezeza ba ba tozizwe. Ku swana inge kuli ne ba bulezi ku “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” kuli: ‘Lu ka ya ni mina; kakuli lu utwile kuli Muñ’a Bupilo u inzi ni mina.’ (Zakaria 8:23) Bakreste be ne ba sa zo kolobezwa bao ne ba ifepile ka lico ze swanela za kwa moya ze ne ba ifepa ka zona batanga ba ba tozizwe, mi likwata ze peli zeo li ifepile ka lico ze swana ku zwelela honafo. Yeo i bile mbuyoti ye tuna luli kwa “buñata bo butuna”!
20. Ki ufi musebezi o ezizwe ki “buñata bo butuna” mwa ku ekeza kwa liluwo la Mulena?
20 Ba “buñata bo butuna” ne ba swalisani ka tabo ni sitopa sa mutanga ya tozizwe mwa ku kutaza taba ye nde. Ha ne ba nze ba kutaza, liluwo la Mulena la fa lifasi-mubu ne li ekezehile, mi seo ne si ekelize kwa buikalabelo bwa “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” Palo ya batu be ne ba bata niti ha ne i nze i hula, ne ku bile ni butokwi bwa libaka za ku hatiseza teñi libuka za Bibele ze n’e tokwiwa ki batu ba bañata. Liofisi za mitai za Lipaki za Jehova ne li tomilwe mwa linaha ze ñata. Balumiwa ne ba lumezwi “kwa mafelelezo a lifasi.” (Likezo 1:8) Ku zwa ku ba ba tozizwe ba ba bat’o eza 5,000 ka 1914, palo ya balumbeki ba Mulimu i ekezehile ku fita fa 6 milioni kacenu le, mi ba bañata ku bona ki ba “buñata bo butuna.” Ee luli, liluwo la Mulena li ekezehile hahulu-hulu ku zwa fa n’a beezwi fa bulena ka 1914!
21. Ki lifi linguli ze peli ze lu ka nyakisisa mwa tuto ye tatama?
21 Zeo kaufela li bonisa kuli mutanga u bile ya ‘sepahala ni ya na ni kutwisiso.’ Hamulaho fela wa ku bulela za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” Jesu n’a bulezi linguli ze peli ze ne koñomekile tulemeno to tubeli to: nguli ya basizana ba ba butali ni ba likuba ni nguli ya litalenta. (Mateu 25:1-30) Cwale lu bata ku ziba za teñi! Linguli zeo li na ni taluso mañi ku luna kacenu? Lu ka nyakisisa puzo yeo mwa tuto ye tatama.
Mu Bona Cwañi?
• Ki bomañi ba ba li “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso”?
• “Batanga” ki bomañi?
• Mutanga ya sepahala n’a ketilwe lili ku zamaisa liluwo kaufela la Mulena, mi n’a ketezwiñi ka nako yeo?
• Ki bomañi ba ba tusize mwa ku ekeza kwa liluwo la Mulena mwa miteñi ye, mi ba tusize cwañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 10]
Sitopa sa mutanga sa mwa miteñi ya baapositola ne si petile musebezi o ne si filwe