Kana Mu Talimezi fa Mupuzo?

BUTUKU bu hula hanyinyani-hanyinyani. Pili bu tisa bubofu hanyinyani kwa matuko a liito. Ha bu sa alafiwi, bwa kona ku yamba ku taha fahal’a liito. Nako ha i nze i ya, bu kona ku tahisa bubofu. Ki butuku mañi bona b’o? Ki butuku bwa meto bo bu bizwa glaucoma, bo bu tahisa bubofu.

Sina meto a luna a luli ha kona ku kenelwa ki bubofu hanyinyani-hanyinyani ni ka ku sa lemuseha, hape lwa kona ku latehelwa ki nto ya butokwa ni ku fita—ili ku kenelwa ki bubofu bwa kwa moya. Kacwalo, ki kwa butokwa ku libisa hande meto a luna fa lika za kwa moya.

Ku Zwelapili ku Talima fa Mupuzo

Kwa lika ‘ze sa bonwi’ ki meto a luna, ku na ni mupuzo o mutuna wa bupilo bo bu sa feli, ili w’o Jehova a fa batanga ba hae ba ba sepahala. (2 Makorinte 4:18) Ki niti kuli libaka le lituna le ba sebeleza Mulimu Bakreste ki la kuli ba mu lata. (Mateu 22:37) Niteñi, Jehova u bata kuli lu libelele mupuzo wa luna. U bata kuli lu mu nge ku ba Ndate wa mufani, ya “fa ba ba mu bata mupuzo.” (Maheberu 11:6) Kacwalo, ba ba ziba hande ni ku lata Mulimu ba nga ka butokwa limbuyoti z’a sepisize mi ba nyolelwa kuli li talelezwe.—Maroma 8:19, 24, 25.

Babali ba bañata ba magazini ye, ni Awake! ye hatiselezwanga hamoho ni yona, ba ikolanga maswaniso a bonisa lifasi ha li ka ba Paradaisi. Kaniti, ha lu zibi hande mo li ka bonahalela lifasi le li li Paradaisi, mi maswaniso a swanisizwe ki liakalezo fela ze tomile fa litaba za mwa Bibele ze cwale ka Isaya 11:6-9. Nihakulicwalo, musali yo muñwi wa Sikreste n’a bulezi kuli: “Ha ni bonanga maswaniso mwa Tora ni Awake! a Paradaisi ye ka ba teñi, n’a tatubisisanga hahulu, sina mutu mwa n’a ka tatubisiseza bukanyana ye talusa za libaka za ku potela. Ni likanga ku ipona mwateñi kakuli ki mona mo ni sepa ku yo ba ka nako ye swanela ya Mulimu.”

Muapositola Paulusi n’a bile ni maikuto a swana ka za “pizo [ya hae] ya kwahalimu.” Na si ka nga kuli u fumani kale mupuzo w’o, kakuli n’a na ni ku sepahala ku isa kwa mafelelezo. Kono n’a zwezipili ku “akufela ku ze kwapili.” (Mafilipi 3:13, 14) Ka ku swana, Jesu n’a tiyezi lifu fa kota ya linyando “kabakala tabo y’a n’a beezwi kwapili.”—Maheberu 12:2.

Kana ne mu kile mwa kakanya kuli mwendi ha mu na ku kena mwa lifasi le linca? Luli ki ko kunde ku sa isepa hahulu, kakuli ku amuhela mupuzo wa bupilo ku itingile fa ku sepahala kwa luna ku isa kwa mafelelezo. (Mateu 24:13) Kono, haiba lu lika ka mo lu konela kaufela ku eza z’a tokwa Mulimu, lwa kona ku ba ni sepo ya ku fumana mupuzo. Mu hupule  kuli Jehova “h’a lati ba bañwi ha ba ka timela, kono u lata kuli kaufela ba kene mwa ku baka.” (2 Pitrosi 3:9) Haiba lu sepa Jehova, u ka lu tusa ku peta mulelo wa luna. Kaniti, h’a na mukwa wa ku bata mabaka a ku palelwisa ba ba lika ku mu sebeleza.—Samu 103:8-11; 130:3, 4; Ezekiele 18:32.

Ku ziba mw’a ikutwela Jehova ka za batu ba hae kwa lu fa sepo—kona kalemeno ka ka butokwa hahulu sina tumelo. (1 Makorinte 13:13) Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “sepo” mwa Bibele li na ni muhupulo o talusa ku ba ni “tibelelo ya ze nde.” Muapositola Paulusi n’a nahana za sepo yeo ha n’a ñozi kuli: “Lu shukelwa kuli mutu ni mutu ku mina a bonise ku tukufalelwa cwalo, kuli a be ni sepo ye tezi, ku isa kwa mafelelezo. Mu si ke mwa fetuha ba ba buzwa; kono mu likanyise ba ba fumani ku yola lisepiso, ka tumelo ni ka ku itiisa.” (Maheberu 6:11, 12) Mu lemuhe kuli haiba lu zwelapili ku sebeleza Jehova ka busepahali, lwa kona ku ba ni sepo ya kuli ze lu sepisizwe li ka petahala. Ka ku sa swana ni milelo ya silifasi, sepo yeo “ha i tahisi maswabi.” (Maroma 5:5) Kacwalo lu kona ku zwelapili cwañi ku tiisa sepo ya luna ni ku i bona hande?

Mwa ku Tiiseza Meto a Luna a kwa Moya

Meto a luna a luli h’a koni ku talima fa lika ze peli ka nako ye swana. Ni meto a luna a kwa moya ki mo a inezi. Ku talima fa lika za muinelo wa cwale ku ka lu libalisa lifasi le linca le li sepisizwe ki Mulimu. Nako ha i nze i ya, pono ye sa bonahali hande yeo i kana ya fela mi ya tuhela ku bonahala. Yeo ne ikaba kozi luli! (Luka 21:34) Kacwalo, ki kwa butokwa kuli lu zwelepili ku ba ni ‘liito le li bona hande’—le li talimile fa Mubuso wa Mulimu ni fa mupuzo wa bupilo bo bu sa feli!—Mateu 6:22.

Ku ba ni liito le li bona hande haki ki ko ku bunolo kamita. Matata a ka zazi ni zazi a hoha mamelelo ya luna, mi hakanyiso—nihaiba miliko—li kana za lu liba. Ha lu li mwa miinelo ye cwalo, lu kona ku zwelapili cwañi ku talima fa Mubuso ni lifasi le li nca l’a sepisize Mulimu lu sa keshebisi misebezi ye miñwi ya butokwa? Ha lu nyakisiseñi linzila ze talu.

Mu itute Linzwi la Mulimu ka zazi. Ku bala Bibele kamita ni ku ituta lihatiso ze tomile fa Bibele ku lu tusa ku nahanisisa lika za kwa moya. Kaniti, lu kana lu itutile Linzwi la Mulimu ka lilimo-limo, kono lu lukela ku zwelapili ku ituta lona, sina ha ne lu ka tokwa ku ca lico kuli lu zwelepili ku pila. Ha lu tuheli ku ca kabakala kuli se lu cile lico ze likiti-kiti kwamulaho. Kacwalo ku si na taba ni ka mo lu zibela Bibele, lu tokwa ku ifepa kwa moya kamita, kuli lu tiise sepo, tumelo ni lilato la luna.—Samu 1:1-3.

Mu nahanisise Linzwi la Mulimu ka buitebuho. Ki kabakalañi ku nahanisisa ha ku li kwa butokwa? Mabaka ki a mabeli. Pili, ku nahanisisa ku  lu konisa ku utwisisa ze lu bala ni ku itebuha zona ka pilu kaufela. Sa bubeli, ku nahanisisa ku lu tibela kuli lu si ke lwa libala Jehova, misebezi ya hae ye minde, ni z’a lu sepisize. Ka mutala: Maisilaele be ne ba zwile mwa Egepita ni Mushe ne ba iponezi m’ata a Jehova a komokisa. Hape ne ba ikutwile ku silelezwa ki yena h’a lilato ha n’a ba libisa kwa sanda sa bona. Niteñi, bana ba Isilaele ba sa kena fela mwa lihalaupa mwa nzila ya ku ya kwa Naha ya Sepiso, ba kala ku bilaela, ili nto ye n’e bonisa hande ku tokwa tumelo. (Samu 78:11-17) Butata bwa bona ne li bufi?

Batu ne ba zwisize mihupulo ya bona ku Jehova ni kwa lika ze nde za n’a ba sepisize mi ba kala ku iyakatwa lika za kwa mubili. Ku si na taba ni lisupo za ka makazo ni lika ze komokisa ze ne ba iponezi, Maisilaele ba bañata ne ba bilaezi ka ku tokwa tumelo. Samu 106:13 i bulela kuli, ‘ba pakisa ku libala misebezi ya Jehova.’ Ku sa ba ni tokomelo ko ku cwalo ne ku palelwisize lusika l’o ku kena mwa Naha ya Sepiso.

Kacwalo, ha mu bala Mañolo kamba libuka za ku ituta ka zona Bibele, mu lilimale ni ku nahanisisa ze mu bala. Nahanisiso ye cwalo i ka mi tusa hahulu ku tiya ni ku hula kwa moya. Ka mutala, ha lu bala Samu 106, yeo manzwi a mañwi a yona a bonisizwe fahalimu, mu nahanisise tulemeno twa Jehova. Mu nahanisise pilutelele ni makeke a n’a bonisize kwa Maisilaele. Mu nahanisise ku lika kwa hae ka mwa n’a konela kaufela kuli a ba tuse ku fita mwa Naha ya Sepiso. Mu lemuhe ka mo ne ba kuta-kutezi ku mu fetuhela. Mu nahane butuku bw’a utwa Jehova muta makeke ni pilutelele ya hae ha ne li likiwa hahulu-hulu ki batu be ne ba cinezi mwa kutokwa buitebuho. Hape, ka ku nahanisisa fa litimana 30 ni 31, ze talusa ku tiya ni bundume bwa Finehasi mwa ku yemela ku luka, lwa sepa kuli Jehova ha libali batanga ba hae ba ba sepahala ni kuli u ba fuyaula hahulu.

Mu sebelise likuka za Bibele mwa bupilo bwa mina. Ha lu nze lu latelela likuka za Bibele, lwa iponela kuli kelezo ya Jehova ya sebeza. Liproverbia 3:5, 6 i li: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao; u beye [Muñ’a] Bupilo mwa milelo ya hao kaufela, mi Yena u ka lukisa linzila za hao.” Mu nahane ka m’o muzamao o maswe wa batu ba bañata u tahiselize matata a mwa minahano, mwa maikuto, ni kwa mubili. Ka ku ikenya mwa minyaka ya ka swalele, batu ba ba cwalo ba banga ni maswabi ka lilimo-limo—kamba mwa bupilo bwa bona kaufela. Ka ku fapahana, ba ba zamaya mwa ‘nzila ye sisani’ ba itamuna mupilelo wa mwa lifasi le linca, mi seo si ba susueza ku zwelapili ku zamaya mwa nzila ya bupilo.—Mateu 7:13, 14; Samu 34:8.

Ku itusisa likuka za Bibele ku kona ku ba t’ata. Ka nako ye ñwi, tatululo ye si ka toma fa mañolo i kona ku bonahala kuli i tahisa kimululo mwa nako ye lu talimani ni muliko. Ha lu tokwile mali, ka mutala, lu kana lwa kena mwa muliko wa ku sa iyakatwa hahulu za Mubuso. Nihakulicwalo, ba ba eza lika  ka tumelo ni ku zwelapili ku talimela kwa lika za kwa moya ba sepiswa kuli kwa mafelelezo “ba ba saba Mulimu ki bona ba ba ka pila mwa buiketo.” (Muekelesia 8:12) Fokuñwi Mukreste u kana a sebeza lihora ze fitelela za kamita, kono ha swaneli ku ba sina Isau, ya n’a nyaziselize lika za kwa moya, ku li hana kuli ha li na tuso.—Genese 25:34; Maheberu 12:16.

Jesu n’a talusize hande buikalabelo bwa luna bwa ku ba Bakreste. Lu na ni ku ‘bata pili mubuso ni ku luka kwa Mulimu.’ (Mateu 6:33) Haiba lu eza cwalo, Jehova u ka bonisa lilato la hae la bushemi ku luna ka ku bona teñi kuli lu na ni ze lu tokwa kwa mubili. Kaniti h’a bati kuli lu ikimeze ka lika z’a bulela kuli li mwa pabalelo ya hae. Lipilaelo ze cwalo ze sa swaneli li kona ku swanisezwa kwa butuku bwa glaucoma bwa kwa moya—ha bu sa alafiwi, hanyinyani-hanyinyani bu ka kwala meto a luna kuli a bone fela lika za kwa mubili, mi kwa mafelelezo ni ku lu bisa libofu za kwa moya. Haiba lu zwelapili ku ba mwa bubofu bo bu cwalo, lizazi la Jehova li ka lu tulukela “sina sikwela.” B’o ikaba bumai bo butuna luli!—Luka 21:34-36.

Mu Be Ba Ba Tona Sina Joshua

Haike lu zwelepili ku talima fa sepo ya luna ye nde ya Mubuso, ni ku beya buikalabelo bo buñwi mwa sibaka se si swanela. Ka ku tundamena ku ituta, ku nahanisisa, ni ku itusisa likuka za Bibele, lwa kona ku zwelapili ku ba ni sepo sina Joshua mwa n’a bezi ni yona. Ha s’a il’o kenya Maisilaele mwa Naha ya Sepiso n’a ize: “Mwa lipilu za mina kaufela, ni mwa maikuto a mina kamukana, mu ziba kuli kwa linto ze nde kaufela z’a mi sepisize [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa mina, ha ku na niheba i li ñwi ye tokwahezi; kamukana li bonahalile ku mina, ha ku na ye ñwi ya zona ye tokwahezi.”—Joshua 23:14.

Haike sepo ya Mubuso i mi tiise, mi haike i tahise tabo mwa mazazi a mina ha i nze i li mwa minahano, maikuto, likatulo, ni misebezi ya mina.—Liproverbia 15:15; Maroma 12:12.

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Kana ne mu kile mwa kakanya kuli mwendi ha mu na ku kena mwa lifasi le linca?

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Nahanisiso ki kalulo ya butokwa ya tuto ya Bibele

[Maswaniso a fa likepe 23]

Mu zwelepili ku beya mamelelo ku za Mubuso