Ku Tungunyuna Sibatana ni Nombolo ya Sona

KANA mwa ikolanga ku tatulula kakwaci? Kuli mu eze cwalo, mu na ni ku bata linzila ze ka mi tusa ku fumana tatululo. Mwa Linzwi la hae le li tahile ka moya, Mulimu u lu file linzila za ku ziba ka zona taluso ya 666, ye li libizo kamba nombolo ya sibatana se si ñozwi kwa Sinulo kauhanyo 13.

Mwa taba mo, lu ka nyakisisa lisupo z’e ne za butokwa ze ka tungunyuna taluso ya nombolo ya sibatana. Lu ka nyakisisa (1) ka m’o mabizo a mwa Bibele fokuñwi a ketelwa, (2) sibatana seo kuli ki nto mañi, (3) taluso ya kuli nombolo ya 666 ki “palo ya mutu,” ni (4) taluso ya nombolo ya 6 ni libaka ha i kutezwi halalu, ili 600 ni 60 ni 6, kamba 666.—Sinulo 13:18.

Mabizo a mwa Bibele—Haki Mabizo-Bizo Fela

Mabizo a mwa Bibele hañata a banga ni litaluso ze tuna, sihulu haiba a filwe ki Mulimu. Ka mutala, bakeñisa kuli Abrame n’a ka ba ndat’ahe macaba, Mulimu n’a cincize libizo la munna-muhulu y’o ku mu beya libizo la Abrahama, le li talusa “Ndat’ahe Macaba a Mañata.” (Genese 17:5) Mulimu n’a laezi bo Josefa ni Maria kuli ba beye mwana ya n’a ka pepa Maria libizo la Jesu, le li talusa “Jehova ki yena Puluso.” (Mateu 1:21; Luka 1:31) Mi ka ku lumelelana ni libizo le li na ni taluso leo, ka bukombwa ni ka lifu la Jesu la sitabelo, Jehova u lu konisize ku fumana puluso.—Joani 3:16.

Kacwalo, libizo la linombolo la 666 la file Mulimu li lukela ku ba le li yemela mikwa yeo Mulimu a nga kuli ki yona ye zibahaza sibatana seo. Kacwalo kuli lu utwisise mikwa yeo, lu swanela ku ziba sibatana seo kuli ki nto mañi mi hape lu swanela ku ziba likezo za sona.

Sibatana Sa Tungunyunwa

Buka ya mwa Bibele ya Daniele i patulula ze ñwi ka za taluso ya libatana za swanisezo. Kauhanyo 7 i talusa mwa butungi “libatana ze ne”—tau, bere, ngwe, ni sibatana se si sabisa sa meno a matuna a sipi. (Daniele 7:2-7) Daniele u lu taluseza kuli libatana zeo li yemela “malena,” kamba lipuso za bupolitiki ze busa macaba a mañata ka ku tatamana.—Daniele 7:17, 23.

Ka za sibatana sa kwa Sinulo 13:1, 2, hatiso ya The Interpreter’s Dictionary of the Bible i bulela kuli sibatana seo “si na ni mikwa kaufela ya libatana z’e ne za n’a boni Daniele mwa pono . . . Kacwalo, sibatana sa pili seo [sa mwa Sinulo] si yemela lipuso kaufela za bupolitiki za mwa lifasi ze lwanisa Mulimu.” Manzwi ao a pakwa ki Sinulo 13:7, ye bulela ka za sibatana seo kuli: ‘Si filwe mata fahalimw’a masika kaufela, ni macaba, ni lipuo, ni mishobo.’ *

Ki kabakalañi Bibele ha i itusisanga libatana kwa ku swaniseza lipuso za butu? Ku na ni mabaka a mabeli. La pili ki la kuli sina libatana, milonga i bulaile batu ba bañata ka lilimo-limo.  Bo Will ni Ariel Durant, bocaziba ba litaba ze ezahezi ne ba ñozi kuli: “Lindwa li bile teñi ka linako kaufela, mi lizwelopili ni lipuso za sicaba ha li si ka li felisa.” Kaniti luli ‘mutu u bile ni mata fahalimw’a yo muñwi, ku mu eza maswe’! (Muekelesia 8:9) Libaka la bubeli ki la kuli ‘drakoni, yena Satani n’a file sibatana mata, ni lubona, ni taelo ye tuna.’ (Sinulo 12:9; 13:2) Kacwalo, lipuso za batu li simuluha ku Diabulosi, mi kona kuli li bonahaza moya wa hae wa bubatana, wa budrakoni.—Joani 8:44; Maefese 6:12.

Kono nto yeo ha i talusi kuli mubusi kaufela ki siitusiso sa Satani. Niti kikuli ka nzila ye ñwi, babusi ba milonga ya butu ki ‘batanga ba Mulimu’ ba ba zamaisa lika hande mwahal’a nyangela, kuli ku be ni milao ye latelelwa. Mi babusi ba bañwi ba yemezi litukelo za batu, ze cwale ka za ku eza bulapeli bwa niti ka ku lukuluha—ili nto ya sa lati Satani. (Maroma 13:3, 4; Ezira 7:11-27; Likezo 13:7) Nihakulicwalo, bakeñisa kukuezo ya Diabulosi, ha ku na mutu kamba mulonga o kile wa kona ku tahiseza batu kozo ni buiketo za ku ya ku ile. *—Joani 12:31.

“Nombolo ya Butu”

Sisupo sa bulalu se si lu tusa ku utwisisa taluso ya 666 ki sa kuli ki “palo ya mutu,” kamba sina mo i bulelela The Amplified Bible kuli ki “nombolo ya butu.” Pulelo yeo ha i koni ku talusa mutu a li muñwi, kakuli ya na ni m’ata fahalimw’a sibatana ki Satani mi haki mutu. (Luka 4:5, 6; 1 Joani 5:19; Sinulo 13:2, 18) Kacwalo palo kamba “nombolo ya butu” ya sibatana i bonisa kuli ki kopano ya butu, haki ya moya kamba ya sidimona, mi kacwalo i bonisa kuli i na ni mikwa ye miñwi ya butu. Mikwa yeo i kona ku ba ifi? Bibele i alaba kuli: “[Batu] kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.” (Maroma 3:23) Kacwalo ku ba ni “nombolo ya butu” kwa sibatana ku bonisa kuli milonga ya fokola sina mo ba fokolela batu kabakala sibi ni ku sa petahala.

Ze ezahezi li paka hande taba yeo. Henry Kissinger ya n’a sweli situlo sa Muñoli wa United States n’a ize: “Zwelopili kaufela ye kile ya ba teñi i fitile fa ku wa. Kwamulaho ku bile ni lika ze ñata ze palile ku eziwa, ni lisepiso ze si ka talelezwa . . . Kacwalo mutu ya ziba ze ezahezi u na ni ku amuhela taba ya kuli butata bu tamehile ku ba teñi.” Buniti bwa Kissinger bu paka taba ya niti ya mwa Bibele ye li: “Nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena.”—Jeremia 10:23.

 Bakeñisa kuli lwa ziba cwale kuli sibatana seo ki nto mañi mi hape lu boni mwa si ngela Mulimu, lwa kona cwale ku nyakisisa kalulo ya mafelelezo ya kakwaci—ili nombolo ya 6 ni libaka ha i kutezwi halalu—ili 666, kamba 600 ni 60 ni 6.

Ma-6 A Kutezwi Halalu—Kabakalañi?

Mwa Mañolo, linombolo ze ñwi li na ni litaluso za swanisezo. Ka mutala, nombolo ya 7 hañata i itusiswa ku swaniseza nto ye kwanile, kamba ye petehile ku Mulimu. Ka mutala, sunda yeo Mulimu n’a bupile lika ku yona i na ni ‘mazazi’ a 7, kamba linako ze telele zeo Mulimu a peta ka ku tala mulelo wa hae wa ku bupa lika fa lifasi-mubu. (Genese 1:3–2:3) “Manzwi” a Mulimu a swana sina silivera ye “kenisizwe ha 7 mwa mulilo,” ili ku talusa kuli a kenisizwe ka ku petahala. (Samu 12:6; Liproverbia 30:5, 6) Naamani ya n’a kula mbingwa n’a bulelezwi ku yo tapa h’a 7 mwa nuka ya Jordani mi hasamulaho n’a folisizwe ka ku tala.—2 Malena 5:10, 14.

Palo ya 6 i taelezwi ki 1 kuli i kwane 7. Kacwalo ki swanisezo ye swanela ya nto ye si ka petahala, kamba nto ye si ka luka ku Mulimu. Ee luli! (1 Makolonika 20:6, 7) Mi kacwalo ku kutela ku ñola 6 halalu, kuli i be 666, ki ku koñomeka hahulu ku sa petahala k’o. Se si bonisa kuli mubonelo o cwalo u nepahezi ki taba ya kuli 666 ki “nombolo ya butu,” sina mo lu bonezi. Kacwalo, likezo za sibatana seo, ‘nombolo ya sona ya butu,’ ni nombolo ya 666 ka sibili kaufela li lu fitisa fa kutwisiso i liñwi ya kuli ku Jehova li talusa ku sa petahala ni bupalelwi bo butuna.

Poniso yeo ya bufokoli bwa sibatana i lu hupuza ze n’e bulezwi ka za Mulena Belishazare wa Babilona wa ikale. Ka Daniele, Jehova n’a bulelezi mubusi y’o kuli: “U likanyelizwe ka sikala, mi kwa fumanwa kuli u bubebe.” Bona busihu bo, Belishazare n’a bulailwe, mi Mubuso wa Babilona o m’ata n’o wile. (Daniele 5:27, 30) Ka nzila ye swana, katulo ya Mulimu fahalimw’a sibatana sa bupolitiki ni ba ba na ni nombolo ya sona i swaniseza shandauko ya sibatana seo ni ba ba si yemela. Ka nako yeo, Mulimu ha na ku felisa fela puso i liñwi ya bupolitiki, kono u ka felisa lipuso kaufela za batu. (Daniele 2:44; Sinulo 19:19, 20) Kacwalo ki kwa butokwa kuli lu pime ku ba ni nombolo ya sibatana yeo ye bulaisa!

Nombolo ya Patululwa

I man’o patulula nombolo ya 666, Sinulo i bulela za balateleli ba Ngunyana Jesu Kreste, b’a 144,000 ba ba na ni libizo la hae ni libizo la Jehova Ndat’ahe, le li ñozwi fa lipata za bona. Mabizo ao ki sisupo sa kuli ba ba a ñozwi ki batanga ba Jehova ni Mwan’a hae, mi  ba tabile ku paka ka za bona. Ka nzila ye swana, ba ba na ni nombolo ya sibatana ba shaela kuli bona ki batanga ba sibatana. Kacwalo, nombolo yeo, ibe kuli i fa lizoho la bulyo kamba fa pata, ki nto ye bonisa ka swanisezo kuli ya na ni yona u yemela ni ku sebeleza likopano za bupolitiki za lifasi. Ba ba na ni nombolo yeo ba fa ku “Sesare” lika ze swanela ku fiwa ku Mulimu. (Luka 20:25; Sinulo 13:4, 8; 14:1) Ka mukwa ufi? Ka ku kuteka likopano za bupolitiki, liswanisezo za zona, ni masole ba zona, ni ku li sepa kuli li ka tahisa sepo ni puluso. Bulapeli kaufela bo ba lapela Mulimu ki bwa ka mulomo fela.

Kono Bibele i lu laela kuli: “Mu si ke mwa isepisa ka malena, nihaiba ka bana ba batu, ba ba palelwa ku tusa. Moya wa bona wa yelela, ba kutela mwa liluli; isali ka lizazi lona leo, milelo ya bona ya fela.” (Samu 146:3, 4) Ba ba latelela kelezo ye butali yeo ha ba zwafi muta milonga i palelwa ku taleleza lisepiso za yona kamba muta babusi ba ba kutekeha ba zwiswa fa litulo za bona.—Liproverbia 1:33.

Seo ha si talusi kuli Bakreste ba ina fela makata ba sa ezi se siñwi ka za manyando a batu. Kono ba tukufalezwi ku shaela mulonga u li muñwi o ka felisa matata a batu—ili Mubuso wa Mulimu, o ba yemela.—Mateu 24:14.

Mubuso wa Mulimu —Sepo I Nosi ya Batu

Ha n’a li fa lifasi-mubu, Jesu n’a kanatezi fa Mubuso wa Mulimu ha n’a kutaza. (Luka 4:43) Mwa tapelo ya hae ye li mutala, ye bizwa fokuñwi kuli Tapelo ya Mulena, Jesu n’a lutile balateleli ba hae ku lapela kuli Mubuso w’o u tahe, ni kuli se si latwa ki Mulimu si ezwe fa lifasi-mubu fa. (Mateu 6:9, 10) Mubuso ki mulonga o ka busa lifasi-mubu kaufela ku zwelela mwa lihalimu isiñi mwa muleneñi o muñwi cwalo wa fa lifasi-mubu. Kacwalo, Jesu n’a u bizize kuli ki “mubuso wa kwa lihalimu.”—Mateu 11:12.

Ha ku na u sili ya swanela ku ba Mulena wa Mubuso w’o kwand’a Jesu Kreste, yena ya n’a shwezi batu b’a ka busa. (Isaya 9:6, 7; Joani 3:16) Hona cwale fa, yena Mubusi ya petehile y’o, ya li cwale mutu wa moya ya m’ata, u ka nepela sibatana, malen’a sona, ni limpi za sona mwa “lisa le li tuka, la mulilo ni sulufula,” ye li swanisezo ya sinyeho ye tezi. Kono haki zeo fela. Jesu hape u ka zwisa Satani, ili nto ye ba sa koni ku eza batu.—Sinulo 11:15; 19:16, 19-21; 20:2, 10.

Mubuso wa Mulimu u ka tahisa kozo kwa babusiwa ba ona kaufela ba ba ba ipeya ku utwa. (Samu 37:11, 29; 46:8, 9) Nihaiba maswabi, butuku, ni lifu ha li sa na ku ba teñi. Ki sepo ye nde luli ye ba na ni yona ba ba hana nombolo ya sibatana!—Sinulo 21:3, 4.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 5]

Mwa ku Zibela Taluso ya 666

1. Mabizo a mwa Bibele hañata a bonisa ze ñwi ka za mikwa kamba bupilo bwa muñ’a ona, sina mo ne ku bezi ku Abrahama, Jesu, ni mabizo a mañwi a mañata. Ka ku swana, libizo la linombolo la sibatana li bonisa mikwa ya sona.

2. Mwa buka ya mwa Bibele ya Daniele, libatana ze fitana-fitana li swaniseza mibuso ya butu ye busa ka ku tatamana. Sibatana se si na ni likalulo ze ñata sa kwa Sinulo 13:1, 2 si swaniseza likopano kaufela za bupolitiki za mwa lifasi kamukana, ze filwe m’ata ni ku zamaiswa ki Satani.

3. Ku ba ni “palo ya mutu,” kamba “nombolo ya butu” kwa sibatana ku bonisa kuli ki kopano ya butu, haki ya sidimona. Kacwalo, si bonahaza bupalelwi bwa butu bo bu tahiswa ki sibi ni ku sa petahala.

4. Ku Mulimu, nombolo ya 6 ili fo ku tondahala i liñwi kuli i be palo ye kwanile kamba ye petehile ya 7 ka ku ya ka Bibele, i bonisa ku sa petahala. Palo ya 666 i koñomeka bupalelwi b’o ka ku kutela nombolo yeo halalu.

[Maswaniso a fa likepe 6]

Lipuso za butu li palezwi, mi li swanisezwa hande ki nombolo ya 666

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

Mwanana ya lapile: UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING

[Maswaniso a fa likepe 7]

Jesu Kreste u ka tahisa puso ye petehile mwa lifasi