Lipuzo Ze Zwa kwa Babali

• Lu kona ku swabisa cwañi moya o kenile wa Mulimu, hailif’o haki mutu?

Ne li muapositola Paulusi ya n’a ñozi kuli: “Mu si ke mwa swabisa Moya o Kenile wa Mulimu.” (Maefese 4:30) Batu ba bañwi b’a nga kuli manzwi ao a bonisa kuli moya o kenile ki mutu. Niteñi, lihatiso za “sikombwa se si sepahala” hañata li file bupaki bwa ka Mañolo ni bwa litaba ze ezahezi kwamulaho bwa kuli Bakreste ba kwa makalelo ne ba s’a ngi moya o kenile ku ba mutu kamba ku ba mulimu o likana ni Ya Pahami ka ku Fitisisa, o li kalulo ya se si twi ki Silalu. * (Luka 12:42) Kacwalo Paulusi n’a sa talusi kuli moya o kenile wa Mulimu ki mutu.

Moya o kenile wa Mulimu ki m’ata a hae a’ sebeza a’ sa bonahali. Jesu n’a ka kolobeza “ka Moya o Kenile,” sina Joani ha n’a kolobeza ka mezi. (Luka 3:16) Fa Pentekonta ya 33 C.E., balutiwa b’a 120 ne ba ‘tezi moya o kenile’—ne ba si ka tala mutu. (Likezo 1:5, 8; 2:4, 33) Batoziwa bao ne ba amuhezi sepo ya lihalimu, mi moya wa Mulimu n’o ba etelezi ku pila bupilo bo bu sepahala. (Maroma 8:14-17; 2 Makorinte 1:22) Moya n’o tahisize muselo o fiwa ki Mulimu mi n’o ba tusize ku hana “misebezi ya nama” ya sibi, ye n’e ka tisa kuli ba haniwe ki Mulimu.—Magalata 5:19-25.

Haiba lu batanga ba Mulimu ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi, ha lu si ka toziwa ka moya o kenile. Niteñi, lw’a kona ku ba ni moya wa Mulimu o likana ni o ba kona ku ba ni ona ba ba na ni sepo ya lihalimu. Kacwalo, ni luna lu kana lwa swabisa moya. Kono kamukwaufi?

Haiba ne lu ka keshebisa kelezo ya mwa Mañolo ye ñozwi ka ketelelo ya moya o kenile, lu kana lwa hulisa ku luna mikwa ye kana ya tisa sibi sa ka bomu sa ku foseza moya, ku haniwa ki Jehova, ni ku yundiswa kwapili. (Mateu 12:31, 32) Mwendi ha lu si ka kala kale ku eza sibi se situna, kono lu kana lwa kalisa ku eza cwalo hanyinyani-hanyinyani, mi kwa mafelelezo lu kana lwa ipumana lu eza lika ze lwanisana ni moya. Mwa miinelo ye cwalo, ne lu ka na lu swabisa moya o kenile.

Kacwalo, lu kona ku pima cwañi ku swabisa moya wa Mulimu? Kaniti lu tokwa ku mamela mihupulo ni likezo za luna. Ha n’a ñolezi Maefese, muapositola Paulusi n’a bulezi mwa kauhanyo 4 za ku sa hanelela lipulelo za bupumi, ndimbelela, buzwa, ni lipulelo ze maswe. Haiba lu apezi “mutu yo munca” kono lwa itiselela ku kutela kwa lika ze cwalo,  neikaba kuli lu ezañi? Ne lu ka na lu lwanisa kelezo ye tahile ka moya ye mwa Linzwi la Mulimu, Bibele. Ka ku eza cwalo, neikaba kuli lu swabisa moya o kenile.

Kwa Maefese kauhanyo 5, lu bala kelezo ya Paulusi ya za ku hana takazo ya buhule ye nyenyisa. Muapositola y’o hape u eleza balumeli ka yena ku ambuka mizamao ye swabisa ni lishea la matapa. Haiba ha lu lati ku swabisa moya o kenile wa Mulimu, lu lukela ku hupula seo ha lu keta lika za ku itabisa ka zona. Ha lu swaneli ku bonisa ku tabela lika ze cwalo ka ku li ambola, ku li bala, ni ku li buha fa TV kamba fokuñwi cwalo.

Mane lwa kona ku swabisa moya mwa miinelo ye miñwi hape. Moya wa Jehova u hulisa swalisano mwa puteho, kono ku cwañi ha ne lu ka zamaisa litaba za buhata kamba ku tahisa likwata mwa puteho? Kana f’o ne lu si ke lwa lwanisa ketelelo ya moya ye tisa swalisano? Ka nañungelele, neikaba kuli lu swabisa moya o kenile, inge be ne ba tisize likauhano mwa puteno ya mwa Korinte. (1 Makorinte 1:10; 3:1-4, 16, 17) Hape neikaba kuli lu swabisa moya ha ne lu ka nyazahalisa ka bomu banna ba ba ketilwe ka moya mwa puteho.—Likezo 20:28; Juda 8.

Kacwalo, kwa iponelwa hande kuli bunde ki ku nyakisisa mihupulo ni likezo za luna ka ku itusisa ze lu ziba ku ba ketelelo ya moya o kenile ka mo li boniselizwe mwa Bibele ni mwa puteho ya Sikreste. Hape lu no “lapela ka Moya o Kenile,” ku latelela susuezo ya ona mi ni ku eza kamita ze lumelelana ni ze bulezwi mwa Linzwi la Mulimu le li tahile ka moya. (Juda 20) Haike lu eze buitamo bwa kuli ni kamuta ha lu na ku swabisa moya kono kamita lu etelelwe ki ona kuli lu tompehise libizo le li kenile la Jehova.

• Jesu Kreste n’a ize ku t’ata kuli muluwi a kene mwa Mubuso sina mo ku bezi t’ata kwa kamele ye lika ku kena mwa lisuba la ndonga. Kana Jesu n’a talusa kamele tenyene ni ndonga luli ya ku lukisa ka yona?

A mabeli kwa mañolo a malalu a’ bulela za taba yeo a bat’o swana. Ka ku ya ka taba ya Mateu, Jesu n’a ize: “Bunolo ki kamele ha i ka kena mwa lisuba la ndonga, isi kuli ya luwile a kene mwa mubuso wa kwa lihalimu.” (Mateu 19:24) Ka ku swana, Mareka 10:25 i li: “Se si bunolo kikuli kamele i kene mwa lisuba la ndonga, isi kuli muluwi a kene mwa mubuso wa Mulimu!”

Lihatiso ze ñwi li akaleza kuli “lisuba la ndonga” ne li munyako o munyinyani ku ye miñwi ya minyako ye mituna ya Jerusalema. Munyako o mutuna ha n’o kwaliwa busihu, o munyinyani n’o kona ku kwalulwa. Ku lumelwa kuli kamele n’e kona ku kena ku ona. Kana leo ki lona lisuba la n’a talusa Jesu?

Ha ku lukeli ku ba cwalo. Ka mo ku bonahalela, Jesu n’a ama ndonga ya ku lukisa ka yona. Bakeñisa kuli mwa sibaka seo se ku fumanwi lindonga za kwa santulu za masapo ni za lisipi, li lukela ku ba ze n’e atile mwa malapa. Ka ku ya ka Bibele ya New World Translation, Luka 18:25 i talusa ka ku utwahala manzwi a Jesu, kakuli i bonisa manzwi a hae a’ li: “Se si bunolo kikuli kamele i kene mwa lisuba la ndonga ya ku lukisa ka yona, isi kuli muluwi a kene mwa mubuso wa Mulimu.”

Licaziba za manzwi ba ba shutana-shutana ba lumelelana ni toloko ya “ndonga ya ku lukisa ka yona” ye fumaneha mwa New World Translation. Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli ‘ndonga’ kwa Mateu 19:24 ni Mareka 10:25 (la rha·phisʹ) li zwa fa linzwi le li talusa  “ku luka sika.” Mi linzwi la Sigerike le li fumaneha kwa Luka 18:25 (la be·loʹne) li itusiswa ha ku taluswa ndonga luli ya ku lukisa ka yona kwa sipatela. Buka ya Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words i li: “Muhupulo wa kuli ‘lisuba la ndonga’ li talusa munyako o munyinyani u bonahala ku ba wa cwanoñu fa; ha ku na bupaki bwa kuli n’o li teñi kwamulaho. Mulelo wa Mulena mwa pulelo yeo ki ku talusa ku sa kona kwa mutu mi ha ku tokwahali ku lika ku nolofaza ku tatafala k’o ka ku nga kuli ndonga yeo ha i talusi ndonga tenyene.”—1981, Volyumu 3, likepe 106.

Ba bañwi ba akaleza kuli mwa litimana zeo “kamele” i swanela ku tolokiwa kuli “muhala.” Linzwi la Sigerike le li talusa muhala (la kaʹmi·los) ni la kamele (kaʹme·los) a bat’o swana. Kono mwa miputo ya Sigerike ya kale-kale ya Evangeli ya Mateu ye li teñi (ya Sinaitic, Vatican No. 1209, ni Alexandrine), linzwi la Sigerike le li fumaneha kwa Mateu 19:24 ki le li talusa “kamele” isi “muhala.” Ku bihilwe kuli Mateu n’a ñozi pili litaba za hae za Evangeli mwa Siheberu mi mwendi ki yena muñi ya n’a li tolokile ku isa mwa Sigerike. N’a ziba luli za n’a bulezi Jesu mi kacwalo n’a itusisize linzwi le li swanela.

Kacwalo he, Jesu n’a talusize ndonga luli ya ku lukisa ka yona ni kamele ya luli. N’a itusisize zeo kwa ku koñomeka ku sa konahala kwa nto ye ñwi. Kono kana Jesu n’a talusa kuli ha ku na muluwi ya n’a ka kona ku kena mwa Mubuso? Batili, kakuli pulelo ya Jesu ne i si ka lelelwa k’u ngiwa ka mo ne i bulelezwi. N’a itusisize mubulelelo wa ku tunafaza taba ka mulelo wa ku koñomeka sisupo kwa ku talusa kuli sina kamele ya luli ha i sa koni ku kena mwa lisuba la ndonga luli ya ku lukisa ka yona, ku t’ata kuli muluwi a kene mwa Mubuso haiba a zwelapili ku kumalela kwa maluwo a hae mi a sa ngi Jehova ku ba wa butokwa hahulu mwa bupilo bwa hae.—Luka 13:24; 1 Timotea 6:17-19.

Jesu n’a bulezi pulelo yeo hamulaho fela wa f’o nduna wa mutangana ya n’a li mufumi n’a hanile tohonolo ye tuna ya ku ba mulateleli wa Jesu. (Luka 18:18-24) Mutu ya fumile ya lata hahulu maluwo a hae ku fita lika za kwa moya h’a koni ku libelela ku fumana bupilo bo bu sa feli mwa tukiso ya Mubuso. Kono baluwi ba bañwi ne ba bile balutiwa ba Jesu. (Mateu 27:57; Luka 19:2, 9) Kacwalo mutu ya fumile y’a lemuha z’a tokwa kwa moya mi a ikataza ku bata tuso ku Mulimu u kona ku piliswa ki Mulimu.—Mateu 19:16-26.

[Litaluso za kwatasi]