Mu Etelelwe ki Mulimu Ya Pila

“Mu sikuluhele ku Mulimu Ya-Pila, ya ezize lihalimu, ni lifasi, ni liwate, ni linto kamukana ze ku zona.”—LIKEZO 14:15.

1, 2. Ki kabakalañi ku lemuha kuli Jehova ki “Mulimu Ya-Pila” ha ku li ko ku swanela?

MUAPOSITOLA Paulusi ni Barnabasi ha se ba folisize mutu yo muñwi mwa Listra, Paulusi a taluseza be ne ba bona ze n’e ezahala kuli: “Ni luna lu batu, lu nto i liñwi ni mina. Lu mi tiselize litaba ze nde, kuli mu tuhele ku ya ka mikwa yeo ye si na tuso, mi mu sikuluhele ku Mulimu Ya-Pila, ya ezize lihalimu, ni lifasi, ni liwate, ni linto kamukana ze ku zona.”—Likezo 14:15.

² Ki niti luli kuli Jehova haki siswaniso fela se si sa pili, kono ki “Mulimu Ya-Pila”! (Jeremia 10:10; 1 Matesalonika 1:9, 10) Kwand’a ku ba ya pila, Jehova hape ki yena Simbule sa bupilo. “Ki Yena ya fa ze pila kamukana bupilo, ni ku buyela, ni lika kaufela.” (Likezo 17:25) U bata kuli lu ikole bupilo bwa cwale ni bwa kwapili. Paulusi hape n’a ekelize ku bulela kuli Mulimu “h’a si ka lisela ku izibahaza, ka ku eza batu hande, ni ku mi tusa lipula za kwa lihalimu, ni linako za ku kutula, a mi fa lico ka buñata, a taza lipilu za mina tabo.”—Likezo 14:17.

3. Ki kabakalañi ha lu kona ku sepa ketelelo y’a fa Mulimu?

³ Ku iyakatwa kwa Mulimu ka za bupilo bwa luna ku lu fa libaka la ku sepa ketelelo ya hae. (Samu 147:8; Mateu 5:45) Ba bañwi ba kana ba ba ni mubonelo o shutana ha ba fumana kuli ha ba utwisisi taelo ye ñwi ya mwa Bibele kamba haiba i ba tibela ku eza nto ye ñwi. Kono ku sepa ketelelo ya Jehova ku bonahezi ku ba nto ye butali. Ka mutala: Muisilaele niha n’a sa utwisisi libaka ha ne ku na ni mulao wa ku sa swala situpu, ne u mu tusa. Pili, ku u utwa ne ku mu suteleza ku Mulimu ya pila; sa bubeli, ne ku  ka mu sileleza kwa matuku.—Livitike 5:2; 11:24.

4, 5. (a) Jehova n’a file ketelelo mañi ka za mali linako za Bukreste li si ka fita kale? (b) Lu ziba cwañi kuli ketelelo ya Mulimu ka za mali ya ama Bakreste?

⁴ Ku cwalo ni kwa ketelelo ya Mulimu ka za mali. N’a bulelezi Nuwe kuli batu ba si ke ba ca kamba ku nwa mali. Ku tuha f’o mwa Mulao, Mulimu n’a bonisize kuli mali n’a lukela fela ku itusiswa fa aletare, kwa ku tahisa swalelo ya libi. Ka zona litaelo zeo, Mulimu n’a lukisa za muitusisezo o mutuna ka ku fitisisa wa mali, ona wa ku pulusa batu ka tiululo ya Jesu. (Maheberu 9:14) Kaniti, ketelelo ya Mulimu ne i bonisa kuli n’a iyakatwa bupilo ni buiketo bwa luna. Adam Clarke, muituti wa za Bibele wa mwa lilimo za mwa ma-1800 ha n’a nyakisisa Genese 9:4, n’a ñozi kuli: “Taelo yeo ye n’e [filwe Nuwe] i sa latelelwa hahulu ki Bakreste ba Eastern Orthodox . . . Mulao ne u hanisa ku ca mali, kakuli ne u supa kwa mali a n’a ka sululwa bakeñisa sibi sa lifasi; mi mwa Bukreste, h’a swaneli ku ciwa, kakuli kamita a swanela ku ngiwa ku ba a yemela mali a’ suluzwi ilikuli libi li swalelwe.”

⁵ Muituti yo mwendi n’a bulela za evangeli, kamba taba ye nde ye li mutomo, ye tomile ku Jesu. Taba yeo i kopanyeleza taba ya kuli Mulimu n’a lumile Mwan’a hae kuli a to lu shwela, ku to sulula mali a hae ilikuli lu fumane bupilo bo bu sa feli. (Mateu 20:28; Joani 3:16; Maroma 5:8, 9) Muituti y’o hape n’a bulezi ka za taelo ye n’e filwe hasamulaho ya kuli balateleli ba Kreste ba ikambuse kwa mali.

6. Bakreste ne ba filwe litaelo mañi ka za mali, mi ne li kabakalañi?

⁶ Mwa ziba kuli Mulimu n’a file Maisilaele litaelo ze ñata. Jesu ha s’a shwile, balutiwa ba hae ne ba sa tokwi ku latelela milao yeo kaufela. (Maroma 7:4, 6; Makolose 2:13, 14, 17; Maheberu 8:6, 13) Kono hasamulaho, kwa zuha puzo ka za mulao o muñwi o mutuna, ona wa ku kenya banna mwa mupato. Kana batu be ne ba si Majuda be ne ba bata ku tusiwa ki mali a Kreste ne ba tokwa ku kenyiwa mwa mupato, ili ku bonisa kuli ne ba sa li mwatas’a Mulao? Ka 49 C.E., sitopa se si etelela sa Bakreste sa tatulula taba yeo. (Likezo, kauhanyo 15) Ka tuso ya moya wa Mulimu, baapositola ni banna-bahulu ba atula kuli tamo ya ku kena mwa mupato ne i felile ni Mulao. Niteñi, Bakreste ne ba sa na ni ku eza lika ze ñwi za n’a tokwa Mulimu. Sitopa se si etelela ne si ñozi mwa liñolo la sona kwa liputeho kuli: “Ku bonwi swanelo ki Moya o Kenile ni ki luna, kuli lu si ke lwa mi lwalisa bukiti bo butuna, konji bwa litaba zeo, ze lukela, kikuli mu itime ku ze tabezwi milimu, ni kwa mali, ni ku ze kamilwe, ni kwa buhule. Ha mu saba linto zeo, ikaba mu eza hande.”—Likezo 15:28, 29.

7. Ku ‘itima kwa mali’ ku butokwa cwañi kwa Bakreste?

⁷ Kwa bonahala hande kuli ku ba sitopa se si etelela, ku ‘itima kwa mali’ ne ku li kwa butokwa luli, sina mo ne ku bezi ku ambuka buhule ni ze tabezwi milimu. Seo si bonisa kuli mulao o hanisa mali ki wa butokwa. Bakreste ba ba lapela milimu kamba ba ba eza buhule ba sa baki ha ba koni ku “ca sanda sa mubuso wa Mulimu”; “siemba sa bona ki . . . lifu la bubeli.” (1 Makorinte 6:9, 10; Sinulo 21:8; 22:15) Mu bone shutano ye li teñi: Ku sa latelela ketelelo ya Mulimu ka za butokwa bwa mali a’ fa bupilo ku kona ku tahisa lifu la ku ya ku ile. Ku kuteka sitabelo sa Jesu ku kona ku tahisa bupilo bo bu sa feli.

8. Kiñi se si bonisa kuli Bakreste ba kwa makalelo ne ba sa keshebisi ketelelo ya Mulimu ka za mali?

⁸ Bakreste ba kwa makalelo ne ba utwisisize cwañi ni ku latelela ketelelo ya Mulimu ka za  mali? Mu hupule manzwi a Clarke a kuli: “Mwa Bukreste, h’a swaneli ku ciwa, kakuli kamita a swanela ku ngiwa ku ba a yemela mali a’ suluzwi ilikuli libi li swalelwe.” Litaba za kwakale li bonisa kuli Bakreste ba kwa makalelo ne ba sa keshebisi taba yeo. Tertullian n’a ñozi kuli: “Ha ku eziwa poniso mwa arena, mu nge mutala wa bao ka mukwañuli ba nga mali a sa zo sululwa a libangoki . . . ilikuli ka ona, ba yo ikalafa kanono.” Bahedeni niha ne ba nwa ni ku ca mali, Tertullian n’a ize Bakreste bona “ha ba bangi ni mali nihaiba a lifolofolo fa lico za [bona] . . . Bakreste ha ba zekiswa mu ba fa nama mo ku na ni mali. Kaniti mwa izibela hande kuli ku eza cwalo ku bona [ki] ku loba mulao.” Luli, Bakreste niha ne ba fumbelwa ku bulaiwa, ne ba sa ci mali. Ketelelo ya Mulimu ne li ya butokwa hahulu ku bona.

9. Kwand’a ku sa ca ona mali ka sibili, ku hana mali ne ku kopanyeleza lika mañi?

⁹ Ba bañwi ba kana ba nahana kuli sitopa se si etelela ne si talusa fela kuli Bakreste ne ba sa swaneli ku ca kamba ku nwa ona mali luli, kamba ku ca nama ye si ka lotiswa mali, kamba lico mo ku beilwe mali. Ki niti kuli yeo ne li yona taluso ya pili ya mulao w’o Mulimu n’a file Nuwe. Mi luli taelo ya baapositola ne i taluseza Bakreste ku ‘hana ze kamilwe,’ ili nama ye si ka lotiswa mali. (Genese 9:3, 4; Likezo 21:25) Kono Bakreste ba kwa makalelo ne ba ziba kuli mulao w’o ne u ama ze ñata. Fokuñwi mali n’a ciwa kamba ku nwiwa sina kalafo. Tertullian n’a talusize kuli bahedeni ba bañwi ne ba nwanga mali a sa zo lotiswa, ka ku lika ku folisa kanono. Mi mwendi mali n’a itusiswa ka linzila ze ñwi hape kwa ku alafa matuku kamba ka muhupulo wa ku kondolosa buikangulo. Kacwalo, kwa Bakreste, ku hana mali ne ku kopanyeleza ku sa itusisa ona ka ku nahana kuli a alafa. Mubonelo w’o ne u tiile ku bona nihaike ku eza cwalo ne ku kona ku ba tahiseza lifu.

Ku Itusisa Mali kwa Likalafo

10. Mali a itusiswa ku za likalafo ka linzila mañi ze ñwi, mi nto yeo i tahisa lipuzo mañi?

¹⁰ Ku itusisa mali ku za likalafo se ku atile. Kale batu ne ba pompelwa mali a’ na ni likalulo za ona kaufela—ili mali a ngilwe ku mutu yo muñwi, a bulukilwe ni ku to fiwa mukuli, mwendi ili ya holofezi mwa ndwa. Hasamulaho, ba ba ezanga lipatisiso ba itutile ku aluhanya mali ku eza likalulo ze tuna. Ka ku itusisa likalulo zeo, baalafi ba kona ku abela mali kwa bakuli ba bañata, mwendi ka ku fa plasma ku mutu ya holofezi ni ma-red cells ku mutu yo muñwi hape. Lipatisiso ze ñwi hape ne li bonisize kuli kalulo ya mali, ye cwale ka blood plasma, ne i kona ku aluhanyiwa hape, ku panga likalulonyana ze ñata, ze n’e kona ku abelwa bakuli ba bañwi hape. Ku sa likiwa ku bona haiba mali a sa konwa ku alulwa hape, mi miitusisezo ye minca ya likalulonyana zeo i sweli ya bihiwa. Mukreste u swanela ku nga cwañi taba yeo? U ikatulezi ka ku tiya ku sa lumela ku pompelwa mali ni kamuta, kono mualafi wa hae u mu susueza ku amuhela kalulo ye tuna ya mali, mwendi cwalo ma-red cells. Kamba kalafo i kana ya ama ku itusisa kalulo ye nyinyani ye ngilwe kwa kalulo ye tuna ya mali. Mutang’a Mulimu u kona ku eza cwañi katulo ka za lipuzo ze cwalo, ka ku hupula kuli mali ki nto ye kenile ni kuli mali a Kreste ki ona a fa bupilo ka nzila ye tuna ka ku fitisisa?

11. Ki mayemo afi a nepahezi ka za mali e ba bile ni ona Lipaki ka nako ye telele?

¹¹ Lilimo-limo kwamulaho, Lipaki za Jehova ne ba zibahalize hande mayemo a bona. Ka mutala, ne ba file ba The Journal of the American Medical Association taba ye ñwi ye ñozwi (November 27, 1981; ye n’e hatisizwe mwa broshuwa ye li Mali a Kona ku Punyusa Cwañi Bupilo bwa Mina? makepe 27-9). * Mwa taba yeo ne ku ñozwi manzwi a fumaneha mwa Genese, Livitike, ni Likezo. Taba yeo ne i talusize kuli: “Litimana ze niha li si ka ñolwa ka ku itusisa manzwi a za likalafo, Lipaki ba li nga ku ba ze hanisa ku pompelwa mali a’ na ni likalulo za ona kaufela, ili ma-RBC [ma-red blood cells], ni plasma, hamoho ni ma-WBC [ma-white blood cells] ni ma-platelet.” Hatiso ye n’e ñozwi mwa 2001 ye  bizwa Emergency Care, mwatas’a toho ya taba ye li “Composition of the Blood” (Ze Fumaneha mwa Mali) ne i ize: “Mwa mali ku na ni likalulo li sikai, ili: plasma (kalulo ye konisa mali ku zamaya mwa mubili), red ni white blood cells (liselusi ze fubelisa mali ni ze tusa kwa ku lwanisa maikulokuwawa), ni ma-platelets (kalulo ye tusa kwa ku folisa litombo).” Kacwalo, ka ku lumelelana ni litaba za bualafi, Lipaki ba hananga ku pompelwa mali mutumbi kamba ifi kamba ifi ya likalulo za ona ze tuna z’e ne.

12. (a) Ki mayemo afi a filwe ka za likalulo ze nyinyani ze ngilwe kwa likalulo ze tuna za mali? (b) Litaba ze ñwi hape ka za taba yeo li kona ku fumanwa kai?

¹² Taba ya za bualafi yeo ne i zwezipili ku bulela kuli: “Kutwisiso ya bulapeli ya Lipaki ha i hanisi luli ku itusisa [likalulo ze nyinyani] ze cwale ka albumin, immune globulins, ni hemophilia; Paki ni Paki u na ni ku ikatulela ka za haiba u ka li amuhela.” Ku zwa ka 1981, likalulo ze nyinyani ze ñata (ze zwisizwe kwa likalulo z’e ne ze tuna za mali) se li aluhanyizwe ni ku itusiswa. Kacwalo, Tora ya ku Libelela ya July 1, 2000, ne i file litaba ze tusa ka za taba yeo mwa taba ye li “Lipuzo Ze Zwa kwa Babali.” Kalabo ya teñi i ñozwi hape fa makepe 29-31 a yona magazini ye, ili ka mulelo wa ku tusa babali ba cwale. I fa litaba ka butungi, ni litaba za ku nahanisisa, kono niteñi mu ka bona kuli ze i bulela za lumelelana ni litaba za butokwa ze n’e filwe mwa 1981.

Mo Li Amelwa Lizwalo la Mina

13, 14. (a) Lizwalo ki nto mañi, mi li amiwa cwañi mwa taba ya za mali? (b) Mulimu n’a file Maisilaele ketelelo mañi ka za ku ca nama, kono ki lipuzo mañi ze n’e kana li zuhile?

¹³ Litaba ze cwalo li tokwa ku itusisa lizwalo. Kabakalañi? Bakreste ba lumela kuli ku latelela ketelelo ya Mulimu kw’a tokwahala, kono mwa litaba ze ñwi, katulo ya ka butu i tokwa ku eziwa, mi f’o ku tokwa ku sebelisa lizwalo. Lizwalo ki buikoneli bwa ku alakanya ni ku atula litaba, mi hañata ili litaba ka za bupilo. (Maroma 2:14, 15) Kono mwa ziba kuli mazwalo a’ shutana. * Bibele i talusa kuli ba bañwi ba na ni ‘mazwalo a fokola,’ mi seo si talusa kuli ku na ni ba ba na ni mazwalo a tiile. (1 Makorinte 8:12) Bakreste ba shutana ka mo ba ezelize zwelopili mwa ku ituta z’a bulela Mulimu, ku iyakatwa mihupulo ya hae, ni ku sebelisa mihupulo yeo mwa likatulo za bona. Lu kona ku fa mutala wa seo ka ku itusisa Majuda ni taba ya ku ca nama.

¹⁴ Bibele ya bonisa hande kuli mutu ya utwa Mulimu h’a koni ku ca nama ye si ka lotiswa mali. Taelo yeo ne li ya butokwa hahulu kuli nihaiba mwa muinelo o t’ata masole ba Maisilaele  ha ne ba ca nama ye si ka lotiswa mali, ne ba fosa, kamba ku eza sibi se situna. (Deuteronoma 12:15, 16; 1 Samuele 14:31-35) Niteñi, mwendi ku na ni lipuzo ze n’e zuhile. Muisilaele ha n’a bulaya ngu, n’a lukela ku i lotisa mali ka nako ye kuma kai? Kana n’a lukela ku i puma mimizo kuli mali a zwe? Kana ku nyendaelisa ngu yeo ka ku i tamela kwa mautu ne ku tokwahala? Ne i lukela ku nyendaeliswa cwalo ka nako ye kuma kai? Komu ye tuna yona n’a ka i eza cwañi? Niha se i lotisizwe mali, mali a mañwi a kana a siyala mwa nama. Kana n’a kona ku ca nama ye cwalo? Ki mañi ya n’a lukela ku atula ka za teñi?

15. Majuda ne ba bile ni mibonelo mañi ka za ku ca nama, kono Mulimu n’a file taelo mañi?

¹⁵ Mu nahane Mujuda ya sepahala ya talimani ni lipuzo ze cwalo. N’a kana a nahanile kuli ku sa ca nama ya ku leka kwa musika ne ku ka ba hande, sina mwa n’a ka ezeza Mujuda yo muñwi hape ha n’a ka li mwendi nama ne i tabezwi mulimu wa buhata. Majuda ba bañwi ne ba ka be ba cile fela nama hamulaho wa ku latelela miezezo ye miñwi ya sizo ya ku zwisa teñi mali. * (Mateu 23:23, 24) Mu bona cwañi mibonelo ye shutana-shutana yeo? Hape, ka ku ba kuli Mulimu n’a sa tokwi mibonelo ye cwalo, kana ne ku ka ba hande kuli Majuda ba lumele lipuzo ze ñata-ñata kwa sitopa sa baluti kuli ba fe katulo ka za puzo ye ñwi ni ye ñwi? Nihaike Majuda ne ba kalile ku ezanga cwalo mwa bulapeli bwa Sijuda, kwa tabisa ku ziba kuli Jehova n’a si ka laela balapeli ba hae ba niti ku ezanga likatulo ka za mali ka nzila yeo. Mulimu n’a file litaelo ka za mwa ku bulaela lifolofolo ze kenile ni mwa ku li lotiseza mali, kono n’a si ka fa litaba ze ñwi hape.—Joani 8:32.

16. Ki kabakalañi Bakreste ha ba kana ba ba ni mibonelo ye shutana ka za ku amuhela ndonga ya kalulo ye nyinyani ya mali?

¹⁶ Ka mo ku boniselizwe mwa maparagilafu 11 ni 12, Lipaki za Jehova ha ba lumelangi ku pompelwa mali a’ na ni likalulo za ona kaufela kamba likalulo za ona z’e ne ze tuna, ili plasma, ma-red cells, ma-white cells, ni ma-platelets. Ku cwañi ka za likalulo ze nyinyani, ze zwisizwe kwa likalulo ze tuna, ze cwale ka li-serum, zona ze na ni tungwalingwali to tu lwanisa butuku kamba ku timwena buhali bwa sifanu sa noha? (Mu bone likepe 30, paragilafu 4 mwa magazini ye.) Ba bañwi ba utwisisa kuli likalulo ze nyinyani zeo ha li sa li mali, mi kacwalo ha li si ka amiwa mwa taelo ya ku ‘itima ku za mali.’ (Likezo 15:29; 21:25; likepe 31, paragilafu 1) Katulo ye ba eza i itingile ku bona beñi. Ba bañwi mazwalo a bona a ba susumeza ku hana nto kaufela ye zwisizwe kwa mali, (ibe a mutu kamba a folofolo), nihaiba kalulo ye nyinyani fela ye zwisizwe kwa kalulo ye tuna ya mali. * Ba bañwi bona ba  kana ba lumela ku tabiwa ndonga mo ku na ni liprotini za plasma ze kona ku lwanisa matuku kamba ku timwena sifanu sa noha, kono ba kana ba hana likalulo ze ñwi ze nyinyani za mali. Hape, lika ze ñwi ze zwisizwe kwa kalulo i liñwi ku z’e ne ze tuna i kana ya peta musebezi o swana ni o’ eziwa ki kalulo ye tuna ya mali, ni ku kona ku pilisa mutu, mi kacwalo Bakreste ba bañata ba kana ba bona kuli ha i swaneli ku amuhelwa.

17. (a) Lizwalo la luna li kona ku lu tusa cwañi ha lu talimani ni lipuzo ze ama likalulo ze nyinyani za mali? (b) Ki kabakalañi ku eza katulo ka za taba yeo ha i li nto ye tuna?

¹⁷ Ze i bulela Bibele ka za lizwalo za tusa ha lu eza likatulo ze cwalo. Nto ya pili ya ku eza ki ku ziba ze li bulela Linzwi la Mulimu ni ku lika ku zamaisa lizwalo ka ku ya ka zona. Ku eza cwalo ku ka mi tusa ku atula ka ku ya ka ketelelo ya Mulimu ku fita ku kupa mutu yo muñwi kuli a mi atulele. (Samu 25:4, 5) Ha ku taha ku za ku amuhela likalulo ze nyinyani za mali, ba bañwi ba nahanile kuli, ‘Ye ki taba ye ama lizwalo, kacwalo haki taba ye tuna.’ Ku nahana cwalo ku fosahezi. Libaka la kuli taba ye ñwi ki ye ama lizwalo ha li talusi kuli taba yeo haki ye tuna. I kona ku ba ye tuna luli. Libaka le liñwi ki la kuli i kona ku ama batu ba ba na ni mazwalo a shutana ni la mina. Lu lemuha sisupo seo mwa kelezo ya Paulusi ka za nama ye n’e kana i tabezwi mulimu wa buhata ni ku yo lekiswa kwa musika hasamulaho. Mukreste u lukela ku tokomela kuli a si ke a ‘holofaza ba mazwalo a fokola.’ Haiba a sitatalisa ba bañwi, u kona ku ‘bulaya mwanahabo y’o a shwezwi ki Kreste’ mi kacwalo ili ku foseza Kreste. Kacwalo, litaba ze ama likalulo ze nyinyani za mali niha li li ze swanela ku atulwa ka butu, likatulo zeo ha li lukeli ku keshebiswa.—1 Makorinte 8:8, 11-13; 10:25-31.

18. Mukreste u kona ku ambuka cwañi ku bulaya lizwalo ha ku taha kwa likatulo ka za mali?

¹⁸ Ku na ni taba ye ñwi hape ye koñomeka butokwa bwa likatulo ze ama mali. Yeo ki taba ya ka m’o likatulo zeo li kona ku mi amela. Haiba ku lumela ku fiwa kalulo ye nyinyani ya mali ku kona ku sisita lizwalo la mina le li lutilwe ka Bibele, mu li utwe. Mi hape mu si ke mwa itimeza ze li bulela lizwalo la mina ka libaka fela la kuli mutu yo muñwi u mi bulelela kuli, “Ku itusisa kalulo ye nyinyani ye ya mali ha ku si ka fosahala; ba bañata se ba ezize cwalo.” Mu hupule kuli bolule-lule ba batu kacenu ha ba utwangi ze li bulela lizwalo la bona, mi kacwalo la tuhelanga ku sebeza, ili ku ba tuhelela ku puma kamba ku eza lika ze ñwi ze fosahezi ba sa inyazi. Bakreste kaniti ba bata ku ambuka ku ba ni moya o cwalo.—2 Samuele 24:10; 1 Timotea 4:1, 2.

19. Ha lu atula ka za litaba ze ama mali, sihulu lu swanela ku hupulañi?

¹⁹ Ku sutelela kwa mafelelezo a yona, kalabo ye ñozwi hape fa makepe 29-31 i li: “Ka ku bona kuli mibonelo ya taba ni likatulo za ka lizwalo za kona ku shutana, kana ku talusa kuli taba yeo haki ya butokwa? Batili. Taba yeo ki ye tuna.” Ku cwalo sihulu kakuli bulikani bwa mina ni “Mulimu Ya-Pila” bwa amiwa teñi. Bulikani b’o ki bona fela bo bu kona ku tahisa bupilo bo bu sa feli, ka ku itinga fa mali a’ pulusa a Jesu a n’a suluzwi. Mu itute ku kuteka hahulu mali kabakala z’a eza Mulimu ka ona, ili ku pulusa batu. Paulusi n’a ñozi ka ku swanela kuli: ‘Ne mu si na sepo, mu si na Mulimu mwa lifasi. Kono cwale ha mu li ku Jesu Kreste, mina be ne mu li kwahule kale, mu sutelelizwe ka mali a Kreste.’—Maefese 2:12, 13.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Mulimu n’a file taelo mañi ka za mali ku Nuwe, kwa Maisilaele, ni kwa Bakreste?

• Ka za mali, Lipaki za Jehova ba hanangañi ka ku tiya?

• Ku amuhela likalulo ze nyinyani ze ngilwe kwa kalulo ye tuna ya mali ku itingile fa lizwalo la mutu ka nzila ifi, kono ki sifi seo taba yeo i sa talusi?

• Ha lu eza likatulo, ki kabakalañi ha lu swanela ku hupula sihulu bulikani bwa luna ni Mulimu?

[Lipuzo za Tuto]

[Chati fa likepe 22]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

MAYEMO A LUNA KU ZA MALI

MALI A’ NA NI LIKALULO ZA ONA KAUFELA

▾ ▾ ▾ ▾

HA LU AMUHELI Ma-red cells Ma-white Ma-platelets Plasma

cells

MUKRESTE ▾ ▾ ▾ ▾

U NA NI KU Likalulo ze Likalulo ze Likalulo Likalulo

EZA KATULO ngilwe kwa ngilwe kwa ze ngilwe ze ngilwe

ma-red cells ma-white kwa kwa

cells ma-platelets plasma

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Sitopa se si etelela ne si talusize kuli Bakreste ba lukela ku ‘itima ku za mali’

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Haiba mu na ni ku eza katulo ka za ku beiwa likalulo ze nyinyani za mali, mu si itimezi ze li bulela lizwalo la mina