Kana Mwa Tabela ‘Mulao wa Jehova’?
Kana Mwa Tabela ‘Mulao wa Jehova’?
“U filwe mbuyoti mutu . . . ya tabela mulao wa [Muñ’a] Bupilo.”—SAMU 1:1, 2.
1. Ki kabakalañi ha lu na ni tabo ka ku ba batanga ba Jehova?
JEHOVA wa lu tusa ni ku lu fuyaula luna ka ku ba batanga ba hae ba ba sepahala. Ki niti kuli lu tahelwanga ki miliko ye miñata. Kono hape lu na ni tabo ya luli. Nto yeo ha i komokisi kakuli lu sebeleza “Mulimu ya tabile,” mi moya wa hae o kenile u tahisa tabo mwa lipilu za luna. (1 Timotea 1:11, NW; Magalata 5:22) Tabo ki muinelo wa ku ba mwa nyakalalo ya luli, ye tahiswa ki tibelelo kamba ku kondisa mwa nto ye ñwi ye nde. Mi kaniti Ndat’a luna wa kwa lihalimu u lu fa limpo ze nde. (Jakobo 1:17) Ki lona libaka ha lu na ni tabo.
2. Lu ka buhisana lisamu lifi?
2 Mwa buka ya Lisamu ku bulezwi hahulu za tabo. Ka mutala, i bulezwi hahulu mwa Lisamu 1 ni 2. Balateleli ba Jesu Kreste ba kwa makalelo ne ba bulezi kuli samu ya bubeli ne i ñozwi ki Davida, mulena wa Isilaele. (Likezo 4:25, 26) Muñoli ya si ka bulelwa fa libizo wa samu ya pili u kala pina ya hae ye buyelezwi ka moya wa Mulimu ka manzwi a’ li: “U filwe mbuyoti mutu ya sa zamayi ka kelezo ya ba ba maswe.” (Samu 1:1) Mwa taba ye, ni ku ye tatama, ha lu boneñi ka m’o Lisamu 1 ni 2 li lu fela mabaka a ku nyakalala.
Se Si Tahisa Tabo
3. Ka ku ya ka Samu 1:1, ki afi mabaka a mañwi mutu ya utwa Mulimu h’a na ni tabo?
3 Samu 1 i bonisa mabaka mutu ya utwa Mulimu h’a na ni tabo. Walisamu ka ku fa mabaka a mañwi a tisa tabo yeo u opela kuli: “U filwe mbuyoti mutu ya sa zamayi ka kelezo ya ba ba maswe, ya sa yemi mwa nzila ya baezalibi, ya sa ini mwa siango sa basomi.”—Samu 1:1.
4. Zakaria ni Elizabeta ne ba tomile mutala mañi o munde?
4 Kuli lu be ni tabo luli, lu lukela ku latelela ze lukile z’a tokwa Jehova. Zakaria ni Elizabeta, be ne ba bile ni tohonolo ya ku ba bashemi ba Joani Mukolobezi “ne li ba ba lukile fapil’a Mulimu, ne ba ya ka milao kaufela ni ka litaelo za Mulena, ba si na se ba nyazwa.” (Luka 1:5, 6) Ni luna lwa kona ku ba ni tabo haiba lu ba likanyisa, ni ku hana luli ku ‘zamaya ka kelezo ya ba ba maswe’ kamba ku etelelwa ki likelezo za bona ze maswe.
5. Lu kona ku tusiwa kiñi kuli lu si ke lwa ‘yema mwa nzila ya baezalibi’?
5 Ha lu hana mihupulo ya ba ba maswe, ha lu na ku ‘yema mwa nzila ya baezalibi.’ Mane, ha lu na ku fumaneha ko ba fumanehanga kamita, ili mwa libaka za ku itabiseza teñi ze maswe kamba libaka ze na ni libubo le li maswe. Ku cwañi haiba lu kena mwa muliko wa ku swalisana ni baezalibi mwa muzamao wa bona o si wa ka Mañolo? Ha ku ba cwalo, lu lapele kuli Mulimu a lu tuse ku latelela manzwi a muapositola Paulusi a’ li: “Mu si ke mwa lwala coko i liñwi ni ba ba sa lumeli. Kakuli twaelano ki ifi ya se si lukile ni bukopo? Ni liseli li na ni kopano mañi ni lififi?” (2 Makorinte 6:14) Ha lu itinga ku Mulimu mi lu ba ni “pilu ye kenile,” lu ka hana moya ni mupilelo wa baezalibi mi milelo ni litakazo za luna li ka ba ze kenile, inze lu na ni “tumelo ye si na buikeziso.”—Mateu 5:8; 1 Timotea 1:5.
6. Ki kabakalañi ha lu swanela ku itibelela ka za basomi?
6 Kuli lu tabise Jehova, kaniti ha lu ‘lukeli ku ina mwa sango sa basomi.’ Ba bañwi ba soma bona bulumeli ka sibili, kono mwa “mazazi a maungulelo” a, batu be ne ba li Bakreste ba ba fetuhile ku ba bakwenuheli, hañata sihulu ba soma ka ku nenaula maswe. Muapositola Pitrosi n’a lemusize balumeli ka yena kuli: “Balatiwa, . . . mu zibe se, kikuli mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha basheununi ba ba tezi busomi, ba ba zamaya ka litakazo za bona luli; ba ka sheununa, ba li: I kai sepiso ya ku taha kwa hae? Kakuli isamba ba shwa bokuku ba kale, linto kamukana li nze li itulezi mo ne li inezi kwa makalelo ha li eziwa.” (2 Pitrosi 3:1-4) Haiba ni kamuta lu sa ‘ini mwa siango sa basomi,’ ha lu na ku tahelwa ki kozi y’e tamehile ku ba tahela.—Liproverbia 1:22-27.
7. Ki kabakalañi ha lu swanela ku utwa manzwi a’ kwa Samu 1:1?
7 Haiba lu sa utwi manzwi a kwa Samu 1, muinelo o munde wa kwa moya o lu fumani ka ku ituta Mañolo w’a kona ku fela. Mane lu kona ku ba mwa muinelo o maswe ni ku fita. Lu kana lwa kala ku kutela mwamulaho haiba lu utwa kelezo ya ba ba maswe. Mi lu kana lwa swalisana ni bona kamita. Mane kwa mafelelezo lu kana lwa ba bakwenuheli ba ba si na tumelo, ba ba na ni busomi. Kaniti, ku eza siango ni ba ba maswe ku kona ku tahisa ku luna moya o maswe mi ku kona ku sinya bulikani bwa luna ni Jehova Mulimu. (1 Makorinte 15:33; Jakobo 4:4) Haike lu si ke lwa tuhelela nto yeo ku ezahala ku luna!
8. Lu ka tusiwa kiñi ku toma mihupulo ya luna fa lika za kwa moya?
8 Tapelo i ka lu tusa ku toma mihupulo ya luna fa lika za kwa moya ni ku ambuka siango ni ba ba maswe. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu si ke mwa bilaela ka se siñwi; kono mwa linto kaufela mu zibise Mulimu se mu bata ka tapelo ni ka kupo ye na ni buitumelo. Mi kozo ya Mulimu ye fita kutwisiso kaufela, i ka buluka lipilu za mina ni mihupulo ya mina ku Jesu Kreste.” Muapositola n’a susuelize ku hupula linto ze li za niti, ze kutekeha, ze lukile, ze kenile, ze na ni libubo le linde, ze na ni swanelo, ni ze lukela ku lumbwa. (Mafilipi 4:6-8) Haike lu latelele kelezo ya Paulusi ni ku sa ikendeleza ni kamuta, ku ba sina ba ba maswe.
9. Niha lu ambuka likezo ze maswe, lu lika cwañi ku tusa batu ba mifuta kaufela?
9 Niha lu hana likezo ze maswe, lu fa bupaki ka maseme ku ba bañwi, sina mane muapositola Paulusi mwa n’a bulelezi ku Felikisi Mubusisi wa Muroma “ka za ku luka, ni buiswalo, ni Katulo ye sa taha.” (Likezo 24:24, 25; Makolose 4:6) Lu kutaza taba ye nde ya Mubuso kwa batu ba mifuta kaufela, mi lu ba eza ka musa. Lu kolwa kuli ba ba “ketezwi bupilo bo bu sa feli” ba ka ba balumeli ni ku tabela mulao wa Mulimu.—Likezo 13:48.
Ki Ya Tabela Mulao wa Jehova
10. Kiñi ze ka lu tusa ku kenya lika mwa munahano ni mwa pilu ha lu eza tuto ya ka butu kuli lu si ke lwa libala?
10 Walisamu u zwelapili ku bulela ka za mutu ya na ni tabo kuli: “Ki ya tabela mulao wa [Muñ’a] Bupilo; mi wa u nahana musihali ni busihu.” (Samu 1:2) Ka ku ba batanga ba Mulimu, lu ‘tabela mulao wa Jehova.’ Ha ku konahala, ha lu eza tuto ya ka butu ni ku yeya, lu kana lwa “u nahana,” ka ku bala ka ku tumusa manzwi. Ku eza cwalo ha lu bala kalulo ifi kamba ifi ya Mañolo ku ka lu tusa ku kenya lika zeo mwa munahano ni lipilu za luna kuli lu si ke lwa libala.
11. Ki kabakalañi ha lu swanela ku balanga Bibele “musihali ni busihu”?
11 “Mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” u lu susuelize ku balanga Bibele ka zazi. (Mateu 24:45) Kabakala ku ba ni takazo ye tuna ya ku tekelela hande lushango lwa Jehova kwa batu, ne lu ka eza hande ku balanga Bibele “musihali ni busihu”—mane nihaiba ha lu na ni sikobyoti ka libaka le liñwi. Pitrosi n’a lu susuelize kuli: “Sina bana ba ba s’a zw’o pepwa, mu shukelwe mabisi a moya, a’ si ka zwakwa, kuli ka ona mu hulele ze pilisa.” (1 Pitrosi 2:1, 2) Kana mwa tabela ku balanga Bibele ka zazi ni ku yeya busihu Linzwi la Mulimu ni milelo ya hae? Walisamu n’a tabela ku eza cwalo.—Samu 63:6.
12. Lu ka ezañi haiba lwa tabela mulao wa Jehova?
12 Tabo ya luna ya ku ya ku ile i itingile fa ku tabela kwa luna mulao wa Mulimu. Ki o petehile ni o lukile, mi ku u latelela ku tahisa mupuzo o mutuna. (Samu 19:7-11) Mulutiwa Jakobo n’a ñozi kuli: “Ya talimisisa mwa Mulao o petehile, ona Mulao wa tukuluho, mi a tiiseza mwateñi, isi muutwi fela ya libala, kono muezi ya eza musebezi, mutu yo u ka fuyaulwa ku z’a eza kaufela.” (Jakobo 1:25) Haiba luli lwa tabela mulao wa Jehova, ha ku na lizazi le li ka fita lu sa nyakisisi za kwa moya. Luli, lu ka susumezwa ku ‘batisisa linto ze tungile za Mulimu’ ni ku beya za Mubuso mwa sibaka sa pili mwa bupilo.—1 Makorinte 2:10-13; Mateu 6:33.
U Swana Sina Kota
13-15. Ki ka nzila ifi yeo lu kona ku ba sina kota ye cezwi bukaufi ni mezi a mañata?
13 Ka ku zwelapili ku talusa mutu ya lukile, walisamu u li: “U swana sina kota ye calilwe kwatuko ni mezi a’ buba, ye beya miselo mwa nako ya yona, ye matali a yona a sa omi; s’a eza kaufela sa konda.” (Samu 1:3) Sina batu ba bañwi kaufela ba ba si ka petahala, luna ba ba sebeleza Jehova lwa banga ni matata mwa bupilo. (Jobo 14:1) Lu kana lwa nyandiswa ni ku tahelwa ki miliko ye miñwi ye miñata ye ama tumelo ya luna. (Mateu 5:10-12) Kono ka tuso ya Mulimu, lu kona ku tiyela litiko zeo, sina kota ye nunezi hande mo i konela ku tiyela mañungwa.
14 Kota ye cezwi ko ku sa kali mezi ha i omangi mwa mbumbi kamba ha ku na ni linanga. Haiba lu batu ba ba saba Mulimu, m’ata a luna a zwelela kwa Simbule se si sa kali—yena Jehova Mulimu. Paulusi n’a itingile ku Mulimu kuli a mu tuse mi n’a kona ku bulela kuli: “Ni kona linto kamukana ka [Jehova, NW] ya ni fa mata.” (Mafilipi 4:13) Ha lu etelelwa ni ku tiiswa kwa moya ki moya o kenile wa Jehova, ha lu letuki, ili ku palelwa ku beya siselo kamba ku shwa kwa moya. Lu beya siselo mwa sebelezo ya Mulimu ni ku bonisa kuli lu na ni muselo wa moya wa hae.—Jeremia 17:7, 8; Magalata 5:22, 23.
15 Ka ku itusisa linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “sina,” walisamu u bapanya lika. U bapanya lika ze peli ze shutana, kono ili ze na ni nto ye swana ku zona. Batu ha ba swani ni likota, kono ku bonahala kuli ku hula hande kwa kota ye cezwi bukaufi ni mezi a mañata ne ku hupulisize walisamu ka za muinelo o munde wa kwa moya wa ba ba ‘tabela mulao wa Jehova.’ Haiba lu tabela mulao wa Mulimu, mazazi a luna a kona ku ba a mañata sina a kota. Mane lu kona ku pila ku ya ku ile.—Joani 17:3.
16. ‘Ze lu eza kaufela li konda’ kabakalañi mi ku ba cwalo ka nzila ifi?
16 Ha lu nze lu lika ku eza ze lukile, Jehova u lu tusa ku tiyela miliko ni matata. Lu ba ni tabo mi lu beya siselo mwa sebelezo ya Mulimu. (Mateu 13:23; Luka 8:15) ‘Se lu eza kaufela sa konda’ kakuli mulelo wa luna o mutuna ki ku eza tato ya Jehova. Ka ku ba kuli milelo ya hae kamita ya petahalanga ni kuli lu tabela litaelo za hae, lwa tiya kwa moya. (Genese 39:23; Joshua 1:7, 8; Isaya 55:11) Ku cwalo niha lu li mwa matata.—Samu 112:1-3; 3 Joani 2.
Ba Ba Maswe Ba Bonahala Inge Ba Kondisa
17, 18. (a) Walisamu u bapanya ba ba maswe kwañi? (b) Ba ba maswe niha ba fuma kwa mubili, ki kabakalañi buiketo bwa bona ha bu li bwa swalelele?
17 Muinelo wa ba ba maswe u shutanela kwahule ni wa ba ba lukile! Ka nakonyana, ba ba maswe ba kana ba bonahala ku fuma, kono ha ba fumi kwa moya. Seo si boniswa ki manzwi a tatama a walisamu a’ li: “Ku ba ba maswe ha ku cwalo; bona, ba swana inge muuku o fefulwa ki moya. Kabakaleo ba ba maswe ha ba na ku tiya mwa lizazi la katulo, niheba baezalibi mwa kopano ya ba ba na ni niti.” (Samu 1:4, 5) Mu lemuhe kuli walisamu u li, “ku ba ba maswe ha ku cwalo.” F’o u talusa kuli ha ba swani ni batu ba ba saba Mulimu, ba ba sa z’o bapanyiwa kwa likota ze pila nako ye telele, ze beya siselo.
18 Ba ba maswe niha ba fumile kwa mubili, buiketo bwa bona ki bwa swalelele. (Samu 37:16; 73:3, 12) Ba swana sina munna wa mufumi wa litanya ya mwa nguli ya Jesu muta n’a kupilwe ku atula mwa taba ye n’e ama sanda. Jesu n’a bulelezi be ne ba li teñi kuli: “Mu tokomele, mi mu ipuluke kwa takazo kaufela ya bufumu; kakuli mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile.” Jesu n’a swaniselize sisupo seo ka ku bulela kuli masimu a munna ya n’a fumile n’a beile hahulu kuli munna y’o a lela ku yahulula matuli a hae ni ku yaha a matuna ilikuli lika za hae kaufela ze nde li kwane mwateñi. Mi munna y’o kihona a lela ku ca, ku nwa, ni ku itabisa. Kono Mulimu a li ku yena: “Litanya tuwe! ka bona busihu bo, moya wa hao u ka ngiwa ku wena! cwale z’o lukisize li ka ba za mañi?” Ka ku koñomeka sisupo sa hae, Jesu a ekeza kuli: “Ya ikubukanyeza bufumu, a sa bu fumeli ku Mulimu, ki mw’a inezi.”—Luka 12:13-21.
19, 20. (a) Mu taluse mo ne u ezezwanga mukwa wa kwakale wa ku pula ni ku ulusa. (b) Ki kabakalañi ba ba maswe ha ba swanisezwa kwa muuku?
19 Ba ba maswe ha ba si ka ‘fumela ku Mulimu.’ Kacwalo, sina muuku, ona makapi a bubeke, ha ba na buiketo, mi ha ba si ka tiya. Mwa linako za kwakale, bubeke ha se bu kutuzwi, ne bu isiwanga fa sihoto, ili sibaka se si patami seo hañata ne si li fa ñambamo. F’o ne ku fitiswanga lilei ze n’e na ni macwe a’ shengile kamba meno a sipi kwatasi kuli a lobake mataka ni ku zwisa makapi kwa bubeke. Ku tuha f’o ne ku itusiswa focolo kwa ku nanula lika zeo kaufela ni ku li ulusa. (Isaya 30:24) Bubeke ne bu welanga fafasi, mi moya ne u fefulelanga mataka ni muuku kwatuko. (Ruti 3:2) Bubeke ha se bu sefilwe ni ku toolwa tucwe ni lika ze ñwi, ne bu kona ku bulukiwa kamba ku beliwa. (Luka 22:31) Kono muuku ne se u zwisizwe teñi.
20 Sina mo ne ku belanga kuli bubeke ne bu wela fafasi ni ku bulukiwa, mi muuku ona ne u fefuka, ba ba maswe ni bona ba ka zwiswa mi ku ka siyala ba ba lukile. Kono kaniti, lu tabiswa ki taba ya kuli honafa, baezalibi ba ba cwalo ha ba sa na ku ba teñi ku ya ku ile. Ha se ba zwisizwe, batu ba ba tabela mulao wa Jehova ba ka fuyaulwa hahulu. Luli, batu ba ba ipeya ku utwa, kwa mafelelezo ba ka fiwa mpo ya Mulimu ya bupilo bo bu sa feli.—Mateu 25:34-46; Maroma 6:23.
‘Nzila Ye Nde ya Ba Ba Na ni Niti’
21. Jehova u ‘ziba ba ba na ni niti’ ka nzila ifi?
21 Samu ya pili i fela ka manzwi a’ li: “[Muñ’a] Bupilo u ziba nzila ya ba ba na ni niti; kono nzila ya ba ba maswe i ka unda.” (Samu 1:6) Mulimu u ‘ziba ba ba na ni niti’ ka nzila ifi? Haiba lu zamaya mwa nzila ye lukile, lwa kona ku kolwa kuli Ndat’a luna wa kwa lihalimu wa lemuha kuli lu latelela milao ya hae mwa bupilo bwa luna mi u lu nga ku ba batanga ba hae b’a tabela. Mi ni luna lwa kona mi lwa swanela ku nepela lipilaelo za luna kaufela ku yena, ka buikolwiso bwa kuli wa lu tokomela luli.—Ezekiele 34:11; 1 Pitrosi 5:6, 7.
22, 23. Ku ka ezahalañi ku ba ba maswe ni ku ba ba lukile?
22 “Nzila ya ba ba na ni niti” i ka ina ku ya ku ile, kono batu ba ba maswe, ba ba sa baki ba ka yundiswa ki katulo ya Jehova ye buhali. Mi ba ka yundelela ni “nzila” kamba mupilelo wa bona. Lu kona ku kolwa kuli manzwi a Davida a ka talelezwa a’ li: “Ku sa na ni nakonyana ye nyinyani, mi ya maswe h’a sa na ku ba teñi; e, u ka bata sibaka sa hae, kono si se si ka ba siyo. Kono ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna. Ba ba na ni niti ba ka yola sanda sa naha, ni ku yaha mwateñi ku ya ku ile.”—Samu 37:10, 11, 29.
23 Ki tabo kwa butuna ye lu ka ba ni yona haiba lu ka ba ni tohonolo ya ku pila mwa paradaisi ya fa lifasi muta ba ba maswe ba ka ba siyo! Ba ba ishuwa ni ba ba lukile ka nako yeo ba ka ba mwa kozo ya luli kakuli kamita ba ka tabela ‘mulao wa Jehova.’ Kono nako yeo i si ka fita kale, ‘katulo ya Jehova’ i na ni ku fitiswa. (Samu 2:7a) Taba ye tatama i ka lu tusa ku bona kuli katulo yeo ki nto mañi ni ze i ka tahisa ku luna ni kwa batu ba bañwi kaufela.
Ne Mu Ka Alaba Cwañi?
• Ki kabakalañi mutu ya utwa Mulimu h’a na ni tabo?
• Kiñi se si bonisa kuli lwa tabela mulao wa Jehova?
• Mutu u kona ku ba cwañi sina kota ye fumana hande mezi?
• Nzila ya mutu ya lukile i shutana cwañi ni ya mutu ya maswe?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 11]
Tapelo i ka lu tusa ku ambuka siango ni ba ba maswe
[Siswaniso se si fa likepe 12]
Ki kabakalañi mutu ya lukile h’a swana sina kota?