Ki Sanda Mañi Se Mu Swanela ku Siyela Bana Ba Mina?

PAVLOS, ndate lubasi ya pila kwa mboela wa Yurope, haki hañata a ina fa ndu ni musal’a hae ni bana ba hae—ba basizana ba babeli ba lilimo ze 13 ni 11, ni wa mushimani wa lilimo ze 7. Zazi ni zazi mwa sunda, Pavlos u belekanga nako ye telele kuli a fumane mali a ku petisa mulelo wa hae. Sa bata kikuli a lekele ndu yo muñwi ni yo muñwi wa bana ba hae ba basizana, ni ku kaliseza mwan’a hae wa mushimani kapisinisi. Musal’a hae Sofia, yena u belekanga ka t’ata kuli a leke masila, mikeke, mipika, maswana, lipani, litabisa, litipa ni ze ñwi cwalo za bata kuli bana ba hae ba y’o itusisanga mwa mandu a bona ao. Ha ba buziwa libaka ha ba beleka hahulu cwalo ka t’ata, kalabo ya bona kaufela ki ya kuli, “Lu tusa bana ba luna!”

 Sina bo Pavlos ni Sofia, bashemi ba bañata lifasi lote ba sebeza ka t’ata ku lukiseza bana ba bona lika ze ba ka itusisa kwapili. Ba bañwi ba bulukelanga bana ba bona mali e ba ka yo itusisa kwapili. Ba bañwi ba lukisanga kuli bana ba bona ba itute hahulu kwa sikolo ni ku ituta misebezi ye ka ba tusa kwapili. Nihaike kuli buñata bwa bashemi ba nga kuli ku eza cwalo ki ku bonisa lilato kwa bana ba bona, hañata ku eza cwalo ku ba beya mwa butata bo butuna bwa ku eza mo ba tokwela banahabo bona, balikani ba bona, ni ba mwa silalanda mo ba pila. Kacwalo, bashemi ba ba iyakatwa lika ba ipuzanga puzo ye swanela ye li, ‘Ki sanda se si kuma kai se lu swanela ku siyela bana ba luna?’

Ku Lukisa Za Kwapili

Bashemi ba Sikreste ba lukela ku lukiseza bana ba bona lika isi fela ka ku ezeza sizo kono hape ni Mañolo a bonisa cwalo. Muapositola Paulusi n’a taluselize Bakreste ba mwa miteñi ya hae kuli: “Hasi bana ba ba swanezi ku selela bashemi bufumu, kono bashemi ki bona ba ba selela bana.” (2 Makorinte 12:14) Paulusi hape n’a talusize kuli ku uta bana ki buikalabelo bo butuna. N’a ñozi kuli: “Mutu h’a sa babaleli banabahabo, sihulu ba ndu iliñwi ni ya hae, ki ya latuzi tumelo, mi u fitwa ki ya si ka lumela.” (1 Timotea 5:8) Litaba ze ñata za mwa Bibele li bonisa kuli litaba ze ama sanda ne li litaba za butokwa kwa batanga ba Mulimu ba ba ñozwi mwa Bibele.—Ruti 2:19, 20; 3:9-13; 4:1-22; Jobo 42:15.

Kono bashemi fokuñwi ba belekanga hahulu ka t’ata kuli ba siyele bana ba bona sanda se situna. Kabakalañi? Manolis, ndate lubasi ya tutezi kwa United States ku zwa kwa mboela wa Yurope n’a file libaka la kuli: “Bashemi be ne ba nyandisizwe ki manyando a n’a tisizwe ki Ndwa ya Lifasi ya Bubeli, lukupwe ni bunjebwe, ba bata kuli bana ba bona  ba pile hande.” U ekeza kuli: “Bakeñisa ku ikutwa hahulu ku tameha ku eza cwalo ni ku lakaza ku lukiseza bana ba bona lika ze nde hahulu mwa bupilo, bashemi fokuñwi b’a iziyezanga.” Mane, bashemi ba bañwi ba itimanga lika ilikuli ba bulukele bana ba bona maluwo. Kono kana yeo ki nto ye butali kwa bashemi ku i eza?

‘Mbango ni Bumaswe Bo Butuna’

Mulena Salumoni wa Isilaele wa kwaikale n’a file mamela ka za lianda. N’a ñozi kuli: “Na toya ni misebezi kaufela ye ne ni ikataleza mwatas’a lizazi, kakuli ki yona ye ni swanezi ku siyela mutu ya ka ni yola. Mi ku ziba mañi kuli u ka ba mutalifi kamba litanya? Kanti ki yena ya ka ba muñ’a misebezi ya ka kaufela ye ni ikatalelize, kuli i bonahalise butali bwa ka mwatas’a lizazi. Ni mo kaufela, ki mbango fela. . . . Kakuli ku banga kuli mutu yo misebezi ya hae i ezizwe ka butali ni ka zibo ni ka ku konda, u i siyela mutu yo muñwi ya si ka ikataleza yona. Mi ni zona zeo ki za mbango fela, mi ki bumaswe bo butuna.”—Muekelesia 2:18-21.

Sina ka mwa taluseza Salumoni, ba ba siyelwa sanda ba kana ba sa lemuhi butokwa luli bwa sona bakeñisa kuli ne ba si ka si fufulelelwa. Kabakaleo, bana ba kana ba keshebisa lika zeo bashemi ba bona ne ba sebelelize ka t’ata. Ba kana mane ba sinya-sinya fela maluo a n’a fumanwi ka mifufuzo. (Luka 15:11-16) Yeo neikaba “mbango fela, mi ki bumaswe bo butuna”!

Sanda ni Mukwañuli

Bashemi ba swanela ku nahanisisa nto ye ñwi hape. Kwa batu ba lizo ze iyakatwa hahulu za maluo ni za malobolo, bana ba kana ba ba ni mukwañuli, ka ku bata maluo kamba lionda ze ba sa koni ku fumana bashemi ba bona. Loukas, ndate lubasi wa kwa Greece, u li: “Ndate ya na ni bana ba babeli kamba ba balalu ba basizana u maibile. Bana ba kana ba bapanya ze ba kona ku fiwa ki ndat’a bona ku zeo bashemi ba bañwi ba bulukelanga bana ba bona. Ba kana ba bulela kuli ha ba na ku nyalwa haiba ba sa koni ku iseza munna ya ka ba nyala maluo a mañata.” *

Manolis, ya bulezwi kwa makalelo, u li: “Mutangana a kana a liyeha-liyeha ku nyala ku fitela ndat’ahe musali ya ka nyala a sepisa mutangana y’o nto ye ñwi, inge cwalo liluwo kamba mali a mañata. Linyalo li kona ku ba mukumbeleti wa mali.”

 Bibele i nyaza mukwañuli ufi kamba ufi. Salumoni n’a ñozi kuli: “Sanda se si fumanwa ka ku ikambelela, ha si na ku tiya mwa mafelelezo.” (Liproverbia 20:21) Muapositola Paulusi n’a koñomekile kuli: “Lilato la bufumu ki mubisi wa ze maswe kamukana.”—1 Timotea 6:10; Maefese 5:5.

“Butali Bu Na ni Tuso Inge Sanda”

Ki niti kuli sanda ki sa butokwa, kono butali ki bwa butokwa ku fita maluo. Mulena Salumoni n’a ñozi kuli: “Butali bu na ni tuso inge sanda; mane bu fita sanda mwa ku tusa. . . . Kakuli mwa mukunda wa butali mutu wa silelezwa, sina mwa mukunda wa mali; kono bunde bwa zibo, kikuli butali bu babalela bupilo bwa ya na ni bona.” (Muekelesia 7:11, 12; Liproverbia 2:7; 3:21) Mali a sileleza muñ’a ona ka linzila ze ñwi, ka ku mu konisa ku leka z’a bata, kono a kona ku fela. Niteñi butali—ona m’ata a ku itusisa zibo mwa ku tatulula matata kamba mwa ku peta milelo ye miñwi—bona bu kona ku sileleza mutu ku sa ikenyisisa fela mwa kozi. Haiba butali b’o bu tomile fa sabo ya ku saba Mulimu, u zibe bu ka tusa mutu y’o ku fumana bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca la Mulimu le li fa ngo ni mulomo—mi seo ki sanda sa butokwa luli!—2 Pitrosi 3:13.

Bashemi ba Sikreste ba itusisa butali b’o ka ku itomela ni ku tomela bana ba bona milelo ye swanela. (Mafilipi 1:10) Maluwo a’ bulukezwi bana ha swaneli ku ngiwa kuli ki a butokwa ku fita lika za kwa moya. Jesu n’a susuelize balateleli ba hae kuli: “Mu bate pili mubuso wa Mulimu ni Ku Luka kwa Hae, mi linto zeo kamukana mu ka li ekelezwa kwateñi.” (Mateu 6:33) Bashemi ba ba tomela lubasi lwa bona lwa Sikreste milelo ya kwa moya ba fumana limbuyoti ze tuna. Mulena Salumoni ya butali n’a ñozi kuli: “Ndat’ahe mwana ya lukile u ka wabelwa hahulu, mi ya pepile mwana ya butali u ka mu tabela. Ba n’o taba ndat’aho ni m’aho! A wabelwe m’aho ya ku pepile!”—Liproverbia 23:24, 25.

Sanda Sa Ku Ya Ku Ile

Kwa Maisilaele ba kwaikale, litaba ze ama ku yola sanda ne li litaba za butokwa hahulu. (1 Malena 21:2-6) Nihakulicwalo, Jehova n’a ba laezi kuli: “Manzwi ao, e ni ku laela kacenu, a ine mwa pilu ya hao; mi u na ni ku a luta bana ba hao ka tokomelo, u be ni ngambolo ka ona, niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u y’o lobala, niha u zuha.” (Deuteronoma 6:6, 7) Bashemi ba Sikreste ni bona ba laelwa kuli: “[Bana ba mina] mu ba hulise ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya Mulena.”—Maefese 6:4.

Bashemi ba ba lemuhile butokwa bwa lika za kwa moya ba ziba kuli ku uta lubasi lwa bona ku kopanyeleza ni ku laya bana ka Bibele. Andreas, ya na ni bana ba balalu, u li: “Bana ha ba ituta ku sebelisa likuka za Mulimu mwa bupilo bwa bona, ba ka pila bupilo bo bunde kwapili.” Ku ba fa sanda se si cwalo hape ku ka ba tusa ku itama ni ku zwelapili ku ba mwa silikani ni Mubupi wa bona.—1 Timotea 6:19.

Kana mu nahanile za ku lukiseza bana ba mina lika ze ka ba tusa kwa moya kwapili? Ka mutala, bashemi ba kona ku ezañi haiba mwan’a bona u mwa sebelezo ya ka nako kaufela? Nihaike sikombwa wa ka nako kaufela ha swaneli ku kupa kamba ku libelela ku fiwa mali a ku itusisa, bashemi ba ba lilato ba kona ku ikatulela ku ‘abela mwan’a bona kwa lika z’a tokwile’ ilikuli ba mu tuse ku zwelapili mwa sebelezo ya ka nako kaufela. (Maroma 12:13; 1 Samuele 2:18, 19; Mafilipi 4:14-18) Moya o cwalo wa ku tusa kaniti luli u ka tabisa Jehova.

Kacwalo he, bashemi ba swanela ku ezezañi bana ba bona? Kwand’a ku ba bulukela maluo, bashemi ba Sikreste ba ka lukiseza bana ba bona sanda se situna sa kwa moya se si ka ba tusa ku ya ku ile. Ka nzila yeo, manzwi a fumaneha kwa Samu 37:18 a ka talelezwa, a’ li: ‘Muñ’a Bupilo u ziba mazazi a ba ba lukile; mi sanda sa bona ki sa kamita.’

[Litaluso za kwatasi]

[Maswaniso a fa likepe 26, 27]

Mu bata kuli bana ba mina ba t’o pila bupilo bo bu cwañi kwapili?