Mu Tokomele “Linzwi la ba Sili”

“U sili, ha li na ku mu latelela, kono li ka sabela kwahule ni yena; kakuli ha li zibi linzwi la ba sili.”—JOANI 10:5.

1, 2. (a) Maria n’a ezizeñi Jesu ha n’a mu bizize fa libizo, mi ki pulelo ifi ya n’a bulezi Jesu kwamulaho ye boniswa ki yona kezahalo ye? (b) Ki sikamañi se si lu konisa ku ba bukaufi ni Jesu?

JESU ya zuhile kwa bafu a bona musali ya n’a yemi bukaufi ni libita la hae le li li mukungulu. Jesu n’a mu ziba hande. Ki Maria Magdalena. Ibat’o ba lilimo ze peli kwamulaho, n’a lunduzi mudimona o n’o mu unjami. Ku zwa ka yona nako yeo, n’a zamayanga hamoho ni Jesu ni baapositola ba hae, ku ba lukiseza ze ne ba tokwa ka zazi. (Luka 8:1-3) Kono kacenu, Maria wa lila, kabakala masitapilu a ku iponela Jesu h’a shwa, mi kacenu nihaiba situpu sa hae ki kale si iconga! Kacwalo, Jesu u mu buza kuli: “Musali, kiñi s’o lila? U bata mañi?” Yena, ka ku hupula kuli Jesu ki mulimi wa simu, a li ku yena: ‘Muñ’a ka, haiba ki wena ya mu shimbuluzi mo, ni bulelele mo u mu beile, ni y’o mu nga.’ Kacwalo, Jesu a li ku yena: “Maria!” Mi kapili-pili, a ziba linzwi la hae. Mi a huwa ka tabo kuli: “Muluti!” Mi a mu kumbata.—Joani 20:11-18.

² Taba ye i bonisa ka mukwa o fita kwa pilu seo Jesu n’a bulezi nako ye ñwi kwamulaho. Ka ku ibapanya ku mulisana ni ku bapanya balateleli ba hae kwa lingu, a bulela kuli mulisana u biza lingu za hae ka mabizo a zona  mi za ziba linzwi la hae. (Joani 10:3, 4, 14, 27, 28) Kaniti, sina lingu ha li ziba mulisana wa zona, ni Maria a ziba Mulisana wa hae, Kreste. Balateleli ba Jesu kacenu ni bona ba ziba Mulisana wa bona. (Joani 10:16) Sina fela mazebe a utwa hande a lingu mw’a li koniseza ku ba bukaufi ni mulisana wa zona, ni luna, kutwisiso ya luna ya kwa moya i lu konisa ku zamaya mwa mutala wa Mulisana wa luna yo Munde, Jesu Kreste.—Joani 13:15; 1 Joani 2:6; 5:20.

3. Swanisezo ya Jesu ya mulaka i zusa lipuzo mañi mwa minahano ya luna?

³ Niteñi, ka ku ya ka yona swanisezo ye swana yeo, buikoneli bwa ngu bwa ku ziba manzwi a batu bu i konisa ku ziba isiñi fela linzwi la mulikan’a yona kono hape ni la sila sa yona. Seo ki sa butokwa hahulu bakeñisa kuli lu na ni balwanisi ba ba kelusa. Balwanisi bao ki bomañi? Ba sebeza cwañi? Lu kona ku isileleza ka mukwa ufi? Kuli lu kone ku ziba, ha lu boneñi hape seo Jesu n’a bulezi mwa swanisezo ya hae ya mulaka.

‘Ya Sa Keni ka Munyako’

4. Ka ku ya ka swanisezo ya mulisana, lingu li latelela mañi, mi ki mañi ye li sa lateleli?

⁴ Jesu n’a ize: “Haili ya kena ka munyako, ki yena mulisana wa lingu. Mulibeleli wa munyako wa mu kwalulela, mi lingu li utwa linzwi la hae; u biza ze li za hae ka mabizo a zona, mi u li isa kwande. Mi h’a sa zwisize lingu za hae kaufela, wa li twaleteta, mi lingu za mu latelela; kakuli li ziba linzwi la hae. U sili, ha li na ku mu latelela, kono li ka sabela kwahule ni yena; kakuli ha li zibi linzwi la ba sili.” (Joani 10:1-5) Mu lemuhe kuli Jesu u itusisa pulelo ya “linzwi” halalu. U bulela habeli ka za linzwi la mulisana, kono lwa bulalu, u bulela ka za “linzwi la ba sili.” Jesu u bulela za u sili ufi?

5. Ki kabakalañi ha lu sa amuheli muenyi ya bulezwi kwa Joani kauhanyo 10?

⁵ Jesu h’a talusi ka za u sili ya li muenyi ye lu swanela ku bonisa kamuhelo—ili linzwi leo ka ku ya ka puo ya kwa makalelo ya Bibele li talusa “lilato kwa baenyi.” (Maheberu 13:2) Mwa swanisezo ya Jesu, u sili ya bulelwa haki muenyi ya memilwe. Ha “keni ka munyako mwa mulaka wa lingu, kono a matukela mwateñi fela, ki lisholi ni sisinyi.” (Joani 10:1) Ki mañi mutu wa pili ya bulezwi mwa Linzwi la Mulimu ya n’a bile lisholi ni sisinyi? Ki Satani Diabulosi. Lu fumana bupaki bwa seo mwa buka ya Genese.

Ku Utwahala Kwa Pili kwa Linzwi la U Sili

6, 7. Ki kabakalañi Satani ka swanelo ha kona ku bizwa kuli u sili ni lisholi?

⁶ Genese 3:1-5 i talusa ka za mo ne li utwahalezi lwa pili linzwi la u sili mwa lifasi. Taba yeo i bonisa kuli Satani n’a atumezi Eva, musali wa pili, ka ku itusisa noha ni ku bulela ku yena ka ku kelusa. Ki niti kuli, mwa taba ye Satani ha si ka pundiwa ka ku nonga kuli “u sili.” Nihakulicwalo, likezo za hae ne li bonisa ka linzila ze ñata kuli n’a swana ni u sili ya bulezwi mwa swanisezo ya Jesu ye ñozwi kwa Joani kauhanyo 10. Ha mu nyakisise lika ze ñwi ze swana.

⁷ Jesu u bonisa kuli u sili y’o u atumela lingu mwa mulaka ka ku shondalela. Ka ku swana, Satani n’a atumezi Eva ka ku sa lemuseha, ka ku itusisa noha. Muatumelo wa kalole wo u patulula seo Satani a li sona luli—ki muicocomezi ya kelusa. Hape u sili y’o ha li mwa mulaka u bata ku bukula lingu ku muñ’a zona. Mane, u maswe ku fita lisholi, kakuli mulelo wa hae hape ki ku “bulaya ni ku sinya.” (Joani 10:10) Ka ku swana, Satani n’e li lisholi. Ka ku swala Eva fa meto, n’a uzwize busepahali bwa hae ku Mulimu. Hape, Satani n’a tisize lifu kwa batu. Kacwalo, ki mubulai.

8. Satani n’a kopamisize cwañi manzwi ni milelo ya Jehova?

⁸ Ku sa sepahala kwa Satani ne ku bonahezi ka mukwa wa n’a kopamisize ka ona manzwi ni milelo ya Jehova. N’a buzize Eva kuli ‘Kana ki niti kuli Mulimu u ize: Mu si ke mwa ca likota  kaufela ze mwa simu?’ Satani n’a ipumisa ku komoka, inge kuli n’a bulela kuli: ‘Mulimu u kona ku ba cwañi mutu ya t’ata cwalo?’ N’a zwezipili kuli: “Mulimu u ziba kuli, nako ye mu i ca, meto a mina a ka tona.” Mu lemuhe manzwi a hae a li: “Mulimu u ziba kuli.” Ka mubulelelo o muñwi, Satani n’a talusa kuli: ‘Na ziba za ziba Mulimu. Na ziba milelo ya hae, mi i maswe.’ (Genese 2:16, 17; 3:1, 5) Ka bumai, bo Eva ni Adama ne ba si ka shungula linzwi la u sili y’o. Kono ba utwa linzwi la hae mi ba itahiseza bumai ni ku bu tahiseza bana ba bona.—Maroma 5:12, 14.

9. Ki kabakalañi ha lu swanela ku libelela ku utwa linzwi la ba sili kacenu?

⁹ Satani u itusisa tushambwe to tu swana kacenu kwa ku yaulula batu ba Mulimu. (Sinulo 12:9) Ki “ndat’ahe lishano,” mi ba ba lika ku yaulula batanga ba Mulimu ka ku swana sina yena, ki bana ba hae. (Joani 8:44) Ha lu nyakisiseñi linzila ze ñwi za mo li utwahalela linzwi la ba sili bao kacenu.

Mo li Utwahalela Linzwi la Ba Sili Kacenu

10. Ki ifi nzila ye ñwi ye li utwahala ka lona linzwi la ba sili kacenu?

¹⁰ Lituto ze Kelusa. Muapositola Paulusi n’a ize: “Mu si ke mwa keluswa ki lituto ze ñata za kusili.” (Maheberu 13:9) Ki lituto ze cwañi zeo? Bakeñisa kuli za kona ku lu ‘kelusa,’ kwa iponahaza hande kuli Paulusi n’a ama kwa lituto ze kona ku lu fokolisa kwa moya. Ki bomañi ba ba luta zona lituto zeo za ba sili? Paulusi n’a bulelezi sikwata sa maeluda ba Sikreste kuli: “Mwahal’a mina luli, ku ka zwa banna ba ba ka bulela litaba ze kopami, kuli balutiwa ba ba latelele.” (Likezo 20:30) Kaniti, kacenu sina mwa miteñi ya Paulusi, batu ba bañwi be ne ba li mwa puteho ya Sikreste kwamulaho ba lika ku yaulula lingu ka ku bulela “litaba ze kopami”—ili litaba za niti ze kopani ni buhata hamoho ni buhata bo bunsu luli. Sina fela mwa n’a taluselize muapositola Pitrosi, ba itusisa “manzwi a butali”—ili manzwi a bonahala inge a’ niti kono kanti ki a lenga ni tuso sina masheleñi a ku pumisa.—2 Pitrosi 2:3.

11. Manzwi a fumaneha kwa 2 Pitrosi 2:1, 3 a patulula cwañi mikwa ni milelo ya bakwenuheli?

¹¹ Pitrosi hape n’a zwezipili ku patulula mikwa ya bakwenuheli ka ku bulela kuli: “Ba ka kenya ka butali lituto ze sinya.” (2 Pitrosi 2:1, 3) Sina lisholi la mwa swanisezo ya Jesu ya mulaka ha li sa ‘keni ka munyako, kono li matukela mwateñi fela,’ bakwenuheli ni bona ba lu atumela ka ku itusisa linzila ze sa lemusehi. (Magalata 2:4; Juda 4) Mulelo wa bona ki ufi? Pitrosi u ekeza kuli: “Ba ka mi puma.” Kaniti, ku si na taba ni mw’a ka utwahalela hande mabaka e ba ka fa bakwenuheli, mulelo wa bona luli ki wa “ku uzwa, ku bulaya ni ku  sinya.” (Joani 10:10) Mu itibelele ku ba sili ba ba cwalo!

12. (a) Be lu eza siango ni bona ba kona cwañi ku lu isa kwa linzwi la ba sili? (b) Ki ku swana kufi ko ku li teñi mwahal’a tushambwe twa Satani ni twa ba sili kacenu?

¹² Liango ze sinya. Linzwi la ba sili li kona ku zwelela ku be lu eza siango ni bona. Liango ze sinya sihulu li lubeta ku ba banca. (1 Makorinte 15:33) Mu hupule kuli Satani n’a nomile Eva ya n’a li mwanana ni ya na si na yeloseli ye tuna mwahal’a bosinyalana ba pili. N’a mu kolwisize kuli Jehova n’a tibezi hahulu tukuluho ya hae, nihaike kuli ne si cwalo luli. Jehova n’a lata batu ba hae mi n’a ba babalela. (Isaya 48:17) Kacenu ka ku swana, ba sili ba lika ku susueza mina ba banca kuli mu kolwe kuli bashemi ba mina ba Sikreste ba mi amuhile tukuluho. Ba sili ba ba cwalo ba kona ku mi lyanganisa cwañi? Musizana yo muñwi wa Sikreste u itumelela kuli: “Tumelo ya ka ne i fokolizwe nakonyana ki be ne ni kena ni bona sikolo. Ne ba zwelapili ku bulela kuli bulapeli bwa ka ne li bwa likaniso ni bwa tulao-lao.” Kono niti kikuli bashemi ba mina ba mi lata. Kacwalo, haiba be mu kena ni bona sikolo ba lika ku mi susueza ku sa kolwa bashemi ba mina, mu si ke mwa lumela ku pumiwa sina Eva.

13. Ki nzila ifi ye butali ya n’a latelezi Davida, mi lu kona ku mu likanyisa mwa nzila ifi ye ñwi?

¹³ Ka za liango ze sinya, walisamu Davida n’a ize: “Ha ni na taba ni ba lishano, ha ni zamayangi ni ba ba ipa.” (Samu 26:4) Kana mu boni hape kalemeno ka kañwi ka ba sili? Ki ba ba ipa sina fela Satani ha n’a itimelize mitala ka ku itusisa noha. Kacenu, batu ba bañwi ba ba na ni muzamao o maswe ba itimeza mitala ni milelo ya bona tota ka ku itusisa Intaneti. Ka ku itusisa yona Intaneti, ba bahulu ba ba si na niti ba kona ku ipumisa ku ba yo munca kuli ba mi swase. Mina ba banca, shangwe mu tokomele hahulu mu ka suhana mwa sinyiwa kwa moya.—Samu 119:101; Liproverbia 22:3.

14. Mitai ya makande ka linako ze ñwi i hatisize cwañi linzwi la ba sili?

¹⁴ Litamilikezo. Nihaike kuli lipiho ze ñwi za makande ka za Lipaki za Jehova ki za niti, ka linako ze ñwi mitai ya makande i patalazanga litaba za buhata ze zwa ku ba sili. Ka mutala, mwa naha ye ñwi piho ya makande ne i zibahalize ka mafosisa kuli Lipaki ne ba yemezi puso ya Hitler mwahal’a Ndwa ya Lifasi ya Bubeli. Mi mwa naha ye ñwi hape, piho ye ñwi ne i tamilikelize Lipaki kuli ba sinya miyaho ya likeleke. Mwa linaha ze ñatanyana mitai ya makande ne i tamilikelize Lipaki kuli ba hana ku fa bana ba bona likalafo ni kuli ba tuhelela ka bomu bufosi bo butuna bo bu ezwa ki balapeli ka bona. (Mateu 10:22) Nihakulicwalo, batu ba ba na ni niti ba ba lu tekelezi hande ba ziba  kuli litaba ze cwalo ki litamilikezo fela.

15. Ki kabakalañi ha ku si ka luka ku lumela litaba kaufela ze hasanyiwa ki mitai ya makande?

¹⁵ Lu swanela ku ezañi haiba lu talimana ni litamilikezo ze hasanyiwa ki linzwi la ba sili? Lu swanela ku utwa kelezo ye kwa Liproverbia 14:15 ye li: “Sikuba si lumela taba kaufela; kono ya na ni ngana u talimisisa mw’a hata.” Ha ku si ka luka ku lumela kuli taba kaufela ye hatiswa ki mitai ya makande ki ya niti. Nihaike ha lu swaneli ku sa kolwa litaba kaufela za lifasi, lwa ziba kuli ‘lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.’—1 Joani 5:19.

“Mu Like Mioya”

16. (a) Mikwa ya lingu i bonisa cwañi buniti bwa manzwi a Jesu a fumaneha kwa Joani 10:4? (b) Bibele i lu susueza ku ezañi?

¹⁶ Kono lu kona ku ziba cwañi hande kuli ye lu eza siango ni yena ki mulikani kamba ki sila? Jesu u bulela kuli lingu li latelela mulisana “kakuli li ziba linzwi la hae.” (Joani 10:4) Haki ponahalo ya mulisana ye tisa kuli lingu li mu latelele; ki linzwi la hae. Buka ye talusa za libaka ze ñozwi mwa Bibele i talusa kuli mupoti yo muñwi n’a kile a kabangisa kuli lingu li ziba mulisana wa zona ka litino za hae, isi ka linzwi. Mulisana n’a alabile kuli lingu li ziba linzwi. Kuli a bonise buniti bwa seo, a cincana litino ni mupoti y’o. Mupoti a biza lingu, inge a tinile litino za mulisana, kono za hana ku sutelela ku yena. Ne li sa zibi linzwi la hae. Kono mulisana ha n’a li bizize, nihaike n’a si ka tina sina mulisana, kapili-pili lingu za to zela ku yena. Kacwalo, mutu yo muñwi n’a kana a bonahala sina mulisana, kono kwa lingu seo hasi talusi luli kuli ki mulisana. Ku swana inge kuli lingu li likanga linzwi la ya li biza, ni ku li bapisa kwa linzwi la mulisana. Linzwi la Mulimu li lu bulelela ku eza nto ye swana—li li “mu like mioya ku ziba kana i zwa ku Mulimu.” (1 Joani 4:1; 2 Timotea 1:13) Ki sikamañi se si ka lu tusa ku eza cwalo?

17. (a) Lu kona ku tekelela ka mukwa ufi linzwi la Jehova? (b) Zibo ya ku ziba Jehova i lu konisa ku ezañi?

¹⁷ Ki taba ya niti kuli, mo lu zibela hande linzwi kamba lushango lwa Jehova, ki ka mo lu ka lemuhela kapili linzwi la u sili. Bibele i bonisa hande mo lu kona ku huliseza zibo ye cwalo. I li: “Lizebe za mina li ka utwa mwamulaho a mina linzwi le li li: Nzila ki yona ye, mu zamaye ku yona!” (Isaya 30:21) “Linzwi” leo le li utwahala mwamulaho li zwa mwa Linzwi la Mulimu. Nako kaufela ha lu bala Linzwi la Mulimu, lu utwa ka swanisezo, linzwi la Mulisana wa luna yo Mutuna, Jehova. (Samu 23:1) Kacwalo, ka mo lu itutela hahulu Bibele, ki ka m’o hape lu ka tekelela hande Linzwi la Mulimu. Zibo yeo i ka lu konisa ku ziba kapili-pili linzwi la ba sili.—Magalata 1:8.

18. (a) Ku ziba linzwi la Jehova ku amañi? (b) Ka ku ya ka Mateu 17:5, ki kabakalañi ha lu swanela ku mamela linzwi la Jesu?

¹⁸ Ku ziba Linzwi la Jehova hape ku amañi? Kwand’a ku li utwa, ku ziba Linzwi la Jehova hape ku ama ku li mamela. Ha mu bone hape Isaya 30:21. Linzwi la Mulimu li li: “Nzila ki yona ye.” Ee, ha lu ituta Bibele, lu utwa litaelo za Jehova. Ku zwa f’o, Jehova u laela kuli: “Mu zamaye ku yona!” Jehova u bata kuli lu eze ze lu utwa. Kacwalo, ka ku sebelisa ze lu ituta, lu bonisa kuli ha lu si ka utwa fela linzwi la Jehova kono hape lu li mamezi. (Deuteronoma 28:1) Ku mamela Linzwi la Jehova hape ku talusa ku mamela linzwi la Jesu, kakuli Jehova yena ka sibili  u lu bulelela ku eza cwalo. (Mateu 17:5) Jesu yena Mulisana yo Munde u lu bulelela ku ezañi? U lu luta ku tahisa balutiwa ni ku sepa “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45; 28:18-20) Ku mamela linzwi la hae ku ka lu fumanisa bupilo bo bu sa feli.—Likezo 3:23.

“Li Ka Sabela Kwahule ni Yena”

19. Lu swanela ku ezañi ha lu utwa linzwi la ba sili?

¹⁹ Kacwalo he, lu swanela ku ezañi ha lu utwa linzwi la ba sili? Lu swanela ku eza sina mo li ezezanga lingu. Jesu u li: “U sili, ha li na ku mu latelela, kono li ka sabela kwahule ni yena.” (Joani 10:5) Lu swanela ku nga muhato ka linzila ze peli. Sa pili, ha ‘lu na ku latelela’ u sili. Ee, lu ka hanela u sili ka ku tiya. Mane, mwa Sigerike sa mwa Bibele, pulelo ya kuli “ha li na” i talusa ku ikwangela luli mwa puo yeo. (Mateu 24:35; Maheberu 13:5) Sa bubeli, lu “ka sabela kwahule ni yena,” mi f’o kikuli lu ka mu fulalela. Yeo ki yona nzila ye lukile luli ya mo lu swanela ku ezeza ba ba luta lituto ze sa lumelelani ni linzwi la Mulisana yo Munde.

20. Lu swanela ku ezañi ha lu talimana ni (a) bakwenuheli ba ba kelusa, (b) liango ze sinya, (c) lipiho za mitai ya makande za buhata?

²⁰ Kacwalo, ha lu talimana ni ba ba tahisa mihupulo ya bukwenuheli, lu ka bata ku eza se li bulela Linzwi la Mulimu ha li li: ‘Mu ikete ku ba ba tahisa lifapano ni mabaka a’ sitatalisa batu, ba ba sinya tuto ye mu lutilwe. Mu ba pime.’ (Maroma 16:17; Tite 3:10) Ka mukwa o swana, Bakreste ba banca ba ba talimani ni kozi ya liango ze sinya ba swanela ku sebelisa kelezo ya Paulusi ku mutangana Timotea ye li: ‘Saba litakazo za kwa bucaha.’ Mi ha lu tamilikezwa litaba ki mitai ya makande, lu ka hupula kelezo ye ñwi ya Paulusi ku Timotea ye li: ‘[Ba ba teeleza kwa linzwi la ba sili] ba yaulukela kwa matangu. Kono wena u iswale mwa linto kaufela.’ (2 Timotea 2:22; 4:3-5) Ku si na taba ni kalole ka linzwi la ba sili, lu ka saba kwa linto kaufela ze kona ku sinya tumelo ya luna.—Samu 26:5; Liproverbia 7:5, 21; Sinulo 18:2, 4.

21. Ki mupuzo mañi o ba libelezi ba ba hana linzwi la ba sili?

²¹ Ka ku hana linzwi la ba sili, Bakreste ba ba tozizwe ba utwa linzwi la Mulisana yo Munde le li fumaneha kwa Luka 12:32. Kwa liñolo leo Jesu u bulela ku bona kuli: “Wena mutapinyana, u si ke wa saba, kakuli Ndat’a mina u katezwi ku mi fa mubuso.” Ka mukwa o swana, ba “lingu ze ñwi” ba nyolelwa hahulu ku utwa manzwi a Jesu a li: “A mu tahe, mina ba ba fuyozwi ki Ndate, mu yole mubuso o n’o lukiselizwe mina haisamba lifasi li tomwa.” (Joani 10:16; Mateu 25:34) Mupuzo o tabisa luli u lu libelezi haiba lu hana “linzwi la ba sili”!

Kana Mwa Hupula?

• Satani u swanela cwañi ku ba yena u sili ya bulezwi mwa swanisezo ya Jesu ya mulaka?

• Linzwi la ba sili li utwiwa cwañi kacenu?

• Lu kona ku ziba cwañi linzwi la ba sili?

• Lu swanela ku ezañi ha lu utwa linzwi la ba sili?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Maria n’a zibile Kreste

[Siswaniso se si fa likepe 16]

U sili ha atumeli lingu ka ku iponahaza

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Lu ezangañi ha lu utwa linzwi la ba sili?