“Mu Latane Ba Bañwi ni Ba Bañwi ka Lilato”

“Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyan’a hae.”—MAROMA 12:10.

1, 2. Mulumiwa yo muñwi wa mwa miteñi ya cwale ni muapositola Paulusi ne ba ikozi silikani mañi ni mizwale ba bona?

MWA lilimo kaufela ze 43 za n’a li mulumiwa kwa linaha za kwa upa, Don n’a zibahala ka lilato la n’a bonisa kwa batu ba n’a sebeleza. Cwale ha n’a kula butuku bo ne bu mu bituzi, ba bañwi ku ba n’a kile a ituta ni bona, ba zamaya misipili ye mitelele ku taha kwa bulobalo bwa hae ni ku t’o mu bulelela kuli: “Kamsahamnida, kamsahamnida!” mwa puo ya Sikorea—ili ku talusa kuli “Lu itumezi, lu itumezi!” Lilato la Don ne li ba fitile hahulu kwa lipilu.

² Haki Don fela ya zibahala cwalo. Mwa miteñi ya baapositola, muapositola Paulusi n’a bonisize lilato le lituna ku ba n’a sebeleza. Paulusi n’a itombozi bupilo bwa hae. Ne li mutu ya n’a na ni buikolwiso, kono hape n’a na ni musa ni lilato, “sina muanyisi mw’a babalelela bana ba hae ka lilato.” N’a ñolezi puteho ya kwa Tesalonika kuli: “Mwa ku mi shemuba, ne lu lakaza ku mi fa, isi Evangeli ya Mulimu fela, kono ni bona bupilo bwa luna; kakuli ki mina balatiwa ba luna luli.” (1 Matesalonika 2:7, 8) Hasamulaho, Paulusi ha n’a bulelezi mizwale ba hae ba kwa Efese kuli ha ba sa tola ba bona pata ya hae hape, ba “lila kaufel’a bona, ba  ikwiseza mwa mulala wa Paulusi, ba mu tubeta ka lilato.” (Likezo 20:25, 37) Kwa bonahala hande kuli silikani sa Paulusi ni mizwale ba hae ne si si ka toma fela fa ku ba ni tumelo ye swana. Ne ba latana ka lilato le lituna.

Sishemo ni Lilato

3. Ki tulemeno tufi twa Sikreste to tu zamaelela ni lilato?

³ Mwa Mañolo, sishemo, kutwelo-butuku, ni mukekecima ki mikwa ye zamaelela hahulu ni kalemeno ka katuna ka Sikreste ka lilato. (1 Matesalonika 2:8; 2 Pitrosi 1:7) Tulemeno twa Sikreste t’o kaufela tu sebeza hamoho ku tahisa miselo ye minde. Tu suteleza Bakreste bukaufi ku yo muñwi ni yo muñwi ni ku ba suteleza ku Ndat’a bona wa kwa lihalimu. Kacwalo, muapositola Paulusi n’a elelize balumeli ka yena kuli: “Lilato li tokwe buikeziso. . . . Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyan’a hae.”—Maroma 12:9, 10.

4. Pulelo ya kuli “ku latana” i talusañi?

⁴ Linzwi la Sigerike la n’a itusisize Paulusi le li tolokilwe kuli “ku latana” li na ni likalulo ze peli, kalulo ya pili i talusa silikani mi kalulo ya bubeli i talusa lilato la taho. Sina ka mwa taluseza caziba yo muñwi ya itutile Bibele, nto yeo i talusa kuli Bakreste “ba ka zibahala ka ku ba lubasi lwa balapeli ba ba latana, ku swalisana, ni ku tusana.” Kana ki mona mo mu ikutwela cwalo ka za mizwale ni likaizeli ba mina? Mwa puteho ya Sikreste, lu swanela ku ikutwa kuli mizwale ba luna ki banabahabo luna. (Magalata 6:10) Kacwalo, Bibele ya The New Testament in Modern English, ye tolokilwe ki J. B. Phillips, i tolokile Maroma 12:10 kuli: “Ha lu lataneñi luli sina mo ba latanela bo mutu ni munyan’a hae.” Mi The Jerusalem Bible i li: “Mu latane hahulu sina mo ba swanela ku latanela bo mutu ni munyan’a hae.” Ki niti, lilato la Bakreste haki lilato la fela kamba la ku latanela fela mulao. Haike lu ‘latane hahulu, ka pilu ye sweu, ku si na buikeziso.’—1 Pitrosi 1:22.

“Mu Lutwa ki Mulimu ku Latana”

5, 6. (a) Jehova u itusisize cwañi mikopano ya macaba ku luta batu ba hae lilato la Sikreste? (b) Silikani sa mizwale si tiyanga cwañi ha ba sebeza hamoho ka nako ye telele?

⁵ Nihaike mwa lifasi le, “lilato la ba bañata” li sweli la fola, Jehova u luta batu ba hae kacenu “ku latana.” (Mateu 24:12; 1 Matesalonika 4:9) Mikopano ya macaba ya Lipaki za Jehova ki linako ze nde hahulu za ku ituta ku latana. Fa mikopano yeo, Lipaki ba kopananga ni mizwale ba bona ba ba zwa kwa linaha za kwahule, mi ba bañata ba amuhelanga mizwale bao mwa mandu a bona. Kwa mukopano o muñwi cwanoñu fa, ba bañwi ne ba zwa kwa linaha k’o batu ha ba bonisangi hahulu maikuto a bona. Mukreste yo muñwi ya n’a tusa ku ba fumanela malobalo n’a ize: “Mizwale bao ha ba fita, ne ba ikalezwi mi ne ba na ni boi. Kono ha ba laeza hamulaho fela wa mazazi a 6, ba kumbatana ni be ne ba ba amuhezi mi ba kala ku lila. Ne ba ikozi lilato la Sikreste le ba si ke ba  libala.” Ku amuhela mizwale ba luna, ku si na taba ni ko ba zwelela, ku kona ku ba tabisa ni ku lu tabisa.—Maroma 12:13.

⁶ Ku amuhela ba bañwi fa mikopano kwa tabisa, kono nto ye tabisa hahulu mane ki silikani se si banga teñi mwahal’a Bakreste ba ba sebelelize Jehova hamoho ka nako ye telele. Ha lu zibana hande ni mizwale ba luna, lu ka itebuha hahulu mikwa ya bona ye minde, ye cwale ka busepahali bwa bona, sishemo sa bona, bufani bwa bona, kutwisiso ya bona, kutwelo-butuku ya bona, ni buitomboli bwa bona. (Samu 15:3-5; Liproverbia 19:22) Mark, ya n’a li mulumiwa kwa Upa wa Africa n’a ize: “Ku sebelisana hahulu ni mizwale ba luna ku tahisa silikani se si sa feli.”

7. Lu tokwa ku ezañi kuli mwa puteho ku be ni lilato la Sikreste?

⁷ Kuli mwa puteho ku be ni silikani se si cwalo, mizwale ni likaizeli ba swanela ku zibana hande. Ka ku fumaneha kamita kwa mikopano ya Sikreste, lu tiisa silikani sa luna ni mizwale ni likaizeli ba luna. Ka ku kopana ni ku ambola ni ba bañwi pili ni hamulaho wa mikopano ni ka ku alabanga, lu ka babalelana ni ku susumezana “mwa lilato ni mwa misebezi ye minde.” (Maheberu 10:24, 25) Eluda yo muñwi wa kwa United States u li: “Ni sa hupula hande-nde kuli ha ne ni sa li mwanana, lubasi lwa hesu n’e li lo luñwi lwa mabasi a n’a siyalelanga fa Ndu ya Mubuso, inze lu ikola siango ni ku ambola hahulu ni ba bañwi.”

Kana Mu Tokwa ku ‘Atumulusa’ Lilato la Mina?

8. (a) Paulusi n’a talusañi ha n’a kupile ba kwa Korinte kuli ba ‘atamise’ lipilu? (b) Lu kona ku ezañi kuli lu hulise lilato mwa puteho?

⁸ Kuli lu bonise hahulu lilato le li cwalo, lu ka tokwa ku ‘atamisa’ lipilu za luna. Muapositola Paulusi n’a ñolezi puteho ya kwa Korinte kuli: “Pilu ya luna i atami. Ha mu si ka sinana ku luna.” Paulusi n’a ba kupa kuli ni bona ba ‘atamise lipilu za bona.’ (2 Makorinte 6:11-13) Kana ni mina mwa kona ‘atamisa’ lipilu za mina cwalo kuli mu bonise ba bañwi lilato? Ha mu lukeli ku libelela kuli ba bañwi ba tahe ku mina. Mwa liñolo la n’a ñolezi Maroma, Paulusi n’a bonisize kuli lilato la ku latana li lukela ku zamaelela ni kelezo ye, ye li: ‘Mu beyane kwapili ka ku fanana likute.’ (Maroma 12:10) Kuli mu bonise likute ku ba bañwi, mwa kona ku kalisa ku ba lumelisa kwa mikopano. Hape mwa kona ku ba mema ku sebeza hamoho ni mina mwa simu kamba ku itukiseza ni bona mukopano. Ku eza cwalo ku kwalula nzila ya kuli lilato li hule.

9. Ba bañwi ba ezizeñi kuli ba zibane hahulu ni Bakreste ba bañwi? (Mu fe ni mitala ya mwa puteho ya mina.)

⁹ Mabasi ni ba bañwi ba mwa puteho ba kona ku ‘atumulusa’ lilato la bona ka ku potelana, mwendi ku ikola liconyana hamoho, kamba ku eza lika ze ñwi cwalo ze katulusa. (Luka 10:42; 14:12-14) Hakop fokuñwi u ezanga litukiso za kuli sikwatanyana sa batu si kopane ku ishumusa. U li: “Ku fumanehanga banana ni ba bahulu, hamohocwalo ni bashemi ba makwasha. Kaufela ba kutanga inze ba tabile, ni ku zibana hande.” Ka ku ba Bakreste, lu lukela ku lika ka t’ata ku sa ba fela balumeli ba ba lapela hamoho kono lu be balikani sakata.—3 Joani 14, NW.

10. Lu kona ku ezañi ha lu sa utwani ni ba bañwi?

¹⁰ Kono ku sa petahala fokuñwi ku kona ku lu palelwisa ku hulisa silikani ni lilato ku ba bañwi. Lu kona ku ezañi he? Nto ya pili ye lu kona ku eza ki ku lapela kuli lu utwane ni mizwale ba luna. Tato ya Mulimu ki ya kuli batanga  ba hae ba utwane, mi kacwalo u ka alaba litapelo za luna ze buniti za ku bata ku utwana ni ba bañwi. (1 Joani 4:20, 21; 5:14, 15) Mi hape lu swanela ku eza lika ka ku ya ka mo lu lapelela. Ric, muokameli wa maeto wa kwa Upa wa Africa u hupula ka za muzwale ya n’a na ni moya o n’o sa mu utwanisi hande ni ba bañwi. Ric u li: “Ku fita ku shengoka muzwale y’o, na lika ku twaelana ni yena. Na fita fa ku ziba kuli bondat’ahe muzwale y’o ne ba mu kalimelanga hahulu. Ha se ni zibile ka mo ne ku bezi t’ata ku muzwale y’o ku tula butata bwa muinelo wo wa n’a huliselizwe ku ona ni ku bona licinceho za n’a s’a ezize, na kala ku mu tabela. Se lu ba balikani ba batuna.”—1 Pitrosi 4:8.

Mu Bulele Maikuto A Mina!

11. (a) Ku tokwahalañi kuli ku be ni lilato mwa puteho? (b) Ki kabakalañi ku sa ambola ni ba bañwi ha ku fosahezi kwa moya?

¹¹ Kacenu, batu ba bañata ba pila fela ba si na mulikani yo mutuna. B’o ki bumai! Ha ku swaneli ku ba cwalo mwa puteho ya Sikreste. Lilato sakata la Sikreste ha li boniswi fela ka ku ambolisana ka maoyo kamba ka mikwa ye minde; mi hape ha li boniswi ka maikuto a tulile tikanyo. Kono lu swanela ku lukuluha ku taluseza ba bañwi maikuto a luna, sina Paulusi mwa n’a taluselize ba kwa Korinte maikuto a hae, ni ku bonisa balumeli ka luna kuli lwa iyakatwa bona luli. Nihaike haki mutu kaufela ya lata ku ambola, ku kuza hahulu hape ku maswe. Bibele i lu eleza kuli: “Mutu ya sa lati siango ni ba bañwi, u bata z’a lakaza yena a nosi, u lwanisa za ngana kaufela.”—Liproverbia 18:1.

12. Kuli mwa puteho ku be ni kutwano, ki kabakalañi ha lu swanela ku ambolisananga hande?

¹² Kuli lu be ni balikani sakata, lu lukela ku punyanga maikuto a luna. (Joani 15:15) Kaufel’a luna lu tokwa balikani be lu kona ku taluseza mihupulo ni maikuto a luna. Mi hape, ha lu zibana hahulu, ku bunolo ku tusana. Ha lu ka babalelana cwalo, lu ka tisa kuli lilato li hule, mi lu ka bona buniti bwa manzwi a Jesu, a’ li: “Ku na ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa.”—Likezo 20:35; Mafilipi 2:1-4.

13. Lu kona ku ezañi kuli lu bonise kuli lu na ni lilato sakata kwa mizwale ba luna?

¹³ Kuli lilato la luna li beye muselo, lu swanela ku li bonisa. (Liproverbia 27:5) Haiba lu na ni lilato sakata, pata ya luna i ka bonisa cwalo, mi seo si ka susumeza ba bañwi ku lu likanyisa. Munna ya butali n’a ñozi kuli: “Liseli la mwa  meto li tabisa pilu.” (Liproverbia 15:30) Likezo ze ezwa ka sishemo ni zona li hulisa lilato. Nihaike ha ku na ya kona ku leka lilato sakata, mpo ye fiwa ku zwelela kwa pilu i butokwa hahulu. Ku ñolela ba bañwi mañolo ni ku ba ‘bulelela manzwi a swanela’ ku ka ba bonisa butuna bwa lilato la luna. (Liproverbia 25:11; 27:9) Ha se lu kalile silikani ni ba bañwi, lu lukela ku si tiisa ka ku zwelapili ku bonisa lilato le li si na buikeziso. Lu lukela ku tusa balikani ba luna sihulu ha ba li mwa butokwi. Bibele i li: “Mulikan’a mutu wa mu lata ka nako ni nako, u pepezwi kuli a be mwanahabo mwa liziyezi za hae.”—Liproverbia 17:17.

14. Lu kona ku ezañi haiba mutu a bonahala ku sa lu twaelela hahulu niha lu lika ku mu twaelela?

¹⁴ Taba ya niti ki ya kuli ha lu koni ku twaelana hahulu ni mañi ni mañi mwa puteho. Ku na ni be lu ka twaelela hahulu ku fita ba bañwi. Kacwalo, haiba mutu a bonahala ku sa mi twaelela hahulu sina ka mo mu batela, mu si ke mwa matukela ku nahana kuli ku na ni se si fosahezi ku mina kamba ku mutu y’o. Mi mu si ke mwa hapeleza mutu y’o ku mi twaelela hahulu. Haiba mu lika ka mo mu konela kaufela ku utwana ni yena, mu ka kwalula nzila ya kuli kwapili mu kone ku ba balikani ba batuna.

“Ye ni Katelwa Hahulu”

15. Batu ba ikutwanga cwañi ha ba babazwa kamba ha ba sa babazwi?

¹⁵ Jesu u lukela ku ba ya n’a tabile hahulu fa kolobezo ya hae, ha n’a utwile linzwi le li zwa kwa lihalimu, le li li: ‘Ki yena ye ni katelwa hahulu’! (Mareka 1:11) Manzwi ao a lukela ku ba a n’a kolwisize hahulu Jesu kuli Ndat’ahe n’a mu lata luli. (Joani 5:20) Ka bumai, ba bañwi ha ba utwangi manzwi ao kwa batu be ba kuteka ni ku lata. Ann u li: “Banana ba bañata ba ba swana sina na, ha ba na bahabo bona ba Bakreste. Lu utwanga fela linyazo kwa mandu. Seo sa lu zwafisa luli.” Kono banana bao ha ba taha mwa puteho, ba ikolanga moya wa lilato ni pabalelo mwa lubasi lwa kwa moya—mo ku na ni bondate ni boma, bahulwani ni banyani ba bona mwa tumelo.—Mareka 10:29, 30; Magalata 6:10.

16. Ki kabakalañi ku nyaza-nyaza ba bañwi ha ku sa tusi?

¹⁶ Mwa lizo ze ñwi, bashemi, batu ba bahulu, ni baluti ha ba babazangi banana ka ku zwelela kwa pilu, ka ku nahana kuli ku ba lumba ku kona ku ba tahiseza muikuhumuso kamba ndembwe. Muhupulo wo mane u kona ku kena mwa mabasi a Sikreste ni mwa puteho. Ha ba bulela ka za ngambolo ya file mukulwani kamba ka za nto ye ñwi cwalo ya ezize, ba bahulu ba kana ba li: “U likile, kono u eze ka t’ata ni ku fita!” Kamba ba kana mane ba bonisa ku sa tabela mwanana ka nzila ye ñwi cwalo. Ka ku eza cwalo, ba bañata ba nahana kuli ba tusa banana ku eza ka m’ata a bona kaufela. Kono ku eza cwalo mane ku kutisezanga mikulwani mwamulaho kakuli ba kona ku itulela kamba ku ikutwa kuli ha ba koni.

17. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bata linzila za ku babaza ba bañwi?

 ¹⁷ Nihakulicwalo, ha mu swaneli ku babaza fela mutu ha mu bata ku mu fa kelezo. Ku babaza mutu ha buniti ku hulisa lilato mwa lubasi ni mwa puteho, mi ku susueza mikulwani ku kupa likelezo kwa mizwale ni likaizeli ba ba hulile. Kacwalo ku fita ku eza ba bañwi ka ku ya ka sizo, haike lu ‘apale mutu yo munca ya bupwa ka siswaniso sa Mulimu mwa ku luka, ni mwa ku kena kwa niti.’ Mu babaze ba bañwi sina Jehova mw’a ezeza.—Maefese 4:24.

18. (a) Mikulwani, mu swanela ku nga cwañi kelezo ye mu fiwa ki ba bahulu? (b) Ki kabakalañi ba bahulu ha ba tokomelanga hahulu mo ba fela kelezo?

¹⁸ Kono ni mina mikulwani, mu si ke mwa nahana kuli ha mu sikululwa kamba ku elezwa ki ba bahulu, kipeto ha ba mi lati. (Muekelesia 7:9) Hakucwalo! Ba mi sikulula kakuli ba mi lata mi ba bata ku mi tusa. Hakusicwalo, ne ba ka ikatalezañi ku mi eleza? Ka ku ziba kuli manzwi a na ni m’ata, ba bahulu—mi sihulu maeluda ba puteho—ba nahananga ni ku lapela hahulu pili ba si ka fa kale kelezo, kakuli bona se ba bata fela ki ku tusa.—1 Pitrosi 5:5.

“Mulena U Tezi Sishemo”

19. Ki kabakalañi be ne ba kile ba utwa maswabi kwamulaho ha ba lukela ku itinga ku Jehova?

¹⁹ Lika ze maswe ze ne ezahezi kwamulaho li kana li siyezi ba bañwi muhupulo wa kuli ku bonisa lilato ku kona ku tahisa fela maswabi. Ba tokwa ku ba ni bundume ni tumelo ye tiile kuli ba lukuluhe hape ku bulelela ba bañwi ze mwa pilu. Kono ha ba swaneli ku libala kuli Jehova ha “ini kwahule ni mutu ni mutu wa luna.” U lu kupa ku sutelela ku yena. (Likezo 17:27; Jakobo 4:8) Hape wa ziba kuli lwa saba ku utwiswa butuku, mi u lu sepisa ku lu tusa ni ku lu yamunwena. Walisamu Davida u lu sepisa kuli: ‘Muñ’a Bupilo u fakaufi ni ba ba na ni pilu ye lobehile, mi u pilisa ba ba ikutwa ku swaba mwa moya wa bona.’—Samu 34:18.

20, 21. (a) Lu ziba cwañi kuli lwa kona ku ba balikani ba batuna ba Jehova? (b) Lu tokwa ku ezañi kuli lu be balikani ba Jehova?

²⁰ Silikani ni Jehova ki sona silikani se situna ka ku fitisisa se lu kona ku ba ni sona. Kono kana silikani se si cwalo sa konahala luli? Sa konahala. Bibele i bonisa ka za banna ni basali ba ba lukile be ne ba ikutwile ku ba balikani ba batuna ba Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Ze nde ze ne ba bulezi li ñozwi kuli li lu kolwise kuli ni luna lwa kona ku sutelela ku Jehova.—Samu 23, 34, 139; Joani 16:27; Maroma 15:4.

²¹ Za tokwa Jehova kuli lu be balikani ba hae ki lika ze konahala ku mañi ni mañi. Davida n’a ize: ‘Muñ’a Bupilo, ki mañi ya ka ina mwa Tabernakele ya hao? Ki ya na ni mizamao ye lukile, mi a eza ka ku sepahala, a bulela niti mo i li teñi mwa pilu ya hae.’ (Samu 15:1, 2; 25:14) Ha lu ka lemuha kuli ku sebeleza Mulimu ku tahisa ze nde mi ku lu fumanisa ketelelo ni silelezo ya hae, lu ka fita fa ku ziba kuli “Mulena u tezi sishemo.”—Jakobo 5:11.

22. Jehova u bata kuli batu ba hae ba itame silikani se si cwañi ni yena?

²² Lu ba ba fuyozwi hakalo kuli Jehova u bata ku itama silikani se situna ni batu ba ba si ka petahala! Kana ni luna ha lu swaneli ku bonisana lilato? Ka tuso ya Jehova, mañi ni mañi wa luna wa kona ku hulisa ni ku ikola lilato le i zibahala ka yona kopano ya luna ya Sikreste. Mwa Mubuso wa Mulimu, mañi ni mañi fa lifasi u ka ikutwela lilato leo, kamita ni ku ya ku ile.

Kana Mwa Kona ku Talusa?

• Ki moya mañi o swanela ku ba mwa puteho ya Sikreste?

• Mañi ni mañi wa luna u kona ku hulisa cwañi lilato mwa puteho?

• Ku babaza ba bañwi ha buniti ku kona ku hulisa cwañi lilato la Sikreste?

• Lilato la Jehova li lu tusa ni ku lu tiisa cwañi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Lilato la Bakreste haki lilato fela la ku latanela mulao

[Maswaniso a fa likepe 17]

Kana mwa kona ku “atumulusa” lilato la mina?

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Kana mu ba ba nyaza-nyaza fela kamba mu basusuezi?