Mu Ipumanele Lituso ka ku Ipatela Sifumu sa kwa Moya

“Ya lata silivera h’a na ku kuliswa ki silivera, ku cwalo ni ku y’a lata bufumu, h’a kolwisi ki s’a fumana.”—Muekelesia 5:10.

KU SEBEZA hahulu kwa botehisa, mi mabote a kona ku tisa makulanu, mane fokuñwi nihaiba lifu. Mwa linaha ze ñata, mabasi a shandauka kabakala litelekano. Mi hañata ze tisanga cwalo ki lilato la ku lata sifumu. Ku fita ku ikola za na ni zona, mutu ya lata hahulu sifumu u sebeza hahulu ka t’ata ku bata maluo a mañwi, ku si na taba ni makulanu a kona ku itahiseza ka ku eza cwalo. Buka ye ñwi ya likelezo i li: “Batu kaufela mwa naha ba lika ka t’ata ku ipumanela sifumu se ba na ni sona ba bañwi, ni ko ba bona kuli bafumi bao ba sebeza hahulu ka t’ata mi ba tuha ba ipatiseza matuku a lipilu inge ba sa li micaha.”

Mutu fokuñwi wa kona ku fundumanela maluo a mañata mi ku eza cwalo ku kona ku mu tokwisa tabo ya n’a swanela ku ba ni yona. Bafundoti hañata ki bona ba ba fuzelela takazo ya luna batu ya ku bata maluo a mañata! Fa TV, hañata mu kana mwa fundotwa lika zeo mwendi mu sa tokwi kamba lika ze  mu sa koni ku leka. Lika zeo kaufela li kona ku mi lyanganisa hahulu.

Ku lata hahulu sifumu ku kona ku lu tahiseza bumai bo butuna bo bu sa lemusehi kapili, bwa makulanu ni ku fokola kwa moya. Ka mutala, Mulena Salumoni ya butali n’a ize: “Pilu ye sweu i pilisa mubili.” (Liproverbia 14:30) Kono mukatala, lipilaelo, ni sineneketo ya ku bata maluo a mañata li kona ku lu kulisa ni ku lu tokwisa tabo. Ku lata hahulu sifumu hape ku kona ku sa lu utwanisa ni ba bañwi. Mi mutu ha sa utwani ni ba bañwi ni lubasi lwa hae, ha koni ku pila bupilo bo bunde.

Bunde bwa Sifumu sa kwa Moya

Lilimo-limo kwamulaho k’o, muapositola Paulusi n’a ize: “Mu si ke mwa ya ka ku likanyisa lifasi le.” (Maroma 12:2) Lifasi li lata ba ba li latelela. (Joani 15:19) Moya wa lona ki ku bata kuli mu late sifumu ka ku tisa lika ze tabisa mwa meto, mazoho, mulomo, lingo, ni lizebe za mina. Li hulisa hahulu “takazo ya meto” ilikuli mina ni ba bañwi mu tundamene ku bata sifumu.—1 Joani 2:15-17.

Kono ku na ni sifumu se si fitela kwahule mali, libubo, ni maluo. Lilimo-limo kwamulaho k’o, Mulena Salumoni n’a ipumanezi maluo a mañata a lifasi le. N’a ikahezi mandu mi n’a na ni masimu, ni masimu a likota ze beya litolwana, batanga, limunanu, baopeli ba banna ni basali, hamoho ni gauda ni silivera ye ñata hahulu. Salumoni n’a na ni maluo a mañata ku fita maluo kaufela a be ne ba kile ba ba teñi pili. N’a ca kobe ka muutwa. Salumoni n’a na ni ibat’o ba nto kaufela ya n’a tabela. Kono ha talima lika kaufela za n’a petile, n’a ize: “Kamukana n’e li za mbango, ni musebezi o si na tuso.”—Muekelesia 2:1-11.

Ka butali bo butuna bwa n’a filwe, Salumoni n’a zibile kuli mutu u kona fela ku ba ni tabo sakata ha ipatela sifumu sa kwa moya. N’a ñozi kuli: “Mi cwale litaba ze, mafelelezo a zona ki a: Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muekelesia 12:13.

Sifumu sa butokwa ku fita gauda ni silivera ki sifumu se si fumaneha mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele. (Liproverbia 16:16) Sina macwe h’a swanela ku batiwa, niti ni yona i na ni ku batiwa. Kana mu ka i bata-bata ni ku i pumbula? (Liproverbia 2:1-6) Mubupi wa luna, yena Mufani wa sifumu tenyene, u mi susueza ku eza cwalo, mi u ka mi tusa. U ka mi tusa cwañi?

Jehova u fa batu litaba za butokwa za niti ka Linzwi la hae, moya wa hae, ni ka kopano ya  hae. (Samu 1:1-3; Isaya 48:17, 18; Mateu 24:45-47; 1 Makorinte 2:10) Ku tatuba zona litaba zeo za butokwa hahulu ili ze sa ipumanelwi fela ku mi fa kolo ya ku iketela ka butali mupilelo o munde ni o tusa hahulu. Mi ku eza cwalo ha ku na ku ba t’ata kakuli Jehova, yena Mubupi wa luna, wa ziba ze lu tokwa kuli lu be ni tabo sakata.

Bibele I Susueza Mupilelo O Pahami

Kelezo ye nde ye fumaneha mwa Bibele i na tuso mi ha i koni ku bapiswa ni likelezo ze ñwi. Litaelo za yona ka za mupilelo ha li konwi ku bapiswa ni lifi kamba lifi ze ñwi. Kelezo ya yona i fumanisa lituso kamita. I tusize ka nako ye telele. Mitala ya kelezo ye nde ya mwa Bibele ki ye cwale ka ku sebeza ka t’ata, ku sepahala, ku sa sinya-sinya mali, ni ku sa ba ni buzwa.—Liproverbia 6:6-8; 20:23; 31:16.

Kabakaleo, Jesu n’a ize: “Mu si ke mwa ikubukanyeza bufumu mwa lifasi, fo ku na ni maswele ni mafumi a’ ca fateñi, ni fo ku na ni masholi ba ba punya mwateñi, ba ba uzwa. Kono mu ikubukanyeze bufumu kwa lihalimu, fo ku si na maswele a’ ca fateñi, ni fo ku si na masholi ba ba punya kwateñi, ba ba uzwa.”—Mateu 6:19, 20.

Temuso ye swanela yeo i sa sebeza kacenu sina mo ne i sebelelize lilimo ze 2,000 ze felile. Ku fita ku tundamena ku ipatela sifumu, lwa kona ku fumana lituso cwale ka ku pila mupilelo o pahami. Se si ka lu konisa ku eza cwalo ki ku ikubukanyeza sifumu sa kwa moya, se si kona ku lu pilisa ka tabo sakata ni buiketo. Lu kona ku eza cwañi cwalo? Lu kona ku eza cwalo ka ku bala Linzwi la Mulimu, yona Bibele, ni ka ku latelela ze li luta.

Sifumu sa kwa Moya Si Fumanisa Lituso

Ha si sebeliswa hande, sifumu sa kwa moya si lu tusa kwa mubili, mwa munahano, ni kwa moya. Sina mbyumbyulu ha i lu silelezanga kwa liseli la lizazi le li folofaza, likuka ze nde za mupilelo ni zona za lu sileleza ka lu bonisa likozi za lilato la ku lata bufumu. Muapositola Paulusi wa Mukreste n’a ñozi kuli: “Ba ba lata ku fuma ba wela mwa miliko ni mwa malaba, ni mwa litakazo ze ñata ze sa utwahali, ze sinya, ze tibiseza batu mwa ku y’o sinyeha ni ku latehelela. Kakuli lilato la bufumu ki mubisi wa ze maswe kamukana; mi ba bañwi ka ku hanelela ku bu lakaza, ba keluhile tumelo, mi ba itabile ili bona ka manyando a mañata.”—1 Timotea 6:9, 10.

Ku lata sifumu ku susuezanga batu ku bata maluo a mañata, libubo, ni m’ata. Mi hañata ba itusisa linzila ze sa swalehi hande za busholi mwa ku bata-bata lika zeo. Ku lata hahulu sifumu ku tokwisa mutu nako, m’ata, ni buikoneli. Ku kona mane ku tokwisa mutu buloko. (Muekelesia 5:12) Ku ipatela maluo a mañata ku si na kakanyo kwa fokolisa kwa moya. Mutu yo mutuna ka ku fitisisa ya kile a pila fa lifasi-mubu, yena Jesu Kreste, n’a bonisize hande nto ye nde hahulu ku fita maluo, ha n’a ize: “Mbuyoti ki ya ba ba ikutwa bubotana [bwa kwa moya] mwa pilu.” (Mateu 5:3) N’a ziba kuli sifumu sa kwa moya si tahisa  mipuzo ya kamita mi si butokwa ku fita maluo a ina nakonyana fela.—Luka 12:13-31.

Kana ku Ipatela Maluo A kwa Moya Kwa Tusa Luli?

Greg u sa hupula kuli: “Bashemi ba ka ne ba likile ka t’ata ku ni kolwisa kuli sifumu sa kwa moya ha si tusi se siñwi. Kono ka ku eza za kwa moya, ni pila ka buiketo luli kakuli ha ni ikalelwi za ku bata bufumu.”

Sifumu sa kwa moya hape si tusa mutu ku utwana ni ba bañwi. Balikani sakata ba mi lata kabakala mo mu inezi, isi kabakala ze mu luwile. Bibele i eleza kuli: “Ya kopana ni ba ba butali, ni yena u ka talifa.” (Liproverbia 13:20) Mi hape, lubasi lo lunde lu tiiswa ka butali ni lilato, isi ka sifumu.—Maefese 5:22–6:4.

Ha lu si ka pepwa ni zibo ya ku ziba lika za butokwa. Lu na ni ku itutela ku ba bañwi kamba mwa Linzwi la Mulimu. Ki lona libaka lituto za Bibele ha li kona ku sikulula munahano wa luna fa taba ya maluo. Don, ya n’a belekanga mwa panga, u li: “Ni tusizwe ku nahanisisa lika z’e li za butokwa, mi ni itutile ku kolwa ka likanyana ze ni na ni zona.”

Mu Ipatele Sifumu sa Kamita sa kwa Moya

Sifumu sa kwa moya si tahisa mipuzo ya ku ya ku ile, isi ya nakonyana fela. Paulusi n’a ñozi kuli: “Ze bonahala [za sifumu] ki za nako i liñwi; kono ze sa bonahali [za kwa moya] ki za ku ya ku ile.” (2 Makorinte 4:18) Ki niti kuli sifumu si kona ku lu fa ze lu tokwa cwale, kono ha si na ku lu tusa ku ya ku ile. Sifumu sa kwa moya ki sa ku ya ku ile.—Liproverbia 11:4; 1 Makorinte 6:9, 10.

 Bibele i nyaza lilato la ku lata sifumu le li atile mwa lifasi kacenu. I lu luta ku kuyula takazo ya meto ka ku ba ni liito le li bona hande. I lu susueza ku ipatela sifumu sa kwa moya se si li sa butokwa hahulu. (Mafilipi 1:10) I bonisa kuli ku lata sifumu ki ku lapela luli balimu. Ha lu nze lu sebelisa ze lu ituta mwa Linzwi la Mulimu, lu ba ni tabo ye tuna. Lu ka nahana hahulu za ku fana ku fita za ku fiwa. Mi nto yeo i swanela ku lu susueza luli ku lata sifumu sa kwa moya ku fita maluo.

Ki niti kuli mali a kona ku lu sileleza ka linzila ze ñwi. (Muekelesia 7:12) Kono Bibele i nepile ha i li: “Bufumu bu mela mafufa, sina mbande ye fufela kwahalimu.” (Liproverbia 23:5) Ka ku ba ni lilato la ku lata sifumu, batu ba itabile hahulu ka manyando a mañata—ba sinyize buikangulo bwa bona, mabasi a bona, mane ni lizwalo la bona le linde. Kono ku ba ni tumelo ku lu fumanisa lika ze lu tokwa hahulu—ili ku latiwa, ku ba ni mulelo mwa bupilo, ni ku lapela Mulimu ya pila, Jehova. Hape ku lu bonisa nzila ye liba kwa bupilo bo bu sa feli bwa ku petahala mwa paradaisi ya fa lifasi-mubu—mi yeo ki sepo ya lu file Mulimu.

Honafa, mwa lifasi la Mulimu le linca, batu ba ka atelwa ki lika sina ka mo ba lakaleza. (Samu 145:16) Ka nako yeo, lifasi kamukana li ka “tala zibo ya [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 11:9) Sifumu sa kwa moya si ka ata. Lilato la ku lata sifumu ni ze maswe ze li tisize li ka fela ku felelela. (2 Pitrosi 3:13) Kihona cwale lika ze ba lakaza hahulu batu ze cwale ka bupilo bwa buiketo, musebezi o munde, lipapali ze tabisa, mabasi a swalisani, ni silikani ni Mulimu sa ku ya ku ile, li ka ba fumanisa tabo ya ku ya ku ile.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 6]

Mu Itusise Hande Mali a Mina!

Mu zibe ze mu tokwa. Jesu n’a lu lutile ku lapela kuli: ‘U lu fe buhobe bwa luna bo bu likana ka zazi ni zazi.’ (Luka 11:3) Mu si ke mwa nga kuli mu na ni ku ba ni ze mu tokwa kaufela. Mu hupule kuli bupilo bwa mina ha bu ini ku ze mu fumile.—Luka 12:16-21.

Mu ñole ze mu na ni ku leka. Mu si ke mwa leka-leka fela ze mu bona. Bibele i li: “Milelo ya mutu ya sebeza ka tata i mu atiseza lika; kono ya pakisa ku fuma u akufela kwa bubotana.” (Liproverbia 21:5) Jesu n’a elelize bateelezi ba hae ku likanya teko pili ba si ka eza kale musebezi o tokwa mali.—Luka 14:28-30.

Mu si ikenyi fela mwa likoloti. Ha ku konahala, mu buluke mali a ku leka lika ku fita ku kolota. Lishitanguti li li: “Mufumi u pahamela mubotana, mi ya kalima, ki mutanga wa ya kolotezwi.” (Liproverbia 22:7) Ka ku ba ni buiswalo ni ka ku leka fela ze mu kona, mwa kona mane ku leka lika ze tuna.

Mu si sinyi-sinyi fela lika. Mu babalele ze mu na ni zona kuli li ine nako ye telele, li sa sinyehi. Jesu n’a bonisize kuli n’a sa sinya-sinyi fela lika za n’a itusisize.—Joani 6:10-13.

Mu eze pili lika za butokwa. Mutu ya talifile u ka ‘yolisa linako’ kuli a eze lika za butokwa.—Maefese 5:15, 16.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 7]

Tuto Ye Fita Lituto Ze Lu Ituta mwa Bupilo

Lika ze lu ipumani ku zona—ibe ze nde kamba ze maswe—li kona ku lu luta lituto za butokwa. Kono kana ki niti kuli lika ze lu ipumana ku zona ki zona lituto ze nde ka ku fitisisa? Batili, ku na ni nzila ya butokwa ni ku fita ya ku ituta ka yona. Walisamu n’a bulezi za yona nzila yeo ha n’a lapezi kuli: ‘Linzwi la hao ki lumonyi lwa mwa mautu a ka, ki liseli la mwa nzila ya ka.’—Samu 119:105.

Ki kabakalañi ku ituta lituto za Mulimu ha ku fita hahulu ku itutela ku ze ezahala ku luna? Libaka kikuli ku itutela fela ku ze lu ipumana ku zona ku kona ku lu utwisa hahulu butuku. Mi hape ha lu tokwi ku itutela ku zona. Mulimu n’a taluselize Maisilaele ba kwaikale kuli: “Kabe n’o utwile milao ya ka! n’o kabe u pilile mwa kozo ye swana inge nuka; ze lukile za hao ne li kabe li bonahala sina mandinda a mwa liwate.”—Isaya 48:18.

Libaka le liñwi Linzwi la Mulimu ha li luta lituto ze nde kikuli li na ni litaba za kale hahulu ze nepahezi ka za batu. Mwendi mu lemuhile kuli ku itutela ku ze nde kamba ku ze maswe ze ne ba ipumani ku zona ba bañwi ki ko kunde ku fita ku kutela mafosisa a bona. (1 Makorinte 10:6-11) Mi sa butokwa ni ku fita kikuli mwa Bibele, Mulimu u lu file milao ni likuka ze nde z’e lu etelela mwa nzila ye lukile ili ze sa koni ku bapiswa ni lifi kamba lifi. ‘Mulao wa Muñ’a Bupilo u petehile. . . . Bupaki bwa Muñ’a Bupilo bwa sepahala, bu talifisa ya si na kutwisiso.’ (Samu 19:7) Kaniti, tuto ya ku itutela kwa butali bwa Mubupi wa luna ya lilato ki yona tuto ye nde hahulu ka ku fitisisa.

[Siswaniso se si fa likepe 4]

Lifasi li bata kuli mu be ni lilato la lona la ku lata sifumu

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Sifumu sa butokwa ku fita gauda ni silivera ki sifumu se si fumaneha mwa Bibele