Katulo ya Jehova I Ka Taha ku Ba Ba Maswe

“U itukiseze ku katana Mulimu wa hao.”​—AMOSI 4:⁠12.

1, 2. Ki kabakalañi ha lu kolwa kuli Mulimu u ka feza bumaswe?

KANA Jehova luli u ka feza bumaswe ni manyando fa lifasi? Puzo yeo ya swanela ni ku fita sihulu mwa linako ze lu pila ku zona ze. Ku bonahala kuli kai ni kai ko lu ka talima, lu bona bupaki bwa lunya lwa batu. Haki mo lu nyolelezwi lifasi le li si na mifilifili, likezo za businyi ze mbemukisa, ni bumutendasilya!

² Taba ye tabisa ki ya kuli lwa kona ku ba ni sepo ye tuna ya kuli Jehova u ka feza bumaswe. Tulemeno twa Mulimu tu lu kolwisa kuli u ka nga muhato wa ku lwanisa ba ba maswe. Jehova ki ya lukile ni ya atula ka ku luka. Kwa Samu 33:​5, Linzwi la hae li lu bulelela kuli: “U lata niti ni katulo [ye lukile, NW ].” Mi samu ye ñwi i li: ‘Moya wa Jehova u toile ya lata situhu.’ (Samu 11:⁠5) Kaniti, Jehova, Mulimu ya m’ata kaufela, ya lata niti ni katulo ye lukile, ha na ku tuhelela lika za toile kuli li zwelepili ku ya ku ile.

3. Ki lika mañi ze ka koñomekwa ha lu ka nyakisisa hape bupolofita bwa Amosi?

³ Ha mu nyakisise libaka le liñwi le li lu kolwisa kuli Jehova u ka zwisa bumaswe. Litaba ze ñozwi ka za n’a kile a eza kwamulaho li fa buniti bwa taba yeo. Mitala ye minde ya m’o Jehova kamita n’a ezelize batu ba ba maswe i mwa buka ya Bibele ya Amosi. Ku nyakisisa bupolofita bwa Amosi hape ku ka koñomeka lisupo ze talu ka za katulo ya Mulimu. Sisupo sa pili, katulo ya Mulimu kamita ya swanelanga. Sa bubeli, ha i bandehi. Mi sa bulalu, ya ketanga, kakuli Jehova u timezanga ba ba maswe kono u shemubanga ba ba baka ni ba ba lukile.​—Maroma 9:​17-26.

Katulo ya Mulimu Kamita Ya Swanelanga

4. Jehova n’a lumile kai Amosi, mi ne li ka mulelo ufi?

⁴ Mwa miteñi ya Amosi, sicaba sa Isilaele ne se si ikabile kale ku ba mibuso ye mibeli. O munwi ne li mubuso wa Juda wa masika a mabeli wa kwa mboela. Mi o munwi ne li mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi wa kwa mutulo. Jehova n’a file Amosi musebezi wa ku ba mupolofita, ku mu luma ku zwa mwa tolopo ya habo mwa Juda ku ya kwa Isilaele. Teñi k’o, Mulimu n’a ka itusisa Amosi ku shaela ka za katulo ya Mulimu.

5. Amosi n’a kalile ku polofitela linaha lifi, mi ki lifi libaka le liñwi linaha zeo ha ne li swanela katulo ya Mulimu ye buhali?

⁵ Amosi n’a si ka kalela ku bulela za katulo ya Jehova fahalimw’a mubuso wa kwa mutulo wa Maisilaele ba mangulunde. Kono n’a kalile  ka ku shaela katulo ya Mulimu ye buhali fahalimw’a linaha ze silezi ze n’e li mabapa ni Isilaele. Linaha zeo ne li Siria, Filisita, Tire, Edomo, Amoni, ni Moabi. Kana luli linaha zeo ne li swanela katulo ya Mulimu ye buhali? Ona cwalo fela. Libaka le liñwi le ne li tisa cwalo ki la kuli linaha zeo kaufela ne li li lila ze tuna za batu ba Jehova.

6. Ki kabakalañi Mulimu ha n’a ka tisa kozi fahalimw’a Siria, Filisita, ni Tire?

⁶ Ka mutala, Jehova n’a nyazize Masiria ‘kakuli ne ba pulile Giliadi.’ (Amosi 1:⁠3) Masiria ne ba amuhile naha Giliadi​—sona sibaka sa Isilaele se si kwa upa wa Nuka ya Jordani​—mi ne ba utwisize hahulu butuku batu ba Mulimu teñi k’o. Ku cwañi ka za Filisita ni Tire? Mafilisita ne ba na ni mulatu wa ku hapa Maisilaele ni ku ba lekisa kwa Maedomo, mi Maisilaele ba bañwi ne ba wezi mwa mazoho a balekisi ba batanga ba kwa Tire. (Amosi 1:​6, 9) Mu nahane fela taba yeo​—ku lekisa batu ba Mulimu mwa butanga! Ha ku komokisi he kuli Jehova n’a ikatulezi ku tisa kozi fahalimw’a Siria, Filisita, ni Tire.

7. Maedomo, Maamoni ni Mamoabi ne ba na ni nto mañi ye swana ni Maisilaele, kono ne ba ezize cwañi Maisilaele?

⁷ Linaha za Edomo, Amoni, ni Moabi ne li na ni nto i liñwi ye swana ili ye ne swana hape ni Isilaele. Macaba a linaha zeo ze talu n’a li banabahabo Maisilaele. Maedomo ne ba simuluha ku Abrahama ka Esau, muhulwan’a Jakobo. Kacwalo ku konwa ku bulelwa kuli ne ba li banabahabo Maisilaele. Maamoni ni Mamoabi ne ba simuluha ku Lota, mwan’a munyan’a Abrahama. Kono kana Maedomo, Maamoni, ni Mamoabi ne ba ezize Isilaele sina mutu ku wahabo? Kutokwa ni hanyinyani! Maedomo ka situhu ne ba itusisize lilumo ku lwanisa “mwanahabo,” mi Maamoni ne ba ezize ka situhu lihapwa za Isilaele. (Amosi 1:⁠11, 13) Nihaike Amosi h’a buleli ngambu kuli Mamoabi ne ba nyandisize batu ba Mulimu, Mamoabi ne ba zibahala ka ku lwanisa Isilaele ku zwelela k’o. Koto ya macaba a malalu ao a simuluho ye swana neikaba ye tuna. Jehova n’a ka tisa sinyeho ye buhali fahalimw’a bona.

Katulo ya Mulimu Ha I Bandehi

8. Ki kabakalañi katulo ya Mulimu fahalimw’a linaha ze silezi ze ne li bukaufi ni Isilaele ha ne i sa bandehi?

⁸ Ku si na kakanyo, linaha ze silezi ze bulezwi kwa makalelo a bupolofita bwa Amosi ne li swanela ku fiwa katulo ya Mulimu ye buhali. Hape ha ku na mo ne li ka bandela katulo yeo. Ku zwa Amosi kauhanyo 1, timana 3, ku yo fita kauhanyo 2, timana 1, Jehova u bulela ha silezi kuli: “Ha ni na ku kelusa koto ya hae.”  Sina mwa n’a bulelezi, n’a si ka kelusa katulo ya hae ku zona linaha zeo. Ki taba ye zibahala kuli ye ñwi ni ye ñwi ya linaha zeo ne i talimani ni kozi hamulaho. Mane, hañihañi z’e ne ku zona​—ili Filisita, Moabi, Amoni ni Edomo​—ne li yundile!

9. Ki nto mañi ye ne i swanela bayahi ba Juda, mi ki kabakalañi?

⁹ Bupolofita bwa Amosi cwale bu bulela ka za naha ya busupa​—yona naha ya Juda ya pepwa ku yona. Ba ne ba teelelize ku Amosi mwa mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele mwendi ne ba komokile ku utwa ha shaela za katulo fahalimw’a mubuso wa Juda. Ki kabakalañi bayahi ba Juda ha ne ba swanela ku fiwa katulo ye tuna? Amosi 2:4 i li: “Kakuli ba fulalezi mulao wa [Muñ’a] Bupilo.” Jehova n’a si ka nyinyafaza nto yeo ye ne ba eza ya ku sa isa pilu ka bomu kwa Mulao wa hae. Ka ku ya ka Amosi 2:⁠5, n’a bulezi cimo kuli: “Ni ka nepela mulilo ku Juda, mi u ka cisa mandu a bulena a mwa Jerusalema.”

10. Ki kabakalañi Juda ha n’a sa koni ku banda kozi?

¹⁰ Juda ya sa sepahali n’a si ke a banda kozi ye n’e taha yeo. Lwa busupa, Jehova n’a ize: “Ha ni na ku kelusa koto ya hae.” (Amosi 2:⁠4) Juda n’a filwe koto ye ne bulezwi cimo yeo muta n’a siilwe matota ki Mababilona ka 607 B.C.E. Ni fona fa, lu bona kuli ba ba maswe ha ba koni ku banda katulo ya Mulimu.

11-13. Amosi sihulu n’a polofitela sicaba sifi, mi ki buhateleli bo bu cwañi bo ne bu li teñi mwa sicaba seo?

¹¹ Mupolofita Amosi kihona ha n’a sa z’o shaela katulo ya Jehova fahalimw’a linaha ze supile. Mutu kaufela ya n’a nahanile kuli Amosi u felize ku polofita, n’a bushize maswe. Amosi n’a sa li kwahule ni ku feza! Amosi sihulu n’a lumezwi ku yo shaela lushango lo lu buhali lwa katulo fahalimw’a mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo. Mi Isilaele n’a swanela katulo ya Mulimu ye buhali kakuli muzamao ni bulapeli bwa sicaba ne li sinyehile hahulu.

¹² Bupolofita bwa Amosi ne bu beile fa ngandaleza buhateleli bo ne bu itimbile mulala mwa mubuso wa Isilaele. Kacwalo, Amosi 2:⁠6, 7 i li: “[Muñ’a] Bupilo u li: Kabakala lifoso ze talu, mane ze ne, za Isilaele, ha ni na ku kelusa koto ya hae; kakuli ba lekisize mutu ya lukile masheleñi, ni mubotana ba mu lekisize makatulo a mabeli; ba shukelwa ku bona liluli la lifasi fahalimw’a toho ya mubotana, mi ba sikamisa litaba za ba ba ishuwa.”

¹³ Ba ba lukile ne ba lekiswa ka “masheleñi,” mwendi ili ku talusa kuli baatuli ba ne ba amuhela masheleñi a kweta, ne ba fa koto be ne ba si na mulatu. Bakolotisi ne ba lekisa babotana mwa butanga ka teko ya “makatulo a mabeli,” mwendi kuli ba lifise ba likoloti ze nyinyani. Ba lipilu ze t’ata ne ba lakaza kamba  ku “shukelwa” hahulu ku eza maswe ‘babotana’ kuli mane mafelelezo babotana bao ne ba isukululelanga liluli kwa litoho za bona, ka ku bonahaza manyando, sililo, kamba ku kokobezwa kwa bona. Bumutendasilya ne bu atile hahulu kuli mane “ba ba ishuwa” ne ba sa koni ku libelela ku atulelwa hande ni hanyinyani.

14. Ki bomañi ba ne ba nyandiswa mwa mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi?

¹⁴ Mu lemuhe batu ba ne ba nyandiswa. N’e li bayahi ba naha ba ba lukile, babotana, ni ba ba ishuwa. Mulao wa Bulikani bwa Jehova ni Isilaele ne u laela kuli ba ba nyandile ni ba ba tokwile ba ezwe ka mufelañeke. Kono batu bao ne ba nyanda maswe mwa mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi.

“U Itukiseze ku Katana Mulimu wa Hao”

15, 16. (a) Ki kabakalañi Maisilaele ha ne ba lemusizwe kuli: “U itukiseze ku katana Mulimu wa hao”? (b) Amosi 9:​1, 2 i bonisa ka mukwa ufi kuli ba ba maswe ne ba sa koni ku picuka katulo ya Mulimu ya sinyeho? (c) Ne ku ezaheziñi kwa mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi ka 740 B.C.E.?

¹⁵ Bakeñisa kuli buhule ni libi ze ñwi ne li atile hahulu mwa Isilaele, ne ku utwahala mupolofita Amosi ha n’a lemusize sicaba sa baipanguli bao kuli: “U itukiseze ku katana Mulimu wa hao.” (Amosi 4:12) Isilaele ya sa sepahali n’a si ke a banda katulo ya Mulimu ya lifu ye ne atumezi kakuli lwa bu 8, Jehova n’a ize: “Ha ni na ku kelusa koto ya hae.” (Amosi 2:⁠6) Ka za batu ba ba maswe ba ne ba kana ba lika ku ipata, Mulimu n’a bulezi kuli: “Ha ku na ku ba mutu ni a li muñwi ya ka banduka, nihaiba wa lubandangoti ya ka punyuha. Niha ba ka yepa ku y’o fita ko ku ina ba ba shwile, ni mo lizoho la ka li ka ba nga; niha ba ka kambamela kwa lihalimu, Na ni ka ba tulula kwateñi.”​—Amosi 9:​1, 2.

¹⁶ Ba ba maswe ne ba s’a koni ku picuka katulo ya Jehova ka ku yepa ‘mabita,’ ili a swaniseza buikatazo bwa ku lika ku yo ipata mwa libaka ze shwatami za lifasi. Mi hape ne ba si ke ba banda katulo ya Mulimu ka ku ya “kwa lihalimu,” f’o kikuli ku yo bata masabelo kwa malundu a lumbile. Temuso ya Jehova ne i utwahala hande: Ha ku na masabelo a n’a si ke a fita ku ona Jehova. Katulo ya Mulimu ye lukile ne i tokwa kuli mubuso wa Isilaele u atulwe bakeñisa likezo za ona ze maswe. Mi nako yeo ne i tile. Ka 740 B.C.E.​—ibat’o ba lilimo ze 60 ku zwa fa n’a ñolezi bupolofita bwa hae Amosi​—mubuso wa Isilaele wa fenyiwa ki Maasirya ba ne ba til’o u hapa.

Katulo ya Mulimu Ya Keta

17, 18. Amosi kauhanyo 9 i patululañi ka za sishemo sa Mulimu?

¹⁷ Bupolofita bwa Amosi bu lu tusize ku ziba kuli katulo ya Mulimu kamita ya swanelanga mi ha i bandehi. Kono buka ya Amosi hape i bonisa kuli katulo ya Jehova ya ketanga. Mulimu wa kona ku fumana ba ba maswe ko ba li teñi kaufela, ni ku ba ota. Mi hape wa kona ku fumana ba ba bakile ni ba ba lukile​—bona b’a ikatulelanga ku shemuba. Tuto yeo i bonisizwe hande mwa kauhanyo ya mafelelezo ya buka ya Amosi.

¹⁸ Ku likana ni Amosi kauhanyo 9, timana 8, Jehova n’a ize: “Ha ni na ku sinyeleza ba ndu ya Jakobo.” Mi mwa litimana 13 ku isa 15, Jehova n’a sepisize kuli u ka “kutisa hape lihapwa” za sicaba sa hae. Ne ba ka shemubwa mi ne ba ka pila mwa buiketo ni mbombolelwa.  Jehova n’a sepisize kuli: ‘Mulimi u ka latelelwa kapili ki ya kutula.’ Mu nahane fela​—kutulo neikaba ye tuna ku eza kuli mane lico ze ñwi ne li si ke za fezwa ku kubukanyiwa ku fitela nako ye tatama ya ku lima ni ku cala!

19. Ne ku ezaheziñi ku bomasiyaleti ba Isilaele ni Juda?

¹⁹ Kwa kona ku bulelwa kuli katulo ya Jehova ku ba ba maswe mwa Juda ni Isilaele ne i ketile kakuli ba ne ba bakile ni ba ne ba lata ze lukile ne ba shemubilwe. Ka ku taleleza bupolofita bwa tukuluho bo bu ñozwi kwa Amosi kauhanyo 9, bomasiyaleti ba Isilaele ni Juda ba ne ba bakile ne ba zwile mwa butanga bwa Babilona ka 537 B.C.E. Ha ne ba kutile mwa naha ya bona ye latwa, ba toma sinca bulapeli bwa niti. Hape ne ba yahile sinca mandu a bona ni ku cala masimu a veine ni a lico ze ñwi inze ba li mwa buiketo.

Katulo ya Jehova Ye Buhali I Ka Taha!

20. Nyakisiso ya luna ya lushango lwa katulo lo ne lu shaezwi ki Amosi i swanela ku lu kolwisañi?

²⁰ Ku nyakisisa kwa luna lushango lwa katulo ya Mulimu lo ne lu shaezwi ki Amosi ku swanela ku lu kolwisa kuli Jehova u ka felisa bumaswe bo bu li teñi cwale. Ki kabakalañi ha lu lumela cwalo? Libaka la pili kikuli, mitala ye ya kwamulaho ya m’o Mulimu n’a ezelize batu ba ba maswe i lu bonisa mwa ka ezeza mwa mazazi a luna. Libaka la bubeli kikuli, katulo ya Mulimu ya ku sinya mubuso wa Isilaele wa bakwenuheli i lu kolwisa hande kuli Mulimu u ka sinya Krestendomu, yona kalulo ye nyazahala hahulu ya “Babilona yo mutuna,” yona kopano ya mwa lifasi kaufela ya bulapeli bwa buhata.​—Sinulo 18:⁠2.

21. Ki kabakalañi Krestendomu ha i swanela katulo ya Mulimu ye buhali?

²¹ Ha ku na puzo ya za haiba Krestendomu ya swanela ku fiwa katulo ya Mulimu ye buhali. Bumaswe bwa bulapeli ni muzamao wa yona bu paka hande kuli ya swanela katulo ya Mulimu. Katulo ya Jehova fahalimw’a Krestendomu​—hamoho ni lifasi la Satani kamukan’a lona​—ya swanela luli. Ni yona ha i bandehi, kakuli muta nako ya ku tisa katulo i fita, manzwi a’ kwa Amosi kauhanyo 9, timana 1, a ka sebeza a’ li: “Ha ku na ku ba mutu ni a li muñwi ya ka banduka, nihaiba wa lubandangoti ya ka punyuha.” Ee, ba ba maswe ba ipate kai kamba kai, Jehova u ka ba fumana.

22. Ki lisupo mañi za katulo ya Mulimu ze bulezwi ka ku utwahala hande kwa 2 Matesalonika 1:​6-8?

²² Katulo ya Mulimu kamita ya swanelanga, ha i bandehi, mi ya ketanga. Seo si konwa ku bonwa mwa manzwi a muapositola Paulusi a’ li: “Ku lukile Mulimu h’a kutiseza ñalelwa ku ba ba mi kaleliswa; mi mina ba ba kaleliswa, mu fiwe pumulo ni luna, nako y’a ka bonahala Mulena Jesu, a zwa kwa lihalimu ni mangeloi a mata a hae, mwa malimi a mulilo; kuli a nate ka koto ba ba sa zibi Mulimu, ni ba ba sa ipeyi kwatas’a Evangeli ya Mulena Jesu.” (2 Matesalonika 1:​6-8) “Ku lukile Mulimu” ha kutiseza ñalelwa ba ba swanela katulo ye buhali bakeñisa ku kaleliswa batoziwa ba hae. Katulo yeo ha i na ku bandeha, kakuli ba ba maswe ha ba na ku punyuha ‘nako y’a ka bonahala Mulena Jesu ni mangeloi a mata a hae mwa malimi a mulilo.’ Katulo ya Mulimu hape i ka keta kakuli Jesu u ka ‘nata ka koto ba ba sa zibi Mulimu, ni ba ba sa ipeyi kwatas’a Evangeli.’ Mi ku taha kwa katulo ya Mulimu yeo ku ka omba-omba ba ba saba Mulimu ili ba ba kaleliswa.

Sepo ya Ba Ba Lukile

23. Ki sepo ni ku omba-ombiwa kufi ko lu fumana mwa buka ya Amosi?

²³ Bupolofita bwa Amosi bu lwezi manzwi a mande a sepo ni a omba-omba ku ba ba lata ze lukile. Sina mo ne ku bulelezwi cimo mwa buka ya Amosi, Jehova n’a si ka sinyeleza batu ba hae ba ikale. Kwa nalulelule n’a kopanyize hape lihapwa za Isilaele ni Juda, ku ba kutiseza habo bona ni ku ba fuyaula ka ku ba fa buiketo ni mbombolelwa. Seo si talusañi ka za miteñi ye? Si lu kolwisa kuli ka nako ya katulo ya Mulimu ya sinyeho, Jehova u ka fumana ba ba maswe ko ba ipatile kaufela mi u ka fumana ba ba ka swanela sishemo sa hae ku si na taba ni ko ba pila mwa lifasi.

24. Batanga ba Jehova ba mwa linako za cwale ba fuyauzwi ka linzila lifi?

 ²⁴ Ha lu nze lu libelela nako ya katulo ya Jehova ku ba ba maswe, ki lika mañi ze lu ipumana ku zona ka ku ba batanga ba hae ba ba sepahala? Jehova u lu fuyaula ka ku lu fa mbombolelwa ye tuna ya kwa moya! Lu ikola mulapelelo o si na litaba za buhata ni litaba ze kopami ze simuluha kwa lituto za buhata za Krestendomu. Jehova hape u lu fuyauzi ka ku lu fa sico sa kwa moya ka buñata. Niteñi mu hupule kuli, limbuyoti ze ñata zeo ze zwa ku Jehova li lu tahiseza buikalabelo bo butuna. Mulimu u lu tokwa kuli lu lemuse ba bañwi ka za katulo ye taha. Lu bata ku eza mo lu konela kaufela kuli lu bate “ba ba ketezwi bupilo bo bu sa feli.” (Likezo 13:48) Ee, lu bata ku tusa ba bañata ka mo ku konahalela kaufela kuli ni bona ba ikole mbombolelwa ya kwa moya ye lu ikola cwale. Mi lu bata kuli ba t’o punyuha katulo ya Mulimu ye atumela ya ku sinya ba ba maswe. Kono kuli lu abane kwa lituso zeo, lu lukela ku ba batu ba ba na ni lipilu ze nde. Sina ha lu ka bona mwa taba ye tatama, sisupo seo ni sona si bulezwi mwa bupolofita bwa Amosi.

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Bupolofita bwa Amosi bu bonisa cwañi kuli likatulo za Jehova kamita za swanelanga?

• Ki bupaki mañi bwa fa Amosi bo bu kolwisa kuli katulo ya Mulimu ha i bandehi?

• Buka ya Amosi i bonisa cwañi kuli katulo ya Mulimu ya sinyeho ya ketanga?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 16, 17]

Mubuso wa Isilaele ne u si ka banda katulo ya Mulimu

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ka 537 B.C.E., bomasiyaleti ba Isilaele ni Juda ne ba zwile mwa butanga bwa Babilona