Libaka Buñata Ha Ba Honona Kuli Bulapeli Bwa Kona ku Swalisanisa Batu

“LATA wahenu.” (Mateu 22:39) Mulao wo wa amuhelwa hande mwa bulapeli bo buñata. Bulapeli bo bu cwalo kambe bwa kona ku luta ba ba ku bona ku lata ba bañwi, mitapi ya bona ne i ka utwana ni ku swalisana. Kono kana kona mo ku inezi cwalo? Kana bulapeli bwa tisa swalisano? Mwa patisiso ya cwanoñu fa ye ne ezizwe mwa Germany, ne ku buzizwe puzo ya kuli: “Kana bulapeli bwa swalisanisa batu, kamba mwendi bu ba kauhanya fela?” Ku ba ne ba buzizwe, ba ba eza 22 pesenti ne ba bulezi kuli bulapeli bwa swalisanisa, mi ba ba eza 52 pesenti bona ne ba bulezi kuli bulapeli bwa kauhanya. Mwendi batu ba mwa naha ya mina ba ikutwa cwalo ni bona.

Ki kabakalañi ba bañata ha ba si na sepo ya kuli bulapeli bwa kona ku swalisanisa batu? Mwendi ki kabakala ze ezahezi ze ba iponezi. Ku fita ku swalisanisa batu, hañata bulapeli bu ba kauhanyize. Fokuñwi, likezo ze situhu hahulu li ezizwe ka ku pumiseza bulapeli. Lu ngeni mutala wa se ne si ezahezi mwahal’a lilimo ze 100 fela ze felile.

Kukuezo ya Bulapeli

Ka nako ya ndwa ya lifasi ya bubeli, mwa linaha za Balkans, ba Keleke ya Katolika ba kwa Croatia ni ba Keleke ya Orthodox ba kwa Serbia ne ba fufulezwi ku itwanisa. Likwata zeo kaufela ne li ipapata ku latelela Jesu ili yo n’a lutile balateleli ba hae ku lata ba bañwi. Kono ka ku ya ka mubatisisi yo muñwi, ndwa ya bona ne i “bulaile batu ba bañata-ñata ku fita nako ifi kamba ifi.” Lifasi ne li ikalezwi bakeñisa ku bona banna, basali ni banana ba ba fitelela 500,000 ba ne ba bulailwe.

Ka 1947 lifasi la India ne li bile lihae la batu ba ba bat’o eza 400 milyoni—ibat’o ba 20 pesenti ya batu kaufela ba ne ba pila fa lifasi—sihulu Mahindu, Mamozilemu, ni Masikhs. India ha se i aluzwi, naha ya Simozilemu ya Pakistan ya tomiwa. Ka nako yeo, likiti-kiti za babalehi ba mwa linaha ze peli zeo ne ba cisizwe, ne ba natakilwe maswe, ne ba nyandisizwe ni ku kunupiwa mwa lipulayano za bulapeli.

Kwand’a likezo ze sabisa zeo, kwa makalelo a lilimo za ma-2000, batu ba iponezi likezo ze sabisa za businyi. Kacenu, likezo za businyi li tonisize lifasi, mi likwata ze ñata za libangoki li ipapata ku ba za bulapeli bo buñwi. Bulapeli ha bu ngiwi kuli bu tisa swalisano. Kono hañata  bu ngiwa kuli bu tahisa mifilifili ni likauhano. Ha ku komokisi mutende wa kwa Germany o bizwa FOCUS ha ne u bapanyize bulapeli bo butuna bwa lifasi—bwa Sibuddha, Krestendomu, Confuciun, Sihindu, Simozilemu, Sijuda ni bwa Tao—kwa musili wa tobolo.

Lifapano za Mwahali

Bulapeli bo buñwi ha bu nze bu lwanisana, bo buñwi bona bu pila ku kananisana. Ka mutala, mwa lilimonyana ze felile, likeleke za Krestendomu li fitile fa ku kauhana bakeñisa ku shelana mwa litaba ze ama lituto za bulapeli. Ibe ba bahulu ba bulapeli kamba batu-tu fela, kaufela ba ipuza kuli: Kana ku kwala lupepo kwa lumelezwa? Ku sulula mba bo? Kana basali ba kona ku ba baprisita? Keleke i swanela ku nga cwañi kalombe? Kana bulapeli bwa swanela ku lumeleza ndwa? Bakeñisa ku shelana ko ku cwalo, ba bañata ba kakanya kuli, ‘Bulapeli bu ka kona cwañi ku swalisanisa batu haiba bu palelwa ku swalisanisa ba ba ku bona?’

Kaniti luli, bulapeli bu palezwi ku tisa swalisano. Kono kana ki bulapeli kaufela bo bu kauhani? Kana ku na ni bulapeli bo buñwi bo bu kona ku swalisanisa batu?

[Siswaniso se si fa likepe 3]

Mapokola ba ne ba holofalile ka nako ye ne li lwana likwata za bulapeli mwa India ka 1947

Photo by Keystone/Getty Images