Mu Kumalele kwa Mutala wa Jesu
Mu Kumalele kwa Mutala wa Jesu
“Ni mi ezelize mutala, kuli mu eze mo ni mi ezelize.”—JOANI 13:15.
1. Ki kabakalañi Jesu h’a li mutala o ba lukela ku likanyisa Bakreste?
MWA LINAKO kaufela ze ba pilile batu, ki mutu a li muñwi fela ya n’a si ka eza sibi mwa bupilo bwa hae kaufela. Mutu yo ki Jesu. Kwand’a Jesu, “ha ku na mutu ya sa fosi.” (1 Malena 8:46; Maroma 3:23) Ka lona libaka leo, Bakreste ba niti ba talimela ku Jesu sina mutala o petehile o ba lukela ku likanyisa. Mane la Nisani 14, 33 C.E., nakonyana pili a si ka shwa kale, Jesu ka sibili n’a taluselize balateleli ba hae ku mu likanyisa. N’a ize: “Ni mi ezelize mutala, kuli mu eze mo ni mi ezelize.” (Joani 13:15) Ku bona busihu bwa mafelelezo bo, Jesu n’a pundile linzila ze ñatanyana za ka mo Bakreste ba swanela ku lika ka t’ata ku mu likanyiseza. Lu ka nyakisisa ze ñwi za linzila zeo mwa taba ye.
Ku Tokwa Buikokobezo
2, 3. Ki mwa linzila lifi mo Jesu n’a li mutala o petehile wa buikokobezo?
2 Jesu ha n’a susuelize balutiwa ba hae ku likanyisa mutala wa n’a tomile, sihulu n’a bulela za buikokobezo. N’a kuta-kutezi ku eleza balateleli ba hae kuli ba ikokobeze, mi busihu bwa la Nisani 14, n’a bonisize buikokobezo bwa hae ka ku tapisa mahutu a baapositola ba hae. Mi kihona Jesu a bulela kuli: “Ha ni mi tapisize kwa mahutu, na, ni li Muluti ni Mulena, ni mina mu swanezi ku tapisana kwa mahutu.” (Joani 13:14) Hamulaho wa f’o, n’a taluselize baapositola ba hae ku likanyisa mutala wa n’a tomile. Wo luli ne li mutala o munde wa buikokobezo!
3 Muapositola Paulusi u lu bulelela kuli pili Jesu a si ka taha kale fa lifasi-mubu, “n’a na ni sibupeho sa Mulimu.” Nihakulicwalo, a itoboha mi a ikeza mutu ya kwatasi. Fahalimw’a seo, “a ikokobeza, a ipeya ku utwa ku isa kwa lifu, mane lifu la [kota ya linyando, NW].” (Mafilipi 2:6-8) Mu nahane fela taba yeo. Jesu, yena mutu wa bubeli ya pahami ka ku fitisa mwa pupo yote, a itumelela ku ba mwatas’a mangeloi, ku pepwa sina mbututu ye sa koni ku isileleza, ku huliswa ni ku ipeya kwatas’a bashemi ba ba si ka petahala, mi mane ni ku shwa sina sikebenga se si kendilwe. (Makolose 1:15, 16; Maheberu 2:6, 7) Wo ki mutala o ipitezi luli wa buikokobezo! Kana kwa konahala ku likanyisa “maikuto” ao ni ku hulisa “buikokobezo” bo bu cwalo? (Mafilipi 2:3-5) Eni, kono haki nto ye bunolo.
4. Ki lika mañi ze baikuhumusenga batu, kono ki kabakalañi buikuhumuso ha bu kona ku tisa kozi?
4 Mukwa o lwanisana ni buikokobezo ki buikuhumuso. (Liproverbia 6:16-19) Buikuhumuso ne bu ngandumuzi Satani. (1 Timotea 3:6) Bu melanga ka bunolo mwa lipilu za batu, mi ha se bu melile, ku tat’a ku bu tongola. Batu ba ikumusezanga naha ya bona, mushobo wa bona, liluo le ba na ni lona, lituto ze ba itutile, ze ba petile mwa lifasi, mayemo a bona, ponahalo ya bona, buikoneli bwa bona mwa lipapali, ni lika ze ñwi ze ñata. Kono ki ko ku lenga ni se si kana ku zona lika zeo se si li sa butokwa ku Jehova. (1 Makorinte 4:7) Mi haiba li lu tahiseza ku ikuhumusa, li sinya silikani sa luna ni Mulimu. “[Muñ’a] Bupilo ki Ya pahami; nihakulicwalo u bona ba ba ishuwa. Kono u ziba baikuhumusi ba sa li kwahule.”—Samu 138:6; Liproverbia 8:13.
Buikokobezo Mwahal’a Mizwale ba Luna
5. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli maeluda ba ikokobeze?
5 Mane nihaiba ze lu eza ni ze lu petile mwa sebelezo ya Jehova kamba buikalabelo mwa puteho ha li swaneli ku lu tahiseza ku ikuhumusa. (1 Makolonika 29:14; 1 Timotea 6:17, 18) Esi mane ha lu na ni buikalabelo bo butuna, kona lu lukela ku bonisa hahulu buikokobezo. Muapositola Pitrosi n’a elelize maeluda kuli ba si ke ba ‘busa mitapi ya bona ka tata, kono ba be mutala kwa mutapi.’ (1 Pitrosi 5:3) Maeluda ba ketilwe kuli ba be batanga ni mitala, isi malena ni babusi.—Luka 22:24-26; 2 Makorinte 1:24.
6. Ki mwa likalulo lifi za mupilelo wa Sikreste mo lu tokwa ku bonisa buikokobezo?
6 Haki maeluda fela ba ba tokwa ku ikokobeza. Pitrosi ha n’a bulela kwa micaha, ba ba kana ba ikuhumuseza buikoneli bwa bona bwa ku nahana ka bubebe ni mibili ya bona ye tiile ku fita ya ba bahulu, n’a ñozi kuli: “Mu apale buikokobezo; kakuli Mulimu u hanela ba ba ikuhumusa, mi u shemuba ba ba ishuwa.” (1 Pitrosi 5:5) Ka niti, buikokobezo bo bu swana ni bwa Kreste ki bwa butokwa hahulu ku bote. Ku tokwa buikokobezo kuli lu kutaze taba ye nde, sihulu haiba lu kutaza ku ba ba sa lu isi pilu kamba ba ba lu toile. Ku tokwa buikokobezo kuli lu amuhele kelezo kamba ku nolofaza mupilelo wa luna kuli lu kone ku abana ka ku tala mwa bukombwa. Hape lu tokwa buikokobezo hamoho ni tumelo ni bundume ha lu tiyela ku sinyiwa libizo fa nyangela, ku lwaniswa ka mulao, kamba ha lu nyandiswa ha situhu.—1 Pitrosi 5:6.
7, 8. Ki mwa linzila lifi ze ñwi mo lu kona ku hulisa buikokobezo?
7 Mutu u kona cwañi ku tula buikuhumuso ni ku pila ‘ka buikokobezo inze a hupula kuli ba bañwi ba mu fita’? (Mafilipi 2:3) U tokwa ku ipona sina mwa mu bonela Jehova. Jesu n’a talusize mubonelo o munde wa lukela ku ba ni ona mutu ha n’a bulezi kuli: “Ni mina ha mu ezize ze mu laezwi kaufela, mu bulele, mu li: Lu batanga ba ba si na tuso, lu ezize ze ne lu tamehile ku eza.” (Luka 17:10) Mu hupule kuli ha ku na nto ye lu kona ku eza ye ka likana ni za n’a ezize Jesu. Kono Jesu n’a ikokobeza.
8 Hape lwa kona ku kupa Jehova kuli a lu tuse ku ikunga hande. Sina muñoli wa samu, lwa kona ku lapela kuli: “U ni lute kutwisiso ye nde ni zibo, kakuli ni lumezi litaelo za hao.” (Samu 119:66) Jehova u ka lu tusa ku ikunga hande ka kutwisiso, mi u ka lu fuyolela buikokobezo bwa luna. (Liproverbia 18:12) Jesu n’a ize: “Mutu ni mutu ya ipahamisa u ka kokobezwa; mi ya ikokobeza u ka pahamiswa.”—Mateu 23:12.
Mubonelo O Lukile wa Bunde ni Bumaswe
9. Jesu n’a nga cwañi bunde ni bumaswe?
9 Niha n’a pilile lilimo ze 33 mwahal’a batu ba ba si ka petahala, Jesu n’a si ka ‘wela mwa sibi.’ (Maheberu 4:15) Mane ha n’a polofita ka za Mesiya, muñoli wa samu n’a ize: “U lata niti, mi u toile bumaswe.” (Samu 45:7; Maheberu 1:9) Ni mwa taba ye, Bakreste ba lika ka t’ata ku likanyisa Jesu. Ha ba zibi fela ku taluhanya bunde kwa bumaswe, kono hape ba toya bumaswe ni ku lata bunde. (Amosi 5:15) Seo si ba konisa ku lwanisa mihupulo ya bona ya sibi ye ba pepilwe ni yona.—Genese 8:21; Maroma 7:21-25.
10. Haiba lu “eza se si maswe” lu sa baki, lu bonisa moya o cwañi?
10 Jesu n’a bulelezi Mufalisi ya bizwa Nekudema kuli: “Mutu kaufela ya eza se si maswe u toya liseli, mi h’a ti mwa liseli, kuli misebezi ya hae i si ke ya nyazwa. Kono ya eza niti, yena u taha mwa liseli, kuli ku bonahale kuli misebezi ya hae i ezwa ku Mulimu.” (Joani 3:20, 21) Mu nahane taba ye: Joani n’a zibahalize Jesu ku ba “Liseli la niti le li bonisa mutu kaufela.” (Joani 1:9, 10) Niteñi, Jesu n’a bulezi kuli haiba lu “eza se si maswe”—ili lika ze fosahalile, ze sa tabelwi ki Mulimu—lu toile liseli. Mu nahane fela ku toya Jesu ni likuka za hae! Kono seo ki sona se ba ezanga batu ba ba eza sibi ba sa baki. Mwendi bona ha ba ngi lika ka nzila ye cwalo, kono niti fela kikuli Jesu yena kona mwa li ngela.
Mwa ku Huliseza Mubonelo wa Jesu wa Bunde ni Bumaswe
11. Ki nto mañi ya butokwa hahulu haiba lu bata ku hulisa mubonelo wa Jesu wa bunde ni bumaswe?
11 Lu swanela ku utwisisa hande mubonelo wa Jehova ka za bunde ni bumaswe. Lu kona fela ku ba ni kutwisiso ye cwalo ka ku ituta Linzwi la Mulimu, yona Bibele. Ha lu nze lu tundamena ku ituta cwalo, lu tokwa ku lapela sina mwa n’a lapelezi muñoli wa samu kuli: “[Muñ’a] Bupilo, u ni bonise linzila za hao; u ni lemuse sikuka sa hao.” (Samu 25:4) Kono mu hupule kuli Satani wa ngulungelanga. (2 Makorinte 11:14) Wa kona ku fetula bumaswe kuli bu bonahale inge bo bu amuheleha ku Mukreste ya sa tokomeli. Kacwalo, lu tokwa ku nahanisisa ka butungi ze lu bala ni ku latelela hahulu likelezo za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45-47) Tuto, tapelo, ni ku yeya ze lu ituta li ka lu tusa ku hula ku fita fa buhulu ni ku ba mwahal’a ba ba “na ni kutwisiso ya ku keta ze nde ku ze maswe, kabakala ku itwaelisa cwalo.” (Maheberu 5:14) Kihona lu ka tundamena ku toya bumaswe ni ku lata bunde.
12. Ki sikuka sifi sa mwa Bibele se si lu tusa ku sa eza bumaswe?
12 Haiba lu toya bumaswe, ha lu na ku lumeleza takazo ya ze maswe ku hula mwa lipilu za luna. Lilimo-limo hamulaho wa lifu la Jesu, muapositola Joani n’a ñozi kuli: “Mu si ke mwa lata lifasi, nihaiba ze mwateñi mwa lifasi; mutu h’a lata lifasi, lilato la Ndate ha li yo ku yena. Kakuli ze mwa lifasi kaufela, takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo, ha li zwi ku Ndate, kono li zwa mwa lifasi.”—1 Joani 2:15, 16.
13, 14. (a) Ki kabakalañi lilato la ze mwa lifasi ha li li kozi kwa Bakreste? (b) Lu kona ku pima cwañi ku hulisa lilato la ku lata ze mwa lifasi?
13 Ba bañwi ba kana ba nahana kuli haki lika kaufela ze mwa lifasi ze maswe. Nihakulicwalo, lifasi ni lika ze ku lona ze hoha za kona ku lu kelusa ka bunolo kuli lu si ke lwa sebeleza Jehova. Mi ha ku na nto ni ye kana mwa lifasi ye lukiselizwe ku lu suteleza ku Mulimu. Kacwalo, haiba lu hulisa lilato la ku lata ze mwa lifasi, nihaiba lika ze si ze maswe ka ilizona fela, lu libile kwa kozi. (1 Timotea 6:9, 10) Hape, buñata bwa ze mwa lifasi li maswe luli mi za kona ku lu sinya. Haiba lu buha mafilimu kamba litukiso za fa TV ze bonisa mifilifili, lilato la sifumu, kamba buitamaeli, lika zeo li kana za bonahala sina ze amuheleha kono hamulaho li ka fetuha muliko ku luna. Haiba lu eza siango ni batu ba ba isa hahulu pilu kwa ku bata ku kondolokisa mupilelo wa bona kamba ku bata linzila za lipisinisi, lika zeo za kona ku fita fa ku ba zona za butokwa hahulu ni ku luna.—Mateu 6:24; 1 Makorinte 15:33.
14 Kono haiba lu tabela Linzwi la Jehova, “takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo” ha li na ku kona ku lu pepeza. Ku zwa fo, haiba lu eza siango ni ba ba eza pili za Mubuso wa Mulimu mwa bupilo bwa bona, lu ka swana ni bona, ili ku lata ze ba lata ni ku ambuka ze ba ambuka.—Samu 15:4; Liproverbia 13:20.
15. Sina ka mo ne ku bezi ku Jesu, ku lata ku luka ni ku toya bumaswe ku kona ku lu tiisa cwañi?
15 Ku toya bumaswe ni ku lata ku luka ne ku tusize Jesu ku talimela kwa “tabo y’a n’a beezwi kwapili.” (Maheberu 12:2) Ku kona ku ba cwalo ni ku luna. Lwa ziba kuli “lifasi la fela, ni takazo ya lona.” Minyaka ifi kamba ifi ye li teñi mwa lifasi le ki ya swalelele fela. Kono “ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.” (1 Joani 2:17) Bakeñisa kuli Jesu n’a ezize tato ya Mulimu, n’a kwalulezi batu nzila ya ku ba ni bupilo bo bu sa feli. (1 Joani 5:13) Haike kaufela luna lu mu likanyise mi lu tusiwe ki busepahali bwa hae.
Ku Itiisa Ha lu Nyandiswa
16. Ki kabakalañi Jesu ha n’a susuelize balateleli ba hae kuli ba latane?
16 Jesu n’a bonisize nzila ye ñwi ye ne ba ka mu likanyisa ka yona balutiwa ba hae, ka ku bulela kuli: “Taelo ya ka, kikuli mu latane, sina ha ni mi latile.” (Joani 15:12, 13, 17) Bakreste ba lata mizwale ba bona ka mabaka a mañata. Ka nako ye, Jesu sihulu n’a nahana ka za mo lifasi ne li ka toyela balutiwa ba hae. N’a ize: “Lifasi ha li mi toya, mu zibe kuli li toile na, pili. . . . Mutanga h’a fiti mulen’a hae. Ha ba ni nyandisize, ba ka mi nyandisa ni mina.” (Joani 15:18, 20) Bakreste ba swana ni Jesu nihaiba mwa taba ya ku nyandiswa. Ba tokwa ku hulisa tamo ye tiile ya lilato kuli ba kone ku tiyela sitoyo seo.
17. Ki kabakalañi lifasi ha li toile Bakreste ba niti?
17 Ki kabakalañi lifasi ha ne li ka toya Bakreste? Kakuli ka ku swana ni Jesu, “hasi ba lifasi.” (Joani 17:14, 16) Ha ba ikenyi mwa busole ni mwa lipolikiti, mi ba latelela likuka za Bibele, za bukeni bwa bupilo ni za ku pila ka lipimo ze pahami za muzamao. (Likezo 15:28, 29; 1 Makorinte 6:9-11) Likonkwani za bona ze tuna ki za kwa moya, isi za kwa mubili. Ba pila mwa lifasi, kono sina mwa n’a ñolezi Paulusi, ba ‘swana inge ha ba itusisi ka zona.’ (1 Makorinte 7:31) Ki niti kuli ba bañwi se ba ikumbutile Lipaki za Jehova kabakala muzamao wa bona o pahami. Kono Lipaki za Jehova ha ba shengokangi likuka ze lukile ilikuli ba kone ku tabelwa kamba ku amuhelwa ki ba bañwi. Kabakaleo, buñata bwa batu mwa lifasi ha ba ba utwisisangi, mi ba bañata ba ba toile.
18, 19. Ka ku latelela mutala wa Jesu, Bakreste ba ezangañi ha ba talimana ni twaniso ni ha ba nyandiswa?
18 Baapositola ba Jesu ne ba iponezi sitoyo se si maswe hahulu sa lifasi muta Jesu n’a tamilwe ni ku bulaiwa, mi ne ba boni mwa n’a ezelize Jesu ka za sitoyo seo. Mwa simu ya Getsemani, bahanyezi ba Jesu ba bulapeli ba taha ku to mu tama. Pitrosi n’a likile ku mu sileleza ka mukwale, kono Jesu n’a bulelezi Pitrosi kuli: “Kutisa mukwale wa hao mwa sipusu sa ona; kakuli kaufela ba ba swala mukwale, ba ka bulaiwa ka mukwale.” (Mateu 26:52; Luka 22:50, 51) Mwa linako za kwamulaho, Maisilaele ne ba lwanisize lila za bona ka mukwale. Kono cwale lika ne se li cincize. Mubuso wa Mulimu ‘ne u si wa lifasi le’ mi ne u si na milulwani ye ne tokwa ku silelezwa. (Joani 18:36) Mi Pitrosi n’a tuha a ba yo muñwi wa sicaba sa kwa moya, ili bao munzi wa bona ne u li kwa lihalimu. (Magalata 6:16; Mafilipi 3:20, 21) Kacwalo, ku zwa ka yona nako yeo, balateleli ba Jesu ne ba ka eza balwanisi ba bona ka nzila ya n’a ezize Jesu—ku talimana ni bona ka bundume kono ili ka kozo. Ka sepo ne ba ka siya litaba kaufela ku Jehova ni ku itinga ku yena kuli a ba fe m’ata a ku itiisa.—Luka 22:42.
19 Lilimo-limo hamulaho, Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mane ki sona se mu bizelizwe; kakuli Kreste ni yena u utwile butuku bakeñisa mina, a mi siyela mutala, kuli mu hate mw’a n’a hatile . . . Niha n’a tapaulwa, n’a sa kutisi matapa; niha n’a utwiswa butuku n’a sa fumbeli; kono n’a sepa Yena ya atula ka ku luka.” (1 Pitrosi 2:21-23) Sina fela mwa n’a lemuselize Jesu, Bakreste ba bile mwa nyandiso ye tuna ka lilimo na lilimo. Mwa linako za baapositola, ni mwa miteñi ya luna, Bakreste ba latelezi mutala wa Jesu mi ba ikezelize libizo le linde la ku itiisa ka busepahali, ili ku bonisa kuli ki basepahali ba kozo. (Sinulo 2:9, 10) Haike kaufela luna ka buñwi lu sepahale muta lu talimana ni miinelo ye cwalo.—2 Timotea 3:12.
“Mu Apale Mulena Jesu Kreste”
20-22. Bakreste ba ‘apala Mulena Jesu Kreste’ ka nzila ifi?
20 Paulusi n’a ñolezi puteho ya kwa Roma kuli: “Mu apale Mulena Jesu Kreste, mi mu si ke mwa babalela nama ka ku pila ka litakazo za yona.” (Maroma 13:14) Ka mubulelelo wa swanisezo, Bakreste ba apala Jesu, inge sitino. Nihaike kuli ha ba si ka petahala, ba lika ka t’ata ku likanyisa tulemeno ni likezo za hae ku eza kuli mane ba fita fa ku bonahala inge Mulen’a bona.—1 Matesalonika 1:6.
21 Lwa kona ku ‘apala Mulena Jesu Kreste’ haiba lu fita fa ku tekelela hande bupilo bwa Mulen’a luna ni ku lika ka t’ata ku pila sina mwa n’a pilezi. Lu likanyisa buikokobezo bwa hae, lilato la hae la ku lata ku luka, sitoyo sa hae kwa bumaswe, lilato la hae kwa mizwale ba hae, ku sa ba kwa hae wa lifasi, ni buitiiso ni pilutelele ya hae ha li mwa manyando. Ha lu ‘babaleli nama’—f’o kikuli, ha lu tuheleli ku ndongwama likonkwani za lifasi kamba ku eza litakazo za nama ku ba za bukokwa hahulu mwa bupilo bwa luna. Kono ha lu eza likatulo kamba ha lu tatalula butata lu buzanga kuli: ‘Jesu n’a ka eza cwañi mwa muinelo wo cwana? N’a ka bata kuli ni eze cwañi?’
22 Sa mafelelezo, lu likanyisa Jesu ka ku pateha ku “bulela Evangeli.” (Mateu 4:23; 1 Makorinte 15:58) Bakreste hape ba latelela mutala wa n’a tomile Jesu ka ku bulela Evangeli, mi taba ye tatama i ka nyakisisa mo ba ezeza cwalo.
Kana Mwa Kona ku Talusa?
• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa hahulu ku Mukreste ku ikokobeza?
• Lu kona ku hulisa cwañi mubonelo o lukile wa bunde ni bumaswe?
• Ki ka nzila ifi yeo Bakreste ba likanyisa Jesu ha ba talimana ni twaniso kamba ha ba nyandiswa?
• Mulena Jesu Kreste u kona ku apaliwa cwañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 7]
Jesu n’a tomile mutala o petehile wa buikokobezo
[Siswaniso se si fa likepe 8]
Mupilelo kaufela wa Mukreste, ku kopanyeleza ni ku kutaza, u tokwa buikokobezo
[Siswaniso se si fa likepe 9]
Satani u kona ku tahisa kuli ku itabisa ko ku sa swaneli ku bonahale inge kuli ku lukile ku Mukreste
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Lilato la mizwale ba luna li ka lu tiisa ha lu lwaniswa