Mbengenge ya Mubuso wa Mulimu Ya Talelezwa
Mbengenge ya Mubuso wa Mulimu Ya Talelezwa
‘Mu ka eza hande ku isa pilu ku lona [linzwi la bupolofita], inge kwa lambi ye lu bonisa mwa sibaka se si lififi.’—2 PITROSI 1:19.
1. Ki shutano mañi ye li teñi mwa lifasi kacenu?
LIFASI la kacenu li mwa ziyezi ka nako kaufela. Likozi za ka taho ni likezo za ku tasezana mwa lifasi kaufela li sweli za ekezeha mi ku bonahala kuli ha ku na ya kona ku tibela butata bo ba li ku bona batu. Nihaiba bulapeli bwa lifasi bu palezwi ku tusa. Mane hañata bu fuzelelanga fela saluluti, sitoyo ni lilato la ku lata hahulu naha ya habo ili lika ze kauhanya batu. Kaniti, sina mo ne ku polofitezwi, “lififi le lituna” li kwahezi “macaba.” (Isaya 60:2) Kono ka nako ye swana, bolule-lule ba batu ba na ni sepo ye nde ya za kwapili. Kabakalañi? Kabakala kuli ba isa pilu kwa linzwi la Mulimu la bupolofita inge “kwa lambi ye lu bonisa mwa sibaka se si lififi.” Ba tuhelela “linzwi” la Mulimu kamba lushango lwa hae lo lu fumaneha mwa Bibele cwale, ku ba etelela.—2 Pitrosi 1:19.
2. Ka ku ya ka bupolofita bwa Daniele bwa za “nako ya maungulo,” ki bomañi fela ba ba fiwa kutwisiso ya kwa moya?
2 Ka za “nako ya maungulo,” mupolofita Daniele n’a ñozi kuli: “Ba bañata ba ka be ba matela kafa ni kafa, mi zibo i ka ekezeha. Ba bañata ba ka tapiswa, ba fetuhe ba basweu, ba keniswe; haili ba ba maswe, ba ka zwelapili mwa bumaswe bwa bona, ku si na ya ka ba ni ngana ya ku utwiseza. Kono ba ba butali bona ba ka utwiseza.” (Daniele 12:4, 10) Kutwisiso ya kwa moya i fiwa fela ku ba ba “matela kafa ni kafa” mwa Linzwi la Mulimu ka lipilu za bona kaufela, kamba ba ba ituta Linzwi la Mulimu ka tukufalelo, ku mamela litaelo za hae, ni ku lika ka t’ata ku eza tato ya hae.—Mateu 13:11-15; 1 Joani 5:20.
3. Baituti ba Bibele ba pili ne ba lemuhile niti mañi ya butokwa mwa lilimo za ma-1870?
3 Isali ku bo ma-1870, pili “mazazi a maungulelo” a si ka kalisa kale, Jehova Mulimu n’a kalisize ku patulula “likunutu za mubuso wa kwa lihalimu.” (2 Timotea 3:1-5; Mateu 13:11) Ka nako yeo, sikwata sa baituti ba Bibele—ka ku fapahana ni mo ne ba ngela ba bañata—ne ba lemuhile kuli ku kuta kwa Kreste ne ku si ke kwa bonahala. Ha s’a beilwe fa bulena kwa lihalimu, Jesu n’a ka taha ka ku isa mamelelo ya hae fa lifasi-mubu sina mulena wa lona. Sisupo se situna sa lika ze ne ka bonahala, ne si ka lemusa balutiwa ba hae kuli u kalile ku ba teñi ka ku sa bonahala.—Mateu 24:3-14.
Muta Mbengenge I Fita Fa ku Talelezwa
4. Jehova u tiisize cwañi tumelo ya batanga ba hae ba mwa miteñi ye?
4 Pono ya ku fetuha ne li mbengenge ye makaza ya Kreste inz’a li mwa kanya ya Mubuso. (Mateu 17:1-9) Pono yeo ne i tiisize tumelo ya bo Pitrosi, Jakobo, ni Joani ka nako yeo ba bañata ne ba tuhezi ku latelela Jesu bakeñisa kuli n’a si ka peta lika ze siyo mwa Mañolo ze ne ba libelela. Ka mukwa o swana, mwa nako ya maungulo ye, Jehova u tiisize tumelo ya batanga ba hae ba miteñi ye ka ku ba tusa ku ba ni kutwisiso ye ekezehile ya za talelezo ya pono ye makaza yeo hamohocwalo ni bupolofita bo buñata bo bu lumelelana ni yona. Cwale ha lu nyakisiseñi ku talelezwa ko kuñwi kwa litaba zeo za kwa moya ze tiisa tumelo.
5. Ki mañi ya n’a taluswa kuli ki Naleli ya kakusasa, mi n’a ‘bonahezi’ lili mi ki ka nzila ifi?
5 Ka za pono ya ku fetuha, muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Hape lu na ni linzwi la bapolofita le tiile ku fita, le mu ka eza hande ku isa pilu ku lona, inge kwa lambi ye lu bonisa mwa sibaka se si lififi, ku isa nako ya malungasiku, mi naleli ya Lilungwe i bonahala mwa lipilu za mina.” (2 Pitrosi 1:19) Naleli ya swanisezo yeo kamba “Naleli ye benya, ya kakusasa,” ki Jesu Kreste ya filwe kanya. (Sinulo 22:16) N’a ‘bonahezi’ ka 1914 muta Mubuso wa Mulimu ne u tomilwe kwa lihalimu, ili ku kalisa puso ya ona ye nca. (Sinulo 11:15) Mwa pono ya ku fetuha, Mushe ni Elia ne ba bonahezi kwatukwa Jesu, inze ba ambola ni yena. Ba swaniseza bomañi?
6, 7. Mushe ni Elia ba swaniseza bomañi mwa pono ya ku fetuha, mi ki litaba lifi za butokwa z’a patatulula Mañolo ka za batu ba ba swanisezwa bao?
6 Bakeñisa kuli Mushe ni Elia ne ba bonahezi ni Kreste ya na li mwa kanya, lipaki ba ba sepahala ba babeli bao ba lukela ku swaniseza ba ba busa ni Jesu mwa Mubuso wa hae. Taba ya kuli Jesu u ka busa ni ba bañwi i lumelelana ni mbengenge ya n’a boni mupolofita Daniele mwa pono, ye bonisa Mesiya ya beilwe fa lubona. Daniele n’a boni “yo muñwi ya swana sina mwan’a mutu” ha fiwa “bulena bwa kamita” ki “Yo Muhulu wa Mazazi,” Jehova Mulimu. Kono mu lemuhe nto ya boniswa Daniele hasamulahonyana. U ñola kuli: “Mubuso ni bulena, ni mata a mibuso kaufela ye inzi mwatas’a mahalimu kaufela, li ka fiwa sicaba sa ba ba kenile ba Muambakani-ya-Pahami.” (Daniele 7:13, 14, 27) Ee, lilimo ze fitelela 500 pili pono ya ku fetuha i si ka ezahala kale, Mulimu n’a patuluzi kuli ba bañwi ba sicaba sa “ba ba kenile” ba ka fiwa m’ata a ku busa ni Kreste.
7 Ki bomañi ba ba kenile ba ba taluswa mwa pono ya Daniele? Muapositola Paulusi u bulela za bona batu bao kuli: “Ni ona Moya u pakelana ni moya wa luna kuli lu bana ba Mulimu. Mi ha lu li bana hape lu ka ca sanda; lu ce sanda sa Mulimu, lu si ce ni Kreste; haiba lu utwa butuku ni yena, kuli lu fumane kanya ni yena.” (Maroma 8:16, 17) Ba ba kenile ba ba taluswa fa ha ku na ba sili kwand’a balutiwa ba Jesu ba ba tozizwe ka moya. Mwa Sinulo, Jesu u li: “Ya tula, ni ka mu fa ku ina ni na mwa Lubona lwa ka, sina Na ha ni inzi ni Ndate mwa Lubona lwa hae.” Palo ya batu bao ba 144,000 ba ba ‘tuzi’ lifasi ni ku zusiwa kwa bafu, ba ka busa lifasi kamukana hamoho ni Jesu.—Sinulo 3:21; 5:9, 10; 14:1, 3, 4; 1 Makorinte 15:53.
8. Balutiwa ba Jesu ba ba tozizwe ba sebelize cwañi sina bo Mushe ni Elia, mi ki lifi ze zwile mwateñi?
8 Kono ki kabakalañi Bakreste ba ba tozizwe ha ba swanisezwa ki Mushe ni Elia? Kabakala kuli Bakreste bao, ha ba sa pila sina batu fa lifasi-mubu, ba eza musebezi o swana ni o ba ezize bo Mushe ni Elia. Ka mutala, niha ba nyandiswa ba zwelapili ku ba lipaki za Jehova. (Isaya 43:10; Likezo 8:1-8; Sinulo 11:2-12) Sina bo Mushe ni Elia, ba beya bulapeli bwa buhata fa nalela ka bundume ni ku susueza batu ba lipilu ze nde kuli ba sebeleze Mulimu a nosi. (Exoda 32:19, 20; Deuteronoma 4:22-24; 1 Malena 18:18-40) Kana musebezi wa bona u tisize siselo? Ha ku na puzo! Kwand’a ku tusa kwa ku kubukanya ba ba tozizwe ba ne ba sa siyezi, ba tusize bolule-lule ba “lingu ze ñwi” ku bonisa kuli ba itatela ku ipeya ku Jesu Kreste.—Joani 10:16; Sinulo 7:4.
Kreste U Feza Tulo ya Hae
9. Sinulo 6:2 i bonisa cwañi Jesu ka mwa inezi cwale?
9 Jesu h’a sa li mutu-tu fela ya pahami fa mbongolo, kono s’a li Mulena ya m’ata. U bulelwa kuli u pahami fa pizi—ili sisupo se si talusa ndwa mwa Bibele. (Liproverbia 21:31) Sinulo 6:2 i li: “Na bona pizi ye sweu, mi ya i pahami u sweli buta; a fiwa kuwani ya bulena; mi a taha ili ya tuzi, mi a ya kwa ku tula.” Hape walisamu n’a ñozi ka za Jesu kuli: “A li mwa Sione, [Muñ’a] Bupilo u ka hulisa mulamu wa mata a hao: Toma puso ya hao mwahal’a lila za hao.”—Samu 110:2.
10. (a) Tulo ya Jesu ya ku pahama fa pizi i bile cwañi ni makalelo a mande? (b) Tulo ya pili ya Jesu ne i amile cwañi lifasi kaufela?
10 Tulo ya pili ya Jesu ne li ya ku tula lila za hae ze tiile ka ku fitisisa—Satani ni badimona ba hae. Ha s’a ba lunduzi kwa lihalimu, a ba nepela fa lifasi. Ka ku ziba kuli nako ya bona ki ye nyinyani, mioya ye maswe yeo i bifezi maswe batu, ili ku ba tiseza bumai bo butuna. Mwa buka ya Sinulo, bumai b’o bu swaniselizwe ki bapahami ba lipizi ba balalu. (Sinulo 6:3-8; 12:7-12) Ka ku lumelelana ni bupolofita bwa n’a bulezi Jesu bwa za “se si ka supa ku taha kwa [hae], ni ku fela kwa lifasi,” ku pahama lipizi kwa bona ku tisize lindwa, lukupwe, ni lifu. (Mateu 24:3, 7; Luka 21:7-11) Sina butuku bwa ku pepa, “manyando” ao, a ka ekezeha ku fitela Kreste a feza ‘tulo’ ya hae ka ku timeza nto kaufela ya kopano ya Satani ye bonahala ka meto. *—Mateu 24:8.
11. Ze ezahezi kwa puteho ya Sikreste kwamulaho li paka cwañi m’ata a bulena bwa Kreste?
11 M’ata a bulena a Jesu hape a bonahala ka mwa silelelize puteho ya Sikreste kuli i pete musebezi wa ku kutaza lushango lwa Mubuso mwa lifasi kamukana. Ku si na taba ni twaniso ye tuna ya Babilona yo Mutuna—ili bulapeli kamukana bwa buhata mwa lifasi—ni twaniso ya milonga ye situhu, musebezi wa ku kutaza ha u si ka zwelapili fela kono u fitile fa sipimo se si si ka bonwa kale kwa li ku simwa. (Sinulo 17:5, 6) Bo ki bupaki bo butuna luli bwa bulena bwa Kreste!—Samu 110:3.
12. Ki kabakalañi buñata bwa batu ha ba sa lemuhi ku ba teñi kwa Kreste ko ku sa bonahali?
12 Kono ka bumai, buñata bwa batu, ku kopanyeleza cwalo ni ba ba twi ki Bakreste, ba palelwa ku lemuha lika ze li teñi luli ze pakiwa ki likezahalo ze ezahala mwa lifasi. Mane ba sheununa ba ba paka za Mubuso wa Mulimu. (2 Pitrosi 3:3, 4) Kabakalañi? Kakuli Satani u foufalize kutwisiso ya bona. (2 Makorinte 4:3, 4) Esi mane u kalile lilimo-limo kwamulaho k’o ku apesa kapai fa meto a ba ba ipala ku ba Bakreste, mane ni ku ba tiseza kuli ba fulalele sepo ya butokwa ya Mubuso.
Sepo ya Mubuso Ya Fulalelwa
13. Kapai ka kwa moya ka libisize kwañi?
13 Jesu n’a polofitile kuli sina mufuka o cezwi mwahal’a buloto, bakwenuheli ne ba ka kena mwa puteho ya Sikreste ni ku kelusa ba bañata. (Mateu 13:24-30, 36-43; Likezo 20:29-31; Juda 4) Nako ha inze i ya, batu bao ba ba ipala kuli ki Bakreste ba amuhela mikiti, likezo ni lituto za buhedeni, mane ni ku li nga kuli kuti ki za “Sikreste.” Ka mutala, Ngilisimusi i simuluha fa mikwa ye ne ama bulapeli bwa milimu ya sihedeni ye bizwa Mithra ni Saturn. Kono cwale ki sika mañi se ne si tisize kuli ba ne ba ipala kuli ki Bakreste ba amuhele mikiti yeo ye si ya Sikreste? Hatiso ya The New Encyclopædia Britannica (1974) i li: “Ngilisimusi, mukiti wa ku pepwa kwa Jesu Kreste, ne u tomilwe bakeñisa ku felelwa ki sepo ya kuli Kreste n’a ka kuta kapili.”
14. Lituto za Origen ni Augustine li kopamisize cwañi niti ya za Mubuso?
14 Hape mu nyakisise mo i kopamiselizwe taluso ya linzwi la “mubuso.” Buka ye bizwa The Kingdom of God in 20th-Century Interpretation i li: “Origen [muluti wa za bulapeli wa mwa lilimo za ma-200] u cincize mo li itusisezwa linzwi la Sikreste la ‘mubuso’ kuli se li talusa puso ya Mulimu mwa lipilu za batu.” Tuto ya Origen ne i tomile fañi? Ha i zwi mwa Mañolo, kono i zwa “fa mubonelo wa filosofi ni wa lifasi ili o shutana ni mubonelo wa Jesu ni keleke ya pili.” Mwa buka ya hae ye bizwa De Civitate Dei (Munzi wa Mulimu) Augustine wa kwa Hippo (354-430 C.E.) n’a bulezi kuli keleke ka sibili ki yona Mubuso wa Mulimu. Mubonelo o siyo mwa Mañolo wo u tisize kuli likeleke za Krestendomu li ikutwe kuli za swanela ku abana mwa puso ya bupolitiki. Mi se li busize ka lilimo-limo luli, hañata ka situhu.—Sinulo 17:5, 18.
15. Magalata 6:7 i talelelizwe cwañi kwa likeleke ze ñata za Krestendomu?
15 Kono kacenu, likeleke li sweli za kutula ze ne li cezi. (Magalata 6:7) Ku bonahala kuli kukuezo ya ba bañata i kutela mwamulaho mi ba sweli ku siiwa ki balateleli ba bona. Nto ye cwalo i sweli ya lemuseha mwa Yurope. Ka ku ya ka koranta ye bizwa Christianity Today, “miyaho-tuna ya bulapeli mwa Yurope [ha i sa] itusiswa kwa lisebelezo kono se i li mamiziyamu, ko ku ya hahulu bapoti.” Nto ye swana ya lemuseha mwa libaka ze ñwi za lifasi. Seo si talusañi kwa bulapeli bwa buhata? Kana bu ka fela bakeñisa ku sa ba ni batu? Mi bulapeli bwa niti bu ka amiwa cwañi?
Mu Itukiseze Lizazi Le Lituna la Mulimu
16. Ki kabakalañi ku toiwa ko ku ekezehile kwa Babilona yo Mutuna ha ku na ni taluso ye tuna?
16 Musi ni mufuse ha li bonahala fa lilundu ki sisupo sa kuli ku tuha ku tunya sileze se si cisa sa volcano, ka nzila ye swana sitoyo se si sweli ku hula sa ku toya bulapeli mwa likalulo ze ñata za lifasi si bonisa kuli bulapeli bwa buhata bu tuha bu feliswa. Jehova u ka tuha a ezisa kuli likopano za mwa lifasi kaufela za bupolitiki li swalisane mwa ku yaneha ni ku sinya lihule la kwa moya yena Babylona yo Mutuna. (Sinulo 17:15-17; 18:21) Kana Bakreste ba niti ba swanela ku saba kezahalo yeo ni likalulo ze ñwi za “ñalelwa ye tuna” ze ka latelela? (Mateu 24:21) Kutokwa ni hanyinyani! Mane ba swanela ku taba muta Mulimu a nga muhato wa ku yundisa ba ba maswe. (Sinulo 18:20; 19:1, 2) Mu nge mutala wa Jerusalema wa mwa linako za baapositola ni Bakreste ba ne ba pila mwateñi.
17. Ki kabakalañi batanga ba Jehova ba ba sepahala ha ba kona ku ba ni sepo muinelo wo wa linto niha u fela?
17 Mpi ya Maroma ha ne i ambekile Jerusalema ka 66 C.E., Bakreste ba ne ba tona kwa moya ne ba si ka saba kamba ku mbemuka. Bakeñisa kuli ne ba li baituti ba bande ba Linzwi la Mulimu, ne ba ziba kuli ‘ku sinyeha kwa ona ne ku sutelezi.’ (Luka 21:20) Hape ne ba ziba kuli Mulimu n’a ka ba kwalulela nzila ya ku baleha. Ha n’a ezize cwalo, Bakreste ne ba balehile. (Daniele 9:26; Mateu 24:15-19; Luka 21:21) Ni kacenu, ba ba ziba Mulimu ni ku utwa Mwan’a hae ba kona ku ba ni sepo muinelo wo wa linto niha u fela. (2 Matesalonika 1:6-9) Mane, muta ñalelwa ye tuna i tunya, ba ka ‘talimisa meto a bona kwahalimu, ba inuke; kakuli ba ziba kuli ku liululwa kwa bona ku se ku li fakaufi.’—Luka 21:28.
18. Ki sika mañi se si ka ezahala muta Gogo a shaka twaniso ya meto-mafubelo ya ku lwanisa batanga ba Jehova?
18 Babilona yo Mutuna ha s’a sinyizwe, Satani, mwa situlo sa hae sa ku ba Gogo wa Magogo, u ka shaka twaniso ya meto-mafubelu ya ku lwanisa Lipaki za Jehova ba ba mwa kozo. Ka ku sepa kuli ba ka tula ka bunolo, batabani ba Gogo ba ka taha ‘sina lilu le li kwahela naha.’ Ba ka komoka hahulu! (Ezekiele 38:14-16, 18-23) Muapositola Joani u ñola kuli: “Na bona lihalimu ha li kwaluluhile, mi kwa taha pizi ye sweu; mi ya i pahami u bizwa Ya-Sepahala, Wa-Niti . . . Mwa mulomo wa hae ne ku zwa mukwale o buhali, o ka ona u na ni ku nata macaba.” “Mulena wa malena” ya sa koni ku tulwa yo u ka lamulela balapeli ba Jehova ba ba sepahala ni ku timeza lila za bona kaufela. (Sinulo 19:11-21) Ao ki ona mafelelezo e i ka fita ku yona pono ya ku fetuha!
19. Tulo ye tezi ya Kreste i ka ama cwañi balutiwa ba hae ba ba sepahala, mi ba swanela ku lika ka t’ata ku ezañi cwale?
19 Jesu “mwa lizazi lani” u ka “ezwa ya komokisa ka ba ba lumezi kaufela.” (2 Matesalonika 1:10) Kana mwa tabela ku ba mwahal’a ba ba ka bonisa likute ku Mwan’a Mulimu ya tuzi? Haiba ki cwalo mu zwelepili ku tiisa tumelo ya mina ni ku ‘itukiseza; kakuli Mwan’a mutu u ka taha nako ye mu sa zibi.’—Mateu 24:43, 44.
Mu Iswale
20. (a) Lu kona ku bonisa cwañi buitumelo bwa luna kwa tukiso ya lu file Mulimu ya “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso”? (b) Lu swanela ku ipuza lipuzo mañi?
20 “Mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” kamita u susuezanga batu ba Mulimu ku tona kwa moya ni ku iswala. (Mateu 24:45, 46; 1 Matesalonika 5:6) Kana mwa itebuha likupuliso zeo ze fiwa ka nako ye swanela? Kana mwa itusisa zona kwa ku eza za butokwa pili mwa bupilo? Mu ipuze kuli: ‘Kana ni na ni mubonelo wa kwa moya o ni konisa ku bona Mwan’a Mulimu inza busa kwa lihalimu? Kana na mu bona a itukiselize ku nga muhato o zwa ku Mulimu wa ku timeza Babilona yo Mutuna ni muinelo wa Satani kaufela?’
21. Ki kabakalañi ba bañwi ha ba kana ba latehezwi ki mubonelo wa bona wa kwa moya, mi ki sika mañi se ba swanela ku eza kapili-pili?
21 Ba bañwi ba ba swalisana ni batu ba Jehova ba latehezwi ki mubonelo wa bona wa kwa moya. Kana kikuli ba tokwile pilu-telele, kamba buitiiso, sina mo ne ku bezi ku ba bañwi ba balutiwa ba pili ba Jesu? Kana kikuli ba komilwe ki ku bilaela hahulu za bupilo, ku lata sifumu, kamba ku nyandiswa? (Mateu 13:3-8, 18-23; Luka 21:34-36) Mwendi ba bañwi ba palezwi ku utwisisa litaba ze hatisizwe ki “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” Haiba ye ñwi ya zona lika zeo i ezahezi ku mina, lu mi susueza ku cisehela hape mwa ku ituta Linzwi la Mulimu ni ku lapela ka t’ata ku Jehova kuli mu kutele mwa silikani se si tiile ni yena.—2 Pitrosi 3:11-15.
22. Nyakisiso ya pono ya ku fetuha ni bupolofita bo bu lumelelana ni bo i mi tusize cwañi?
22 Balutiwa ba Jesu ne ba bonisizwe pono ya ku fetuha ka nako ye ne ba tokwa susuezo. Kacenu, lu na ni nto ye susueza ku fita pono yeo—yona talelezo ya pono yeo ye makaza ni bupolofita bo buñata bo bu lumelelana ni bo. Ha lu nze lu nahanisisa ka za talelezo ya lika zeo ye kanya ni taluso ya lika zeo ya kwapili, haike ni luna lu bonise ka pilu ya luna kaufela maikuto a muapositola Joani ya n’a ize: “Amen; taha Mulena Jesu.”—Sinulo 22:20.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 10 Mwa Sigerike sa kwa makalelo, linzwi la “manyando” li talusa “butuku bwa ku pepa.” (Mateu 24:8, Kingdom Interlinear) Seo si talusa kuli sina butuku bwa ku pepa, butata bwa lifasi bu ka kuta-kutela ku ezahala, bu ka ekezeha, bu ka nga nako, mi bu ka fela ka ñalelwa ye tuna.
Kana Mwa Hupula?
• Mwa ma-1870, kakwatanyana ka baituti ba Bibele ne ka lemuhileñi ka za ku kuta kwa Jesu?
• Pono ya ku fetuha i talelelizwe cwañi?
• Tulo ya Jesu i amile cwañi lifasi ni puteho ya Sikreste?
• Ki sika mañi se lu swanela ku eza kuli lu kone ku punyuha muta Kreste a feza tulo ya hae?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 16, 17]
Mbengenge ya pono i fita fa ku talelezwa
[Maswaniso a fa likepe 18]
Kana mwa ziba se ne si ezahezi muta Kreste n’a kalisize tulo ya hae?