Bupilo bwa Mina Bu Butokwa Cwañi?

BATU ha ne ba nze ba bulaiwa ka buñata mwa Yurope mwa Ndwa ya Lifasi ya Pili, mwa lifasi la Antarctica mona ne ku eziwa buikatazo bo butuna bwa ku punyusa batu. Ernest Shackleton mufuluhi ya n’a zwelela kwa England ni Ireland ni batu ba hae ne ba li mwa kozi ye tuna muta sisepe sa bona, se si bizwa Endurance, ne si natile fa sikoto sa mezi a kangezi ni ku tiba mwa liwate. Shackleton n’a likile kwateñi ku tusa batu ba hae ku fita fa sooli se si bizwa Elephant Island mwa liwate la South Atlantic Ocean. Kono ne ba sa li mwa kozi ye tuna.

Shackleton a lemuha kuli ne ba ka kona fela ku pila ha ne ba ka yo kupa tuso kwa bayambi ba kwa sooli sa kwa South Georgia. Wo ne li musipili wa likilomita ze 1,100 mi n’a na ni mukolo u li muñwi fela o eza limita ze 6.7 mwa butelele o ne ba konile ku nga mwa sisepe sa Endurance. Ne ba si na hande sepo.

 Kono la May 10, 1916, ha se ba nyandile ka mazazi a 17, Shackleton ni sikwatanyana sa hae ba fita kwa South Georgia, niteñi bakeñisa ku bifa kwa liwate, ba fuekela kwa lineku li sili la sooli. Ne ba na ni ku hata musipili wa likilomita ze 30 ku kambama lilundu le ne ba sa zibi le ne li kwahezwi ki litwa kuli ba y’o fita ko ne ba libile. Ha se ba talimani ni manyando a mañata—a cwale ka ku hazela ni kutokwa liitusiso za ku kambamisa ka zona lilundu—Shackleton ni sikwata sa hae ba fita ko ne ba libile, mi hasamulaho n’a konile ku pilisa batu ba hae kaufela ba ne ba ziyelehile fa sooli sa Elephant Island. Ki kabakalañi Shackleton ha n’a ikatalize hahulu cwalo? Roland Huntford ya n’a ñozi za bupilo bwa Shackleton, n’a ize: “Sa n’a bata ki ku pilisa mañi ni mañi ya n’a zamaya ni yena.”

“Ha Ku Na Ye Tokwahala”

Ki nto mañi ye ne tisize kuli batu ba Shackleton ba si ke ba zwafa ha ne ba nze ba kubukani ni ku libelela fa “sibaka se si eza likilomita ze 30 sa macwe fela ni mezi a kangezi”? Ne li sepo ya bona ya kuli muñ’a bona n’a ka ba pilisa sina ka mwa n’a sepiselize.

Batu kacenu ba swana sina banna bao ba ne ba siilwe ba nosi fa sooli sa Elephant Island. Ba bañata ba pila mwa miinelo ye maswe hahulu mi ba lika ka t’ata kuli ba fumane nihaiba mwa ku ipiliseza. Niteñi, ba kona luli ku sepa kuli Mulimu u ka ba “lamulela mwa manyando a bona.” (Jobo 36:15) Mu kolwe kuli Mulimu u nga bupilo bwa mañi ni mañi ka butokwa. Jehova Mulimu yena Mubupi u li: “U bize ku Na mwa lizazi la ziyezi; ni ka ku lamulela.”—Samu 50:15.

Kana ku t’ata ku mina ku lumela kuli Mubupi mwahal’a bolule-lule ba batu mwa lifasi u mi nga luli kuli mu ba butokwa? Fohe mu utwe manzwi a n’a ñozi mupolofita Isaya ka za linaleli ze ñata-ñata ze mwa milalambinda ye miñata-ñata ye mwahalimu. Lu bala kuli: ‘A mu talime lihalimu, mu buhe: Ya ezize linto zeo ki mañi? Ki Yena ya zamaisa limpi za zona ka mulao, ya li biza kaufela ka mabizo; ka butuna bwa mata a hae ni kabakala bulena bwa hae bo bu tiile, ha ku na ye tokwahala.’—Isaya 40:26.

Kana mwa utwisisa se a talusa manzwi ao? Mulalambinda fela o fakaufi ni luna o bizwa Milky Way, mo ku na ni lizazi ni mapulaneti, u na ni linaleli ze 100 bilioni. Mi milalambinda ye li teñi ki ye mikai? Ha ku na ya ziba palo tenyene, kono ba bañwi ba akaleza kuli ki ye 125 bilioni. Kacwalohe, linaleli li lukela ku ba ze ñata hahulu luli! Niteñi, Bibele i lu taluseza kuli Mubupi wa lika kaufela wa ziba libizo la naleli ni naleli.

“Milili ya Litoho Za Mina I Balilwe Kamukana”

bMutu yo muñwi a kana a li: ‘Kono ku ziba fela mabizo a libilioni za linaleli—kamba libilioni za batu—ha ku talusi kuli linaleli kamba batu bao ba iswa pilu luli.’ Kompyuta ye tuna ya kona ku buluka mabizo a libilioni-bilioni za batu. Kono ha ku na ya kona ku nahana kuli kompyuta i na ni taba ni ufi kamba ufi wa batu bao. Niteñi Bibele i bonisa kuli Jehova Mulimu wa ziba mabizo a libilioni-bilioni za batu, mi hape u isa pilu ku mañi ni mañi wa bona. Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mu nepele lipilaelo za mina kaufela fahalimw’a hae, kakuli wa mi tokomela.”—1 Pitrosi 5:7.

Jesu Kreste n’a ize: “Ha ni li, litaha ze peli li lekanga penny i liñwi? Kanti ha ku na taha, niheba i liñwi, ye wela fafasi Ndat’a mina a sa lumeli. Mane ni milili ya litoho za mina i balilwe kamukana. Cwale mu si ke mwa saba; mu fita litaha ze ñata.” (Mateu 10:29-31) Mu  lemuhe kuli Jesu n’a si ka bulela kuli Mulimu wa ziba fela ze ezahala kwa litaha ni kwa batu. N’a ize: “Mu fita litaha ze ñata.” Ki kabakalañi ha mu fita litaha ze ñata? Kakuli mu bupilwe “ka siswaniso sa Mulimu”—mi kacwalo mwa kona ku ba ni muzamao o munde, ngana, ni mikwa ya kwa moya ye swana sina mikwa ya Mulimu ye pahami.—Genese 1:26, 27.

“Misebezi Ye Ezizwe ka Butali”

bMu si ke mwa pumiwa ki batu ba ba pihelela kuli ha ku na Mubupi. Bona ba bulela kuli ne mu tahile ka ku ikezahalela fela. Ba talusa kuli ha mu si ka bupiwa “ka siswaniso sa Mulimu” kono kuti mu swana fela ni lifolofolo kaufela za fa lifasi fa—ku kopanyeleza cwalo ni litaha.

Kana kwa utwahala ku lumela kuli bupilo ne bu itahezi fela ku si na mubupi? Ka ku ya ka caziba wa sayansi Michael J. Behe, “lika ze tatezani ka ku komokisa” ze zamaisa bupilo li bonisa kuli ha ku koni ku ba cwalo ni hanyinyani. U talusa kuli sayansi i bonisa fo ku sweu kuli “lika ze pila fa lifasi . . . ki misebezi ye ezizwe ka butali.”—Darwin’s Black Box—The Biochemical Challenge to Evolution.

Bibele i lu taluseza kuli lika kaufela ze bupilwe fa lifasi ki lika ze ezizwe ka butali. Mi i lu taluseza kuli Ya ezize misebezi ye butali yeo kaufela ki Jehova Mulimu, yena Mubupi wa linto kamukana.—Samu 36:9; Sinulo 4:11.

Ku pila mwa lifasi mo ku tezi butata ni manyando ku si ke kwa mi palelwisa ku lumela kuli ku na ni Mubupi ni Muezi wa lifasi ni ze pila ku lona kaufela. Mu hupulange litaba ze peli ze za niti. Sa pili, Mulimu haki yena ya tahisize ku sa petahala ko lu iponela kai ni kai. Sa bubeli, Mubupi wa luna u na ni mabaka a utwahala h’a tuhelezi lika ze maswe ka nakonyana. Sina mo i bonisezanga magazini ye hañata, Jehova Mulimu u tuhelezi bumaswe ka nakonyana fela kuli a felise ka ku tala litaba ze ne zusizwe kwa makalelo muta batu ne ba hanile bubusi bwa hae. *—Genese 3:1-7; Deuteronoma 32:4, 5; Muekelesia 7:29; 2 Pitrosi 3:8, 9.

“U Ka Lamulela Mubotana Ya Itilelela ku Yena”

Nihaike ku na ni miinelo ye maswe hahulu mi batu ba bañata ba nyanda kacenu, bupilo bu sa li mpo ye nde. Mi lu likanga mo lu konela kaufela kuli lu bu bukeleze. Bupilo bwa kwapili bwa sepisize Mulimu bu fitela kwahule buikatazo bwa ku bata fela ku punyuha mwa miinelo ye maswe ni ye utwisa butuku—sina mo ne ba nyandezi batu bani ba Shackleton fa sooli sa Elephant Island. Mulelo wa Mulimu ki ku lu kayutula kwa muinelo wa luna wa cwale wa manyando ni kutokwa tuso kuli lu be ni ‘mutomo o munde, kuli lu y’o amuhela bupilo bo bu sa feli’ b’o Mulimu n’a lelezi batu kwa makalelo.—1 Timotea 6:19.

Mulimu u ka eza lika zeo kaufela kakuli mañi ni mañi wa luna ki wa butokwa ku yena. N’a lukisize kuli Mwan’a hae, Jesu Kreste, a be sitabelo se si lu liulula kwa sibi, kwa ku sa petahala, ni kwa lifu le lu hozize kwa bashemi ba luna ba pili, bo Adama ni Eva. (Mateu 20:28) Jesu Kreste n’a ize: “Mulimu u latile lifasi  hahulu, mane u li file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena . . . a be ni bupilo bo bu sa feli.”—Joani 3:16.

Mulimu u ka ezezañi batu ba ba nyandile ni ku hatelelwa kacenu? Linzwi la Mulimu le li ñozwi ka moya li bulela ka za Mwan’a hae li li: “U ka lamulela mubotana ya itilelela ku yena, ni yena mukunyandela ya si na ya mu tusa. Ya fokozi, ni ya shebile, u ka ba utwela butuku, a lamulele bupilo bwa ba ba nyandile; a ba liulule ku ba ba limba, ba ba ba nyandisa.” U ka ezezañi cwalo? Kakuli ‘mali a mwa mibili ya bona [kamba bupilo bwa bona] bu ka babaleha mwa meto a hae.’—Samu 72:12-14.

Ka lilimo-limo batu ba nyandisizwe hahulu ki sibi ni ku sa petahala, inge ba ba ‘tongiswa’ ki butuku ni manyando a mañata. Mulimu n’a tuhelezi lika zeo ka ku ziba kuli n’a ka felisa bumaswe kaufela bo ne bu ka tiswa ki zona. (Maroma 8:18-22) Honacwale fa u ka “lukisa linto kamukana” ka Mubuso wa hae o beilwe mwa mazoho a Mwan’a hae, Jesu Kreste.—Likezo 3:21; Mateu 6:9, 10.

Nto yeo i ka kopanyeleza ni zuho ya batu ba ne ba nyandile ni ku shwa kwamulaho. Ba mwa munahano wa Mulimu. (Joani 5:28, 29; Likezo 24:15) Honacwale fa ba ka fiwa bupilo “ka buñata”—ili bupilo bo bu sa feli bwa bupetehi mwa paradaisi fa lifasi-mubu ku si na ku utwa butuku ni manyando. (Joani 10:10; Sinulo 21:3-5) Mañi ni mañi ya ka pila ka nako yeo u ka ikola bupilo sakata ni ku ituta mikwa ni misebezi ye minde ye ka mu bonahaza kuli luli u bupilwe “ka siswaniso sa Mulimu.”

Kana mu ka ba teñi kuli mu t’o ikola bupilo bwa sepisize Jehova? Ku itingile ku mina. Lu mi susueza ku itusisa litukiso za ezize Mulimu kuli a tahise limbuyoti zeo kaufela. Bahatisi ba magazini ye ba ka tabela ku mi tusa ku eza cwalo.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 4, 5]

Batu ba ne ba ziyelehile ne ba na ni sepo ya kuli Shackleton n’a ka ba pilisa sina ka mwa n’a sepiselize

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

© CORBIS

[Siswaniso se si fa likepe 6]

“Mu fita litaha ze ñata”