Ze Ezahezi mwa Bupilo

Ne Lu Izo Kutaleza Kwahule Bakeñisa ku Cinca kwa Miinelo ya Luna

KA MO LI KANDEKEZWI KI BO RICARDO MALICSI

Ha ne ni zwile musebezi bakeñisa ku hana ku loba likuka za Sikreste, na ni lubasi lwa hesu lwa kupa Jehova kuli a lu tuse ku singanyeka hande za kwapili. Mwa tapelo yeo ne lu talusize takazo ya luna ya ku bata ku ekeza kwa bukombwa bwa luna. Hasamulahonyana wa fo, lubasi lwa luna lwa kala bupilo bwa ku tuta-tuta mi lwa fita fa ku pila mwa linaha ze 8, mwa mafasi a mabeli. Kona mo ne ku tezi kuli lu yo kutaleza kwa libaka za kwahule.

NE NI pepilwe ka 1933 mwa Philippines mi lubasi lwa hesu ne lu lapela kwa keleke ya Philippines Independent Church. Ne lu li b’a 14 mwa lubasi lwa luna mi kaufela luna ne lu li ba keleke yeo. Ha ne ni na ni lilimo ze bat’o eza 12 ne ni kupile Mulimu ka tapelo kuli a ni supeze bulapeli bwa niti. Yo muñwi wa baluti ba ka a ni ñolisa mwa sitopa sa lituto za bulapeli, mi se ni ba Mukatolika ya tiile. Ne ni sa shotangi sebelezo ya la Mukibelo ya ku itumelela libi kamba la Sunda kwa Misa. Kono hañihañi na kala ku honona ni ku ba ni ñoñoleho. Ne ni katazwa ki lipuzo za se si ezahalanga kwa batu ha ba shwa, za lihele, ni za Silalu. Likalabo za baluti ba bulapeli ne li shainga mi ne li sa ni kolwisi.

Ku Fumana Likalabo Ze Kolwisa

Ha ne ni li kwa koleji, na ikenya mwa sikwata se ne si tisize kuli ni kene mwa lindwa, ku coba njuka, ku zuba kwai, ni mwa mikwa ye miñwi ye fosahezi. Zazi le liñwi manzibwana, na katana bomahe yo muñwi wa bana ba sikolo ba  ne ni kena ni bona. Ne ba li ba bañwi ba Lipaki za Jehova. Na ba buza lipuzo ze swana ze ne ni kile na buza baluti ba bulapeli bwa ka. Se ba alaba lipuzo za ka kaufela ka Bibele, mi se ni kolwa kuli ze ne ba bulezi ki niti.

Na leka Bibele mi na kalisa ku ituta yona ni Lipaki. Hamulahonyana na kalisa ku yanga kwa mikopano kaufela ya Lipaki za Jehova. Ka ku latelela kelezo ye butali ya Bibele ya kuli “litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde,” na kaula siango ni balikani ba ka ba ba maswe. (1 Makorinte 15:33) Seo ne si ni tusize ku eza zwelopili mwa tuto ya ka ya Bibele ni kuli kwa mafelelezo ni kone ku ineela ku Jehova. Hamulaho wa kolobezo ya ka ka 1951, na kalisa ku eza bukombwa bwa nako kaufela (bupaina) ka nakonyana. Mi ka December 1953, lwa nyalana ni Aurea Mendoza Cruz, ye ni pilile ni yena mwa bupilo bwa ka kaufela ni ku peta ni yena bukombwa ka busepahali.

Litapelo za Luna Z’a Alabiwa

Ne lu nyolezwi hahulu ku ba mapaina. Kono takazo ya luna ya ku sebeleza Jehova ka ku tala ne i si ka talelezwa kapili-pili. Nihakulicwalo, ne lu si ka lisela ku kupa Jehova kuli a lu kwalulele kolo mwa sebelezo ya hae. Kono ne lu pila bupilo bo bu t’ata. Nihakulicwalo, ne lu sa na ni likonkwani za kwa moya, mi ha ni to kwanisa lilimo ze 25, na ketiwa ku ba mutang’a puteho, ili muokameli ya zamaisa mwa puteho ya Lipaki za Jehova.

Zibo ya ka ya Bibele ni kutwisiso ya ka ya likuka za Jehova ha ne i sweli ku ekezeha, na lemuha kuli musebezi wa ka n’o lwanisana ni lizwalo la ka ka ku ba Mukreste ya ikambusize ku za lifasi. (Isaya 2:2-4) Se ni ikatulela ku tuhela. Yeo ne li tiko ye tuna ya tumelo ya luna. Ne ni ka fumanela cwañi lubasi ze tokwahala? Se lu kutela ku lapela ku Jehova Mulimu. (Samu 65:2) Se lu mu zibisa lipilaelo za luna, kono hape se lu mu zibisa ni za takazo ya luna ya ku bata ku yo sebeleza ko ku na ni butokwi bo butuna bwa bakutazi ba Mubuso. (Mafilipi 4:6, 7) Ne lu sa zibi ni hanyinyani kuli ne ku na ni lika ze ñata ze ne lu kona ku eza!

Musipili wa Luna Wa Kalisa

La April 1965, ne ni kenyizwe musebezi wa ku timanga mililo ni ku etelela sikwata sa bayangweli kwa libala la lifulai la Vientiane International Airport, mwa Laos, mi ne lu tutezi ona k’o. Mwa tolopo ya Vientiane, ne ku pila Lipaki b’a 24, mi ne lu ikozi ku kutazanga ni balumiwa ni mizwale ba sikai ba kwateñi. Hasamulaho na cincezwa kwa libala la lifulai la Udon Thani Airport, mwa Thailand. Ne ku si na Lipaki mwa tolopo ya Udon Thani kwand’a luna. Ne lu zamaisanga mikopano kaufela ya ka sunda mwa lubasi lwa luna. Ne lu kutazanga fa ndu ni ndu, ku eza misipili ya makutisezo, ni ku kalisa lituto za Bibele.

Lwa hupula kelezo ya n’a file Jesu kwa balutiwa ba hae ya kuli ba swanela ku “beya muselo hahulu.” (Joani 15:8) Kacwalo, se lu ikatulela ku latelela mutala wa bona mi lwa zwelapili ku shaela taba ye nde. Kapili-pili lwa kalisa ku bona siselo. Musizana ya pepwa mwa Thailand a amuhela niti mi a ba kaizel’a luna wa kwa moya. Banna ba babeli ba ba simuluha kwa North America ba amuhela niti mi hamulaho wa nako ba ketiwa ku ba maeluda mwa puteho. Lwa zwelapili ku kutaza taba ye nde ka lilimo ze fitelela 10 kwa mutulo wa Thailand. Lu tabile hahulu ku utwa kuli kacenu le mwa Udon Thani se ku na ni puteho! Lipeu ze ñwi za niti ze ne lu cezi li sa tisa siselo.

Kono ka bumai, ne lu na ni ku tuta hape, mi se lu lapela ku “Muñ’a lukau” kuli a lu tuse ku zwelapili ku abana mwa musebezi wa ku kutaza. (Mateu 9:38) Ne lu cincelizwe kwa Tehran, ona muleneñi wa naha ya Iran. Mubusi wa Iran ka nako yeo n’a bizwa Shah.

Ku Kutaza mwa Libaka Ze Kataza

Lu sa fita fela mwa Tehran, lwa fumana mizwale ba luna ba kwa moya. Ne lu kopananga ni sikwatanyana sa Lipaki ba ba zwa mwa linaha ze 13. Ne lu na ni ku eza licinceho kuli lu kone ku kutaza taba ye nde mwa Iran. Nihaike ne lu si ka kopana ni twaniso luli, ne lu na ni ku tokomela.

 Bakeñisa mipateho ya batu ba ba tabela, fokuñwi ne lu zamaisanga lituto za Bibele fahal’a busihu kamba mane hasamulaho—ku isa kakusasa-sasa. Kono ne lu tabile hahulu ku bona miselo ya buikatazo bwa luna b’o! Mabasi a mañwi a ba ba zwa kwa Philippines ni kwa Korea ne a amuhezi niti ya Sikreste mi a ineela ku Jehova.

Ku zwa f’o, se ni cincezwa kwa Dhaka, ye mwa Bangladesh. Ne lu izo punya kwateñi ka December 1977. Bangladesh n’e li ye ñwi ya linaha mo ne lu fumani t’ata ku kutaleza teñi. Kono mita kaufela ne lu ziba kuli ne lu na ni ku tukufalelwa mwa musebezi wa ku kutaza. Ka ketelelo ya moya wa Jehova, ne lu konile ku fumana mabasi a mañata a n’a ipala ku ba Bakreste. Ba bañwi mwa mabasi ao ne ba shwile linyolwa la mezi a wetulusa a niti ye mwa Mañolo a Kenile. (Isaya 55:1) Kabakaleo, lwa kalisa lituto za Bibele ze ñata.

Ne lu s’a libali kuli tato ya Mulimu kikuli “batu kamukana ba piliswe.” (1 Timotea 2:4) Ka litohonolo ha ku na ya n’a likile ku lu tiseza matata. Kuli lu tule saluluti sa batu, ne lu ikatulezi ku n’o atumela batu ka silikani. Sina mwa n’a ezelize muapositola Paulusi, ne lu likile ku ‘ikeza linto kaufela kwa batu kaufela.’ (1 Makorinte 9:22) Batu ha ne ba lu buzanga libaka ha ne lu ba potela, ne lu ba talusezanga libaka ka musa, mi se lu lemuha kuli buñata bwa bona ne li ba ba silikani luli.

Mwa Dhaka ne lu fumani mwateñi Paki a li muñwi mi se lu mu susueza kuli ni yena a tahange kwa mikopano mi hasamulaho lwa mu susueza ku yanga ni luna mwa bukombwa. Mi musal’a ka a kalisa ku ituta Bibele ni lubasi lo luñwi mi a lu memela kwa mikopano ya luna. Ka sishemo sa Jehova, lubasi kaufel’a lona lwa taha mwa niti. Hasamulaho, bana ba basizana ba babeli ba mwa lubasi l’o ba toloka lihatiso ze tomile fa Bibele mwa puo ya Sibengali, mi bahabo bona ba bañata ni bona ba fita fa ku ziba Jehova. Baituti ba bañwi ba bañata ba Bibele ba amuhela niti. Buñata bwa bona cwale ki maeluda kamba mapaina.

Bakeñisa kuli Dhaka ki tolopo mo ku pila batu ba bañata, lwa mema banabahabo luna ba bañwi kuli ba t’o lu tusa kwa musebezi wa ku kutaza. Ba sikai ku bona ne ba lumezi mi ba taha ku to lu tusa mwa Bangladesh. Lu ba ba tabile hahulu mi lu itumela hahulu ku Jehova ka ku lu fa kolo ya ku yo kutaleza taba ye nde mwa naha yani! Ne ku na ni mutu a li muñwi fela kwa makalelo, kono kacenu le se ku na ni liputeho ze peli mwa Bangladesh.

Ka July 1982, lwa tama-tama za luna ni ku funduka mwa Bangladesh. Ne lu siile mizwale inze lu enga-enga mioko. Ne ku si ka fita nako ku zwa f’o, na fiwa musebezi kwa libala la lifulai la Entebbe International Airport, mwa Uganda, ko ne lu ka yo ina lilimo z’e ne ni likweli ze supile. Kiñi ze ne lu ka yo kona ku eza kuli lu kanyise libizo la Jehova le lituna mwa naha yeo?

Ku Sebeleza Jehova kwa Upa wa Africa

Ha lu fita fa libala la lifulai la Entebbe International Airport, kwa taha ndilaiba mi a to isa na ni musal’a kwa ndu ya luna. Ha ne lu nze lu fulalela libala la lifulai, na kalisa ku kutaza ku ndilaiba ka za Mubuso wa Mulimu. A ni buza kuli: “Mu ba bañwi ba Lipaki za Jehova?” Ha se ni lumela ka ku tiisa, ndilaiba a ni bulelela kuli: “Yo muñwi wa mizwale ba mina u belekela kwa tawala ya lifulai.” Honaf’o na mu kupa kuli a ni ise ku yena. Lwa yo fumana muzwale yo, ya n’a  tabezi hahulu ku lu bona, mi lwa eza litukiso za mikopano ni sebelezo ya mwa simu.

Mwa Uganda ka nako yeo ne ku na ni fela bakutazi ba Mubuso ba 228. Luna hamoho ni mizwale ba bañwi ba babeli mwa Entebbe ne lu felize silimo sa pili inze lu cala peu ya niti. Bakeñisa kuli batu ba kwateñi ba lata hahulu ku bala, ne lu konile ku ba siyela lihatiso ze ñata, ku kopanyeleza cwalo ni limagazini ze myanda-nda. Ne lu memanga mizwale ba kwa Kampala, ona muleneñi, kuli ba to lu tusa ku kutaza mwa kalulo ya luna ya simu kwa mafelelezo a Sunda ni Sunda. Palo ya batu ba ne ba fumanehile kwa ngambolo ya ka ya pili ya nyangela ne li 5—ha ku baliwa hamoho ni na.

Mwahal’a lilimo ze talu ze ne tatami, ne lu tabile hahulu luli ha ne lu boni batu ba ne lu lutile ha ba nga muhato ni ku eza zwelopili ka bubebe. (3 Joani 4) Fa mukopano o muñwi wa mupotoloho, ne ku kolobelizwe baituti ba luna ba Bibele b’a silezi. Buñata bwa baituti ba luna ne ba bulezi kuli ne ba susuelizwe ku eza bukombwa bwa ka nako kaufela bakeñisa kuli ne ba boni luna inze lu eza bupaina nihaike ne lu li babeleki.

Ne lu lemuhile kuli kwa sibaka sa luna sa mubeleko ni kona kw’a kona ku tisa siselo. Nako ye ñwi, ne ni atumezi ofisa yo muñwi ya talima za ku tima mililo kwa libala la lifulai mi na mu bulelela za sepo ya luna ye tomile fa Bibele ya ku pila mwa paradaisi ya fa lifasi-mubu. Na mu bonisa mwa Bibele ya hae kuli batu ba ba utwa ba ka pila mwa kozo ni buñwi, mi manyando, kutokwa mandu, lindwa, matuku, kamba lifu ha li na ku ba teñi. (Samu 46:9; Isaya 33:24; 65:21, 22; Sinulo 21:3, 4) N’a tabezi hahulu bakeñisa kuli n’a ipalela mwa Bibele ya hae. Honaf’o fela, lwa kalisa tuto ya Bibele. A kalisa ku fumanehanga kwa mikopano kaufela. Nakonyana fela a ineela ku Jehova mi a kolobezwa. Hasamulaho ni yena a swalisana ni luna mwa bupaina.

Ha ne lu sa li mwa Uganda kwa zuha mifilifili ye mibeli, kono ne i si ka yemisa misebezi ya luna ya kwa moya. Ba ne ba utiwa ki babeleki ba likopano za kwa linaha li sili ne ba cincelizwe kwa Nairobi, mwa Kenya, kuli ba yo ina kwateñi likweli ze silezi. Luna ba ne ba siyezi mwa Uganda ne lu zwezipili ku ezanga mikopano ya luna ya Sikreste ni musebezi wa ku kutaza, nihaike ne lu na ni ku ba ni maseme ni tokomelo.

Ka April 1988, musebezi wa ka wa fela mi lwa tuta hape. Lwa siya Puteho ya Entebbe inze lu tabile luli bakeñisa kulo ya kwa moya ye ne bile teñi. Ka July 1997, ne lu bile ni kolo ya ku yo pota kwa Entebbe hape. Ka nako yeo, ba bañwi ba baituti ba luna ba Bibele ne se ba li maeluda. Ne lu tabile hahulu ku bona batu b’a 106 ha ba fumaneha kwa Mukopano wa Nyangela!

Ku Tutela kwa Kalulo Ye Si Ka Sebelezwa Kale

Kana ne lu ka kona ku yo kalisa sinca ku sili hape? Eni, ne ni cincelizwe kwa libala la lifulai la Mogadishu International Airport, mwa Somalia. Ne lu ikatulezi ku itusisa hande kolo yeo ya ku sebeleza mwa kalulo ye si ka sebelezwa kale.

Hañata ne lu kutazanga fela kwa babeleki ba liofisi za linaha li sili, Mafilipino, ni bazwahule ba bañwi. Hañata ne lu ba fumananga fa musika. Hape ne lu ba potelanga kuli lu yo ikola siango kwa mandu a bona. Ka ku ba ni maseme ni butali ni ka ku itinga ku Jehova ka ku tala, ne lu konile ku bulelela ba bañwi niti ya mwa Bibele,  mi nto yeo ne i zwezi miselo kwa batu bao ba ba zwa kwa linaha li sili. Hamulaho wa lilimo ze peli, lwa zwa mwa Mogadishu—nakonyana fela ndwa i si ka tumbuka kale.

Kopano ya ba International Civil Aviation Organization cwale ya ni cinceza kwa Yangon, mwa Myanmar. Ni kona k’o hape lwa ba ni kolo ya ku tusa batu ba lipilu ze nde kuli ba itute za milelo ya Mulimu. Ha lu zwa kwa Myanmar lwa cincezwa kwa Dar es Salaam, mwa Tanzania. Ku kutaza taba ye nde fa ndu ni ndu mwa Dar es Salaam ne ku li bunolo hanyinyani kakuli ne ku na ni sikwata sa batu ba ne ba bulela Sikuwa.

Mwa linaha kaufela ze ne lu sebelize ku zona, lu bile ni matata a manyinyani mwa bukombwa bwa luna, nihaike kuli mwa linaha ze ñata, musebezi wa Lipaki za Jehova ne u kwalezwi. Bakeñisa mufuta wa musebezi wa ka, ili wo hañata ne u tokwa ku sebelisana ni muuso kamba likopano za kwa linaha li sili, batu ne ba sa bonahali ku lu kakanya bakeñisa misebezi ya luna.

Mubeleko wa ka ne u tahisize kuli na ni musal’a ka lu pile bupilo bwa bunyambaeti ka lilimo ze 30. Kono ne lu nga kuli mulelo wa ku sebeza ne li fela kuli ni kone ku peta sikonkwani sa luna. Sikonkwani sa luna sa pili ne li sa kuli kamita lu pete za Mubuso wa Mulimu pili. Lu itumela ku Jehova ka ku lu tusa ku itusisa hande mupilelo wa luna wa ku tuta-tuta ni ku ikola tohonolo ye nde ya ku hasanya taba ye nde kwa libaka za kwahule.

Ku Kutela Hape Ko Ne Lu Kalezi

Ha ne ni kwanisize lilimo ze 58, na iketela ku tuhela kapili musebezi ni ku kutela kwa Philippines. Ha ne se lu kutile, lwa lapela ku Jehova kuli a lu etelele mwa nzila. Ne lu kalile ku kopana ni puteho ya mwa tolopo ya Trece Martires City, ye mwa provinsi ya Cavite. Ha lu punya, ne ku na ni fela bashaeli ba Mubuso wa Mulimu b’a 19. Ne ku ezizwe tukiso ya ku kutazanga ka zazi ni zazi, mi lwa kalisa ku zamaisa lituto za Bibele ze ñata. Puteho ya kalisa ku hula. Nako ye ñwi, musal’a ka n’a kile a ba ni lituto za Bibele za fa ndu ze 19, mi na ne li ze 14.

Ndu ya Mubuso kapili-pili ya ba ye nyinyani. Ne lu lapezi ku Jehova ka za taba yeo. Muzwale cwana ni musal’a hae b’a fana ndao sina nubu, mi ofisi ya mutai ya lu lumeleza ku yaha Ndu ya Mubuso ye nca ka sikoloti. Muyaho o munca wo u tusize hahulu musebezi wa ku kutaza, mi palo ya baputehi ne i ekezeha ka sunda ni sunda. Ha lu bulela cwana, lu tamanga musipili o fitelela hora i liñwi kwa ku ya fela, kuli lu yo tusa puteho ye ñwi ya bahasanyi b’a 17.

Na ni musal’a ka lu itebuha hahulu tohonolo ye lu bile ni yona ya ku yo sebeleza mwa linaha ze ñata cwalo. Ha lu iheta ku talima mupilelo wa luna wa bunyambaeti, lu na ni tabo ye tuna ya ku ziba kuli ne lu itusisize mupilelo wa luna ka nzila ye nde ka ku fitisisa—ya ku tusa ba bañwi ku ituta ka za Jehova!

[Mapa ye fa likepe 24, 25]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

TANZANIA

UGANDA

SOMALIA

IRAN

BANGLADESH

MYANMAR

LAOS

THAILAND

PHILIPPINES

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Ni musal’a ka, Aurea