“Mu Lekilwe ka Teko Ye Tuna”
“Mu Lekilwe ka Teko Ye Tuna”
“Mu lekilwe ka teko ye tuna. Hakulicwalo mu lumbeke Mulimu.” —1 Makorinte 6:20.
1, 2. (a) Ka ku ya ka Mulao wa Mushe, batanga ba Maisilaele ne ba na ni ku ngiwa cwañi? (b) Ki keto ifi ya n’a kona ku eza mutanga ya n’a lata mulen’a hae?
DIKISHINARI ye bizwa Holman Illustrated Bible Dictionary i bulela kuli: “Butanga ne bu atile mi ne bu lumelelwa ki ba bañata mwa lifasi la kale.” I ekeza kuli: “Sifumu sa Egepita, Greece, ni Roma ne si tomile fa ku sebelisa batanga. Mwa linako za Bakreste ba kwa makalelo, a li muñwi kwa batu ba balalu mwa Italy ni a li muñwi kwa batu b’a ketalizoho ba mwa linaha li sili n’a li mutanga.”
2 Nihaike kuli butanga ne bu li teñi ni mwa Isilaele wa ikale, Mulao wa Mushe ne u koñomeka kuli batanga ba Maheberu ba silelezwe. Ka mutala, Mulao ne u tokwa kuli Muisilaele a si ke a ba mutanga ka lilimo ze fitelela ze silezi. Ka mwaha wa busupa, n’a “ka zwa fela, a sa lifi se siñwi.” Kono litaelo za mwa ku ezeza batanga n’e li ze nde ni ze musa kuli mane Mulao wa Mushe ne u file tukiso ye latelela: “Mutanga h’a tiisa, a li: Na, ni lata muñ a ka, ni lata musal’a ka ni bana ba ka, ha ni lati ku lukuluha. Fo, muñ a hae u ka mu atumeza fapil’a Mulimu, a mu yemise fapil’a sikwalo kamba fapil’a musumo, mi muñ a hae u ka mu punya zebe ka limao. Ku zwa fo, u ka n’a mu sebeleza ku ya ku ile.”—Exoda 21:2-6; Livitike 25:42, 43; Deuteronoma 15:12-18.
3. (a) Ki butanga bo bu cwañi bo ne ba amuhezi Bakreste ba kwa makalelo? (b) Ki nto mañi y’e lu susumeza ku sebeleza Mulimu?
3 Tukiso ya butanga bwa ku itatela ne i supa kwa mufuta wa butanga bo ba li ku bona Bakreste ba niti. Ka mutala, bañoli ba Bibele bo Paulusi, Jakobo, Pitrosi, ni Juda ne ba itibahalize kuli ki batanga ba Mulimu ni ba Kreste. (Tite 1:1; Jakobo 1:1; 2 Pitrosi 1:1; Juda 1) Paulusi n’a hupulisize Bakreste ba mwa Tesalonika kuli: “Mu sikuluhezi ku Mulimu, mwa tuhela milimu ya maswaniso, kuli mu sebeleze Mulimu-Ya-Pila, wa niti.” (1 Matesalonika 1:9) Ki sika mañi se ne si susuelize Bakreste bao ku itatela ku ba batanga ba Mulimu? Lu bulele kuli, ki sika mañi se ne si susueza mutanga wa Muisilaele kuli a hane ku lukululwa? Kana ne si lilato la ku lata mulen’a hae? Butanga bwa Sikreste bu tomile fa lilato la ku lata Mulimu. Ha lu fita fa ku ziba ni ku lata Mulimu wa niti ya pila, lu susumezwa ku mu sebeleza “ka pilu ya [luna] kaufela, ni ka moya wa [luna] kaufela.” (Deuteronoma 10:12, 13) Kono kana ku ba mutang’a Mulimu ni Kreste, ku kopanyelezañi? Sisupo seo si ama cwañi bupilo bwa luna bwa ka zazi?
“Mu Eze Linto Kaufela Kuli Mulimu A Lumbekwe ka Zona”
4. Lu kona ku ba cwañi batanga ba Mulimu ni ba Kreste?
4 Mutanga u talusizwe kuli ki “mutu ya li sipawana se si luwilwe ka mulao ki mutu yo muñwi kamba batu ba bañwi mi u tamehile ku ipeya kwatasi ka ku tala.” Lu fita fa ku ba sipawana sa Jehova se si luwilwe ka mulao ha lu neela bupilo bwa luna ku yena ni ku kolobezwa. Paulusi n’a talusize kuli: “Ha mu ituwi? Kakuli mu lekilwe ka teko ye tuna.” (1 Makorinte 6:19, 20) Teko yeo, ki sitabelo sa tiululo sa Jesu Kreste, bakeñisa kuli ka mutomo wa sitabelo seo Mulimu u lu añula sina batanga ba hae, ibe kuli lu Bakreste ba ba tozizwe kamba lu balikani ba bona ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi. (Maefese 1:7; 2:13; Sinulo 5:9) Kacwalo he, ku zwa nako ye ne lu kolobelizwe, “lu ba [Jehova].” (Maroma 14:8) Bakeñisa kuli lu lekilwe ka mali a Jesu Kreste a butokwa, lu fetuha batanga ba hae ni yena mi lu tamehile ku buluka litaelo za hae.—1 Pitrosi 1:18, 19.
5. Ka ku ba batanga ba Jehova, ki buikalabelo mañi bo butuna bo lu na ni bona, mi lu kona ku bu peta cwañi?
5 Batanga ba swanela ku utwa mulen’a bona. Butanga bwa luna ki bwa ku itatela mi bu simuluha fa lilato la luna la ku lata Mulen’a luna. Liñolo la 1 Joani 5:3 li bulela kuli: “Kakuli ku lata Mulimu, kiha lu mamela litaelo za hae; mi litaelo za hae ha li na bukiti.” Kacwalo, ku utwa kwa luna ki sisupo sa lilato la luna ni ku ipeya kwa luna kwatasi. Mi seo si bonahala mwa lika ze lu eza kaufela. Paulusi n’a bulezi kuli: “Niha mu ca, niha mu nwa, niha mu eza nto ye ñwi, mu eze linto kaufela kuli Mulimu a lumbekwe ka zona.” (1 Makorinte 10:31) Mwa bupilo bwa ka zazi, niheba mwa linzila ze nyinyani fela, lu bata ku bonisa kuli lu ‘sebeleza Mulena.’—Maroma 12:11.
6. Ku ba mutang’a Mulimu ku ama cwañi likatulo ze lu eza mwa bupilo? Mu taluse ka ku itusisa mutala.
6 Ka mutala ha lu eza likatulo, lu bata ku bona teñi kuli lu beya mwa munahano tato ya Mulen’a luna wa kwa lihalimu, Jehova. (Malaki 1:6) Likatulo ze t’ata za kona ku lu lika, ku bona haiba lwa ipeya ku utwa Mulimu. Kacwalo he, kana lu ka utwa kelezo ya hae ku fita ku latelela litakazo za pilu ya luna ye “puma” ni ye “sinyehile”? (Jeremia 17:9) Melisa, Mukreste wa likwasha, ne ku fitile nako ye kuswani fela ku zwa fa n’a kolobelelizwe, mucaha yo muñwi ha kalisa ku mu tabela. Mucaha yo n’a bonahala ku ba mutu yo munde, mi na s’a kalile ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Nihakulicwalo, eluda yo muñwi a ambola ni Melisa ka za butali bwa ku latelela taelo ya Jehova ya ku nyalela ‘fela ku Mulena.’ (1 Makorinte 7:39; 2 Makorinte 6:14) Melisa u itumelela kuli: “Ku latelela kelezo yeo ne ku si ka ni bela bunolo. Kono ne ni i latelezi bakeñisa kuli ne ni ineezi ku Mulimu kuli ni eze tato ya hae, mi ne ni na ni ku latelela litaelo za hae ze utwahala.” Ha n’a nyakisisa se ne si ezahezi, u bulela kuli: “Ni tabile hahulu kuli ne ni latelezi kelezo yeo. Nakonyana fela mucaha yo a tuhela ku ituta. Kambe ne ni tundamezi ku eza silikani ni yena, kambe ha ni bulela cwana ni nyezwi ki mutu ya si mulumeli.”
7, 8. (a) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku iyakatwa hahulu za ku tabisa batu? (b) Mu fe mutala wa ka mo i kona ku felisezwa sabo ya ku saba batu.
7 Ka ku ba batanga ba Mulimu, ha lu lukeli ku ba batanga ba batu. (1 Makorinte 7:23) Ki niti kuli ha ku na ni yo mukana ku luna ya lata ku silokiwa, kono lu swanela ku hupula kuli Bakreste ba na ni lipimo ze fapahana ni za lifasi. Paulusi na buzize kuli: “Kana ni bata batu ku ni katelwa?” Na felize ka ku bulela kuli: “Kabe ni sa bata batu ku ni katelwa, kabe ha ni mutanga wa Kreste.” (Magalata 1:10) Ha lu tokwi ku komiwa ka bunolo ki sineneketo ye zwa kwa litaka ni ku kalisa ku tabisa batu. Kacwalo, ki sika mañi se lu swanela ku eza ha lu sineneketwa ki batu ba bañwi?
8 Mu nyakisise mutala wa Elena, Mukreste wa mukulwani mwa naha ya Spain. Ba bañata ba n’a kena ni bona mwa sitopa ne ba itombozi ku fanisanga mali a bona kuli ite a pompelwe mwa mibili ya ba bañwi. Ne ba ziba kuli Elena, ka ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova, n’a si ke a lumela ku fanisa mali kamba ku pompelwa mali. Ha ne ku bile ni kolo ya kuli a taluse mayemo a hae kwa sitopa kaufela, Elena n’a itatezi ku fa ngambolo. Elena u talusa kuli: “Ku bulela fela niti, ne ni ikalezwi hahulu. Kono ne ni itukiselize hande mi ze n’e zwile mwateñi ne li ze makaza. Bana ba sikolo ba bañata ne ba ni utwisisize, mi bo muluti ne ba ni bulelezi kuli ne ba katelwa musebezi o ne ni eza. Sa butokwa hahulu, ne ni ikutwile hande kuli ne ni yemezi libizo la Jehova mi ne ni konile ku talusa hande mabaka a mayemo a ka a tomile fa Bibele.” (Genese 9:3, 4; Likezo 15:28, 29) Ki niti, ka ku ba batanga ba Mulimu ni ba Kreste, lwa shutana ni nyangela. Kono lwa kona ku utwisiswa ki batu haiba lu itukiseza ku ikalabela ka likute ku ba ba lu buza ze lu lumela.—1 Pitrosi 3:15.
9. Lu itutañi kwa lingeloi le ne li tile ku muapositola Joani?
9 Ku hupula kuli lu batanga ba Mulimu hape ku kona ku lu tusa ku zwelapili ku ikokobeza. Ka nako ye ñwi, muapositola Joani n’a tabisizwe hahulu ki pono ye tuna ya Jerusalema wa kwa lihalimu kuli mane a wela mwa mautu a lingeloi kuli a lapele lona lingeloi leo le ne li li sibulelelo sa Mulimu. Lingeloi la mu bulelela kuli: “Si ezi cwalo! Ni mulikani wa hao mwa sebelezo, ni wa banabahenu ba bapolofita, ni wa ba ba mamela manzwi a mwa buka ye. Kubamela Mulimu.” (Sinulo 22:8, 9) Ki mutala kwa bunde o ne li bonisize lingeloi kwa batanga kaufela ba Mulimu! Bakreste ba bañwi ba kana ba ba ni buikalabelo bo bu ipitezi mwa puteho. Nihakulicwalo, Jesu n’a bulezi kuli: “Ya lata ku ba yo mutuna ku mina, ibe yena mutang’a mina; mi ya lata ku ba wa pili, ibe yena muzike wa mina.” (Mateu 20:26, 27) Ka ku ba balateleli ba Jesu, kaufel’a luna lu batanga.
“Lu Ezize Ze Ne Lu Tamehile ku Eza”
10. Mu fe mutala wa ka mañolo o bonisa kuli batanga ba ba sepahala ba Mulimu ne ku si ka ba bela bunolo kamita ku eza tato ya hae.
10 Ku eza tato ya Mulimu haki nto ye bunolo kamita kwa batu ba ba si ka petahala. Mupolofita Mushe n’a zina-zinile ku utwa muta Jehova n’a mu bulelezi ku ya ni ku yo zwisa bana ba Isilaele mwa butanga bwa Egepita. (Exoda 3:10, 11; 4:1, 10) Jonasi ha s’a filwe musebezi wa ku yo shaela lushango lwa katulo kwa batu ba mwa Ninive, “a nanuha ku sabela kwa Tareshishi, kwahule ni pata ya [Muñ’a] Bupilo.” (Jonasi 1:2, 3) Baruki, muñoli wa mupolofita Jeremia, n’a bilaezi za ku katala. (Jeremia 45:2, 3) Lu swanela ku eza cwañi muta takazo ya luna ya ka butu kamba ze lu bata li lwanisana ni ku eza tato ya Mulimu? Kalabo i fumaneha mwa swanisezo ya n’a file Jesu.
11, 12. (a) Mu taluse ka bukuswani swanisezo ya Jesu ye ñozwi kwa Luka 17:7-10. (b) Lu itutañi kwa swanisezo yeo ya Jesu?
11 Jesu n’a bulezi za mutanga ya n’a babalelanga mutapi wa mulen’a hae lizazi mutumbi mwa simu. Mutanga ha sa fitile kwa ndu, a katalisizwe maswe ki musebezi o t’ata wa lihora ze 12, mulen’a hae n’a si ka mu mema ku ina ni ku ikola mulalelo o munde. Kono mulena yo a li ku yena: ‘U ni lukiseze mulalelo, u itame, u ni sebeleze, ni ce, ni nwe; kihona ni wena u ka ca, u nwe.’ Mutanga yo n’a kona fela ku eza za hae ha s’a felize ku sebeleza mulen’a hae. Jesu n’a felize swanisezo yeo ka ku bulela kuli: “Kamukwaocwalo ni mina ha mu ezize ze mu laezwi kaufela, mu bulele, mu li: Lu batanga ba ba si na tuso, lu ezize ze ne lu tamehile ku eza.”—Luka 17:7-10.
12 Jesu n’a si ka fa swanisezo yeo kuli a bonise kuli Jehova ha itebuhi ze lu eza mwa sebelezo ya hae. Bibele i talusa hande-ndende kuli: “Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae.” (Maheberu 6:10) Kono, sisupo sa nguli ya Jesu ki sa kuli mutanga ha koni ku eza se si mu tabisa i li yena fela kamba ku isa fela mamelelo ku za hae za ka butu. Ha ne lu ineezi ku Mulimu ni ku keta ku ba batanga ba hae, ne lu lumezi ku eza tato ya hae pili ku fita tato ya luna. Lu swanela ku beya tato ya luna mwamulaho wa tato ya Mulimu.
13, 14. (a) Ki mwa miinelo mañi mo lu kana lwa tokwa ku lwanisa litengamo za luna beñi? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku tuhelela tato ya Mulimu ku nga sibaka?
13 Ku ituta Linzwi la Mulimu ni lihatiso za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” kamita ku kana kwa tokwa kuli lu ikataze luli. (Mateu 24:45) Ku kona ku ba cwalo sihulu haiba ku bala ku lu belanga t’ata kamita kamba haiba hatiso ye lu bala i nyakisisa lika “ze tungile za Mulimu.” (1 Makorinte 2:10) Kono kana ha lu swaneli ku fumana nako ya ku ituta ka butu? Lu kana lwa tokwa ku ikalimela kuli lu ine fafasi ni ku tanda nako inze lu bala ka ku iketa mwa hatiso ye itutiwa. Kakuli ha lu sa ezi cwalo, lu ka kona cwañi ku nyolelwa ‘lico ze tiile za ba ba hulile?’—Maheberu 5:14.
14 Ku cwañi ka za linako ze lu kutanga kwa ndu inze lu katezi hamulaho wa ku beleka lizazi mutumbi? Ne lu kana lwa tokwa ku ikapeleza ku ya kwa mikopano ya Sikreste. Kamba lu kana lwa tokwa ku ikapeleza ku kutaza kwa batu be lu sa zibi haiba ha lu si ka twaela ku eza cwalo ka sipepo. Paulusi ka sibili n’a lemuhile kuli ku kana kwa ba ni linako ze lu shaela taba ye nde ‘lu sa lati.’ (1 Makorinte 9:17) Kono lu eza lika zeo kakuli Jehova—Mulen’a luna wa kwa lihalimu, ye lu lata—u lu bulelela kuli lu swanela ku li eza. Mi kana ha lu ikutwangi tabo ni ku yoyelwa kamita hamulaho wa ku eza ka t’ata kuli lu itute, lu fumanehe kwa mikopano, ni kuli lu kutaze?—Samu 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
Mu Si Ke Mwa “Itemuna”
15. Jesu n’a tomile cwañi mutala wa ku ipeya kwatas’a Mulimu?
15 Jesu Kreste n’a bonisize buipeyo bwa hae ku ndat’ahe wa kwa lihalimu ka nzila ye nde hahulu. Jesu n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Ni zwile kwa lihalimu ku eza, isi se si latwa ki na, kono se si latwa ki Ya ni lumile.” (Joani 6:38) Ha n’a utwa butuku bo butuna mwa simu ya Getsemani, n’a lapezi kuli: “Ndate, kabe kwa konahala, sinwiso seo kabe si fitela kwahule ni na. Kono ku si ke kwa ezwa mo ni latela, ku ezwe mo u latela Wena.”—Mateu 26:39.
16, 17. (a) Lu swanela ku nga cwañi lika ze lu siile kwamulaho? (b) Mu bonise buniti bwa manzwi a Paulusi a ku likanyeza lika za lifasi le kuli li swana “inge matakala.”
16 Jesu Kreste u bata kuli lu zwelepili ku sepahala ku pila ka keto ya luna ya ku ba batanga ba Mulimu. N’a bulezi kuli: “Ya swala sikekele ka mazoho, mi a itemuna, h’a lukeli mwa mubuso wa Mulimu.” (Luka 9:62) Ku nahana kamita ka za lika ze lu siile kwamulaho kaniti haki ko kunde ha lu sebeleza Mulimu. Kono lu swanela ku nga ka butokwa ze lu fumani kabakala ku iketela ku ba batanga ba Mulimu. Paulusi n’a ñolezi Mafilipi kuli: “Ni talima linto kaufela kuli ki sinyehelo, kabakala bufumu bo butuna ni ku fita bwa ku ziba Jesu Kreste Mulen’a ka, ye ni tobohile linto kamukana kabakala hae, mi ni li talima inge matakala, kuli ni fume Kreste.”—Mafilipi 3:8.
17 Mu nahane lika kaufela za n’a nga Paulusi sina matakala mi a li siya kuli a fumane mipuzo ya kwa moya ka ku ba mutang’a Mulimu. N’a si ka fulalela fela bumbombo bwa lifasi le kono hape ni tohonolo ya kuli mwendi kwapili n’a ka ba mueteleli wa bulapeli bwa Sijuda. Kambe Paulusi n’a zwezipili mwa tuto ya Sijuda, n’a ka pahamiswa fa situlo se si swana ni sa Simioni, mwan’a Gamaliele, muluti wa Paulusi. (Likezo 22:3; Magalata 1:14) Simioni—ku si na taba ni kuli n’a na ni ñoñoleho—n’a bile mueteleli wa Bafalisi mi n’a petile musebezi o mutuna mwa petuhelo ye ne ba ezize Majuda ya ku fetuhela Roma mwahal’a 66-70 C.E. N’a shwile mwa mufilifili wo, ka ku bulaiwa ki Majuda ba liñañeli kamba masole ba Siroma.
18. Mu fe mutala o bonisa ka za m’o lika ze petilwe kwa moya li tahiseza mipuzo.
18 Lipaki za Jehova ba bañata ba latelezi mutala wa Paulusi. Jean u bulela kuli: “Hamulaho fela wa lilimo li sikai ku zwa fo ni feleza sikolo, na kena musebezi wa ku ba muñoli yo mutuna ya n’a sebeza ni caziba wa mulao ya tumile hahulu mwa London. Ne ni ikola musebezi wa ka mi ne ni hola mali a mañata, kono mwa pilu ya ka ne ni ziba kuli ne ni kona ku eza ze ñata mwa sebelezo ya Jehova. Kwa nalulelule, na isa liñolo la ka la ku tuhela musebezi mi na kala bupaina. Ni itumela hahulu kuli ne n’i ngile muhato wo ibata iba lilimo ze 20 kwamulaho! Sebelezo ya nako kaufela i bisize bupilo bwa ka ku ba bo bunde ku fita musebezi ufi kamba ufi wa buñoli o ne ni kana na ba ni ona ni kamuta. Ha ku na nto ye kolwisa hahulu ku fita ku bona m’o Linzwi la Jehova li kona ku cinceza bupilo bwa mutu. Ku abana mwa musebezi wo kwa tabisa luli. Ze lu fa Jehova ki ze nyinyani hahulu ha li bapanywa ku ze lu fiwanga luna.”
19. Lu swanela ku ikatulelañi, mi ki kabakalañi?
19 Miinelo ya luna ya kona ku cinca nako ha inze i ya. Kono buineelo bwa luna ku Mulimu bu sa li bo bu swana. Lu sa li batanga ba Jehova, mi u lu tuhelela kuli lu ikezeze katulo ya za mo lu kona ku itusiseza hande nako, m’ata, buikoneli, ni lika ze ñwi ze lu luwile. Kacwalo, likatulo ze lu eza ka za taba ye, li kona ku bonisa lilato la luna la ku lata Mulimu. Hape li bonisa mo lu tabelela ku eza buitomboli bwa ka butu. (Mateu 6:33) Ku si na taba ni miinelo ya luna, kana ha lu swaneli ku ikatulela ku fa Jehova ze nde ka ku fitisisa ze lu na ni? Paulusi n’a ñozi kuli: “Kakuli ku lata ha ku li teñi mwa pilu, mutu u lumelelwa ka s’a sweli, isi ka s’a tokwile.”—2 Makorinte 8:12.
“Mu Beya Miselo”
20, 21. (a) Ki miselo mañi ye beiwa ki batanga ba Mulimu? (b) Jehova u fuyaulanga cwañi ba ba mu fa ze nde ka ku fitisisa?
20 Ku ba batanga ba Mulimu ha ku imezi. Kono ku kwalula nzila ya ku pima ka yona mufuta wa butanga bo bu maswe bo bu tokwisa tabo. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu lukuluhile kwa sibi, mi mu fetuhile batanga ba Mulimu, mu beya miselo ya ku keniswa, mi mafelelezo ki bupilo bo bu sa feli.” (Maroma 6:22) Ku sebeleza Mulimu kwa luna ku beya miselo ya ku keniswa kabakala kuli lu kutula miselo ye tiswa ki muzamao o kenile, ni o twekile. Hape, ku lu libisa kwa bupilo bo bu sa feli kwapili.
21 Jehova wa fana kwa batanga ba hae. Ha lu eza ze nde ka ku fitisisa mwa sebelezo ya hae, u lu tibululela “mahaulo a kwa lihalimu,” mi u lu sululela ‘mbuyoti, mane sibaka mo lu ka i amuhelela si taele.’ (Malaki 3:10) Ku ka tabisa luli ku zwelapili ku sebeza sina batanga ba Jehova kamita ni ku ya ku ile!
Kana Mwa Hupula?
• Ki kabakalañi ha lu fetuhanga batanga ba Mulimu?
• Lu bonisanga cwañi kuli lwa ipeya kwatas’a tato ya Mulimu?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku itatela ku beya tato ya Jehova kwapil’a ya luna?
• Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku ‘itemuna lika ze lu siile?’
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 16]
Tukiso ya butanga bwa ku itatela mwa Isilaele ne i supa kwa butanga bwa Sikreste
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Lu fetuha batanga ba Mulimu ha lu kolobezwa
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Bakreste ba beya tato ya Mulimu mwa sibaka sa pili ku fita ya bona
[Siswaniso se si fa likepe 18]
Mushe n’a zina-zinile ku lumela musebezi wa n’a filwe