Kana Tumelo ya Mina Ya Mi Susumeza ku Nga Muhato?

MULAULI wa mpi n’a kozwi kuli Jesu wa kona ku folisa mutang’a hae ya omelezi luñañali. Kono mulauli wa mpi y’o n’a si ka memela Jesu mwa ndu ya hae, mwendi bakeñisa kuli n’a ikutwa ku sa swanela kamba kabakala kuli n’a li Mulicaba. Kono mulauli wa mpi y’o a luma banna-bahulu ba Majuda kuli ba atumele Jesu ni ku yo bulela ku yena kuli: “Mulena, ha ni lukeli kuli u kene mwa ndu ya ka; kono u bulele linzwi fela, mi mutang’a ka u ka fola.” Ha sa lemuhile kuli mulauli wa mpi n’a lumela kuli Jesu wa kona ku folisa nihaiba mutu ya kwahule, Jesu a bulelela nyangela ye ne mu latelela kuli: “Kaniti na mi bulelela, ni li: Ha ni si ka bona tumelo ye tuna cwalo, ni mwa Isilaele.”—Mateu 8:5-10; Luka 7:1-10.

Kezahalo yeo i kona ku lu tusa ku isa mamelelo kwa kalulo ya butokwa ya tumelo. Tumelo ya niti haki tumelo fela ye si na misebezi; ki tumelo ye boniswa ka likezo. Jakobo muñoli wa Bibele n’a talusize kuli: “[Tumelo] ha i si na misebezi, i ishwezi.” (Jakobo 2:17) Lu ka fita fa ku utwisisa hande sona sisupo se ha lu ka nyakisisa mutala wa luli wa se si kona ku ezahala tumelo ha i fita fa ku sa ba ni misebezi.

Ka 1513 B.C.E., sicaba sa Isilaele ne si itamile ni Jehova Mulimu bulikani bwa Mulao. Ka ku ba yena muyemeli wa bona bulikani bo,  Mushe a fitisa linzwi la Mulimu kwa bana ba Isilaele, a li: “Haiba mu ka utwa Linzwi la ka luli, mwa mamela bulikani bwa ka, mu ka ba . . . sicaba se si kenile.” (Exoda 19:3-6) Ee, bukeni bwa Isilaele ne bu itingile fa ku ipeya ku utwa.

Lilimo-limo hamulaho, Majuda ba kala ku isa mamelelo ye tuna kwa ku ituta Mulao ku fita ku sebelisa likuka za ona. Mwa buka ya hae ye bizwa The Life and Times of Jesus the Messiah, Alfred Edersheim n’a ñozi kuli: “Bo [rabbi]—bona ‘ba bahulu ba bulapeli’ ne ba atuzi kale kuli ku ituta ne li kwa butokwa ku fita misebezi.”

Ki niti kuli, Maisilaele ba kwaikale ne ba laezwi ku ituta ka tukufalelo za n’a tokwa Mulimu. Mulimu ka sibili n’a ize: “Manzwi ao, e ni ku laela kacenu, a ine mwa pilu ya hao; mi u na ni ku a luta bana ba hao ka tokomelo, u be ni ngambolo ka ona, niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u y’o lobala, niha u zuha.” (Deuteronoma 6:6, 7) Kono kana Jehova ni kamuta n’a kile a talusa kuli ku ituta ku lukela ku ba kwa butokwa ku fita ku eza lika ze lumelelana ni Mulao kamba ze bonisizwe mwa Mulao? Ha lu nyakisiseñi yona puzo ye.

Ku Culoka mwa Tuto

Ku isa mamelelo ye tuna kwa ku ituta Mulao mwendi ne ku bonahezi ku ba nto ye lukile kwa Maisilaele, kakuli sizo se siñwi sa Sijuda ne si bonisa kuli Mulimu ka sibili u itutanga Mulao ka lihora ze talu ka zazi ni zazi. Cwale mwa kona ku utwisisa libaka Majuda ba bañwi ha ne ba kana ba nahanile kuli, ‘Haiba Mulimu u itutanga Mulao kamita, kana libupiwa za hae za fa lifasi ha li swaneli ku neela nako ye ñata ku eza nto ye swana?’

Ha ku to fitwanga mwa lilimo za mwanda wa pili C.E., ku ngongwela hahulu ku nyakisisa ni ku toloka Mulao kwa bo rabbi ne ku kopamisize minahano ya bona. Jesu n’a ize: “Bañoli ni bafalisi . . . ba bulela, kono ha ba ezi. Ba  tama mitiyo ye bukiti maswe, mi ba i kulekisa batu fa maheta; kanti bona ha ba lati ku i swala nihaiba ka munwana.” (Mateu 23:2-4) Ba bahulu ba bulapeli bao ne ba imeza batu-tu fela ka milao ni litaelo ze ñata-ñata, kono ka buipi ne ba pangile tulao to ne tu konisa kuli bona ba si ke ba mamela yona milao ye swana yeo. Fahalimw’a seo, bona banna bao ba ne ba isize hahulu mamelelo kwa ku bata ku culoka mwa tuto ‘ne ba si na taba ni ze tuna za mwa Mulao, kikuli tukelo ni sishemo ni busepahali.’—Mateu 23:16-24.

Kwa komokisa luli kuli ka ku bata ku iponisa ku luka, bañoli ni bafalisi kwa mafelelezo ne ba lobile ona Mulao luli o ne ba ipapata ku yemela! Lilimo kamukana ze ne ba tandile inge ba buhisana manzwi ni likalulo ze si za butokwa hahulu za Mulao ne li si ka kona ku ba suteleza ku Mulimu. Kono ze ne zwile mwateñi ne li swana ni ku keluha ko ku tiswa ki za n’a bizize muapositola Paulusi kuli “litaba ze si na tuso,” “likañi,” ni “zibo” ya buhata. (1 Timotea 6:20, 21) Nihakulicwalo, butata bo buñwi bo butuna ne li kukuezo ye ne ba fumana kabakala ku ituta hahulu kamita. Ne ba si ka fita fa ku ba ni tumelo ye ne ka ba susueza ku nga muhato o lukile.

Ne Ba Na ni Zibo Kono Ne Ba Si Na Tumelo

Munahanelo wa baeteleli ba bulapeli ba Majuda ne u shutana hahulu luli ni wa Mulimu! Nakonyana fela pili Maisilaele ba si ka kena kale mwa Naha ya Sepiso, Mushe n’a ba bulelezi kuli: “Mu ise lipilu za mina kwa litaba kamukana ze ni mi pakezi kacenu; ki zona ze mu ka laela bana ba mina, kuli ba itiise ku ya ka manzwi kamukana a milao yeo.” (Deuteronoma 32:46) Kwa iponahaza hande kuli batu ba Mulimu ne ba sa swaneli ku ba fela licaziba za Mulao kono ne ba lukela ku ba baezi ba Mulao.

Kono ka ku kuta-kutela sicaba sa Isilaele ne si si ka sepahala ku Jehova. Ku fita ku eza misebezi ye lukile, bana ba Isilaele ‘ne ba si ka mu kolwa, mi ne ba si ka eza ka linzwi la hae.’ (Deuteronoma 9:23; Baatuli 2:15, 16; 2 Makolonika 24:18, 19; Jeremia 25:4-7) Kwa mafelelezo, Majuda ne ba ezize kezo ye maswe ku feleleza ya ku sa sepahala ha ne ba hanile Jesu sina Mesiya. (Joani 19:14-16) Kabakaleo, Jehova Mulimu ni yena a hana Isilaele mi a sikuluhela ku ba macaba.—Likezo 13:46.

Kaniti ni luna lu tokwa ku tokomela kuli lu si ke lwa eza mafosisa a swana—a ku nahana kuli lwa kona ku sebeleza Mulimu ka ku ba ni zibo kono inge lu si na tumelo. Ka mubulelelo o muñwi, mulelo wa luna wa ku ituta Bibele haki wa ku bata fela ku ba ni zibo. Zibo ya niti i lukela ku fita kwa lipilu za luna ilikuli i kone ku lu tusa ku pila bupilo bo bunde. Ki tuso mañi ye lu ka fumana ka ku ituta fela mwa ku limela miloho kono inge lu sa cali peu ifi kamba ifi ya miloho? Ki niti kuli lu ka kona ku ziba mwa ku limela miloho, kono ki ko ku lenga ni se lu ka kutula! Ka ku swana, batu ba ba ituta za tokwa Mulimu ka ku ituta Bibele ba lukela ku lumeleza lipeu za niti ku fita kwa lipilu za bona ilikuli lipeu zeo li kone ku mela ni ku ba susueza ku nga muhato.—Mateu 13:3-9, 19-23.

“Mu Be Baezi ba Linzwi”

Muapositola Paulusi n’a bulezi kuli “tumelo i zwa kwa ku utwa.” (Maroma 10:17) Ona mutatamanelo wa mihato ye kalanga ka ku utwa Linzwi la Mulimu mi kihona cwale lu ba ni tumelo ku Mwan’a hae, Jesu Kreste, u lu konisa ku ba ni sepo ya bupilo bo bu sa feli. Ee, ku tokwahala nto ye ñwi ya butokwa ku fita ku bulela fela kuli: ‘Ni lumela ku Mulimu ni ku Kreste.’

Jesu n’a susuelize balateleli ba hae ku ba ni tumelo ye ka ba konisa ku nga muhato: “S’a ka lumbiwa Ndate ka sona kiha mu beya muselo hahulu, mi ki fo mu ka ba balutiwa ba ka.” (Joani 15:8) Hamulaho, Jakobo, munyan’a Jesu ku bom’ahe, n’a ñozi kuli: “Mu be baezi ba Linzwi, isi bautwi fela ba ba ipuma.” (Jakobo 1:22) Kono lu kona ku ziba cwañi he  ze lu swanela ku eza? Jesu n’a bonisize ka linzwi ni ka likezo ze lu tokwa ku eza kuli lu tabise Mulimu.

Ha n’a li fa lifasi, Jesu n’a belekile ka t’ata ku zwisezapili Mubuso ni ku lumbeka libizo la Ndat’ahe. (Joani 17:4-8) Ka nzila ifi? Batu ba bañata ba kona ku hupula limakazo za Jesu za ku folisa bakuli ni liyanga. Kono buka ya Evangeli ya Mateu i bonisa hande nzila ya butokwa ya n’a ezize cwalo ka yona, i li: “Jesu a ya mwa Galilea kaufela, inz’a luta batu mwa masinagoge a bona, a bulela Evangeli ya mubuso.” Kwa iponahaza hande kuli, Jesu n’a si ka kutaza fela ka ku tandalelwa kwa balikani ni kwa lindambo kamba ku ba n’a katana mwa silalanda sa habo. N’a ikatalize ka t’ata, ku itusisa kolo kaufela ye ne li teñi kuli a kone ku potela batu “mwa Galilea kaufela.”—Mateu 4:23, 24; 9:35.

Jesu n’a laezi balateleli ba hae kuli ni bona ba abane mwa musebezi wa ku tahisa balutiwa. Kaniti, n’a ba ezelize mutala o munde o ne ba lukela ku likanyisa. (1 Pitrosi 2:21) Jesu n’a bulelezi balutiwa ba hae ba ba sepahala kuli: “Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela.”—Mateu 28:19, 20.

Ki niti kuli ku abana mwa musebezi wa ku kutaza ki likulutendano luli. Jesu yena ka sibili n’a ize: “A mu bone, ni mi luma inge lingunyana mwahal’a litongwani.” (Luka 10:3) Ha lu lwaniswa, hañata lu banga ni mukwa wa ku kutela mwamulaho ilikuli lu picuke masitapilu ni lipilaelo. Seo ki sona se ne si ezahezi busihu bwa n’a tamilwe Jesu. Baapositola ba hoboka kabakala ku ba ni sabo. Hamulaho ku bona busihu bwani, Pitrosi n’a latuzi halalu kuli ha zibi Jesu.—Mateu 26:56, 69-75.

Fahalimw’a zeo, mwendi mu ka komoka ha mu ka ituta kuli nihaiba muapositola Paulusi n’a bulezi kuli ni yena ka sibili n’a na ni ku lwana kuli a kone ku kutaza taba ye nde. N’a ñolezi puteho ya kwa Tesalonika kuli: “Lwa tiyela ku Mulimu wa luna, mi lwa mi bulelela Evangeli ya Mulimu mwa ndwa ye tuna.”—1 Matesalonika 2:1, 2.

Paulusi ni baapositola ka yena ne ba konile ku tula sabo ifi kamba ifi ya ku bulelela ba bañwi za Mubuso wa Mulimu, mi ni mina mwa kona ku eza cwalo. Ka mukwa ufi? Muhato wa butokwa ka ku fitisisa ki ku itinga ku Jehova. Haiba lu ba ni tumelo ye tuna ku Jehova, tumelo yeo i ka lu susueza ku nga muhato, mi lu ka kona ku eza tato ya hae.—Likezo 4:17-20; 5:18, 27-29.

Mu Ka Fumana Mupuzo Kabakala Misebezi ya Mina

Jehova wa ziba hande buikatazo bo lu eza kuli lu mu sebeleze. Ka mutala, wa ziba ha lu kula kamba ha lu katezi. Wa ziba ha lu sa isepi. Haiba lu imezwa ki butata bwa za mali kamba haiba buikangulo bwa luna kamba maikuto a luna a bonahala ku lu filikanya, Jehova kamita wa ziba muinelo wa luna.—2 Makolonika 16:9; 1 Pitrosi 3:12.

Jehova u lukela ku ba ya tabanga hahulu haiba tumelo ya luna i lu susueza ku nga mihato ku si na taba ni mifokolo ya luna ni mbambitwa ye lu kana lwa ba ni yona! Musa wa bonisa Jehova kwa batanga ba hae ba ba sepahala haki maikuto fela—kono u bonisa musa wo ka ku lu fa sepiso. Ka ku susumezwa ki moya o kenile, muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae, mwa sebelezo ya ku tusa balumeli, ili ye mu nze mu ba sebeleza ni ka nako ye.”—Maheberu 6:10.

Mwa kona ku sepa Bibele ha i bulela ka za Jehova kuli “ki Mulimu ya sepahala, ya si na bumaswe,” mi ni kuli “ki Yena ya fa ba ba mu bata mupuzo.” (Deuteronoma 32:4; Maheberu 11:6) Ka mutala, musali yo muñwi ya pila kwa California, U.S.A., u hupula kuli: “Bondate ne ba sebelize sina sikombwa wa ka nako kaufela ka lilimo ze 10 pili ba si ka kalisa kale ku ba ni lubasi. Ne ni ikolanga ku teeleza kwa  makande a ne ba ni kandekelanga a ka mwa n’a ba tiiselize Jehova mwa bukombwa. Ka linako ze ñata ne ba lekanga petulu ka pene kaufela ye ne ba banga ni yona ilikuli ba kone ku ya mwa bukombwa. Ha ne ba kutelanga kwa ndu ku zwa mwa bukombwa, hañata ne ba fumananga lico fa munyako wa ndu ze ne ba si ka libelela.”

Kwand’a lituso za kwa mubili, “Ndate ya mukekecima, Mulimu wa ze tiisa pilu kaufela,” u lu tiisanga lipilu ni kwa moya. (2 Makorinte 1:3) Paki yo muñwi ya konile ku tiyela litiko ze ñata ka lilimo-limo, u li: “Ku itinga ku Jehova ki nto ye kolwisa. Ku mi fa kolo ya ku sepa Jehova ni ku mu bona h’a nze a mi tusa.” Mwa kona ku atumela ka buikokobezo Jehova “ya utwa milapelo,” mu nze mu kozwi kuli u ka isa mamelelo kwa lipilaelo za mina.—Samu 65:2.

Limbuyoti ze ba fumana bakutuli ba kwa moya ki ze ñata. (Mateu 9:37, 38) Ku abana mwa bukombwa ku tusize ba bañata ku ba ni buikangulo bo bunde mi ni mina mwa kona ku tusiwa ka nzila ye swana. Kono sa butokwa ni ku fita kikuli, ku kutaza ku ba bañwi ku lu tusa ku tiisa silikani sa luna se sinde ni Mulimu.—Jakobo 2:23.

Mu Zwelepili ku Eza Ze Nde

Neikaba mafosisa haiba yo muñwi wa batanga ba Mulimu a hupula kuli Jehova u swabile kabakala kuli buyanga kamba busupali bu mu palelwisa ka nzila ye ñwi ku eza ka mwa tokwela kaufela mwa bukombwa. Mi kucwalo ni ku ba ba na ni mapongo, ba ba uta mabasi, kamba ba ba mwa miinelo ye miñwi cwalo.

Mu hupule kuli muapositala Paulusi ha n’a ikutwile kuli bufokoli kamba mikwalelo ne i mu tibela, n’a “lapezi Mulena hahulu, kuli nto yeo i zwiswe” ku yena. Ku fita ku tusa Paulusi kuli a kone ku peta ze ñata mwa sebelezo ya Jehova, Mulimu n’a ize: “Sishemo sa ka sa ku likana; kakuli mata a ka a petahala mwa mifokolo.” (2 Makorinte 12:7-10) Kacwalo, mu ikolwise kuli ku si na taba ni butata bufi kamba bufi bo mu kana mwa tiyela cwale, Ndat’a mina wa kwa lihalimu u itebuha ze mu kona ku eza kaufela mwa ku zwisezapili tato ya hae.—Maheberu 13:15, 16.

Mubupi wa luna ya lilato ha tokwi ze ñata ku luna ku fita ze lu kona ku fa. U tokwa fela kuli lu be ni tumelo ye kona ku lu susumeza ku nga muhato.

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Kana ku ituta fela Mulao ne ku likani?

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Tumelo ya luna i tokwa ku ba ni misebezi