Ku Fita fa ku Ziba Linzila za Jehova

“U ni bonise linzila za hao, . . . kuli ni ku zibe.”—EXODA 33:13.

1, 2. (a) Ki kabakalañi Mushe ha n’a ngile muhato wa n’a ngile ha n’a boni Muegepita ya nyandisa Muheberu? (b) Kuli a kone ku itusiswa ki Jehova, Mushe n’a tokwa ku itutañi?

MUSHE n’a huliselizwe mwa lapa la Faro mi n’a lutilwe butali bwa lusika lwa silena lwa Egepita. Kono Mushe n’a lemuhile kuli ne si Muegepita. Bashemi ba hae ne li Maheberu. Ha n’a na ni lilimo ze 40, a yo potela banabahabo yena ba Maisilaele. Ha bona Muegepita ya nyandisa Muheberu, Mushe a palelwa ku iswala. A bulaya Muegepita. Mushe n’a ketile ku ba kwa lineku la batu ba Jehova mi n’a nahana kuli Mulimu n’a itusisa yena ku lukulula banabahabo yena. (Likezo 7:21-25; Maheberu 11:24, 25) Taba yeo ha i to zibahala, bandu ya mulena wa Egepita ba nga kuli Mushe ki mukwenuheli mi n’a na ni ku ñweha ku saba ku bulaiwa. (Exoda 2:11-15) Kuli Mushe a kone ku itusiswa ki Mulimu, n’a na ni ku ziba hande linzila za Jehova. Kana Mushe n’a ka kona ku lutiwa?—Samu 25:9.

² Ka lilimo ze 40 ze ne latelezi, Mushe n’a li mubalehi ni mulisana. Ku fita ku kenelwa ki bunyemi bakeñisa kuli ku bonahala kuli banabahabo yena ba Maheberu ne ba si ka mu utwisisa, Mushe n’a latelezi tato ya Mulimu. Nihaike ne ku fitile lilimo-limo a sa bonahali ku lemuhiwa, Mushe n’a tuhelezi Jehova ku mu bupa. Ka ku susumezwa ki moya o kenile wa Mulimu, isiñi ka ku ipubeka, hasamulaho n’a ñozi kuli: “Mushe ne li mutu ya musa hahulu, ku fita mutu ni mutu ya mwa lifasi.” (Numere 12:3) Jehova n’a itusisize Mushe ka linzila ze tuna hahulu. Haiba ni luna lu bata buikokobezo, Jehova u ka lu fuyola.—Zefania 2:3.

Ku Fiwa Musebezi

3, 4. (a) Jehova n’a file Mushe musebezi mañi? (b) Mushe n’a filwe tuso mañi?

³ Zazi le liñwi lingeloi le ne li lumilwe ki Jehova la bulela ku Mushe bukaufi ni Lilundu la Horebe mwa Sikuli sa Sinai. Mushe a talusezwa kuli: “Ni boni, ni bonelezi ku swenyeha kwa sicaba sa ka kwa Egepita, ni utwile sililo sa bona bakeñisa banyandisi ba bona; kakuli ni ziba manyando a bona. Ni shetumukile ku t’o ba lamulela mwa mazoho a Maegepita, ni ku ba zwisa mwa naha yeo, ni ba ise mwa naha ye nde, ye tuna, mwa naha mo ku buba mabisi ni linosi.” (Exoda 3:2, 7, 8) Kacwalo ka nako yeo, Mulimu n’a na ni musebezi wa ku fa Mushe, kono ne u na ni ku ezwa ka nzila ya Jehova.

⁴ Lingeloi la Jehova ne li zwezipili ku bulela kuli: “Cwalehe zuha, ni ku lume ku Faro kuli u y’o zwisa mwa Egepita sicaba sa ka, bona bana ba Isilaele.” Mushe a zina-zina. N’a ikutwile ku sa swanela, mi ki niti kuli ka ili yena fela n’a si ke a kona. Kono Jehova a sepisa Mushe a li: “Ni ka ba ni wena.” (Exoda 3:10-12) Jehova a fa Mushe m’ata a ku eza limakazo ze ne ka paka kuli u lumilwe luli ki Mulimu. Aruni muhulwan’a Mushe n’a ka ba yena mulomo wa hae. Jehova n’a ka ba luta ze ba ka bulela ni ku eza. (Exoda 4:1-17) Kana Mushe n’a ka peta musebezi wo ka busepahali?

5. Moya wa Maisilaele ne u beile cwañi Mushe mwa tiko?

⁵ Banna-bahulu ba Isilaele pili ne ba lumezi  Mushe ni Aruni. (Exoda 4:29-31) Kono ku si ka fita nako “bazamaisi ba bana ba Isilaele” ba nyaza Mushe ni muhulwan’a hae kuli ne ba ezizwe “ba ba nka maswe” fa meto a Faro ni batanga ba hae. (Exoda 5:19-21; 6:9) Maisilaele ha ba zwa mwa Egepita, ne ba mbemukile ha ba bona makoloi a Maegepita a nze a ba shenja. Bakeñisa kuli kwapili ne ku na ni Liwate le Lifubelu mi kwamulaho ne ku taha makoloi a ndwa, Maisilaele ne ba ikutwile ku swaseha, mi ba nyaza Mushe. Kambe ki mina ne mu ka eza cwañi? Nihaike Maisilaele ne ba si na mikolo, ka taelo ya Jehova, Mushe a laela sicaba kuli si zamaye. Mulimu cwale a sutisa mezi a Liwate le Lifubelu, liwate la fetuha mubu o omile, mi kacwalo Maisilaele ba sila ku ya mwa buse.—Exoda 14:1-22.

Taba ye Tuna ku Fita Tukuluho

6. Jehova n’a koñomekile nto mañi ha n’a lumile Mushe?

⁶ Ha n’a luma Mushe, Jehova n’a koñomekile butokwa bwa libizo la hae. Ku bonisa likute kwa libizo leo ni ku Muñ’a lona ne li kwa butokwa. Ha n’a buzizwe libizo la hae, Jehova n’a ize ku Mushe: “Ni ka itahisa ku ba ye ni ka itahisa ku ba yena.” Mi Mushe n’a laezwi ku taluseza bana ba Isilaele kuli: “Jehova Mulimu wa bokuku a mina, Mulimu wa Abrahama, Mulimu wa Isaka, Mulimu wa Jakobo, ki Yena ya ni lumile ku mina.” Jehova n’a ekelize kuli: “Ki lona Libizo la ka la kamita, mi ka lona mu ka ni hupula mwa linako kaufela, ku ya ku ile.” (Exoda 3:13-15, NW) Jehova isali lona libizo la Mulimu le ba mu ziba ka lona batanga ba hae lifasi kaufela.—Isaya 12:4, 5; 43:10-12.

7. Mulimu n’a bulelezi Mushe ku ezañi ku si na taba ni buhali bwa Faro?

⁷ Ha ne ba yemi fapil’a Faro, Mushe ni Aruni ne ba fitisize lushango lwa bona ka libizo la Jehova. Kono Faro n’a alabile ka mahanyi a li: “Jehova ki Yena mañi kuli ni utwe linzwi la hae mi ni lukulule Isilaele? Jehova ha ni mu zibi, mi hape Isilaele ha ni na ku mu lukulula.” (Exoda 5:1, 2, NW) Faro ne li mutu ya tatafezi pilu ni mupumi, kono Jehova n’a laezi Mushe ku kuta-kutela ku yena. (Exoda 7:14-16, 20-23; 8:1, 2, 20) Mushe n’a boni kuli Faro n’a nyemile. Kana ku mu atumela hape ne ku ka tusa se siñwi? Maisilaele ne ba nyolezwi hahulu ku lukululwa. Faro n’a sa lati ni hanyinyani ku ba lukulula. Ne mu ka ezañi kambe ki mina?

8. Nzila yeo Jehova n’a talimile ka yona taba ya Faro ne i tisize mbuyoti mañi, mi likezahalo zeo li swanela ku lu ama cwañi?

⁸ Mushe a itahisa hape fapil’a Faro, a li: “[Jehova, NW] Mulimu wa Maheberu s’a bulela ki se, u li: Lukulula sicaba sa ka, si y’o ni sebeleza.” Mulimu hape a li: “Ka be ni latile ku otolola lizoho la ka, na ku nata wena ni sicaba sa hao ka lifu la sikusha, kab’o shwile kale mwa lifasi. Kono ni ku tuhezi hona cwalo, kuli ni bonahalise mata a ka ku wena, ni kuli Libizo la ka li zibwe mwa lifasi kamukana.” (Exoda 9:13-16) Bakeñisa nto ya n’a ka eza ku Faro ya sinundwe, Jehova n’a lelile ku bonisa m’ata a hae ka nzila ye ne ka fa temuso ku bote ba ba ka palelwa ku mu utwa. Bao ba kopanyeleza cwalo ni Satani Diabulosi, ili  y’o Jesu Kreste n’a til’o biza hasamulaho kuli “mulena wa lifasi le.” (Joani 14:30; Maroma 9:17-24) Sina ka mo ne ku polofitezwi, libizo la Jehova ne li zibahalizwe mwa lifasi kaufela. Pilu-telele ya hae ne i punyusize Maisilaele ni silundwamanje sa batu ba mishobo ye miñwi ba ne ba til’o swalisana ni Maisilaele mwa ku lapela Jehova. (Exoda 9:20, 21; 12:37, 38) Mi haisali ku zwiwa f’o, ku zibahazwa kwa libizo la Jehova ku tusize bolule-lule ba ba tile mwa bulapeli bwa niti.

Ku Sebeza ni Batu Ba Ba T’ata

9. Banabahabo Mushe ne ba bonisize cwañi kashwau ku Jehova?

⁹ Maheberu ne ba ziba libizo la Mulimu. Mushe n’a itusisize libizo leo ha n’a ambozi ni bona, kono ne ba sa bonisangi likute le li swanela ku Muñ’a lona. Jehova ha sa lukuluzi Maisilaele mwa Egepita ka makazo, ne ku ezaheziñi muta Maisilaele ne ba si ka fumana kapili mezi a ku nwa? Ba tongoka Mushe. Ku zwa f’o ba tongoka ka za lico. Mushe a ba eleza kuli ha ne ba tongoka cwalo, ne ba sa tongoki fela yena ni Aruni kono ne ba tongoka Jehova. (Exoda 15:22-24; 16:2-12) Fa Lilundu la Sinai, Jehova a fa Maisilaele Mulao, mi n’a ezize cwalo ka limakazo ze sabisa. Kono batu ka ku sa utwa ba panga namani ya gauda ya ku lapela mi ba li ki “mukiti wa [Muñ’a] Bupilo.”—Exoda 32:1-9.

10. Ki kabakalañi kupo ya Mushe ye kwa Exoda 33:13 ha i li ya butokwa kwa baokameli ba Sikreste kacenu?

¹⁰ Mushe n’a ka sebelisana cwañi ni batu bao Jehova ka sibili n’a ize ki ba milala ye satalezi? Mushe n’a itilelezi ku Jehova a li: “Cwale, na ku lapela, haiba ni fumani ku shemubiwa ki Wena, u ni bonise linzila za hao, kuli ni ku zibe maikuto a hao, kuli ni fumane ku shemubiwa ki Wena.” (Exoda 33:13) Ha ba nze ba lisa mutapi wa miteñi ye wa Lipaki za Jehova, baokameli ba Sikreste ba lisa mutapi o ishuwa hahulu ku fita bana ba Isilaele. Kono ni bona ba lapela ka nzila ye swana kuli: “[Muñ’a] Bupilo, u ni bonise linzila za hao; u ni lemuse sikuka sa hao.” (Samu 25:4) Ku ziba linzila za Jehova ku tusa baokameli ku talima litaba ka nzila ye lumelelana ni Linzwi la Mulimu ni butu bwa hae.

Z’a Tokwa Jehova kwa Batu ba Hae

11. Jehova n’a file Mushe litaelo mañi, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku li ziba?

¹¹ Za n’a tokwa Jehova kwa batu ba hae ne li patuluzwi ka mulomo kwa Lilundu la Sinai. Mushe hasamulaho a fiwa matapa a mabeli fo ne ku ñozwi Milao ye Lishumi. Ha shetumuka ku zwa fa lilundu leo, a bona Maisilaele inze ba lapela namani ya gauda mi ka buhali a yumbela fafasi matapa ao mi a tubeha. Jehova hape a ñola Milao ye Lishumi, a i cakula fa matapa a macwe a n’a betile Mushe. (Exoda 32:19; 34:1) Milao yeo ne i si ka cinca; ne i swana ni ye n’e filwe pili. Mushe n’a na ni ku i latelela. Mulimu hape n’a bonisize Mushe butu bwa Hae, ilikuli a bonise Mushe za n’a lukela ku eza ka ku ba muyemeli wa Hae. Bakreste ha ba yo mwatas’a Mulao wa Mushe, kono Mushe za n’a taluselizwe ki Jehova li na ni likuka ze ñata ze si ka cinca ili ze swanelwa ku latelelwa ki bote ba ba lapela Jehova. (Maroma 6:14; 13:8-10) Ha lu nyakisiseñi ze ñwi za ku zona.

12. Ku lapela Jehova fela a nosi ne ku amañi kwa Maisilaele?

¹² Mu lapele fela Jehova a nosi. Sicaba sa Isilaele ne si kopani muta Jehova n’a laezi kuli n’a tokwa kuli ku lapelwe fela yena a nosi. (Exoda 20:2-5) Maisilaele ne ba iponezi lika ze ñata ze bonisa kuli Jehova ki yena Mulimu wa niti. (Deuteronoma 4:33-35) Jehova n’a bonisize hande fo ku sweu kuli ku si na taba ni za n’a eza macaba a mañwi, n’a si ke a tuhelela batu ba hae ku lapela milimu ya maswaniso kamba za mioya. Ne ba sa swaneli ku mu lapela ka ku ezeza fela mulao. Kaufel’a bona ne ba swanela ku lata Jehova ka pilu ya  bona kaufela, ka moyo wa bona kaufela, ni ka m’ata a bona kaufela. (Deuteronoma 6:5, 6) Mi ne ba ka bonisa cwalo ka lipulelo ni muzamao wa bona—ili ku talusa mupilelo wa bona kaufela. (Livitike 20:27; 24:15, 16; 26:1) Jesu Kreste ni yena n’a bonisize kuli Jehova u tokwa kuli ku lapelwe fela yena a nosi.—Mareka 12:28-30; Luka 4:8.

13. Ki kabakalañi Maisilaele ha ne ba swanela ku utwa Mulimu, mi ki nto mañi ye ka lu susueza ku mu utwa? (Muekelesia 12:13)

¹³ Ku ipeya ku utwa milao ya Jehova. Sicaba sa Isilaele ne si tokwa ku hupuliswa kuli ha ne si itamile bulikani ni Jehova, ne si ikonkile kuli si ka utwanga milao ya hae. Maisilaele ne ba ikozi tukuluho ye tuna, kono ne ba swanela ku mu utwa mwa lika mwa n’a ba file milao. Ku eza cwalo ne ku ka bonisa lilato la bona ku Mulimu mi ne ku ka ba tusa ni ku tusa bana ba bona kakuli litaelo za Jehova kaufela ne li tomezwi ku ba tusa.—Exoda 19:5-8; Deuteronoma 5:27-33; 11:22, 23.

14. Mulimu n’a koñomekile cwañi kwa Maisilaele kuli ku eza pili za kwa moya ku butokwa?

¹⁴ Mu eze pili za kwa moya. Sicaba sa Isilaele ne si sa swaneli ku tuhelela lika za kwa mubili ku nga sibaka sa lika za kwa moya. Maisilaele ne ba sa swaneli ku isa fela pilu kwa lika za kwa mubili. Jehova n’a tomile nako ye ñwi ya ku lapela ka sunda, ili nako ye ne ba swanela ku lapelanga fela Mulimu wa niti. (Exoda 35:1-3; Numere 15:32-36) Ka silimo, ne ba swanela ku ba ni nako ya ku fumaneha kwa mikopano ye kenile. (Livitike 23:4-44) Kwa mikopano yeo ne ba buhisananga misebezi ye komokisa ya Jehova, ku hupuliswa linzila za hae, ni ku fitisa buitumelo bwa bona kwa bunde kaufela bwa hae. Batu ha ne ba nze ba bonisa buipeyo bwa bona ku Jehova, ne ba ka fita fa ku saba ni ku lata hahulu Mulimu mi ne ba ka tusiwa ku zamaya mwa linzila za hae. (Deuteronoma 10:12, 13) Likuka ze nde ze mwa litaelo zeo li tusa batanga ba Jehova kacenu.—Maheberu 10:24, 25.

Ku Utwisisa Tulemeno twa Jehova

15. (a) Ki kabakalañi ku utwisisa tulemeno twa Jehova ha ne ku tusize Mushe? (b) Ki lipuzo mañi ze kona ku lu tusa ku nahanisisa kalemeno ni kalemeno ka Jehova?

¹⁵ Ku utwisisa tulemeno twa Jehova ni kona ne ku ka tusa Mushe ku sebelisana hande ni sicaba. Exoda 34:5-7 i bonisa kuli Mulimu n’a fitile fapil’a Mushe mi a li: “[Muñ’a] Bupilo, [Muñ’a] Bupilo, ki Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti; ya tiiseza ku shemuba batu mwa masika a bona a’ eza lule, ya swalela batu bumaswe, ni buikuhumuso, ni sibi; kono ki ya sa latuli mulatu wa ya fosize; ya nata bana kabakala bumaswe bwa bashemi, ku isa kwa bana ba bana, ni bana ba baikulu, ni baikulu ba baikulu.” Mu kutumane hanyinyani ku nahanisisa manzwi ao. Mu ipuze kuli: ‘Kalemeno ni kalemeno ka talusañi? Jehova n’a ka bonisize cwañi? Baokameli ba Sikreste ba kona ku ka bonisa cwañi?  Kalemeno ka, ka kona ku ama cwañi zeo mañi ni mañi wa luna a eza?’ Ki ye mitala i sikai ya ku nyakisisa.

16. Lu kona ku utwisisa cwañi hande makeke a Mulimu, mi ki kabakalañi ku eza cwalo ha ku li kwa butokwa?

¹⁶ Jehova “ki Mulimu ya na ni makeke ni musa.” Haiba mu na ni hatiso ya Insight on the Scriptures, mu ipalele ze i bulela mwatas’a toho ya taba ye li “Mercy” (Makeke). Kamba mu eze patisiso ya linzwi leo ka ku itusisa Watch Tower Publications Index kamba Watchtower Library ye fa litapa la CD-ROM la ku beya mwa kompyuta. * Mu itusise concordance kuli mu fumane mañolo a bulela za makeke. Mu ka fumana kuli fokuñwi kwand’a ku kusufazanga fela likoto z’a ota ka zona lifosi, Jehova hape u shwelanga batu makeke ka ku ba utwela butuku. Mulimu ka makeke u nganga mihato ya ku imulula batu ba hae mitiyo ya bona. Nto ye ñwi ye bonisa cwalo kikuli Mulimu n’a babalezi Maisilaele kwa mubili ni kwa moya ha ne ba nze ba zamaya ku liba kwa Naha ya Sepiso. (Deuteronoma 1:30-33; 8:4) Jehova ka makeke n’a ba swalezi libi za bona. N’a shwezi makeke batu ba hae ba kwaikale. Kacwalo batanga ba hae ba miteñi ye ni bona ba swanela ku shwelana makeke!—Mateu 9:13; 18:21-35.

17. Ku utwisisa musa wa Jehova ku kona ku hulisa cwañi bulapeli bwa niti?

¹⁷ Makeke a Jehova u a bonisa ka musa. “Musa” ki nto mañi? Mu bapanye taluso ye mu izibela ni ze a bulela mañolo ka za musa wa Jehova. Bibele i bonisa kuli Jehova u bonisanga musa ka ku nga muhato wa ku tusa batu ba hae ba ba nyandile. (Exoda 22:26, 27) Mwa naha ifi kamba ifi, baenyi ni ba bañwi cwalo ba kana ba ipumana mwa manyando. Ha n’a luta batu ba hae ka za ku sa ketulula bazwahule ni ku ba ni sishemo ku bona, Jehova n’a ba hupulisize kuli ni bona ne ba kile ba ba bazwahule mwa Egepita. (Deuteronoma 24:17-22) Ku cwañi luna ka ku ba batu ba Mulimu kacenu? Musa wa kona ku lu swalisanisa ni ku hohela ba bañwi mwa bulapeli bwa Jehova.—Likezo 10:34, 35; Sinulo 7:9, 10.

18. Lu itutañi kwa milao yeo Jehova n’a tomezi Isilaele ye ama swalisano ni batu ba macaba a sili?

¹⁸ Kono niteñi sishemo kwa batu ba macaba a sili ne si sa swaneli ku yola lilato la Isilaele la ku lata Jehova ni likuka za hae. Kacwalo, Maisilaele ne ba laezwi ku sa latelela mikwa ya macaba a mañwi, ku sa ikenya mwa bulapeli ni mizamao ya bona ye maswe. (Exoda 34:11-16; Deuteronoma 7:1-4) Kucwalo ni ku  luna kacenu. Lu lukela ku ba batu ba ba kenile, sina Mulimu wa luna Jehova ha li ya kenile.—1 Pitrosi 1:15, 16.

19. Ku utwisisa ka m’o Jehova a ngela bufosi ku kona ku sileleza cwañi batu ba hae?

¹⁹ Kuli Mushe a kone ku utwisisa linzila za Hae, Jehova n’a patuluzi kuli nihaike ha lati libi, ha akufi ku halifa. U fanga batu nako ya ku ituta litaelo za hae ni ku li latelela. Mutu ha bakile, Jehova wa mu swalela, kono ha tuhelelangi libi ze tuna a sa fi sifosi koto ye swanela. N’a taluselize Mushe kuli masika a kwapili n’a ka tahelwa ki mbuyoti kamba sikuto kabakala likezo za Maisilaele. Ku utwisisa linzila za Jehova ku kona ku tusa batu ba Mulimu ku sa nyaza Mulimu bakeñisa butata bo ba itahiselize bona beñi kamba ku mu nyaza kuli u liyeha ku nga muhato.

20. Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku sebelisana hande ni balumeli ka luna ni batu be lu katana mwa simu? (Samu 86:11)

²⁰ Haiba mu bata ku tungisa zibo ya mina ya ku ziba Jehova ni linzila za hae, mu yeyange ni ku ezanga patisiso ha mu bala Bibele. Mu tatube ka tokomelo tulemeno to tu shutana-shutana twa Jehova. Mu lapelange ni ku nahana mo mu kona ku likanyiseza Mulimu ni ku latelela hahulu tato ya hae. Seo si ka mi tusa ku sa swaseha mwa tutwa, ku sebelisana hande ni balumeli ka mina, ni ku tusa ba bañwi ku ziba ni ku lata Mulimu wa luna ya makaza.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Itutileñi?

• Buikokobezo ne bu tokwahalelañi ku Mushe, mi ki kabakalañi ha bu tokwahala ku luna?

• Ki lifi ze nde ze ne zwile mwa ku kuta-kutela ku taluseza Faro linzwi la Jehova?

• Ki lifi likuka ze ñwi ze tuna za n’a lutilwe Mushe ili ze sa sebeza ni kacenu?

• Lu kona ku tungisa cwañi kutwisiso ya luna ya tulemeno twa Jehova?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Mushe n’a fitisize ka busepahali lushango lwa Jehova ku Faro

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Jehova n’a patuluzi litaelo za hae ku Mushe

[Siswaniso se si fa likepe 24, 25]

Mu yeyange tulemeno twa Jehova