Musebezi—​Ki Mpo Kamba Koto?

“Ku mutu, se sinde ki . . . ku tabisa pilu ya hae ka bunde bwa misebezi ya hae.”—Muekelesia 2:24.

“NI IKUTWANGA kuli ni tambile luli ha ni zwa kwa musebezi.” Patisiso ya cwanoñu fa i bonisa kuli mwahal’a babeleki ba balalu kaufela, hañata ku banga ni mubeleki a li muñwi ya ikutwa cwalo. Nto yeo ha i komokisi kwa batu ba ba katazwa ki mukatalo; ba ba sebezanga nako ye telele ni ku lwala misebezi ya ku yo ezeza kwa ndu—kono imi babelekisi ba bona ha ba itebuhangi hañata.

Ku taha kwa mishini ye peta lika ze ñata ka nakonyana ku tisize kuli babeleki ba bañata ba ikutwe kuli ze ba eza li swana sina kalotoli ka ka lotela mwa nkwana. Kacwalo takazo ya ku beleka ni buikoneli bwa musebezi za felanga hañata. Mi nto yeo i cincanga mubonelo wa batu wa za mubeleko. Moya wa ku tabela mubeleko u felanga ka bunolo. Takazo ya ku bata ku eza musebezi ka bukwala ni yona ya kona ku fela. Lika zeo li kona ku tahisa kuli mutu a si ke a tabela mubeleko ona ka sibili, mwendi ku mu tahiseza kuli a u toye.

 Ku Tatuba Mubonelo wa Luna

Ki niti, ha lu koni ku cinca miinelo ya luna kamita. Kono ku bunolo ku cinca mubonelo wa luna. Haiba mu lemuha kuli mu kalile ku nga mubeleko ka nzila ye maswe, mu kana mwa fumana tuso ha mu ka nyakisisa mubonelo wa Mulimu ni likuka za hae ze ama taba ye. (Muekelesia 5:18) Batu ba bañata ba fumani kuli ku nyakisisa lika zeo ku tahisize kuli ba tabele mubeleko wa bona.

Mulimu ki yena Mubeleki yo Mutuna ka ku Fitisisa. Mulimu ki mubeleki. Mwendi ne lu sa nahani kuli ki mona mwa inezi cwalo, kono kona mwa kalela ku itibahaleza cwalo mwa Bibele. Genese i kala ka ku bonisa kuli Jehova n’a bupile lihalimu ni lifasi. (Genese 1:1) Mu nahane fela ye miñwi ya misebezi ya n’a petile Mulimu ha n’a kalile ku bupa lika—n’e li yena muezi, muongaongi, manjinela, muswanisi, caziba wa lika za ku itusisa, muñ’a musebezi, caziba wa za milyani, caziba wa lika ze pila, caziba wa za mupilelo wa lifolofolo, mutomi wa milao ya pupo, ni caziba wa lipuo.—Liproverbia 8:12, 22-31.

Musebezi wa n’a petile Mulimu n’o li cwañi? Bibele i biha kuli n’a ezize musebezi o ‘munde,’ o “lukile hahulu.” (Genese 1:4, 31) Kaniti pupo i “bulela kanya ya Mulimu,” mi ni luna lu swanela ku mu lumbeka!—Samu 19:1; 148:1.

Kono musebezi wa Mulimu ne u si ka felela fela fa ku bupa lihalimu ni lifasi ni bo munna ni musali ba pili. Mwan’a Jehova, yena Jesu Kreste, n’a ize: “Ndate wa sebeza ku fitela cwale.” (Joani 5:17) Ki niti Jehova u zwelapili ku sebeza ka ku fepa libupiwa za hae, ku babalela z’a bupile, ni ku pilisa balapeli ba hae ba ba sepahala. (Nehemia 9:6; Samu 36:6; 145:15, 16) Mane u itusisanga ni batu, “ba ba sebeza ni Mulimu,” kuli ba tuse ku peta misebezi ye miñwi.—1 Makorinte 3:9.

Musebezi wa kona ku ba mpo. Kana Bibele ha i buleli kuli musebezi ki koto? Ku kana kwa bonahala inge kuli Genese 3:17-19 i talusa kuli Mulimu n’a file bo Adama ni Eva koto ka ku ba fa musebezi hamulaho wa ku mu fetuhela. Ha n’a atula batu ba pili bao, Mulimu n’a bulelezi Adama kuli: “U ka ca buhobe ka mifufuzo ya pata ya hao, mane u kutele mwa mubu wo u zwisizwe ku ona.” Kana f’o ne li ku talusa kuli musebezi kaufela u kutilwe?

Batili. Kono bakeñisa kuli bo Adama ni Eva ne ba si ka sepahala, Paradaisi ya mwa Edeni ne i si ke ya yanduluka ka nako yeo. Mubu ne u kutilwe ki Mulimu. Mutu n’a na ni ku fufulelwa kuli a kone ku ca ze zwa mwa mubu.—Maroma 8:20, 21.

Mwa sibaka sa ku bonisa kuli musebezi ki koto, Bibele i bonisa kuli musebezi ki mpo ye swanelwa ku itebuhiwa luli. Sina mo ku boniselizwe fahalimu, Mulimu yena ka sibili u beleka ka t’ata. Bakeñisa kuli n’a bupile batu ka siswaniso sa hae, Jehova u ba file buikoneli ni m’ata a ku busa libupiwa za hae za fa lifasi. (Genese 1:26, 28; 2:15) Batu ne ba filwe musebezi wo pili Mulimu a si ka bulela kale manzwi a’ kwa Genese 3:19. Kambe musebezi ne li koto kamba nto ye maswe, Jehova n’a si ke a susueza batu ku beleka. Nuwe ni lubasi lwa hae ne ba na ni ku peta musebezi o mutuna pili Munda u si ka taha kale ni hasamulaho wa Munda. Mwa linako za Bakreste ba kwa makalelo, balutiwa ba Jesu ni bona ne ba susuelizwe ku beleka.—1 Matesalonika 4:11.

Kono niteñi, kaufel’a luna lwa ziba kuli musebezi mazazi a u kona ku ba mushimbo o imeza. Mukatalo, likozi, ku nyikwisa, ku zwafa, kangisano, buputeleli, ni ketululo ki mitala fela ya “seto ni miutwa” ye fumaneha mwa misebezi ya cwale. Kono musebezi ka ili ona fela haki koto. Kwa Muekelesia 3:13 Bibele i biza musebezi ni miselo ya yona kuli ki mpo ye zwa ku Mulimu.—Mu bone sikwenda se si li “Mwa ku Feliseza Mukatalo wa Mubeleko.”

Mwa kona ku lumbeka Mulimu ka musebezi wa mina. Mutu ya eza musebezi o munde ili ka bukwala wa lumbiwanga kwa mubeleko. Bibele ni yona i susueza ku eza musebezi o munde. Mulimu ka sibili u ezanga musebezi wa hae hande. U lu file buikoneli ni zibo, mi u bata kuli lu itusise bucaziba bwa luna kuli lu pete lika ze  nde. Ka mutala, ha ne ku yahiwa tabernakele kwamulaho mwa Isilaele, Jehova n’a file Bezaleele ni Oholiabi butali, kutwisiso ni zibo kuli ba kone ku peta misebezi ye ne tokwahala ya ku beta ni misebezi ye miñwi ya butokwa. (Exoda 31:1-11) Seo si bonisa kuli Mulimu n’a iyakatwa luli musebezi wa bona, bukwala, ponahalo, ni litaba ze ñwi za musebezi wa bona.

Nto yeo i lu tusa ku lemuha nto ye ñwi ye ama buikoneli bwa luna ni mo lu sebeleza. I lu tusa ku nga lika zeo ku ba limpo ze zwa ku Mulimu, ili lika ze sa swaneli ku ngiwa ka likesha. Kacwalo, Bakreste ba elezwa ku eza musebezi wa bona inge kuli Mulimu u sweli wa tatuba mo ba ezeza: “Se mu eza kaufela, mu si eze ka pilu, inge mu ezeza Mulena isi batu.” (Makolose 3:23) Batanga  ba Mulimu ba laezwi ku sebeza ka t’ata, ili ku tahisa kuli lushango lwa Sikreste lu kone ku tabelwa ki be ba beleka ni bona ni batu ba bañwi.—Mu bone sikwenda se si li “Ku Latelela Likuka za Bibele kwa Mubeleko.”

Kabakaleo, lu ka eza hande ku nyakisisa mo u inezi musebezi wa luna ni ku bona nji lu beleka ka t’ata. Kana Mulimu u ka tabela mo lu ezeza musebezi wa luna? Kana luli lwa tabela mo lu ezeza misebezi ye lu filwe? Haiba ha lu ezi cwalo, lu tokwa ku belekela fa taba yeo.—Liproverbia 10:4; 22:29.

Mu abe nako ya ku beleka ni ya ku eza lika za kwa moya. Nihaike kuli ku sebeza ka t’ata ki nto ye nde, ku na ni nto ye ñwi ya butokwa ye tisa tabo mutu ha nz’a beleka hamohocwalo ni mwa bupilo kaufela. Ki ku iyakatwa lika za kwa moya. Mulena Salumoni ya n’a sebelize ka t’ata ni ku luwa sifumu se si ñata, n’a lemuhile nto ye: “Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muekelesia 12:13.

Kaniti lu swanela ku iyakatwa ku eza tato ya Mulimu mwa lika kaufela ze lu eza. Kana ze lu  eza za lumelelana ni tato ya Mulimu, kamba mwendi lwa i lwanisa? Kana lu sweli lwa lika ka t’ata ku tabisa Mulimu, kamba lu lika fela ku itabisa? Haiba lu sa ezi tato ya Mulimu, kwa mafelelezo lu ka ipumana kuli lu zwafile, ku ikutwa bulutu ni kutokwa tuso.

Steven Berglas n’a akalelize kuli bazamaisi ba ba bombile ‘ba batanga nto ye ñwi ye ba tabela ni ku kalisa ku ezanga yona nto yeo mwa bupilo bwa bona.’ Ha ku na nto ye katelisa ku fita ku sebeleza Yena ya lu file zibo ni buikoneli bwa ku peta misebezi ya butokwa. Ku eza musebezi o tabisa Mubupi wa luna ha ku na ku lu zwafisa. Jesu na nga musebezi wa n’a filwe ki Jehova kuli u swana inge lico ze tiisa mubili, ze kulisa ni ku wetulusa. (Joani 4:34; 5:36) Mi mu hupule kuli Mulimu, yena Mubeleki yo Mutuna ka ku Fitisisa, u lu mema ku “sebeza” ni yena.—1 Makorinte 3:9.

Ku lapela Mulimu ni ku hula kwa moya ku lu tusa ku ba ba ba itukiselize musebezi o tabisa ni buikalabelo. Bakeñisa kuli kwa mubeleko ku tezi mapacaca, mifilifili, ni ze ñata za ku eza, tumelo ya luna ye tiile i ka lu fa m’ata a tokwahala hahulu ha lu nze lu lika ka t’ata ku ba babeleki ni babelekisi ba bande. Kono ze lu kopana ni zona mwa bupilo mwa lifasi le li maswe le li ka lu tusa ku bona fo lu tokwa ku tiisa tumelo ya luna.—1 Makorinte 16:13, 14.

Muta Musebezi U Ka Ba Mpo

Ba ba eza buikatazo bwa ku sebeleza Mulimu cwale ba kona ku libelela nako ya ka tisa sinca Paradaisi mi mwa lifasi kamukana ku ka ezwa musebezi o tabisa. Isaya, mupolofita wa Jehova, n’a polofitile cwana ka za mo bu ka bela bupilo ka nako yeo: “Ba ka yaha mandu, ba pile ku ona; ba cale likota za veine mi ba ce ze bewa ki zona. Ha ba na ku ikahela mandu mi ku pile ba sili mwateñi, kamba ku cala likota za veine mi li ciwe ki ba sili. . . . Mi baketiwa ba ka, ba ka ikola misebezi ya mazoho a bona nako ye telele.”—Isaya 65:21-23.

Musebezi u ka ba mpo luli ka nako yeo! Ka ku ituta zeo Mulimu a tokwa ku mina ni ku li mamela, haike mu be mwahal’a batu ba fuyauzi Jehova mi mu zwelepili ku ‘tabela se mu fumani ka musebezi wa mina.’—Muekelesia 3:13.

[Manzwi a fa likepe 8]

Mulimu ki Mubeleki yo Mutuna ka ku Fitisisa:​Genese 1:1, 4, 31; Joani 5:17

[Manzwi a fa likepe 8]

Musebezi wa kona ku ba mpo:​Genese 1:28; 2:15; 1 Matesalonika 4:11

[Manzwi a fa likepe 8]

Mwa kona ku lumbeka Mulimu ka musebezi wa mina:​Exoda 31:1-11; Makolose 3:23

[Manzwi a fa likepe 8]

Mu abe nako ya ku beleka ni ya ku eza lika za kwa moya:​Muekelesia 12:13; 1 Makorinte 3:9

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 6]

MWA KU FELISEZA MUKATALO WA MUBELEKO

Bocaziba ba za bualafi ba bulela kuli mukatalo wa mubeleko ki kozi ye ba na ni ku kopana ni yona babeleki. Mukatalo wo u kona ku tisa litombo za mwa mba ni ku zwafisa mutu mi mane u kona ku tisa kuli mutu a ipulaye. Mwa Japan u bizwa kuli karoshi, “lifu le li tiswa ki ku beleka hahulu.”

Ku na ni lika ze shutana-shutana za mubeleko ze kona ku tisa mukatalo mwa munahano. Lika zeo li kopanyeleza ku cinca kwa nako ya mubeleko kamba musebelezo, ku sa lumelelana ni babelekisi, ku cinca kwa buikalabelo kamba mubeleko, ku tuhela mubeleko kamba ku zwisiwa fa mubeleko. Kuli ba feze mukatalo wo, ba bañwi ba likanga ku u picuka ka ku cinca mubeleko kamba sibaka sa mubeleko. Ba bañwi ba likanga ku tibela mukatalo wo, kono u to ba honelanga mwa likalulo ze ñwi za bupilo bwa bona, sihulu mwa lubasi. Ba bañwi mane ba kalelwanga hahulu mwa munahano kuli mane ba fitanga fa ku zwafa ni ku felelwa ki sepo.

Bakreste b’a kona ku talimana ni mukatalo wa mubeleko. Bibele i na ni likuka ze ñata za butokwa ze kona ku lu konisa ku tiyela linako ze t’ata ni ku lu tiisa kwa moya ni mwa maikuto. Ka mutala, Jesu n’a ize: “Mu si ke mwa bilaelela za kamuso; kakuli la kamuso li ka ipatela za lona. Lizazi le liñwi ni le liñwi li likanwa ki ziyezi ya lona.” F’o lu susuezwa ku tatulula matata e lu kopana ni ona cwale isiñi ku bilaela za matata a lizazi le li tatama. Ku eza cwalo ku lu tusa ku sa hulisa butata bo lu na ni, ili ku ekeza fela kwa mukatalo o lu utwa.—Mateu 6:25-34.

Ki kwa butokwa kuli Bakreste ba itinge fa m’ata a Mulimu, isiñi a bona beñi. Muta lu ikutwa kuli lu tuha lu felelwa ki m’ata, Mulimu wa kona ku lu fa kozo ni tabo mwa lipilu za luna, ni ku lu fa butali bo bu ka lu tusa ku tiyela butata bufi kamba bufi. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu tiyele ku Mulena, ni mwa mata a hae a’ sa palelwi ki se siñwi.”—Maefese 6:10; Mafilipi 4:7.

Mane miinelo ye t’ata ye tisa mukatalo ya kona ku tahisa ze nde. Litiko z’a kona ku tahisa kuli lu sikuluhele ku Jehova, ku mu bata ni ku mu sepa. Hape litiko z’a kona ku lu tusa ku zwelapili ku ba ni butu bwa Sikreste ni m’ata a ku kona ku itiisa ha lu li mwa matata. Paulusi u lu eleza kuli: “Lu itumba ni ka manyando; kakuli lu ziba kuli manyando a tahisa ku tiiseza, mi ku tiiseza ku tahisa ku sepahala; mi ku sepahala ku tahisa sepo.”—Maroma 5:3, 4.

Kacwalo nihaiba mukatalo w’a kona ku lu tusa ku hula kapili kwa moya mwa sibaka sa ku lu zwafisa kamba ku lu loba lipilu.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 7]

KU LATELELA LIKUKA ZA BIBELE KWA MUBELEKO

Moya w’a bonisa Mukreste kwa mubeleko wa kona tahisa kuli lushango lwa Bibele lu tabelwe ki babeleki ka yena ni batu ba bañwi. Mwa liñolo la hae ku Tite, muapositola Paulusi u eleza ba ba mwa muinelo o swana ni wa babeleki kuli ba “ipeye kwatas’a malen’a bona; mwa linto kaufela ba ba tabise; ba si ke ba kanana; ba si ke ba uzwa; kono ba sepahale kamita ku feleleza, kuli ba kutekise kai ni kai tuto ya Mulimu Mupilisi wa luna.”—Tite 2:9, 10.

Ka mutala, mu nyakisise liñolo leo munna yo muñwi wa lipisinisi n’a ñolezi kwa sibaka se situna sa tamaiso ya Lipaki za Jehova mwa lifasi kamukana: “Ni kupa kuli mu ni lumeleze ku belekisa Lipaki za Jehova. Ni bata ku ba belekisa bakeñisa kuli n’a ziba kuli ki batu ba ba sepahala, ba ba beleka ka pilu i liñwi, mi ha ba na ku ni puma. Lipaki za Jehova ki bona fela batu be ni sepile luli. Shangwe ha mu ni tuse.”

Kyle ki Mukreste ya beleka sina muamuheli wa baenyi fa sikolo se siñwi cwana. Bakeñisa kuli ne ba shelani, mutu ya n’a beleka ni yena a mu tapaulela fapil’a bana ba sikolo. Kyle u bulela kuli: “Ne ni tokomezi kuli ni si ke na tisa nyazo fahalimwa libizo la Jehova.” Mwahal’a mazazi a ketalizoho a n’a tatami ku zwa f’o, Kyle n’a nze a nahanisisa mwa n’a ka itusiseza likuka za Bibele. Sikuka se siñwi si fumaneha kwa Maroma 12:18: “Ha ku konahala, mi haili ka mina, mu pilisane mwa kozo ni batu kaufela.” A ñolela musali y’o ya n’a beleka ni yena liñolo la fa kompyuta mi a kupa swalelo bakeñisa ku sa utwana kwa bona. Kyle a kupa musali y’o ya n’a beleka ni yena kuli a siyalele ha ba ka kotoka ilikuli ba ambolisane ni ku feza taba yeo. Ha ne ba ezize cwalo, musali y’o ya n’a beleka ni Kyle a ombala mi a itumela ku Kyle bakeñisa muhato wo wa n’a ngile ka butali. A bulelela Kyle kuli, “Bulapeli bwa hao i swanela ku ba bona bo bu ku tusize ku nga muhato wo” mi a mu kumbata ha ba laezana. Ki nto mañi ya n’a itutile Kyle? “Ha lu na ku swaba ni kamuta ha lu latelela likuka za Bibele.”

[Siswaniso se si fa likepe 4, 5]

Babeleki ba bañata ba ikutwa kuli ze ba eza li swana sina kalotoli ka ka lotela mwa nkwana

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

Japan Information Center, Consulate General of Japan in NY

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 8]

Globe: NASA photo