‘Lilumo la Jehova ni la Gidioni!’

LILA ki ze ñata hahulu inge nziye, mi li sinya masimu a nunile ku a eza matota. Ki nako ye ku sa busa baatuli mwa Isilaele, mi Maisilaele ba zwafile. Licalo li man’o kalisa ku mela, limpi za bapahami ba likamele za Mamidiani, Maamaleke, ni banna ba kwa Upa li taeka naha ka myaha ye 7. Mitapi ya limpi zeo i hasana ku bata mafulelo mwa naha, mi i sinya limela kaufela. Kono Maisilaele ha ba na mbongolo kamba komu kamba ngu. Puso ya Mamidiani i maswe hahulu kuli mane bana ba Isilaele ba ba shebile ba fita fa ku bulukela lico mwa misima ya mwa malundu, ni mwa mikoti, ni mwa maipato a t’ata.

Ki kabakalañi ha ba nyanda cwalo? Maisilaele ba bakwenuheli ba sebeleza milimu ya buhata. Mi Jehova u ba tuhelela ku nyandiswa. Bana ba Isilaele ha se ba ziyelehile hahulu, ba kupa Jehova kuli a ba tuse. Kana u ka ba teeleza? Ze ne ezahezi kwa Maisilaele li kona ku lu lutañi?—Baatuli 6:1-6.

Ne Li Mulimi ya Maseme Kamba “Munna wa Sinata”?

Balimi ba Maisilaele hañata ne ba pulanga buloto ka lipulu ni silei mwa sibaka mo ku fuka moya ilikuli muuku u fefulwe ki moya. Kono ku ulusa cwalo kwa sabisa bakeñisa limpi ze ba taselize ka mulelo wa ku ba bukula ze beiwa mwa masimu. Kuli a patele Mamidiani, Gidioni u pulela buloto mwa silubelo—seo mwendi n’e li sibulukelo se situna se si pangilwe fa licwe. (Baatuli 6:11) Mwa silubelo seo mwendi ku kona ku puliwa fela buloto bo bunyinyani ka ku itusisa kota. Bakeñisa miinelo yeo, Gidioni u itusisa muezezo o sa itusiswangi kamita.

Mu nahane fela mwa komokela Gidioni muta lingeloi la Jehova li taha ku yena ni ku mu bulelela kuli: “Munna wa sinata, [Muñ’a] Bupilo u na ni wena.” (Baatuli 6:12) Bakeñisa kuli u pulela buloto mwa silubelo ka ku ipata-pata, Gidioni ha ikutwi kuli ki sinata. Kono manzwi ao a bonisa kuli Mulimu u na ni buikolwiso bwa kuli Gidioni wa kona ku ba mueteleli wa sinata mwa Isilaele. Nihakulicwalo, Gidioni ka sibili, ni yena u tokwa ku ba ni buikolwiso bo bu cwalo.

Jehova ha mu luma kuli a “lamulele bana ba Isilaele mwa mazoho a Mamidiani,” Gidioni u alaba ka buishuwo kuli: “Mawe Muñ’a ka, bana ba Isilaele ni ba lamulele kañi? Bona, lusika lwa ndate ki lona lo lu botanile kwa masika a Manase, mi ki na yo munyinyani kwa bana ba ndate.” Gidioni ya maseme u kupa ku fiwa sisupo se si bonisa kuli Mulimu u ka mu tusa ku yundisa Midiani, mi Jehova u tabela ku kolwisa Gidioni ka ku ya ka mw’a tokwela. Kacwalo Gidioni u fa lingeloi le li mu potezi nubu ya lico, mi mwa licwe ku zwa mulilo mi u cisa nubu yeo. Jehova ha s’a felisize boi bwa Gidioni, Gidioni u yaha aletare fa sibaka seo.—Baatuli 6:12-24.

“Baale A Zeke”

Se si kataza hahulu Isilaele haki maswenyeho a tiswa ki Mamidiani. Kono ki butanga bo ba ikenyize ku bona bwa ku lapela Baale. Jehova ki “Mulimu ya fufaba,” mi ha ku na ya kona ku mu lapela ka mukwa o swaneleha inz’a lapela milimu ye miñwi ka nako ye swana. (Exoda 34:14) Kacwalo Jehova u laela Gidioni ku tuba aletare ya Baale ya bondat’ahe ni ku lema likota za makombelo a kwatuko ni yona. Bakeñisa ku saba ze ne ba ka eza bondat’ahe ni batu ba  bañwi ha ne ba ka mu bona a eza cwalo musihali, Gidioni u nga muhato wo busihu ka tuso ya batanga b’a lishumi.

Maseme a Gidioni n’a swanela kakuli kezo ya n’a ezize yeo ye ne ngilwe kuli ki kashwau ha se i lemuhilwe, balapeli ba Baale ba mwa silalanda seo ba bata kuli a bulawe. Kono Joasi, ndat’ahe Gidioni, u talusa ka mukwa o sa konwi ku hanyezwa wa kuli kambe Baale n’a li Mulimu, n’a ka kona ku izekela. Mi Joasi ka swanelo u beya mwan’a hae libizo la Jerubaale, ku talusa kuli “Baale a zeke.”—Baatuli 6:25-32.

Mulimu kamita u fuyolanga batanga ba hae ba ba yemela bulapeli bwa niti ka bundume. Muta Mamidiani ni balikani ba bona ba taeka naha ya Isilaele hape “Moya wa [Muñ’a] Bupilo wa taha ku Gidioni.” (Baatuli 6:34) Ka susumezo ya moya wa Mulimu, kamba m’ata a Mulimu a sebeza, Gidioni u kubukanya mpi ya batu ba ba zwa mwa masika a Manase, Asere, Zabuloni ni Nafetali.—Baatuli 6:35.

Buitukiso bwa Ndwa

Nihaike kuli Gidioni cwale u na ni mpi ya banna ba ba eza 32,000, u kupa Mulimu ku mu fa sisupo. Haiba boya bo bu siilwe fa sihoto bu kolobiswa ki puka kono fafasi ku siyala ku omile, seo si ka ba sisupo sa kuli Mulimu u ka lamulela Isilaele kaGidioni. Jehova u eza makazo yeo, mi Gidioni u kupa sisupo sa bubeli kuli fafasi ku kolobe kono boya bona cwale bu siyale bu omile mi kwa ezahala honacwalo. Kana maseme a Gidioni a fitelezi? Ha ku bonahali cwalo, kakuli Jehova u mu kolwisa ka mwa mu kupezi. (Baatuli 6:36-40) Ha lu libeleli limakazo ze cwalo kacenu. Kono lwa kona ku fumana ketelelo ni susuezo ya Jehova mwa Linzwi la hae.

Kono cwale Mulimu u bulela kuli mpi ya Gidioni ki ye tuna hahulu. Haiba ba tula lila za bona ha ba li ba bañata cwalo, Maisilaele ba ka swana ba itumba kuli ki bona ba ba itamulezi. Kono Jehova ki yena ya lukela ku fiwa tumbo bakeñisa kuli ki yena ya ka tisa kuli ba tule. Ku swanela ku eziwañi? Gidioni u na ni ku latelela tukiso ya Mulao wa Mushe ya ku kupa ba ba saba kuli ba kutele kwahae. Mi ba 22,000 kwa banna ba hae ba kutela kwahae, ku siya fela banna ba 10,000.—Deuteronoma 20:8; Baatuli 7:2, 3.

Mulimu yena u bona kuli banna ba ba siyezi isali ba bañata. Mi Gidioni u bulelelwa ku shetumuseza sicaba kwa mezi. Josephus, caziba wa litaba za kale za Sijuda u bulela kuli Mulimu n’a bulelezi Gidioni ku shetumuseza sicaba kwa mezi lizazi ha ne li lenga. Ibe kuli ne ku ezahezi cwañi, Gidioni u talimisisa munwelo wa banna bao. Ku bao kaufela ki ba 300 fela ba ba ka mezi ka lizoho li li liñwi ni ku kapa ku lona inze ba talimisisa ku bona lila za bona nji li ka ba taseza. Gidioni u ya fela ni ba 300 bao ba ba na ni maseme. (Baatuli 7:4-8) Mu nahane kuli kambe ki mina ba ne ba li mwa muinelo wo. Bakeñisa kuli lila za mina ki ba 135,000, ku si na ku kakanya ne mu ka ziba kuli mu kona fela ku tula ka m’ata a Jehova, isiñi a mina beñi!

Mulimu u bulelela Gidioni ku ya ni mutang’a hae ku yo twela mafulo a Mamidiani. Teñi  k’o, Gidioni u utwa mutu ya kandekela wahabo tolo ili yo kapili-pili u alaba kuli tolo yeo i talusa kuli Mulimu u atuzi ku fa Midiani mwa mazoho a Gidioni. Yeo kona susuezo ya tokwa Gidioni. U na ni buikolwiso bwa kuli Jehova u ka tusa yena ni banna ba hae ba 300 ku tula Mamidiani.—Baatuli 7:9-15.

Mulwanelo wa Ndwa

Banna ba 300 ba alulelwa mwa litopa ze talu. Mutu ni mutu u fiwa tolombita ni piza mo ku si na se siñwi. Lumonyi lu patiwa mwa piza. Gidioni u fa taelo ya pili y’e li: ‘Mu ni libelele, mi mu ni likanyise. Ha ni ka liza tolombita, ni mina mu lize litolombita za mina mi mu huwe kuli “Lilumo la [Muñ’a] Bupilo ni la Gidioni!”’—Baatuli 7:16-18, 20.

Lindwalume za Isilaele ze 300 li shondalela mandamino a mafulo. Ibat’o ba ka 10 kiloko ya busihu—balibeleli kihona ba sa z’o yapana. Yeo i bonahala ku ba nako ye swanela ya ku ba lwanisa, bakeñisa kuli ku ka nga nakonyana kuli meto a balibeleli ba banca a twaele mwa lififi.

Mamidiani cwale ba kenelwa ki sabo ye tuna luli! Ka sipundumukela, ba utwa lilata la ku tubiwa kwa lipiza ze 300, mulumo wa litolombita ze 300, ni muhuwo wa banna ba 300. Ka ku komokiswa sihulu ki muhuwo wo li “Lilumo la [Muñ’a] Bupilo ni la Gidioni!,” Mamidiani ni bona ba kalisa ku huwaela ili ku ekeza fela kwa lilata. Mwahal’a sibondingani se si cwalo, ku ba bela t’ata ku taluhanya sila. Banna bao ba 300 ba yema fela mwa libaka za bona Mulimu ha nz’a tahisa kuli lila za bona li ipulaye ka mikwale ya zona. Mafulo a shandauka ku si na ya banda, mi Mamidiani ba shenjiwa kuli mane ha ba sa sabisa. Kwa nalule-lule puso ya bona ya ka nako ye telele ye situhu ki kale i fela.—Baatuli 7:19-25; 8:10-12, 28.

Mane nihaiba hamulaho wa tulo ye, Gidioni u zwelapili ku ba ya ishuwa. Muta banna ba Efraimi, bao mwendi ne ba ikutwa ku fosezwa bakeñisa ku sa biziwa kwa ndwa, ba mu zekisa, u ba alaba ka musa. Kalabo ya hae ye bunolo i kuyula buhali bwa bona mi i ombalisa moya wa bona.—Baatuli 8:1-3; Liproverbia 15:1.

Bakeñisa kuli cwale se ba pila mwa kozo, Maisilaele ba kupa Gidioni ku ba mulen’a bona. Ki tiko kwa butuna! Kono Gidioni wa hana. H’a si ka libala kuli ya n’a tuzi Midiani luli ki mañi. U ba bulelela kuli: “Haili na, ha ni na ku mi busa, nihaili mwan’a ka h’a na ku mi busa. [Muñ’a] Bupilo ki Yena ya ka mi busa.”—Baatuli 8:23.

Kono bakeñisa ku sa petahala, Gidioni haki mutu ya swalelela fela ku eza likatulo ze nde. Ka libaka le li sa zibwi, u eza efoda ka masale e ba hapile mwa ndwa mi u i beya mwa munzi wahabo. Taba ye ñozwi i bulela kuli bana ba Isilaele kaufela ba kalisa ku “t’o eza buhule” ni efoda yeo. Ba i kubamela mi i fetuha katwa nihaiba ku yena Gidioni ni ku ba lusika lwa hae. Niteñi ha si ka ba mulapeli yo mutuna wa milimu, bakeñisa kuli mwa Mañolo u bulelwa ku ba munna wa tumelo ku Jehova.—Baatuli 8:27; Maheberu 11:32-34.

Ze Lu Ituta

Likande la Gidioni li lu fa temuso ni susuezo. Li lu lemusa kuli Jehova ha n’a ka lu amuha moya wa hae ni ku tuhela ku lu shemuba bakeñisa muzamao wa luna o maswe, ne lu ka ziyeleha kwa moya inge mo ba ziyelehezi batu ba ba yahile mwa naha ye katazwa ki nziye. Lu pila mwa linako ze t’ata mi ni kamuta lu si libali kuli ku fuyolwa ki Jehova “ku fumisa mutu; ku ipilaeza mwa pilu ha ku tusi se siñwi.” (Liproverbia 10:22) Lu ikola limbuyoti za Mulimu bakeñisa kuli lu ‘mu sebeleza ka pilu ya luna kaufela, ni ka ngana ye utwisisa.’ Hakusicwalo, n’a ka lu hana.—1 Makolonika 28:9.

Likande la Gidioni la kona ku lu susueza, kakuli li paka kuli Jehova wa kona ku lamulela batu ba hae kwa kozi ifi kamba ifi, mane nihaiba ka ku itusisa batu ba ba bonahala ku fokola kamba ku sa kona. Taba ya kuli Gidioni ni banna ba hae ba 300 ne ba konile ku fenya Mamidiani ba 135,000 i paka kuli Mulimu u na ni m’ata a matuna. Lu kana lwa ziyeleha ni ku bonahala bunyinyani hahulu ku fita lila za luna. Kono taba ya mwa Bibele ya za Gidioni i lu susueza ku sepa Jehova, ya ka fuyola ni ku lamulela bote ba ba na ni tumelo ku Yena.