Lituto Za Niti Ze Tabisa Mulimu

KULI batu ba ba pila mwa lifasi ba zibe lituto za niti ili ze tabisa Mulimu, Mulimu u na ni ku ba patululela mihupulo ya hae. Mi u lukela ku patululela batu kaufela. Ki ifi nzila yeo batu ba kona ku ziba ka yona lituto z’a lumelela Mulimu, mulapelelo w’a tokwa, ni muzamao wa tabela? Kana Mulimu u patuluzi litaba zeo? Haiba ku cwalo, ki ka nzila ifi?

Kana mutu ufi kamba ufi ya pilanga lilimo li sikai fela wa kona ku itusiswa ki Mulimu sina sibulelelo sa hae kwa batu kaufela? Kutokwa. Kono buka ye ñozwi ya kona ku eza cwalo. Kacwalo, kwa swanela luli ku ba ni buka ye zwa ku Mulimu ili ye bulela za hae. Ye ñwi ya libuka za kale ili ye ipulela kuli i ñozwi ka moya wa Mulimu ki Bibele. Yo muñwi wa bañoli ba yona n’a ñozi kuli: “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso kwa ku luta, ni ku kolisa, ni ku nyaza, ni ku hulisa ka ku luka.” (2 Timotea 3:16) Ha lu nyakisiseñi Bibele ka tokomelo mi lu bone haiba ki simbule sa lituto za niti.

I Ñozwi Lili?

Bibele ki ye ñwi ya libuka za butokwa za bulapeli, mi ki yona ya kale ka ku fitisisa. Likalulo za yona za pili ne li ñozwi lilimo ze bat’o eza 3,500 kwamulaho. Ne i felizwe ku ñolwa ka 98 C.E. * Nihaike ne i ñozwi ki batu ba ba bat’o likana 40 mwahal’a lilimo ze 1,600, ze ñozwi mwa Bibele za lumelelana. Libaka kikuli Mulimu ki yena Musimululi wa yona luli.

Bibele ki yona buka ye hatisizwe ni ku tolokiwa hahulu ka ku fitisisa haisali. Silimo ni silimo, ku hasanyiwanga likopi ze bat’o eza 60 milioni za Bibele ye kwanile kamba likalulo fela za yona. Bibele ye kwanile kamba likalulo za yona li tolokilwe mwa lipuo ze fitelela 2,300. Palo ye fitelela 90 pesenti ya batu fa lifasi-mubu ba na ni Bibele, kamba nihaiba kalulo ya yona, mwa puo ya bona. Buka ye i fitile mwa linaha kaufela, kwa batu ba mibala kaufela, ni kwa macaba kaufela.

 I Lukisizwe Cwañi?

Haiba mu na ni Bibele, ha mu i apule mi mu bone mo i lukiselizwe. * Sa pili, mu apule kwa mukoloko wa litaba za mwahali. Mwa Libibele ze ñata kalulo yeo i fumaneha kwa makalelo, ili mukoloko wa mabizo a buka ni buka ni makepe fo i fumaneha. Mu ka lemuha kuli Bibele mane ki sifalana sa libuka, mi ye ñwi ni ye ñwi ya libuka zeo i na ni libizo la yona. Buka ya pili ki Genese, mi ya mafelelezo ki Sinulo. Libuka zeo li aluzwi mwa likalulo ze peli. Libuka za pili ze 39 li bizwa kuli ki Mañolo a Siheberu, bakeñisa kuli ne li ñozwi sihulu mwa puo ya Siheberu. Libuka ze 27 za mafelelezo ne li ñozwi mwa puo ya Sigerike mi li bizwa kuli ki Mañolo a Sigerike. Ba bañwi ba biza likalulo ze peli zeo kuli ki Testamente ya Kale ni Testamente ye Nca.

Libuka za Bibele li na ni likauhanyo ni litimana kuli litaba li kone ku fumanwa ka bunolo. Fo mu fumana mañolo mwa magazini ye, nombolo ya pili ye tatama libizo la buka i talusa kauhanyo ya buka yeo mi nombolo ye tatama i talusa timana ya teñi. Ka mutala, “2 Timotea 3:16” i talusa buka ya Timotea ya Bubeli, kauhanyo 3, timana ya bu 16. Mu like ku bona haiba mwa kona ku fumana timana yeo mwa Bibele.

Nzila ye nde ka ku fitisisa ye mu kona ku tekelela ka yona Bibele ki ku i balanga kamita. Mubalelo o ba fumani ku ba o tusa ba bañwi ki wa ku bala pili Mañolo a Sigerike, ku kala ka buka ya Mateu. Haiba mu bala likauhanyo z’e talu, z’e ne, kamba z’e ketalizoho ka zazi, mwa kona ku feza ku bala Bibele mwa silimo. Kono mu kona ku kolwa cwañi kuli ze mu bala mwa Bibele ne li ñozwi luli ka moya wa Mulimu?

Kana Mwa Kona ku Sepa Bibele?

Buka ye ñozwi ka moya wa Mulimu ili ye ñolezwi batu kaufela i swanela ku lwala kelezo ye sa cinci ni kamuta ya za mwa ku pilela. Muñolelo wa Bibele u bonisa kuli ne i ñozwi ka ku ba ni zibo ya mo ba inezi batu ba lusika kaufela, mi likuka za yona li sebeza hande kacenu sina mo ne li sebeleza ha ne li ñozwi lwa pili. Lu kona ku paka taba yeo ka bunolo mwa ngambolo ye tumile ya n’a file Jesu Kreste, yena Mutomi wa Bukreste. Ngambolo yeo i fumaneha kwa Mateu likauhanyo 5 ku isa 7. Ngambolo yeo, ye bizwa Ngambolo ya fa Lilundu, i lu bonisa isiñi fela mwa ku fumanela tabo ya niti kono hape ni mwa ku feliseza likomano, mwa ku lapelela, mwa ku ngela lika za kwa mubili, ni ze ñwi ze ñata. Mwa ngambolo yeo, ni mwahal’a litaba ze ñwi ze siyezi, Bibele i lu taluseza hande-nde ze lu swanela ku eza ni ze lu swanela ku tokolomoha kuli lu tabise Mulimu ni ku eza licinceho ze kondolokisa bupilo bwa luna.

Libaka le liñwi ha mu kona ku sepa Bibele ki la kuli ze i bulela buka ya kale ye ka za sayansi li nepahalile. Ka mutala, ka nako yeo batu ba bañata ne ba nga kuli lifasi li patami, Bibele ne se i bulezi kale za “mupotoloho wa lifasi.” * (Isaya 40:22) Mi lilimo ze fitelela 3,000 pili caziba wa za sayansi ya n’a tumile Muñali Isaac Newton a si ka talusa kale kuli lipulaneti ze mwa mbyumbyulu li tiisizwe ki m’ata a hohela lika fafasi, Bibele yona ne se i bulezi kale kuli ‘lifasi li pahekilwe fahalimu a nto ye siyo.’ (Jobo 26:7) Mu nyakisise hape buniti bwa taluso ya mupotoloho wa mezi a lifasi, ye ne ñozwi lilimo ze bat’o ba ze 3,000 kwamulaho: “Linuka kaufela li bubiseza mezi mwa liwate, ibo liwate ha li tali; mi linuka li nze li isa mezi mo li se li a isize.” (Muekelesia 1:7) Kaniti, Mubupi wa pupo kaufela ki yena hape Musimululi wa Bibele.

Ku nepahala kwa litaba za kale za mwa Bibele  ku paka kuli Bibele i ñozwi ka moya wa Mulimu. Likezahalo ze bulezwi mwa Bibele haki matangu fela. Li na ni nako ye ne li ezahezi luli, kwa batu ba ba zibahala, ili mwa libaka ze zibahala tenyene. Ka mutala, Luka 3:1 i bulela ngambu ka za “mwaha wa bu 15 wa puso ya Tibere Sesare, Ponse Pilato, fo, ne li mubusisi wa Judea, mi Heroda ne li mulena wa Galilea.”

Nihaike kuli bañoli ba litaba za kale hañata ne ba bihanga fela za ku kondisa ni za bunde bwa babusi ba bona, bañoli ba Bibele bona ne ba sepahala, ne ba si ka pata nihaiba bufosi bwa bona. Ka mutala, Mulena Davida wa Isilaele n’a itumelezi kuli: “Ni fosize hahulu ka se ni ezize. . . . Ni ezize ka bukuba bo butuna.” Manzwi ao a ñozwi mwa Bibele ka busepahali. (2 Samuele 24:10) Mi muñoli wa Bibele Mushe ka sibili n’a ñozi ze n’e ezahezi muta n’a palezwi ku bonisa kuli u itingile ku Mulimu wa niti.—Numere 20:12.

Ku na ni bupaki bo buñwi hape bo bu paka kuli Bibele i ñozwi ka moya wa Mulimu. Bupaki bo ki bupolofita bwa yona bo bu talelelizwe ili ku talelezwa kwa lika ze n’e bulezwi cimo pili li si ka ezahala kale. Bo buñwi bwa bona bupolofita b’o bu ama Jesu Kreste. Ka mutala, lilimo ze fitelela 700 pili Jesu a si ka pepiwa kale, Mañolo a Siheberu n’a polofitile ka ku nepahala kuli ya Sepisizwe y’o n’a ka pepelwa mwa “Betelehema wa mwa Judea.”—Mateu 2:1-6; Mika 5:2.

Mu nyakisise mutala o muñwi. Kwa 2 Timotea 3:1-5, Bibele i li: “Mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa; ikaba banyefuli, ba ba sa utwi bashemi ba bona, ba ba si na buitumelo, ba ba hana za Mulimu; ikaba batu ba ba si na lilato la taho, ba ba na ni ñole, ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali, ba ba toya batu ba bande; ikaba lishembi ni matanya, ni ba ba inuneka, ni ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi.” Kana ha mu boni moya o cwalo kwa batu ba bañata kacenu? Manzwi ao n’a ñozwi ka 65 C.E., lilimo ze fitelela 1,900 kwamulaho k’o!

Bibele I Lu Lutañi?

Ha mu nze mu bala Bibele, mu ka lemuha kuli ki simbule sa butali bo bu pahami. I fa likalabo ze kolwisa kwa lipuzo ze cwale ka: Mulimu ki mañi? Kana Diabulusi u teñi luli? Jesu Kreste ki mañi? Ki kabakalañi ha ku na ni manyando? Ki sifi se si ezahalanga ku luna ha lu shwa? Mu ka utwa likalabo ze shutana-shutana luli kwa batu sina mo li shutanela litumelo ni lizo za bona. Kono Bibele i lu bulelela niti ya litaba zeo hamohocwalo ni ze ñwi ze ñata. Hape ha ku na ketelelo ye fita ketelelo ya Bibele ya za muzamao ni mo ba swanela ku ngelwa batu ba bañwi ni bazamaisi. *

Bibele i bulelañi ka za mulelo wa Mulimu kwa neku la lifasi-mubu ni batu? I sepisa kuli: “Ku sa na ni nakonyana ye nyinyani, mi ya maswe h’a sa na ku ba teñi . . . Kono ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna.” (Samu 37:10, 11) “Mulimu u ka ba ni [batu], Yena luli, ibe Mulimu wa bona; mi u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.” (Sinulo 21:3, 4) “Ba ba na ni niti ba ka yola sanda sa naha, ni ku yaha mwateñi ku ya ku ile.”—Samu 37:29.

Bibele hape i patulula kuli lindwa, bukebenga, mifilifili ni bumaswe li tuha li fela. Makulanu, busupali, ni lifu ha li sa na ku ba teñi. Batu se ba ka pila ku ya ku ile mwa paradaisi ya fa lifasi-mubu. Ki lisepiso kwa bunde! Mi ona lika zeo kaufela li bonisa butuna bwa lilato la Mulimu kwa batu!

Mu Ka Ezañi?

Bibele ki mpo ye nde hahulu ye zwa ku Mubupi. Mu swanela ku nga cwañi buka yeo? Munna  yo muñwi wa Muhindu n’a lumela kuli litaba ze patuluzwi ki Mulimu li kona fela ku tusa batu kaufela haiba li bile teñi ku zwa kale-kale k’o. Ha s’a lemuhile kuli likalulo za Bibele ki za kale ku fita libuka za kale hahulu za Sihindu ze bizwa Veda, a ikatulela ku bala Bibele ni ku nyakisisa ze ñozwi mwateñi. * Caziba wa fa yunivesiti ye ñwi mwa United States ni yena n’a boni butokwa bwa ku bala buka ye, ye hasanyiwa hahulu ka ku fitisisa mwa lifasi, pili a si ka fa kale maikuto a hae ka za yona.

Ku bala Bibele ni ku mamela ze i luta ku ka mi tiseza limbuyoti ze ñata. Bibele i li: “U filwe mbuyoti mutu . . . ya tabela mulao wa [Muñ’a] Bupilo; mi wa u nahana musihali ni busihu. U swana sina kota ye calilwe kwatuko ni mezi a’ buba, ye beya miselo mwa nako ya yona, ye matali a yona a sa omi; s’a eza kaufela sa konda.” * (Samu 1:1-3) Ku ituta Bibele ni ku nahanisisa ze i bulela ku ka mi tiseza tabo bakeñisa kuli mu ka kulisa takazo ya mina ya za kwa moya. (Mateu 5:3) Bibele i ka mi bonisa mwa ku pilela hande ni mwa ku tatululela matata. Kaniti, “mwa ku ya ka zona [litaelo za Mulimu ze ñozwi mwa Bibele], ku na ni mupuzo o mutuna.” (Samu 19:11) Hape ku kolwa lisepiso za Mulimu ku ka mi tiseza limbuyoti cwale ni ku mi fa sepo ye nde ya za kwapili.

Bibele i lu susueza cwana kuli: “Sina bana ba ba s’a zw’o pepwa, mu shukelwe mabisi a moya, a’ si ka zwakwa.” (1 Pitrosi 2:2) Mbututu i itingile fa ku fepiwa mi i bonanga teñi kuli ya fiwa lico ze i tokwa. Ka ku swana, ni luna lu itingile fa zibo ye zwa ku Mulimu. Kacwalo, “mu shukelwe,” kamba mu lakaze hahulu Linzwi la hae. Bibele ki buka ya lituto za niti ze zwa ku Mulimu. Mu be ni tomahanyo ya ku ituta yona kamita. Lipaki za Jehova ba mwa silalanda se mu pila ku sona ba ka tabela ku mi tusa kuli mu kone ku fumana tuso ye tuna mwa tuto ya mina. Lu mi mema ku ba atumela. Kamba mwa kona ku ñolela kwa bahasanyi ba magazini ye.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 7]

‘Mu shukelwe’ Linzwi la Mulimu. Mu itutange Bibele kamita

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 5]

NASA photo