Mulao wa Lilato mwa Lipilu

“Ni ka ñola mulao wa ka mwa lifuba za bona, ni u ñole mwa lipilu za bona.”—JEREMIA 31:33.

1, 2. (a) Ki nto mañi ye lu ka nyakisisa cwale? (b) Jehova n’a iponahalize cwañi fa Lilundu la Sinai?

MWA lituto ze peli ze felile, ne lu itutile kuli Mushe ha n’a shetumuka fa Lilundu la Sinai, pata ya hae ne i benyisizwe ki liseli la kanya ya Jehova. Hape ne lu buhisani za lisila la n’a ikwahelanga Mushe. Cwale ha lu nyakisiseñi taba ye swalisana ni zeo ili ye ama Bakreste kacenu.

² Mushe ha n’a li fa lilundu, n’a filwe litaelo ki Jehova. Maisilaele ha ne ba kubukani fapil’a Lilundu la Sinai, ne ba iponezi sisupo se si ipitezi sa ku ba teñi kwa Jehova ka sibili. “Mishika ya ba teñi, ni mamonyi ni lilu le likima fa ngo ya lilundu, ni mulumo wa tolombita o mutuna hahulu; mi sicaba kaufela se ne si li mwa mafulo sa ngangama. . . . Lilundu la Sinai ne li twishana musi kaufel’a lona, kakuli [Muñ’a] Bupilo n’a shetumukezi ku lona, a li mwa mulilo; musi wa lona wa ya mwahalimu inge musi wa liyekuyeku, mi lilundu kamukana la njanja hahulu.”—Exoda 19:16-18.

3. Jehova n’a file Maisilaele Milao ye Lishumu ka mukwa ufi, mi sicaba ne si fitile fa ku lemuhañi?

³ Jehova n’a bulezi ni batu ka ku itusisa lingeloi, ili ku ba fa milao ye s’e bizwa kuli ki Milao ye Lishumi. (Exoda 20:1-17) Kacwalo ne ku si na kakanyo ya kuli milao yeo ne i zwa ku Ya-M’ata-Ote. Jehova n’a ñozi milao yeo fa matapa—ona matapa a n’a tubile Mushe ha n’a boni Maisilaele ba nze ba lapela namani ya gauda. Jehova n’a ñozi sinca milao yeo fa matapa. Mushe h’a shetumuka cwale fa lilundu a nze a lwezi matapa, pata ya hae ya benya. Mi ka nako yeo, batu kaufela ne ba lemuhile kuli milao yeo n’e li ya butokwa hahulu.—Exoda 32:15-19; 34:1, 4, 29, 30.

4. Ki kabakalañi Milao ye Lishumi ha n’e li ya butokwa hahulu?

⁴ Matapa a mabeli f’o ne ku ñozwi Milao ye Lishumi n’a bulukilwe mwa aleka ya bulikani ye n’e li mwa Sibaka se si kenile hahulu sa tabernakele mi hasamulaho n’a beilwe mwa Sibaka se si kenile hahulu sa tempele.  Milao yeo ki yona ye n’e li likuka za bulikani bwa Mulao wa Mushe mi hape ne i bonisa nzila yeo Mulimu n’a ka busa ka yona Maisilaele. Milao yeo ne i fa bupaki bwa kuli Jehova n’a sebelisana ni sicaba sa hae, se si ketilwe.

5. Milao ya Mulimu kwa Maisilaele ne i bonisize lilato la hae ka linzila lifi?

⁵ Milao yeo ne i patuluzi ze ñata ka za Jehova, sihulu lilato la hae kwa sicaba sa hae. Milao yeo n’e li mpo ya butokwa ku ba ne ba i mamela. Caziba yo muñwi n’a ize kwa li ku simwa ha ku si ka ba ni milao ya muzamao wa butu ye kona ku bapanywa kwa Milao ye Lishumi. Jehova n’a bulezi cwana ka za Mulao wa Mushe kaufela: “Haiba mu ka utwa Linzwi la ka luli, mwa mamela bulikani bwa ka, mu ka ba buswa bwa ka tota mwahal’a macaba a mañwi kaufela, kakuli lifasi kaufela ki la ka. Ku Na, mu ka ba mubuso wa baprisita, ni sicaba se si kenile.”—Exoda 19:5, 6.

Mulao O Ñozwi mwa Pilu

6. Ki ufi mulao o bile wa butokwa hahulu ku fita milao ye ñozwi fa matapa?

⁶ Ki niti, milao ya Mulimu yeo n’e li ya butokwa hahulu. Kono kana mw’a ziba kuli Bakreste ba ba tozizwe ba na ni nto ya butokwa hahulu ku fita milao ye ñozwi fa matapa? Jehova n’a bulezi cimo ka za ku itama bulikani bo bunca bo bu sa swani ni bulikani bwa Mulao bwa n’a isweli ni sicaba sa Isilaele. “Ni ka ñola mulao wa ka mwa lifuba za bona, ni u ñole mwa lipilu za bona.” (Jeremia 31:31-34) Jesu, yena Muyemeli wa bulikani bo bunca, n’a si ka fa balateleli ba hae milao ye ñozwi. N’a kenyize mulao wa Jehova mwa minahano ni lipilu za balutiwa ba hae ka lika za n’a bulela ni ku eza.

7. “Mulao wa Kreste” ne u filwe pili ku bomañi, mi ki bafi ba ne ba til’o u mamela hasamulaho?

⁷ Mulao wo u bizwa kuli ki “mulao wa Kreste.” Ne u si ka fiwa sicaba sa Maisilaele ba kwaikale, ba ne ba simuluha ku Jakobo, kono ne u filwe sicaba sa kwa moya, se si bizwa “Isilaele wa Mulimu.” (Magalata 6:2, 16; Maroma 2:28, 29) Isilaele wa Mulimu ki sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe ka moya. Hasamulaho ba kopana ni “buñata bo butuna” bo bu zwa mwa macaba kamukana ili bo bu tokwa ku lapela Jehova ni bona. (Sinulo 7:9, 10; Zakaria 8:23) Ba ba mwa likwata ze peli zeo ka ku ba “mutapi u li muñwi” mwatas’a “mulisana a li muñwi,” ba latelela “mulao wa Kreste,” ili ku ba etelela ku ze ba eza kaufela.—Joani 10:16.

8. Ki ifi shutano ye n’e li mwahal’a Mulao wa Mushe ni mulao wa Kreste?

⁸ Maisilaele ba kwaikale ne ba tamilwe ki Mulao wa Mushe kabakala sipepo sa bona, kono Bakreste bona ba latelela mulao wa Kreste ka ku itatela, mi lika ze cwale ka mubala wa litalo kamba sibaka kwa pepezwi  mutu haki za butokwa. Ba ituta ka za Jehova ni linzila za hae mi ba nyolelwa ku eza tato ya hae. Bakeñisa kuli mulao wa Mulimu u “mwa lifuba za bona,” mane inge o ‘ñozwi mwa lipilu za bona,’ Bakreste ba ba tozizwe ha ba utwi Mulimu kabaka fela la kuli u ka ota ba ba sa mu utwi; kamba mwendi kabaka fela la ku ikutwa kuli ba tamehile ku eza cwalo. Ku na ni libaka le lituna le li tisa kuli ba mu utwe, mi lingu ze ñwi ni bona ba mu utwa bakeñisa kuli mulao wa Mulimu u mwa lipilu za bona.

Milao Ye Tomile fa Lilato

9. Jesu n’a bonisize cwañi kuli milao ya Jehova i tomile fa lilato?

⁹ Milao ni litaelo kaufela za Jehova li tomile fa linzwi li li liñwi: lilato. Lilato kamita li bile yona nto ya butokwa hahulu mwa bulapeli bwa niti, mi li ka zwelapili cwalo. Jesu ha n’a buzizwe kuli ki ifi ye n’e li taelo ye tuna ya Mulao, n’a ize: “Lata Mulena Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela.” Taelo ya bubeli n’e li ye: “Lata wahenu mo u itatela.” Kihona cwale a li: “Kwa litaelo zeo ze peli, ku pahekilwe Mulao kaufela ni Bapolofita.” (Mateu 22:35-40) Jesu kacwalo n’a bonisize kuli Mañolo kaufela a Siheberu, isiñi fela Milao ye Lishumi, n’a tomile fa lilato.

10. Lu ziba cwañi kuli mulao wa Kreste u tomile fa lilato?

¹⁰ Kana mulao o mwa lipilu za Bakreste ni ona u tomile fa lilato la ku lata Mulimu ni batu ba bañwi? Hona cwalo fela! Mulao wa Kreste u ama lilato le li zwelela kwa pilu la ku  lata Mulimu mi u kopanyeleza ni mulao o munca wa kuli Bakreste ba lukela ku lata ba bañwi ka lilato le li si na buitati. Ba lukela ku latana sina Jesu mwa n’a latela balikani ba hae, mi a itatela ku ba shwela. N’a lutile balutiwa ba hae ku lata Mulimu ni ku latana ili bona, sina yena mwa n’a ba latela. Lilato le lituna le ba latana ka lona ki sisupo se situna se si zibahalisa Bakreste ba niti. (Joani 13:34, 35; 15:12, 13) Jesu n’a ba lutile ku lata nihaiba lila za bona.—Mateu 5:44.

11. Jesu n’a bonisize cwañi lilato ku Mulimu ni kwa batu?

¹¹ Jesu n’a tomile mutala o petehile wa lilato. Ha n’a li sibupiwa sa kwa moya se si m’ata mwa lihalimu, n’a lumezi ku lumiwa ki Ndat’ahe kuli a t’o eza tato ya hae fa lifasi. N’a fanile bupilo bwa hae bwa butu kuli ba bañwi ba fumane bupilo bo bu sa feli, mi hape n’a bonisize batu mo ba swanela ku pilela. N’a na ni buikokobezo, sishemo, mi n’a beya ba bañwi mwa munahano, ili ku tusa ba ba imezwi ni ba ba hatelezwi. Hape n’a file batu “manzwi a bupilo bo bu sa feli,” ili ku ikataza ku ba tusa ku ziba Jehova.—Joani 6:68.

12. Ki kabakalañi ha ku kona ku bulelwa kuli lilato la ku lata Mulimu ni batu ki lukanda ni siziba?

¹² Mane lilato la ku lata Mulimu ni batu ki lukanda ni siziba. Muapositola Joani n’a ize: “Lilato li zwa ku Mulimu . . . Mutu h’a li: Ni lata Mulimu, mi ki ya toile mwanahabo ye a bona, h’a koni ku lata Mulimu ye a sa boni.” (1 Joani 4:7, 20) Jehova ki yena simbule sa lilato ni mutala o munde ka ku fitisisa wa lona. Lika kaufela z’a eza li zamaiswa ki lilato. Ni luna lu bonisa lilato ku ba bañwi bakeñisa kuli lu ezizwe ka siswaniso sa hae. (Genese 1:27) Ha lu bonisa lilato kwa batu ba bañwi, lu bonisa lilato ku Mulimu.

Lilato Li Boniswa ka ku Utwa

13. Lu lukela ku ezañi pili kuli lu late Mulimu?

¹³ Lu kona ku lata cwañi Mulimu ye lu sa boni? Muhato wa butokwa wa pili ki ku mu ziba. Mutu ye lu sa zibi ha lu koni ku mu lata luli kamba ku mu sepa. Kona libaka Linzwi la Mulimu ha li lu susueza ku ziba Mulimu ka ku bala Bibele, ku lapela, ni ka ku eza siango ni batu ba ba kalile kale ku mu ziba ni ku mu lata. (Samu 1:1, 2; Mafilipi 4:6; Maheberu 10:25) Libuka z’e ne za Evangeli ki za butokwa hahulu, kakuli li patulula butu bwa Jehova ka ku ya ka mwa n’a bu boniselize Jesu Kreste mwa bupilo ni bukombwa bwa hae. Takazo ya luna ya ku utwa Mulimu ni ku likanyisa butu bwa hae i sweli ya hula ha lu nze lu mu ziba ni ku itebuha lilato l’a lu latile ka lona. Ki niti, lilato la ku lata Mulimu li lu tokwa ku ba ba ba utwa.

14. Ki kabakalañi ha ku kona ku bulelwa kuli milao ya Mulimu ha i na bukiti?

¹⁴ Ha ku na ni batu be lu lata, lu lemuhanga lika ze ba tabela ni ze ba sa tabeli, mi lwa li mamelanga. Ha lu tabelangi ku filikanya batu be lu lata. Muapositola Joani n’a ñozi kuli: “Ku lata Mulimu, kiha lu mamela litaelo za hae; mi litaelo za hae ha li na bukiti.” (1 Joani 5:3) Ha li na bukiti, mi hape haki ze ñata hahulu. Lilato ki lona le li lu etelela. Ha lu tokwi ku peta milao ye miñata mwa toho kuli i zamaise likezo za luna kaufela; lilato la luna la ku lata Mulimu ki lona le li lu etelela. Haiba Mulimu lwa mu lata, ku eza tato ya hae ku ba nto ye tabisa. Ha lu eza cwalo Mulimu wa lu shemuba, mi lwa tuseha luna beñi, kakuli ketelelo ya hae ya lu tusa kamita.—Isaya 48:17.

15. Ki nto mañi ye ka lu susueza ku likanyisa Jehova? Mu taluse.

¹⁵ Lilato la ku lata Mulimu li lu susuezanga ku likanyisa mikwa ya hae. Haiba lwa lata mutu, lu lakazanga mikwa ya hae mi lu batanga ku ba sina yena. Ha mu nyakisise silikani se si mwahal’a Jehova ni Jesu. Ne ba li hamoho kwa lihalimu mwendi ka lilimo ze eza libilioni. Ne ba fitile fa ku latana ka lilato le lituna le li si na buikeziso. Jesu n’a fitile fa ku  swana hahulu Ndat’ahe wa kwa lihalimu kuli mane n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Ya ni boni, u boni Ndate.” (Joani 14:9) Ha lu nze lu ekeza kwa zibo ya luna ya za Jehova ni Mwan’a hae ni ku ekeza kwa buitebuho bo lu na ni ku bona, lu susuezwa ku ba sina bona. Lilato la luna ku Jehova, ha li kopana ni tuso ya moya o kenile, li ka lu tusa ku ‘tubula mutu wa kale ni misebezi ya hae, ni ku apala yo munca.’—Makolose 3:9, 10; Magalata 5:22, 23.

Misebezi ya Lilato

16. Musebezi wa luna wa ku kutaza ni ku luta u bonisa cwañi lilato la luna ku Mulimu ni ku ba bañwi?

¹⁶ Ka ku ba Bakreste lilato la luna ku Mulimu ni kwa batu ba bañwi li lu susueza ku eza musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku luta macaba. Ka ku eza cwalo, lu tabisa Jehova Mulimu, “yena ya lata kuli batu kamukana ba piliswe, mi ba fite fa zibo ya ku ziba niti.” (1 Timotea 2:3, 4) Kacwalo lwa kona ku fumana tabo ya ku tusa ba bañwi kuli mulao wa Kreste u ñolwe mwa lipilu za bona. Mi lu tabela ku bona butu bwa bona ha bu cinca ha ba nze ba likanyisa mikwa ya Jehova. (2 Makorinte 3:18) Ka niti, ha ku na mpo ye fita ku tusa ba bañwi ku ziba Mulimu. Ba ba lumela ku iswala bulikani ni Jehova ba k’a ikola mpo yeo ku ya ku ile.

17. Ki kabakalañi ha ku li ko ku butali ku hulisa lilato la ku lata Mulimu ni batu ku fita ku lata za kwa mubili?

¹⁷ Mwa lifasi le lu pila ku lona, batu ba isize hahulu pilu kwa lika za kwa mubili. Niteñi lika za kwa mubili ha li ini. Z’a kona ku uzwiwa kamba ku bola. (Mateu 6:19) Bibele i lu eleza kuli: “Lifasi la fela, ni takazo ya lona; kono ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku  ile.” (1 Joani 2:16, 17) Ki niti, Jehova u ka ba teñi ku ya ku ile, mi ni bona ba ba mu lata ni ku mu sebeleza ba ka pila cwalo. Kacwalo, kwa tusa ku hulisa lilato la ku lata Mulimu ni batu ku fita ku tomenena za lifasi, ze ina fela nakonyana?

18. Mulumiwa yo muñwi n’a bonisize cwañi lilato ni buitomboli?

¹⁸ Batu ba ba tiiseza ku bonisa lilato ba lumbekisa Jehova. Ha mu nyakisise mutala wa Sonia, mulumiwa ya pila kwa Senegal. N’a zamaisa tuto ya Bibele ku musali ya bizwa Heidi, ya n’a yambuzi kakokwani ka HIV bakeñisa munn’a hae ya n’a si mulapeli. Munn’a hae ha s’a shwile, Heidi a kolobezwa, kono ne ku si ka fita ni nako a kalisa ku kula, mi a swalwa mwa sipatela bakeñisa butuku bwa AIDS. Sonia u kandeka kuli: “Baalafi ne ba ezize mo ne ba konela kaufela, kono n’e li ba banyinyani. Ne ku kupilwe baitateli mwa puteho kuli ba yo mu kulisa mwa sipatela. Busihu bwa bubeli bwa n’a tozi mwa sipatela, n’e li na ya n’a mu kulisize inze ni li fa museme o kwatuko a mumbeta wa hae ku fitela a timela. Dokota ya n’a li teñi, n’a ize: ‘Butata bo butuna bo lu fumana ki bwa kuli nihaiba banabahabo mutu hañata b’a mu yubekanga muta ba ziba kuli u na ni AIDS. Ki kabakalañi wena ha u itombozi cwalo, hailif’o mutu y’o hasi wahabo wena, h’a zwi kwa naha ya henu, mi nihaiba litalo la hao ki la mubala u sili?’ Ne ni mu taluselize kuli Heidi n’a li si na kaizel’a ka luli, mane inge kuli bashemi ba luna ki ba li bañwi. Bakeñisa ku zibana ni yena ka ku ba kaizel’a ka, ne ni tabela ku mu babalela.” Mi Sonia n’a si ka kula bakeñisa lilato ni buikatazo bwa n’a bonisize ka ku babalela Heidi.

19. Lu swanela ku ezañi bakeñisa kuli mulao wa Mulimu u mwa lipilu za luna?

¹⁹ Mwa kona ku fumana mitala ye miñata ya batanga ba Jehova ba ne ba bonisize lilato ni buitomboli. Ha ku na mulao o ñozwi o zibahalisa batu ba Mulimu kacenu. Kono lu iponela talelezo ya manzwi a’ ñozwi kwa Maheberu 8:10, a’ li: “Mazazi ao h’a ka fela, ku bulela Mulena, bulikani bo ni ka iswala ni ba ndu ya Isilaele ki bo; ni ka kenya milao ya ka mwa lingana za bona, ni i ñole mwa lipilu za bona; ni ka ba Mulimu wa bona, bona ba be sicaba sa ka.” Haike lu zwelepili ku nga ka butokwa mulao wa lilato w’a ñozi Jehova mwa lipilu za luna, ili ku bonisa lilato fo lu fumanela kolo kaufela.

20. Ki kabakalañi mulao wa Kreste ha u li nto ya butokwa hahulu?

²⁰ Kwa tabisa luli ku sebeleza Mulimu hamoho ni mizwale ba luna ba mwa lifasi kamukana ba ba bonisa lilato le li cwalo. Batu ba ba na ni mulao wa Kreste mwa lipilu za bona ba ipumanezi nto ya butokwa hahulu mwa lifasi le le li si na lilato. Ba latiwa ki Jehova mi hape ba tabiswa ki lilato sakata la mizwale ba bona. “A mu bone, ku munati cwañi mi ku kateleha cwañi, batu ni banabahabo bona ha ba pila hamoho, mwa buñwi.” Nihaike kuli ba fumaneha mwa linaha ze ñata, mi ba bulela lipuo ze ñata, hape ba na ni mipilelo ye miñata, Lipaki za Jehova ba mwa buñwi bwa bulapeli bo bu sa fumanehi ko kuñwi hape. Jehova wa ba shemuba bakeñisa ku ba mwa buñwi. Walisamu n’a ñozi kuli: “Ki mona [mwahal’a batu ba ba swalisani ka lilato] mw’a n’a laezi [Muñ’a] Bupilo mbuyoti, kikuli bupilo bo bu sa feli.”—Samu 133:1-3.

Kana Mwa Kona ku Alaba?

• Milao ye Lishumi n’e li ya butokwa cwañi?

• Ki ufi mulao o ñozwi mwa lipilu?

• Ki bufi butokwa bwa lilato mwa “mulao wa Kreste”?

• Ki lifi linzila ze lu kona ku bonisa ka zona lilato ku Mulimu ni kwa batu ba bañwi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Maisilaele ne ba na ni milao ye n’e ñozwi fa matapa

[Maswaniso a fa likepe 26]

Bakreste ba na ni mulao wa Mulimu mwa lipilu za bona

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Sonia hamoho ni musizana wa kwa Senegal fa mukopano wa sikiliti wa mwa 2004