“Linzwi” la Jehova Li Mi Sileleze

FO I KOLOTELA ndwa ya kwaikale ya kwa Marathon, ka 490 B.C.E., mpi ya Magerike ya masole ba ba mwahal’a 10,000 ni 20,000 ya kopana ni mpi ye tiile hahulu ya Maperesia. Magerike ne ba na ni mulwanelo o ipitezi—batabani ne ba lwanisanga lila za bona ka sikutu inze ba lwezi litebe. Litebe za bona ze ngungekilwe hamoho ne li bonahala inge limota la silelezo, la ku itakeleza kwa malumo. Mulwanelo wa bucaziba wo ne u konisize Magerike ku fenya mpi ye tuna hahulu ya Maperesia.

Bakreste ba niti ba lwana ndwa ya kwa moya. Ba lwana ni lila ze m’ata hahulu—bona baeteleli ba ba sa bonahali ba muinelo wo wa linto, ba ba bulezwi mwa Bibele kuli ki “malen’a lifasi le, le li lififi, . . . mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu.” (Maefese 6:12; 1 Joani 5:19) Batu ba Mulimu ba zwelapili ku tula, kono isi ka m’ata a bona beñi. Tumbo kaufela i fiwa ku Jehova yena ya ba sileleza ni ku ba luta, sina ka mo taluselizwe kwa Samu 18:30, kuli: “Linzwi la [Muñ’a] Bupilo li likilwe; ki tebe ku ba ba mu sepa kamukana.”

Ki niti, ka “linzwi” la hae le li likilwe, ili le li fumaneha mwa Mañolo a Kenile, Jehova u sileleza batanga ba hae ba ba sepahala kwa likozi za kwa moya. (Samu 19:7-11; 119:93) Ha n’a bulela ka za butali bo bu mwa Linzwi la Mulimu, Salumoni n’a ñozi kuli: “U si ke wa tokolomoha butali, mi bona bu ka ku sileleza; u ikole bona, mi bu ka ku pilisa.” (Liproverbia 4:6; Muekelesia 7:12) Butali bo bu zwa ku Mulimu bu lu sileleza cwañi kwa likozi? Mu nyakisise mutala wa Isilaele wa kwaikale.

Sicaba Se Ne Si Silelelizwe ki Butali Bo Bu Zwa ku Mulimu

Mulao wa Jehova ne u silelelize ni ku etelela Maisilaele mwa mupilelo wa bona kaufela. Ka mutala, milao ya za lico, makete, ni ya za ku kwalela bakuli mwa ndu ne i konile ku ba sileleza kwa matuku a mañata a n’a yundisize macaba a mañwi. Konji hasamulaho a ku fumanwa kwa maikulokuwawa  mwa ma-1800 kihona sayansi i fita fa ku lumelelana ni mulao wa Mulimu. Milao ya za ku luwa sanda, ya za ku liulula, ya za ku swalela likoloti, ni ya za kaloba ne i tusize hahulu Maisilaele ka ku cimbula mupilelo wa sicaba ni sifumu. (Deuteronoma 7:12, 15; 15:4, 5) Mulao wa Jehova mane ne u tusize kuli mununo u si ke wa sampuka mwa naha ya Isilaele. (Exoda 23:10, 11) Milao ye n’e hanisa milapelelo ya buhata ne i silelelize batu kwa moya, ku ba sileleza kwa ku katazwa ki badimona, kwa ku cisa bana mwa mulilo sina matabelo, ni kwa lika ze ñwi cwalo ze situhu, hamohocwalo ni kwa likezo ze shubulisa mutu za ku kubamelanga maswaniso a si na bupilo.—Exoda 20:3-5; Samu 115:4-8.

Kwa bonahala hande kuli “linzwi” la Jehova ne li bonahezi kuli ‘haki la mbango’ kwa Maisilaele; ne li fa bupilo ni mazazi a matelele ku ba ne ba li mamela. (Deuteronoma 32:47) Mi manzwi a Jehova a’ butali a sa li a butokwa hahulu ku ba ba a mamela ni kacenu, niha Bakreste ha ba sa li yo mwa bulikani bwa Mulao. (Magalata 3:24, 25; Maheberu 8:8) Mane ku fita ku ba ni milao ye ñozwi, Bakreste ba na ni likuka ze ñata za mwa Bibele ze ba etelela ni ku ba sileleza.

Sicaba Se Si Silelezwa ki Likuka

Milao i kana ya sebeza fela mwa litaba li sikai mi i kona ku ba ya ka nakonyana fela. Kono likuka za mwa Bibele, ka ku ba mutomo wa niti, hañata li sebeza mwa litaba ze ñata mi ha li cinci. Ka mutala ha mu nyakisise sikuka se si bulezwi kwa Jakobo 3:17, ye li: “Butali bo bu zwa kwahalimu, pili ki bo bu kenile, hape bu na ni kozo.” Ona mutomo wa taba ya niti wo u kona ku sileleza cwañi batu ba Mulimu kacenu?

Ku ba ya kenile ku talusa ku ba ya twekile mwa muzamao. Kacwalo, ba ba tabela bukeni bwa muzamao ba lika ka t’ata ku ambuka isiñi fela buhule kono mane nihaiba lika ze kona ku libisa kwa buhule, ze kopanyeleza tobali ya mwa munahano ni ku buha maswaniso a mapunu. (Mateu 5:28) Ka mukwa o swana, ba ba mwa mabato ba ba hupula sikuka sa kwa Jakobo 3:17, ba ambuka ku ba ni silambeti se si kona ku ba palelwisa ku ba ni buiswalo. Bakeñisa kuli ki batu ba ba etelelwa ki likuka, ha ba si ka biuka mwa sikuka sa bukeni, mwendi ka ku nahana kuli ibile fela ha ba lobi taku ya mulao tenyene, Jehova u ka katelwa mizamao ya bona. Ba ziba kuli Jehova “u talima pilu” mi u ka nga muhato ku likana ni z’a bona. (1 Samuele 16:7; 2 Makolonika 16:9) Batu ba ba butali bao ba isileleza kwa matuku a mañata a sihule a yambile lifasi kacenu mi hape ku ba tusa ku ba ni buiketo mwa munahano ni mwa maikuto.

Jakobo 3:17 hape i bulela kuli butali bo bu zwa ku Mulimu “bu na ni kozo.” Lwa ziba kuli Satani u lika ku lu zwisa ku Jehova ka ku cala moya wa misunga mwa lipilu za luna, ka ku itusisa libuka, mafilimu, lipina, ni lipapali za fa kompyuta ze sa swalehi hande—mi ze ñwi za zona lipapali zeo li tahisezanga ba ba li bapala ku bambaba ni ku ba libulai. (Samu 11:5) Ku ata hahulu kwa bukebenga ku bonisa kuli Satani u sweli wa peta mulelo wa hae. Ka za bukebenga b’o, lilimonyana kwamulaho mutende wa kwa Australia wa The Sydney Morning Herald ne u bulezi manzwi a Robert Ressler, mutateki wa pulelo ya sikuwa ya “serial killer” kamba sikelemi. Ressler n’a bulezi kuli babulai ba n’a ambotile mwa ma-1970 ne ba kukuelizwe ki ku buha maswaniso a mapunu a “n’a li kwateñi mbubo ku fita a kacenu le.” Kacwalo Ressler n’a bulezi za “nako ya kwapili ye maswe, ili lilimo ze mwanda ze nca ze tezi babulai ba ba bulaya batu ba bañata.”

Mi likweli li sikai fela hamulaho wa ku patalazwa kwa yona taba yeo mwa mutende, munna ya lwezi tobolo a kunupa banana ba 16 ni bo muluti ba bona fa sikolo sa twanana se si mwa Dunblane kwa Scotland, mi kihona cwale a ipulaya. Kweli ye tatama munna yo muñwi ya angabezi a kunupa batu ba 32 mwa tolopo ye kuzize ya Port Arthur, mwa Tasmania ye mwa Australia. Mwa lilimo za cwanoñu fa mwa United States batu ba bañata ne ba bulaiwa hahulu mwa likolo li sikai, kuli mane bayahi ba kwa America ne ba ipuzaka kuli, ki kabakalañi? Mwa June 2001, taba ya mwa Japan ne i bihilwe hahulu mwa makande lifasi kaufela ya za munna ya takani ya n’a keni fa sikolo ni ku yo bulaya banana ba 8 ba  mwa sitopa sa pili ni sa bubeli ka ku ba tabaka tipa ni ku sehaka batu ba bañwi ba 15. Ku bulela fela niti ze tisa zona likezo ze situhu zeo ki ze ñata, kono mifilifili ye boniswa fa makande i zwelapili ku bonwa kuli ki ye ñwi ya lika ze tisa bukebenga bo bu cwalo. Phillip Adams, muñoli wa mutende wa kwa Australia n’a ñozi kuli: “Haiba ku patalaza za litekisano ka muzuzu fela u li muñwi ku kona ku hulisa lipisinisi, u zibe he filimu ye boniswa ka lihora ze peli kaniti i ka kona hahulu ku cinca moya wa batu.” Mane mwa ndu ya sikebenga se siñwi sa tobolo, mapokola ne ba fumani mavidio a bonisa mifilifili ni maswaniso a mapunu.

Ba ba kumalela kwa likuka za Bibele ba sileleza minahano ni lipilu za bona kwa mifuta kaufela ya za ku itabisa ka zona ze susueza mifilifili. Kacwalo, “moya wa lifasi” u palelwa ku zamaisa minahano ni litakazo za bona. Kono ba “lutwa ki Moya [wa Mulimu],” mi ba lika ka t’ata ku hulisa lilato la ku lata muselo wa ona moya wo, o kopanyeleza ni kozo. (1 Makorinte 2:12, 13; Magalata 5:22, 23) Mi ba eza cwalo ka ku itutanga Bibele kamita, ku lapela, ni ku nahanisisa luli ze ba ituta ka mulelo. Hape ba ambuka liango ni batu ba ba bonahala ku ba ba mifilifili, kono ba swalisana ni batu ba ba swana ni bona, ili ba ba nyolelwa lifasi le linca la Jehova la kozo. (Samu 1:1-3; Liproverbia 16:29) Kaniti luli butali bo bu zwa ku Mulimu bwa sileleza.

“Linzwi” la Jehova li Sileleze Pilu ya Mina

Ha n’a likiwa mwa lihalaupa, Jesu n’a hanezi Satani ka ku punda mañolo a mwa Linzwi la Mulimu ka ku nepahala. (Luka 4:1-13) Kono n’a si ka kangisana fela ni Diabulosi kuli ku bonahale ya n’a talifile ku fita yo muñwi. Ka ku itusisa Mañolo ha n’a nze a hanyeza Satani, Jesu n’a bulezi ze kwa pilu ya hae, mi kona libaka mulelo wa Diabulosi wo ne u petahalile mwa Edeni ha ne u palile ku Jesu. Tushambwe twa Satani tu ka palelwa ku lu swasa haiba lu taza lipilu za luna ka Linzwi la Jehova. Ku eza cwalo ki kwa butokwa hahulu bakeñisa kuli “ku yona [pilu] ki fo ku zwa liwelu-welu la bupilo.”—Liproverbia 4:23.

Hape lu swanela ku zwelapili ku sileleza pilu ya luna, lu sa liseli. Satani ha sa palezwi ku bindela Jesu mwa lihalaupa, n’a si ka lisela ku mu lika. (Luka 4:13) Ni luna u ka zwelapili ku lu lika, u ka itusisa tushambwe to tu shutana-shutana kuli a kone ku lu palelwisa ku sepahala. (Sinulo 12:17) Kacwalo he, haike lu likanyise Jesu ka ku hulisa lilato le lituna la ku lata Linzwi la Mulimu, mi hape lu lapele ka ku sa lisela ku kupa moya o kenile ni butali. (1 Matesalonika 5:17; Maheberu 5:7) Mi yena Jehova ka sibili u sepisa bao kaufela ba ba bata masabelo ku yena kuli ha ba na ku holofala kwa moya.—Samu 91:1-10; Liproverbia 1:33.

Linzwi la Mulimu li Sileleza Puteho

Satani ha koni ku palelwisa “buñata bo butuna” bo ne bu polofitilwe ku punyuha ñalelwa ye tuna. (Sinulo 7:9, 14) Nihakulicwalo, u sa lika ka t’ata ya mukusi ku sinya Bakreste ilikuli haiba ku konahala ba bañwi ku bona ba latehelwe ki muhau wa Jehova. Mano a hae ao n’a sebelize mwa Isilaele wa kwaikale mi n’a tahisize kuli batu ba ba eza 24,000 ba bulaiwe, fa museto luli wa Naha ya Sepiso. (Numere 25:1-9) Ki niti kuli Bakreste ba ba ezize sibi ili ba ba bakile luli ba fiwanga tuso ye lilato ilikuli ba kutelwe ki mayemo a bona a kwa moya. Kono lifosi ze sa baki, ze swana ni Zimiri wa mwa miteñi ya litaba za mwa Bibele, z’a kona ku sinya muzamao ni buiketo bwa kwa moya bwa ba bañwi. (Numere 25:14) Ku swana sina masole ba ba kwa ndwa, haiba ba yumba litebe za bona, ha ba na fela ku beya bupilo bwa bona mwa lubeta kono hape ba beya ni buiketo bwa ba bañwi mwa kozi.

Ki lona libaka Bibele i laela kuli: “Mu si ke mwa kopana ni ya ipiza mwanahabo mina, bo ki lihule, kamba ya lakaza bufumu, kamba ya lapela milimu, kamba lihata, kamba litahwa, kamba lisholi; ya cwalo, mu si ke mwa ca lico ni yena. . . . Mu zwise ya maswe ku mina.” (1 Makorinte 5:11, 13) Kana ha mu lumeli kuli lona “linzwi” le li butali le, li tusa ku sileleza muzamao ni bukeni bwa kwa moya bwa puteho?

Kono likeleke ze ñata za Krestendomu hamohocwalo ni bakwenuheli ba nga kuli zona litaba  zeo za mwa Bibele ze lwanisana ni mubonelo wa cwale wa za muzamao ki za kwa santulu. Kabakaleo, ba yemela mifuta kaufela ya libi ze tuna nihaiba ze ezwa ki ba bahulu ba bulapeli. (2 Timotea 4:3, 4) Kono mu lemuhe kuli Liproverbia 30:5, ye ama kwa “linzwi” la Jehova le li swana sina tebe i latelelwa ki taelo ye mwa timana 6, ye li: “U si ke wa ekeza kwa manzwi a hae, Mulimu a ka swana a ku nyaza, mi wa fumanwa u li lihata.” Ki niti, ba ba zwaka Bibele ki mahata ba kwa moya luli—ili mahata ba ba maswe hahulu kwa mahakabe kaufela! (Mateu 15:6-9) Kacwalo he, haike lu itebuhe hahulu ka ku ba mwa kopano ye kuteka hahulu Linzwi la Mulimu.

Ku Silelezwa ki “Munko O Munati”

Bakeñisa kuli batu ba Mulimu ba kumalela kwa Bibele mi ba taluseza ba bañwi lushango lwa yona lo lu omba-omba, ba hasanya “munko o munati” o swana inge insense ya bupilo ye tabisa Jehova. Kono ka ku ya ka Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984, ku ba ba maswe, batu ba ba shaela lona lushango lo, ba hasanya “muunko wa lifu o’ bulaya.” M’ata a swanisezo a ba ba maswe a ku utwa minunko a sitanisizwe ki muinelo wa linto wa Satani kuli mane ba utwanga sifoyoyo kamba mane ku ba ni bulwani ha ba kopana ni ba ba hasanya “munko o munati wa Kreste.” Kono ba ba hasanya taba ye nde ka tukufalelo ba fitanga fa ku ba “munko o munati wa Kreste, mwahali a ba ba piliswa.” (2 Makorinte 2:14-16) Batu ba lipilu ze sepahala bao kamita ba filikanyiwanga ki buipi ni buhata bwa bulapeli ili ze zibahaza bulapeli bwa buhata. Kacwalo ha lu apula Linzwi la Mulimu ni ku ba taluseza lushango lwa Mubuso, ba sutelelanga bukaufi ni Kreste mi ba batanga ku ituta ze ñata.—Joani 6:44.

Kacwalo mu si ke mwa zwafa haiba mutu yo muñwi a hana lushango lwa Mubuso. Kono mu lemuhe kuli “munko o munati wa Kreste” ki silelezo ya kwa moya ye tibela batu ba bañata ba ba kona ku tisa kozi mwa naha ya kwa moya mo ba yahile batu ba Mulimu, kono ka nako ye swana munko wo u hoha ba lipilu ze nde.—Isaya 35:8, 9.

Bakeñisa kuli masole ba Magerike kwa ndwa ya kwa Marathon ne ba swalisani ka sikutu mi ne ba ngungahanyize litebe za bona ka m’ata a bona kaufela, ne ba konile ku tula ku si na taba ni buñata bwa lila za bona. Ka ku swana, Lipaki za Jehova ba ba sepahala ba sepiswa kuli ba ka tula ku tulelela mwa ndwa ya bona ya kwa moya, kakuli ki sona “sanda” sa bona. (Isaya 54:17) Kacwalo, haike mañi ni mañi wa luna a zwelepili ku bata masabelo ku Jehova ka ku “tiisa Linzwi la bupilo.”—Mafilipi 2:16.

[Maswaniso a fa likepe 31]

‘Butali bo bu zwa kwahalimu, ki bo bu kenile, hape bu na ni kozo’