Mu Zamaye ka Tumelo, Isi ka Ku Bona!
Mu Zamaye ka Tumelo, Isi ka Ku Bona!
“Lu zamaya ka tumelo, isi ka ku bona.”—2 MAKORINTE 5:7.
1. Ki sifi se si bonisa kuli muapositola Paulusi n’a zamaya ka tumelo, isi ka ku bona?
KI SILIMO sa 55 C.E. Se ku fitile lilimo ze bat’o eza 20 ku zwa fa n’a bezi Mukreste munna ya n’a bizwa Saule, yena ya n’a nyandisanga Bakreste. Tumelo ya hae ku Mulimu ha i si ka fokoliswa ki lilimo ze fitile mwahali. Nihaike kuli h’a si ka bona ze ezahala kwa lihalimu, u sa tiile mwa tumelo. Kacwalo h’a ñolela Bakreste ba ba tozizwe ili ba ba na ni sepo ya ku ya kwa lihalimu, muapositola Paulusi u li: “Lu zamaya ka tumelo, isi ka ku bona.”—2 Makorinte 5:7.
2, 3. (a) Lu bonisa cwañi kuli lu zamaya ka tumelo? (b) Ku zamaya ka ku bona ku talusañi?
2 Ku zamaya ka tumelo ku tokwa kuli lu be ni sepo ye tiile ya kuli Mulimu w’a kona ku lu etelela mwa bupilo. Lu swanela ku kolwa ka ku tala kuli w’a ziba luli ze kona ku lu tusa. (Samu 119:66) Ha lu nze lu eza likatulo mwa bupilo ni ku eza lika ka ku lumelelana ni zona, lu kolwa “litaba za niti ze lu sa boni.” (Maheberu 11:1, The New English Bible) Litaba zeo li kopanyeleza “lihalimu le linca, ni lifasi le linca” ze sepisizwe. (2 Pitrosi 3:13) Kono ku zamaya ka ku bona kona ku talusa ku ndongwama mupilelo o etelelwa fela ki ze lu bona ka meto a luna. Ku eza cwalo ku lubeta kakuli ku kona ku lu bisa ba ba sa isezi pilu kwa tato ya Mulimu.—Samu 81:12; Muekelesia 11:9.
3 Ibe kuli lu ba “mutapinyana,” ba ba bizelizwe kwa lihalimu, kamba lu ba “lingu ze ñwi,” ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi, mañi ni mañi wa ku luna u na ni ku utwa kelezo ya ku zamaya ka tumelo, isi ka ku bona. (Luka 12:32; Joani 10:16) Ha lu nyakisiseñi ka m’o ku latelela kelezo ye tahile ka moya yeo ku ka lu sileleza kuli lu si ke lwa komiwa ki “ku ikola minyaka ya libi, ye ina nako ye nyinyani,” ku wela mwa lilaba la bumbakofumu, ni ku palelwa ku bona hande mafelelezo a muinelo wo wa linto. Hape lu ka nyakisisa mabeta a ku zamaya ka ku bona.—Maheberu 11:25.
Ku Hana “Ku Ikola Minyaka ya Libi Ye Ina Nako Ye Nyinyani”
4. Mushe n’a ezize keto mañi, mi ki kabakalañi ha n’a ezize keto yeo?
4 Mu nahane bupilo bwa n’a ka pila Mushe, mwan’a Amirami. Ka ku ba ya n’a huliselizwe mwahal’a bana ba mulena mwa Egepita wa kwaikale, Mushe n’a ka ba ni m’ata, sifumu ni libubo. Mushe n’a ka li: ‘Ni itutile hahulu ku za butali bwa Egepita bo bu bubaniswa, mi ni y’a m’ata mwa ku bulela ni mwa misebezi. Haiba ni zwelapili mwa lubasi lwa mulena, ni kona ku itusisa situlo sa ka kuli ni tuse banabahesu ba Maheberu ba ba hatelezwi!’ (Likezo 7:22) Kono Mushe a iketela ku “nyanda ni sicaba sa Mulimu.” Kabakalañi? Mushe n’a susuelizwe kiñi kuli a hane bupilo bwa mbombolelwa bwa mwa Egepita? Bibele i alaba kuli: “Ka tumelo, [Mushe] a zwa mwa Egepita, mi h’a si ka saba buhali bwa mulena; kakuli n’a tiya, inge u bona ya sa bonwi.” (Maheberu 11:24-27) Tumelo ya Mushe ya kuli Jehova n’a ka fa luli mupuzo wa ku luka ne i mu tusize kuli a hane sibi ni kuli a si ke a tupwikela mwa minyaka ya sona ya ka nakonyana.
5. Mutala wa Mushe u lu susueza cwañi?
5 Ni luna hañata lu tokwanga ku eza likatulo ze t’ata fa lipuzo ze cwale ka ze: ‘Kana na swanela ku tuhela likezo kamba mikwa ye sa lumelelani ka ku tala ni likuka za Bibele? Kana na swanela ku kalisa musebezi o bonahala kuli ki wa pene kono ili o ka ni paleliswa ku zwelapili kwa moya?’ Mutala wa Mushe u lu susueza ku pima liketo ze bonisa ku sa bonela-hule kwa lifasi le, kono u lu susueza ku ba ni tumelo mwa butali bo bu inelela bwa “ya sa bonwi”—yena Jehova Mulimu. Sina Mushe, haike lu nge ka butuna silikani sa luna ni Jehova ku fita nto ifi kamba ifi ye fumaneha mwa lifasi le.
6, 7. (a) Isau n’a bonisize cwañi kuli n’a iketezi ku zamaya ka ku bona? (b) Ki mutala mañi wo li temuso o lu ituta ku Isau?
6 Mu bapise Mushe ku Isau, yena mwan’a ñulukundi Isaka. Isau n’a iketezi ku ikola sico honaf’o fela. (Genese 25:30-34) Ka ku ‘sa iseza pilu ku za Mulimu,’ Isau n’a lekisize tukelo ya buhulu bwa hae “kuli a fumane musulo wa sico.” (Maheberu 12:16) N’a palezwi ku nyakisisa ka m’o katulo ya ku lekisa buhulu bwa hae ne i ka amela silikani sa hae ni Jehova, kamba ka m’o katulo ya hae ne i ka amela bana ba hae. N’a si na mubonelo wa kwa moya. Isau n’a si ka iseza pilu kwa lisepiso ze nde za Mulimu, n’a li keshebisa. N’a zamaya ka ku bona, isi ka tumelo.
7 Isau ki mutala wo li temuso ku luna kacenu. (1 Makorinte 10:11) Ha lu bata ku eza likatulo, ibe ze tuna kamba ze nyinyani, ha lu swaneli ku shongiwa ki lituto za buhata za lifasi la Satani, ze bonisa kuli mu na ni ku fumana ze mu bata honafa. Lu lukela ku ipuza kuli: ‘Kana mikwa ye swana ni ya Isau ya iponahaza mwa likatulo ze ni eza? Kana ku ndongwama ze ni bata cwale ku ka beya za kwa moya mwa sibaka sa bubeli? Kana liketo ze ni eza li beya silikani sa ka ni Mulimu, ni nako ya ka ya kwapili mwa lubeta? Ki mutala mañi o ni tomela ba bañwi?’ Haiba liketo za luna li bonisa kuli lwa itebuha lika za kwa moya, Jehova u ka lu fuyaula.—Liproverbia 10:22.
Ku Pima Lilaba la Bumbakofumu
8. Bakreste ba kwa Laodisea ne ba filwe temuso mañi, mi ki kabakalañi temuso yeo ha i li ya butokwa ku luna?
8 Ha n’a patulula litaba ku muapositola Joani bukaufi ni mafelelezo a lilimo za mwanda wa pili, Jesu Kreste ya filwe kanya n’a fitisize lushango lwa hae kwa puteho ya kwa Laodisea, ili mwa Asia Minor. Ne li lushango lo ne lu lemusa ka za bumbakofumu. Nihaike kuli ne ba fumile kwa mubili, Bakreste ba kwa Laodisea ne ba shebile kwa moya. Ku fita ku zwelapili ku zamaya ka tumelo, ne ba tuhelezi maluo a kwa mubili ku foufaza mubonelo wa bona wa kwa moya. (Sinulo 3:14-18) Bumbakofumu bu tahisa nto ye swana ni kacenu. Bu fokolisa tumelo ya luna mi bu lu tuhelisa ku “mata ka ku itiisa mwa siyano” ya bupilo. (Maheberu 12:1) Ha lu sa tokomeli, “minyaka ya bupilo” i kona ku hatelela misebezi ya kwa moya ku fitela i “yoweliswa.”—Luka 8:14.
9. Ku kolwa ka ze lu na ni zona ni ku itebuha lico za kwa moya ku lu sileleza cwañi?
9 Kuli lu silelezwe kwa moya, nto ya butokwa ye lu swanela ku eza ki ku kolwa ka ze lu na ni zona, ku fita ku itusisa lifasi le ka ku tala ni ku ikubukanyeza sifumu sa kwa mubili. (1 Makorinte 7:31; 1 Timotea 6:6-8) Ha lu zamaya ka tumelo mi isi ka ku bona, lu fumana tabo mwa paradaisi ya kwa moya ya cwale. Ha lu nze lu ca lico ze swanela za kwa moya, kana ha lu susuezwi ku “opela, lipilu inze li tabile”? (Isaya 65:13, 14) Hape lu tabiswa hahulu ki ku swalisana ni batu ba ba bonisa muselo wa moya wa Mulimu. (Magalata 5:22, 23) Ki kwa butokwa hakalo kuli lu kolwiswe ni ku katuluswa ki z’a lukisa Jehova kwa moya!
10. Lu swanela ku ipuza lipuzo mañi?
10 Ki ze lipuzo ze ñwi ze lu swanela ku ipuza: ‘Lika za kwa mubili ki za butokwa cwañi mwa bupilo bwa ka? Kana ni y’a itusisa maluo a ka a kwa mubili kuli ni pile ka minyaka kamba ni itusisa ona kwa ku zwisezapili bulapeli bwa niti? Ki misebezi mañi y’e ni fanga buikolwiso bo butuna? Kana ki tuto ya Bibele ni ku eza siango ni ba bañwi kwa mikopano ya Sikreste, kamba kana ki ku eza misebezi ye miñwi ye si ya Sikreste kwa mafelelezo a sunda? Kana ni tomahanyanga nako ye ñata ya ku itabisa kwa mafelelezo a sunda ni sunda ku fita ku itusisa nako ye cwalo mwa bukombwa bwa mwa simu kamba mwa ku eza misebezi ye miñwi ye ama bulapeli bo bu kenile?’ Ku zamaya ka tumelo ku talusa kuli lu swanela ku pateha mwa musebezi wa Mubuso, lu nze lu sepa ka ku tala lisepiso za Jehova.—1 Makorinte 15:58.
Ku Sa Libala Bukaufi bwa Mafelelezo a Lifasi
11. Ku zamaya ka tumelo ku lu tusa cwañi ku sa libala bukaufi bwa mafelelezo a lifasi?
11 Ku zamaya ka tumelo ku lu tusa ku pima mibonelo ya butu ya kuli mafelelezo a kwahule hahulu kamba kuli h’a na ku taha ni kamuta. Ka ku fapahana ni bahononi ba ba keshebisa bupolofita bwa Bibele, lu lemuha ka m’o ze ezahala mwa lifasi li taleleza ze ne polofitilwe ki Linzwi la Mulimu ka za mazazi a luna. (2 Pitrosi 3:3, 4) Ka mutala, kana moya ni mikwa ya batu ha li bonisi kuli lu pila mwa “mazazi a maungulelo”? (2 Timotea 3:1-5) Ka meto a tumelo, lu lemuha kuli ze ezahala mwa lifasi cwale ha li swani fela ni ze ne li ezahezi kwamulaho. Kono likezahalo zeo ki “sisupo sa ku ba teñi kwa [Kreste] ni sa ku fela kwa muinelo wa linto.”—Mateu 24:1-14, NW.
12. Manzwi a Jesu a’ ñozwi kwa Luka 21:20, 21 n’a talelelizwe cwañi mwa lilimo za mwanda wa pili?
12 Mu nyakisise kezahalo ya mwa lilimo za mwanda wa pili C.E. ili ye swana ni ya mwa linako za luna. Jesu Kreste h’a n’a li fa lifasi n’a lemusize balateleli ba hae kuli: “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi. Nako yeo, ba ba li mwa Judea ba sabele mwa malundu; ba ba li mwa munzi ba zwe mwateñi.” (Luka 21:20, 21) Ka ku taleleza bupolofita b’o, limpi za Maroma mwatas’a tamaiso ya Cestius Gallus ne li ambekile Jerusalema ka 66 C.E. Kono limpi zeo za menuha kapili-pili, ili ku fa temuso ni kolo kwa Bakreste ba ne ba li teñi mwateñi kuli ba “sabele mwa malundu.” Ka 70 C.E., limpi za Maroma za kuta, za t’o taeka munzi wa Jerusalema ni ku tuba tempele ya ona. Josephus u biha kuli Majuda ba ba fitelela lule ne ba bulailwe, mi ba 97,000 ne ba isizwe mwa butanga. Katulo ya Mulimu ne i tahisizwe fahalimw’a muinelo wa Sijuda wani. Ba ne ba zamaya ka tumelo ni ba ne ba utwile temuso ya Jesu ne ba bandukile kozi yeo.
13, 14. (a) Ki likezahalo lifi ze tuha li ezahala? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku tonela ku lemuha talelezo ya bupolofita bwa Bibele?
13 Nto ye swana i tuha i ezahala ni mwa linako za luna. Limpi ze mwa Kopano ya ba Macaba li ka itusiswa kwa ku tahisa katulo ya Mulimu. Sina limpi za Maroma ha ne li lelezwi ku bukeleza Kozo ya Siroma (Pax Romana), ni Kopano ya ba Macaba ya kacenu ni yona i lelezwi ku bukeleza kozo. Nihaike limpi za Maroma ne li likile ku bona teñi kuli ne ku na ni buiketonyana kai ni kai mwa lifasi ka nako yeo, ki bona ba ne ba sinyize Jerusalema. Ni kacenu, bupolofita bwa Bibele bu bonisa kuli limpi ze mwahal’a Kopano ya ba Macaba li ka nga bulapeli sina sisitataliso, mi li ka sinya Jerusalema wa cwale—yena Krestendomu—ku beya cwalo ni likalulo kaufela za Babilona yo Mutuna. (Sinulo 17:12-17) Kaniti, kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata i tuha i sinyiwa.
14 Ku sinyiwa kwa bulapeli bwa buhata ku ka ba ona makalelo a ñalelwa ye tuna. Fa masetela a ñalelwa yeo, likopano ze ñwi kaufela za muinelo wa linto o maswe wo li ka sinyiwa. (Mateu 24:29, 30; Sinulo 16:14, 16) Ku zamaya ka tumelo ku lu tonisa ku lemuha talelezo ya bupolofita bwa Bibele. Ha lu pumiwi kuli kopano ifi kamba ifi ya batu, ye cwale ka Kopano ya ba Macaba, ki siitusiso sa Mulimu sa ku tisa ka sona kozo ni buiketo za niti. Kacwalohe, kana mupilelo wa luna ha u swaneli ku bonisa kuli “Lizazi la [Muñ’a] Bupilo le lituna li sutelezi”?—Zefania 1:14.
Ku Zamaya ka Ku Bona —Ku Lubeta Cwañi?
15. Ku si na taba ni ku fuyaulwa ki Mulimu, Maisilaele ne ba wezi mwa lilaba mañi?
15 Z’a n’a ipumani ku zona Isilaele wa kwaikale li bonisa mabeta a ku tuhelela ku zamaya ka ku bona inge ku fokolisa tumelo ya mutu. Ku si na taba ni ku iponela likoto ze lishumi ze ne li tompolozi milimu ya buhata ya Egepita ni ku lamulelwa ka makazo ka ku siliswa fa Liwate le Lifubelu, Maisilaele ka ku sa utwa ba bupa namani ya gauda mi ba kalisa ku i lapela. Ba ba ni kayeye mi ba kataliswa ki ku libelela Mushe, ya ‘n’a liyehile ku shetumuka fa lilundu.’ (Exoda 32:1-4) Kayeye ne ka ba tiselize kuli ba lapele siswaniso se ne ba bona ka meto. Ku zamaya ka ku bona ne ku shwaulisize Jehova mi ne ku tahisize kuli ku bulaiwe “batu ba ba batile ku eza bolule ba balalu.” (Exoda 32:25-29) Kwa swabisa luli kacenu mulapeli wa Jehova ha eza likatulo ze bonisa ku sa sepa Jehova ni ku tokwa tumelo ya kuli wa kona ku taleleza lisepiso za hae!
16. Ku zamaya ka ku bona ne ku fokolisize cwañi Maisilaele?
16 Ku zamaya ka ku bona ne ku fokolisize hahulu Maisilaele ka linzila ze ñwi. Ku zamaya ka ku bona ne ku ba tahiselize kuli ba ngangamiswe ki lila za bona. (Numere 13:28, 32; Deuteronoma 1:28) Hape ne ku ba tahiselize kuli ba hanyeze m’ata a Mushe a’ n’a filwe ki Mulimu ni ku bilaela ka za bupilo bo ne ba pila. Kutokwa tumelo k’o ne ku ba tahiselize kuli ba tabele Egepita ye ne i zamaiswa ki badimona ku fita Naha ya Sepiso. (Numere 14:1-4; Samu 106:24) Jehova n’a lukela ku ba ya n’a swabile luli ha n’a iponezi kashwautuna ke ne ba bonisize batu ba hae ku Mulen’a bona ya sa bonwi!
17. Ki sifi se ne si tahisize kuli Maisilaele ba hane ketelelo ya Jehova mwa mazazi a Samuele?
17 Mwa mazazi a mupolofita Samuele, sicaba se ne si oliswa sa Isilaele ne si wezi hape mwa lilaba la ku zamaya ka ku bona. Batu ba kalisa ku lakaza ku ba ni mulena ye ne ba ka bona ka meto. Nihaike Jehova n’a bonisize kuli ne li yena Mulen’a bona, ne ba sa ikolwisi cwalo kuli ba zamaye ka tumelo. (1 Samuele 8:4-9) Ka ku ipatiseza butata ni ka butoto, ba hana ketelelo ya Jehova ye petehile, ka ku iketela ku swana sina macaba e ne ba yahile ni ona.—1 Samuele 8:19, 20.
18. Lu kona ku ituta lituto mañi ka za mabeta a ku zamaya ka ku bona?
18 Ka ku ba batanga ba Jehova ba mwa miteñi ye, lu nga ka butuna silikani sa luna se sinde ni Mulimu. Lu tabela hahulu ku ituta ni ku itusisa lituto za butokwa za lika ze ne li ezahezi kwamulaho mwa bupilo bwa luna. (Maroma 15:4) Maisilaele ha ne ba zamaile ka ku bona, ne ba libezi kuli Mulimu n’a ba etelela ka Mushe. Ha lu sa tokomeli, ni luna lwa kona ku libala kuli Jehova Mulimu ni Mushe yo Mutuna, yena Jesu Kreste, ki bona ba ba sweli ku etelela puteho ya Sikreste kacenu. (Sinulo 1:12-16) Lu na ni ku pima ku ba ni mubonelo wa butu ka za kopano ya Jehova ya fa lifasi-mubu. Ku ba ni mubonelo wa butu ku kona ku libisa kwa moya wa ku tongoka ni ku sa itebuha bayemeli ba Jehova ni lico za kwa moya ze suliwa ki “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.”—Mateu 24:45.
Mu Ikatulele ku Zamaya ka Tumelo
19, 20. Mu ikatulezi ku ezañi, mi ki kabakalañi?
19 Bibele i li: “Ndwa ya luna ha i lwani ni mali ni nama, kono i lwana ni milonga, ni mibuso, ni malen’a lifasi le, le li lififi, ni mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu.” (Maefese 6:12) Sila sa luna se situna ki Satani Diabulosi. Mulelo wa hae ki wa ku felisa tumelo ya luna ku Mulimu. U ka itusisa kukuezo ifi kamba ifi ye kona ku biula katulo ya luna ya ku sebeleza Mulimu. (1 Pitrosi 5:8) Lu ka silelezwa kiñi kuli lu si ke lwa pumiwa ki ponahalo ya fahalimu fela ya muinelo wa Satani? Lu ka silelezwa ki ku zamaya ka tumelo, isi ka ku bona! Ku ba ni tumelo mwa lisepiso za Jehova ku ka lu sileleza kuli lu si ke lwa ‘lwela ka za tumelo’ ya luna. (1 Timotea 1:19) Kacwalo ka mo lu konela kaufela, lu ikatulele ku zamaya ka tumelo, lu nze lu sepa ka ku tala kuli Jehova u ka lu fuyaula. Mi haike lu lapele kamita kuli lu te lu t’o banduka ku zeo kaufela ze ka bonahala kwapilinyana.—Luka 21:36.
20 Ha lu nze lu zamaya ka tumelo, isi ka ku bona, lu na ni Mutala o zwile mubano. Bibele i li: “Kreste ni yena u utwile butuku bakeñisa mina, a mi siyela mutala, kuli mu hate mw’a n’a hatile.” (1 Pitrosi 2:21) Taba ye tatama i ka nyakisisa mo lu konela ku zwelapili ku zamaya ka mukwa wo Jesu n’a zamaile ka ona.
Kana Mwa Hupula?
• Mu itutileñi kwa mitala ya Mushe ni Isau ka za ku zamaya ka tumelo, isi ka ku bona?
• Ki nto ifi ya butokwa ye ka lu tusa ku pima bumbakofumu?
• Ku zamaya ka tumelo ku kona ku lu tusa cwañi ku pima mubonelo wa kuli mafelelezo a kwahule hahulu?
• Ki kabakalañi ku zamaya ka ku bona ha ku li ko ku lubeta?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Mushe n’a zamaya ka tumelo
[Siswaniso se si fa likepe 18]
Kana nako ya ku itabisa hañata i mi tuhelisanga ku eza misebezi ya Sikreste?
[Siswaniso se si fa likepe 20]
Ku utwa Linzwi la Mulimu ku mi sileleza cwañi?