Mu Be ni Buikokobezo bwa Niti
Mu Be ni Buikokobezo bwa Niti
‘Sicaba se si ikokobeza, u ka si pilisa.’—2 SAMUELE 22:28.
1, 2. Babusi ba lifasi ba bañata ne ba swana cwañi?
MACWE a cakuzwi a mwa Egepita a bonisa mo ne ba inezi babusi ba ne ba kile ba busa naha yeo. Ba bañwi ba ne ba tumile hahulu ne li Senakeribi wa Asirya, Alexandere yo Mutuna wa Greece, ni Juliusi Sesare wa Roma. Babusi bao kaufela ne ba swana ka nzila ye ñwi. Ne ba si na libubo le linde la buikokobezo bwa niti.—Mateu 20:25, 26.
2 Kana mu nahana kuli babusi bao ne ba batisisanga mwa mubuso wa bona kuli ba fumane mwateñi babusiwa ba ba shebile ni ku ba omba-omba? Kutokwa ni hanyinyani! Kamba kana mu nahana kuli ne ba ka ya kwa mandu a sibotana a babusiwa ba bona ba ba lobehile lipilu kuli ba yo ba tiisa? Mo ne b’a ngela batu ba ba shebile kwa shutana luli ni mw’a ba ngela Mubusi ya Pahami ka ku fitisisa wa pupo, Jehova Mulimu!
Mutala O Mutuna ka ku Fitisisa wa Buikokobezo
3. Mubusi ya Pahami ka ku fitisisa u nga cwañi babusiwa ba hae?
3 Jehova ki yo mutuna ni ya pahami ka ku fitisisa, kono ‘meto a hae a talimisisa lifasi kaufela, kuli a tahise m’ata a hae ku tusa ba ba mu file lipilu za bona, kaufela zona.’ (2 Makolonika 16:9) Mulimu u ezanga cwañi h’a bona balapeli ba ba ishuwa inge ba hatelezwi bakeñisa miliko ye miñata? Ka mubulelelo wa swanisezo lu ka li, u ‘yahanga’ hamoho ni bona ka moya wa hae o kenile kuli a ‘wetuluse moya wa ya ishuwa, ni ku pilisa ya lobehile pilu.’ (Isaya 57:15) Kona libaka balapeli ba hae ba ba wetuluzwi ha ba zwelangapili ku mu sebeleza ka tabo. Mulimu wa ikokobeza luli!
4, 5. (a) Walisamu n’a ikutwile cwañi ka za mw’a buseza Mulimu? (b) Ku ‘inama’ kwa Mulimu kuli a tuse “ya maibile” ku talusañi?
4 Ha ku na mutu mwa pupo kaufela ya ikokobelize sina Muambakani-ya-Pahami kuli a tuse baezalibi. Ku swanezi walisamu ha n’a ñozi kuli: “[Muñ’a] Bupilo u ambakani macaba kaufela, mi kanya ya hae i fahalimu a lihalimu. Ki mañi ya swana sina [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna, ya yahile mwa mabaka a kwahalimu-limu, ya inamela ku ukumela ze mwa lihalimu ni lifasi? Ya maibile, u mu zwisa mwa liluli, u zwisa mubotana mwa sileze.”—Samu 113:4-7.
5 Jehova ki ya twekile, ni ya kenile mi kacwalo ha na “buikuhumuso.” (Mareka 7:22, 23) Ku ‘inama’ ku kona ku talusa ku ikokobeza ili ku ikisa fa mayemo a mutu ya shebile kamba ku siya mayemo a pahami kuli mutu a sebelisane ni mutu ya fokola. Kona libaka Libibele ze ñwi ha li tolokile Samu 113:6 kuli Mulimu wa ikokobeza. Seo luli si bonisa mwa inezi Mulimu wa luna ya ikokobeza ya iseza mamelelo kwa balapeli ba hae ba ba si ka petahala kuli a ba tuse!—2 Samuele 22:36.
Libaka Jesu Ha N’a Ikokobelize
6. Jehova n’a ngile muhato mañi o mutuna ka ku fitisisa kuli a bonise buikokobezo?
6 Muhato o mutuna ka ku fitisisa wa n’a ngile Mulimu kuli a bonise buikokobezo ni lilato la hae ne li wa ku luma Mwan’a hae wa mweli ya latwa kuli a pepelwe fa lifasi ni ku huliswa sina mutu ilikuli batu ba piliswe. (Joani 3:16) Jesu Kreste n’a lu lutile niti ka za Ndat’ahe ya kwa lihalimu ni ku fana bupilo bwa hae bo bu petehile bwa butu kuli a ‘zwise sibi sa lifasi!’ (Joani 1:29; 18:37) Ka ku likanyisa hande Ndat’ahe, hamohocwalo ni buikokobezo bwa Hae, Jesu n’a itakaleza ku eza za n’a talusezwa ki Mulimu. Wo ne li mutala o mutuna ka ku fitisisa wa buikokobezo ni lilato o kile wa boniswa ki sibupiwa sa Mulimu. Ne si batu kaufela ba ne ba itebuhile buikokobezo bwa Jesu, mane lila za hae ne li mu nga kuli ki “yo munyinyani kwa batu kaufela.” (Daniele 4:17) Niteñi, muapositola Paulusi n’a lemuhile kuli balumeli sina yena ne ba swanela ku likanyisa mutala wa Jesu wa ku ikokobeza ha ne ba sebelisana ni ba bañwi.—1 Makorinte 11:1; Mafilipi 2:3, 4.
7, 8. (a) Jesu n’a itutile cwañi ku ba ya ikokobeza? (b) Ki memo ifi ya n’a file Jesu ku ba ne ba ka ba balutiwa ba hae?
7 Paulusi n’a koñomekile mutala o ipitezi wa Jesu, ha n’a ñozi kuli: “Mu be ni maikuto a n’a li teñi ni ku Jesu Kreste. Niha n’a na ni sibupeho sa Mulimu, Jesu h’a si ka li, ku likana ni Mulimu ki nto y’a ka hanelela, kono a itoboha ku s’a n’a li sona, ka ku nga sibupeho sa mutanga, ni ku ikeza ya swana sina batu; mi h’a fumanwi a li sina mutu, a ikokobeza, a ipeya ku utwa ku isa kwa lifu, mane lifu la [kota ya linyando, NW].”—Mafilipi 2:5-8.
8 Ba bañwi ba kana ba ipuza kuli, ‘Jesu n’a itutile cwañi ku ba ya ikokobeza?’ Ne li bakeñisa ku utwana hahulu ni Ndat’ahe wa kwa lihalimu ka lilimo-limo inge a “mu sebeleza” mwa ku bupa lika kaufela. (Liproverbia 8:30) Hamulaho wa bukwenuheli bwa mwa Edeni, Mweli wa Mulimu n’a lemuhile m’o Ndat’ahe n’a sebelisanezi ka buikokobezo ni baezalibi. Mi kacwalo ni yena ha n’a li fa lifasi, n’a likanyisize buikokobezo bwa Ndat’ahe mi n’a file memo ya kuli: “Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na; kakuli ni na ni musa ni pilu ye bunolo, mi mu ka fumanela mioya ya mina pumulo.”—Mateu 11:29; Joani 14:9.
9. (a) Jesu n’a latañi kwa banana? (b) Ka ku itusisa mwanana, Jesu n’a lutile tuto mañi?
9 Bakeñisa kuli Jesu n’a ikokobelize ha buniti, banana ne ba si ka mu saba. Kono ne ba hohelwa ku yena. Yena ka sibili n’a lata banana mi n’a ba iselize mamelelo. (Mareka 10:13-16) Jesu n’a latañi kwa banana? N’a lata tulemeno twa bona to tu nde ili to ne ba sa bonisangi balutiwa ba hae ba bañwi. Kwa zibahala kuli banana ba ba nyinyani ba nga ba bahulu kuli ba ba fita. Mwa kona ku paka taba yeo bakeñisa lipuzo ze ñata ze ba buzanga. Kiniti kuli ka ku shutana ni ba bahulu ba bañata, banana ba tabelanga ku lutiwa mi ha ba ikuhumusangi sina ba bahulu. Muta o muñwi, Jesu n’a ngile mwanana mi sa bulelela balateleli ba hae kuli: “Ha mu sa fetuhi, mwa ba sina banana, ha mu na ku kena mwa mubuso wa kwa lihalimu.” Na ekelize kuli: “Mutu ni mutu ya ka ishuwa sina mwanana yo, ki yena ya ka ba yo mutuna mwa mubuso wa kwa lihalimu.” (Mateu 18:3, 4) Jesu n’a bulezi sikuka se si li: “Mutu kaufela ya ikulisa, u ka kokobezwa; mi ya ikokobeza, u ka huliswa.”—Luka 14:11; 18:14; Mateu 23:12.
10. Lu ka nyikisisa lipuzo mañi?
10 Taba yeo i zusa lipuzo za butokwa. Kuli lu be ni tibelelo ya bupilo bo bu sa feli, ku itingile fa ku hulisa buikokobezo bwa niti. Kono ki kabakalañi Bakreste fokuñwi ha ku ba belanga t’ata kuli ba ikokobeze? Ki kabakalañi ha ku lu belanga t’ata ku ambuka buikuhumuso ni ku talimana ni miliko ka buikokobezo? Mi lu ka tusiwa kiñi kuli lu hulise buikokobezo bwa niti?—Jakobo 4:6, 10.
Libaka Ha Ku Li T’ata ku Ikokobeza
11. Ki kabakalañi ha ku sa komokisi ha lu satalala ku ba ni buikokobezo?
11 Haiba mu sweli ku satalala kuli mu ikokobeze, mu zibe hasi mina fela. Mwa lilimo za ma-1920, magazini ya Tora ya ku Libelela ne i nyakisisize kelezo ya Bibele ka za butokwa bwa ku ba ni buikokobezo ka ku bulela kuli: “Ku utwisisa m’o Mulena a koñomekela butokwa bwa buikokobezo ku swanela ku susueza balutiwa ba niti kaufela ku hulisa kalemeno kao ka zazi.” Mi se i bulela patalaza kuli: “Kono niha ku na ni likelezo za Mañolo zeo, ku sa petahala ku tisa kuli batanga ba Mulimu ba ba ikatulezi ku latelela z’a lata ba fumane hahulu t’ata ku hulisa buikokobezo ku fita tulemeno to tuñwi.” Seo si koñomeka libaka Bakreste ba niti ha ba swanela ku satalala ku ikokobeza; libaka ki la kuli ku sa petahala kwa luna ku hanelela ku lu batisa libubo. Kucwalo bakeñisa kuli lu simuluha ku bosinyalana ba baezalibi bo Adama ni Eva, ba ne ba li baitati.—Maroma 5:12.
12, 13. (a) Lifasi li paleliswa cwañi Bakreste ku ba ni buikokobezo? (b) Ki mañi ya tatafaza hahulu buikatazo bwa luna bwa ku hulisa buikokobezo?
12 Libaka le liñwi ha ku lu bela t’ata ku ba ni buikokobezo ki la kuli lu pila mwa lifasi le li susueza batu kuli ba satalale ku ipahamisa fahalimw’a ba bañwi. Mulelo o muñwi wa batu mwa lifasi le ki ku mbindanela ku latelela “takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo.” (1 Joani 2:16) Ku fita ku zamaiswa ki litakazo za lifasi zeo, balutiwa ba Jesu ba swanela ku ba ni liito le li bona hande ni ku kumalela ku eza tato ya Mulimu.—Mateu 6:22-24, 31-33; 1 Joani 2:17.
13 Libaka la bulalu ha ku lu belanga t’ata ku hulisa ni ku bonisa buikokobezo ki bakeñisa kuli musimululi wa buikuhumuso, yena Satani Diabulosi, ki yena ya busa lifasi le. (2 Makorinte 4:4; 1 Timotea 3:6) Satani u tatafaza malaba a hae. Ka mutala, n’a batile kuli Jesu a mu lapele kuli a mu fe “mibuso kamukana ya lifasi, ni kanya ya yona.” Ka buikokobezo, Jesu n’a hanyelize Diabulosi ka ku tiya. (Mateu 4:8, 10) Ka ku swana, Satani u lika Bakreste kuli ba ipatele libubo. Kono Bakreste ba ba ikokobeza ba lika ka t’ata ku latelela mutala wa Jesu, ili ku libisa tumbo ni likute ku Mulimu.—Mareka 10:17, 18.
Ku Hulisa ni ku Bonisa Buikokobezo bwa Niti
14. Ku ‘ipumisa ku ikokobeza’ ku talusañi?
14 Mwa liñolo la hae kwa Makolose, muapositola Paulusi n’a elelize Bakreste ku sa ba ni buikokobezo bwa buhata bwa ku lika ku tabisa batu. Paulusi n’a talusize kuli ku eza cwalo ne li ku ‘ipumisa ku ikokobeza.’ Ba ba ipumisa kuli ba ikokobeza ha ba si ka hula kwa moya. Kono ba iponahaza kuli ba “tundulukiswa” ki buikuhumuso. (Makolose 2:18, 23) Jesu n’a bonisize mitala ya buikokobezo bwa ku ipumisa b’o. N’a nyazize bafalisi ba ne ba lapela ka ku ikutwisisa ni ku itima lico ka lifateho ze swabile ni ze kokonyani kuli ba bonwe ki batu. Kono kuli litapelo za luna li utwiwe ki Mulimu, li swanela ku lapelwa ka buikokobezo.—Mateu 6:5, 6, 16.
15. (a) Lu kona ku ezañi kuli lu zwelepili ku ikokobeza? (b) Ki ifi mitala ye minde ya buikokobezo?
15 Bakreste ba tusiwa ku zwelapili ku ikokobeza ha buniti ka ku isa hahulu mamelelo kwa mitala ye zwile mubano ya buikokobezo, yona ya Jehova Mulimu ni Jesu Kreste. Seo si kopanyeleza ku ituta Bibele kamita ni ku ituta lihatiso ze tomile fa Bibele ze fiwa ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45) Tuto yeo ki ya butokwa hahulu sihulu kwa baokameli ba Sikreste, ‘kuli lipilu za bona li si ke za ikuhumuseza banabahabo bona.’ (Deuteronoma 17:19, 20; 1 Pitrosi 5:1-3) Mu nahanisise mitala ye miñata ya ba ne ba fuyauzwi bakeñisa buikokobezo bwa bona, inge cwalo Ruti, Anna, Elizabeta, ni ba bañwi ba bañata. (Ruti 1:16, 17; 1 Samuele 1:11, 20; Luka 1:41-43) Hape ha mu nahanisise mitala ye minde ya banna ba ne ba tumile ba ne ba zwezipili ku ikokobeza mwa sebelezo ya Jehova, inge cwalo Davida, Josia, Joani Mukolobezi, ni muapositola Paulusi. (2 Makolonika 34:1, 2, 19, 26-28; Samu 131:1; Joani 1:26, 27; 3:26-30; Likezo 21:20-26; 1 Makorinte 15:9) Ku cwañi ka za mitala ye minde ya buikokobezo ye mwa puteho ya Sikreste kacenu? Ku yeya mitala ye ku ka tusa Bakreste ba niti kuli ba “ipeye ba bañwi kwatas’a ba bañwi.”—1 Pitrosi 5:5.
16. Bukombwa bwa Sikreste bu lu tusa cwañi kuli lu ikokobeze?
16 Ku abananga kamita mwa bukombwa bwa Sikreste kwa kona ku lu tusa kuli lu ikokobeze. Buikokobezo bwa kona ku lu tusa ha lu atumela batu be lu sa zibi be lu fumana ha lu kutaza fa ndu ni ndu ni mwa libaka ze ñwi. Kucwalo sihulu haiba bañi ba mandu ba bonisa situhu kamba ku sa tabela lushango lwa Mubuso ha lu ba atumela lwa pili. Batu hañata ba kakanyanga lituto za luna, mi buikokobezo bwa kona ku tusa Mukreste kuli a alabe lipuzo “ka musa ni likute.” (1 Pitrosi 3:15) Batanga ba Mulimu ba ba ikokobeza ba susuelizwe ki lipilu za bona ku tutela kwa likalulo li sili mi ba tusize batu ba lizo ni mipilelo ye shutana ni ya bona. Ka buikokobezo, likombwa ze cwalo ba talimani ni musebezi o t’ata wa ku ituta puo ye ñwi kuli ba tuse hahulu be ba bata ku abana ni bona taba ye nde. Buikatazo b’o bwa itebuhiwa luli!—Mateu 28:19, 20.
17. Ki buikalabelo mañi bwa Sikreste bo bu tokwa buikokobezo?
17 Ka buikokobezo, ba bañata ba petile buikalabelo bwa bona bwa Sikreste, ili ku beya ba bañwi mwa sibaka sa pili ku fita bona beñi. Ka mutala, ku tokwa buikokobezo luli kuli Ndate wa Sikreste a be ni nako ya ku itukiseza ni ku zamaisa hande tuto ya Bibele ni bana ba hae. Buikokobezo hape bu tusa bana ku kuteka ni ku utwa bashemi ba bona ba ba si ka petahala. (Maefese 6:1-4) Basali ba ba nyezwi ki banna ba ba sa lumeli ba ipumananga mwa miinelo ye tokwa kuli ba bonise buikokobezo ha ba nze ba lika ku tisa banna ba bona mwa niti ka “mizamao ye kenile, ye na ni sabo.” (1 Pitrosi 3:1, 2) Buikokobezo ni buitomboli hape ki za butokwa ha lu babalela bashemi ba luna babakuli ni ba basupali.—1 Timotea 5:4.
Buikokobezo Bu Tatulula Matata
18. Buikokobezo bu kona ku lu tusa cwañi kuli lu tatulule matata?
18 Batanga ba Mulimu kaufela ha ba si ka petahala. (Jakobo 3:2) Fokuñwi lifapahano kamba ku sa utwana ku kana kwa ba teñi mwahal’a Bakreste ba babeli. Yo muñwi wa kona ku ba ni libaka le li utwahala h’a bilaela. Hañata matata a cwalo a kona ku tatululwa ka ku mamela kelezo ye li: “Mu ezane hande, mi mutu h’a na ni s’a tongoka yo muñwi, mu swalelane; sina Kreste h’a mi swalezi, mu eze cwalo ni mina.” (Makolose 3:13) Kiniti kuli ku mamela kelezo ye haki ko ku bunolo, kono buikokobezo bu ka tusa mutu ku utwa kelezo ye.
19. Lu swanela ku hupulañi ha lu bulela ku mutu ya lu foselize?
19 Fokuñwi Mukreste u kona ku nahana kuli h’a koni ku libala pilaelo ya hae. Fohe buikokobezo bu ka mu tusa ku atumela ya mu foselize ka mulelo wa ku bata kozo. (Mateu 18:15) Nto ye ñwi ye tisanga kuli fokuñwi matata a zwelepili mwahal’a Bakreste ki bakeñisa kuli yo muñwi kamba mwendi sibeli sa bona ha ba lati ku itumelela kuli ki bona ba ba tisize butata. Kamba mwendi ya atumela yo muñwi kuli a tatulule butata u eza cwalo ka ku ikutwisisa kamba ka ku batisisa mulatu ku yo muñwi. Kono buikokobezo bwa niti bu ka tusa hahulu kwa ku tatulula lifapahano.
20, 21. Ki nto mañi sihulu ye ka lu tusa kuli lu ikokobeze?
20 Se si kona ku lu tusa ku hulisa buikokobezo ki ku lapela kuli Mulimu ni moya wa hae li lu tuse. Kono mu hupule kuli, “Mulimu . . . u shemuba [ku kopanyeleza cwalo ni ku fa moya wa hae] ba ba ikokobeza.” (Jakobo 4:6) Kacwalo haiba mu shelani ni mulumeli sina mina, mu kupe tuso ya Jehova kuli ka buikokobezo mu itumelele mafosisa a mina a ekelize kwa lifapahano ibe kuli ki a matuna kamba a manyinyani. Haiba mu foselizwe mi ya mi foselize u kupa swalelo ha buniti ka ku bulela kuli “Mu ni swalele,” mu mu swalele ka buikokobezo. Haiba ku eza cwalo ku t’ata, ka tapelo mu kupe tuso ya Jehova kuli mu zwise buikuhumuso kaufela bo bu mwa pilu ya mina.
21 Ku utwisisa mipuzo ye miñata ye tiswa ki buikokobezo ku swanela ku lu susueza ku hulisa ni ku zwelapili ku ba ni kalemeno ka butokwa kao. Lwa kona ku eza cwalo bakeñisa mitala ye zwile mubano ya Jehova Mulimu ni Jesu Kreste! Ni kamuta mu sike mwa libala sepiso ya Mulimu ye li: “Mupuzo wa ku ikokobeza ni ku saba Mulimu, ki bufumu, ni ku kutekiwa, ni bupilo.”—Liproverbia 22:4.
Lisupo ze Swanela ku Nahanisiswa
• Ki bomañi ba ba li mitala ye minde ya buikokobezo?
• Ki kabakalañi ha ku li t’ata ku hulisa buikokobezo?
• Ki likamañi ze kona ku lu tusa kuli lu ikokobeze?
• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku zwelapili ku ba ni buikokobezo?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 26]
Jesu n’a ikokobelize ha buniti
[Siswaniso se si fa likepe 28]
Lifasi li susueza batu kuli ba satalale ku ipahamisa fahalimw’a ba bañwi
[Manzwi a bañi ba siswaniso]
WHO siswaniso si swanisizwe ki L. Almasi/K. Hemzǒ
[Siswaniso se si fa likepe 29]
Buikokobezo bu lu tusa ku atumela batu be lu sa zibi mwa bukombwa bwa luna
[Maswaniso a fa likepe 30]
Ku sa utwana ku kona ku tatululwa ha lu felisa litaba ka buikokobezo ni ka lilato
[Maswaniso a fa likepe 31]
Bakreste ba bonisa buikokobezo ka linzila ze ñata